چگونه حافظه خود را تقویت کنیم؟

ما بسیاری از مطالب را خوب به یاد می آوریم و برخی را سریعا فراموش می کنیم. بعضی از مردم تاثیر زیادی بر ما می گذارند و می توانیم آنها را مدتها به خاطر بسپاریم ، اما درباره بعضی افراد حتی نامشان را در ذهن خود ثبت نمی کنیم.
چرا حافظه ما همواره یکسان عمل نمی کند و چرا برخی افراد حافظه بهتری دارند؟
حافظه خوب ، بجز در موارد استثنایی ، هدیه خاص برای افراد خاص نیست ، بلکه اکثرا محصول تلاش آگاهانه و سازمان یافته هر فرد است که از نیاز به دانستن و به یاد آوردن موفقیت آمیز، ناشی می شود.
هنر و علم هر دو عواملی هستند که می توانند نتایج شگفت آوری را از طریق تلاش دایم ایجاد کنند. حتی با کمی تمرین و مقداری آگاهی کلی از عواملی که در ایجاد یک حافظه بهتر موثرند، به نتایج مثبتی می توان دست یافت.
در اینجا به برخی رموز یک حافظه خوب ، یعنی عواملی که می توانند در ایجاد حافظه قوی موثر باشند، اشاره می کنیم.

علاقه

این یک قانون است ؛ اگر شما علاقه مند نباشید، به خاطر نخواهید سپرد. ما آنچه را که بدان علاقه مندیم ، به یاد می آوریم ؛ آنچه را که می توانیم خودمان را با آن در ارتباطی تنگاتنگ قرار دهیم ، آنچه را که کنجکاوی ما را برمی انگیزد، یا عمیقا آن را لمس می کنیم.
اگر شما اختصاصا به یک موضوع یا رویداد ویژه علاقه مند هستید، احتمال کمی وجود دارد که آن را فراموش کنید. بنابراین برای به خاطر سپردن سعی کنید علاقه به آن را در خود ایجاد کنید.

توجه

این قانون دوم است: اگر شما علاقه مند نباشید، توجه نخواهید کرد و اگر توجه نکنید، به خاطر نخواهید سپرد.
به جزییات توجه کنید و حالت های متمایز را جستجو کنید. چیزها را با هم مقایسه کنید تا شباهت یا عدم شباهت آنها را دریابید. به هر چیزی طوری نگاه کنید که گویی برای اولین بار است آن را می بینید. هنگام مشاهده و تحلیل از شلوغی ذهن پرهیز کنید.
بگذارید حواس شما به بهترین نحو عمل کند. فرآیند مشاهده شامل 4 عنصر ضروری به نام توجه کامل ، تمرکز، توجه خلاق و درک آگاهانه است. دقت کنید توجه کامل (Concentration)و تمرکز (Focus) به یک منظور اما به طرق متفاوت عمل می کنند.
اولی یک نقطه خاص و دومی یک حوزه خاص را دربرمی گیرد. در مورد اول شما جزییات کوچک را می بینید، در حالی که در حالت دوم تصویر بزرگتری را از بخشهای مختلف یک موضوع و کل آن در نظر می گیرید.
توجه خلاق به شما کمک می کند هر چیزی را از زوایای مختلف از نو بنگرید و با آنچه مشاهده می کنید، آگاهانه آشنا شوید. اگر در توجه خود درنگ کنید، توجه کامل داشته باشید و تمرکز کنید، به احتمال زیاد به خاطر خواهید سپرد.

درک

این قانون سوم است. آنچه را که درک نکنید، بخوبی به ذهن نخواهید سپرد. شما آن چیزی را به یاد می آورید که درک کرده اید و مفهومی از آن در ذهنتان نقش بسته است. بنابراین ضروری به نظر می رسد که آنچه را یاد می گیرید، آنالیز و سعی کنید آن را بفهمید.
موارد شک را از بین ببرید و در پی آن باشید تا مطلب برایتان واضح شود. یادداشت های ذهنی و توضیحی داشته باشید تا مطمئن شوید آنچه را که باید به یاد بسپارید، کاملا درک کرده اید.

تکرار

و اما قانون چهارم ، اجازه دهید خاطره در ذهن شما نقش بندد، به طوری که به مدت طولانی باقی بماند، نه این که مانند ردپایی روی شن به زودی ناپدید شود.
مکرر بخوانید، بنویسید، ترسیم کنید و به ذهن بسپارید تا موضوع کاملا در ذهنتان ثبت شود. حفظ برخی موضوعات به تلاش بیشتری نیاز دارد و برخی دیگر سعی کمتری را می طلبد، اما به هر حال در همه موارد تکرار بیشتر به خاطر سپردن بیشتری را تضمین می کند.

مرور

هر از گاه آنچه را به ذهن سپرده اید، مرور کنید. این یکی از راههایی است که باعث تقویت حافظه ، تداوم اتصالات نورونی و ظاهر کردن دوباره مطالبی است که زیر لایه های جدید دانستنی های تازه کسب شده پنهان شده اند.

به کارگیری

هر آنچه می آموزید، عملا به کار گیرید. چیزی را که فهمیده اید تمرین کنید. دانش تئوری خود را مورد استفاده عملی قرار دهید.
اگر به آموزش یک زبان خارجی مشغول هستید و لغات جدیدی را آموخته اید، استفاده از آنها را در مکالمات آغاز کنید. اگر تکنیک های جدید یک ابزار یا سیستم را آموخته اید، عملا از آن تکنیک ها استفاده کنید.

به یاد آوردن

عمل یادآوری و مرور یک هدف را دنبال می کنند، اما یادآوری کمی متفاوت از آن است. بدین معنی که اساسا یک تمرین ذهنی است که در آن شما سعی می کنید به طور ارادی آنچه را که زمانی در گذشته تجربه کرده اید، به یاد آورید.
در مرور، شما از عوامل خارجی مانند کتاب ، مقالات ، نقشه و غیره کمی می گیرید، در حالی که در یادآوری بیشتر بر ذهن و توانایی خود در فکر کردن ، تجسم فکری و ایجاد مجدد ذهنی به آنچه می خواهید به یاد آورید تکیه می کنید.

تداعی معانی

به یاد آوردن برخی مطالب مستلزم به یاد آوردن مطالب دیگر است. این به سبب ارتباط و تداعی معانی است که در ذهن خود ایجاد می کنیم.
از آنجا که همه دانش انسان نسبی است ، ما مطالب را در ارتباط با موضوعات دیگر به یاد می آوریم. همه ما مایلیم میان دانسته های جدید با دانش قبلی ذخیره شده در ذهنمان ارتباط برقرار سازیم.
این فرآیند وابسته به روشی است که اطلاعات را به صورت فایلهایی که آماده مراجعه هستند، سازماندهی می کنیم. شما می توانید حافظه خود را با تعمیق این پدیده تقویت کنید. فرض کنید مطلب جدیدی را درباره اینترنت آموخته اید.
سعی کنید این مطلب را به اطلاعاتی که از پیش در ذهن خود درباره اینترنت دارید، ربط دهید. هرگاه مطلب جدیدی می آموزید از خود بپرسید، چگونه می توانم آن را با اطلاعات قبلی خود ارتباط دهم؟ چه نکته جدیدی در آنچه اکنون آموخته ام وجود دارد؟ آن را در کجای متن اطلاعات موجود در ذهن خود می توانم جای دهم؟
این کار به شما کمک می کند پایه دانش خود را بالا ببرید و حافظه خود را نیز تقویت کنید.

تصور

آیا قدرت تصور به حافظه کمک می کند؟ بله ، تا حدی. فرض کنید مطلبی را مطالعه کرده اید و می خواهید آن را به یاد آورید.
یک نقشه ذهنی از آن در ذهن خود ایجاد کنید و یا همه آن را در ذهن مجسم کنید، گویی در حال مشاهده یک فیلم هستید و آن گاه ارتباطات جالب موجود در مطلب را افزایش دهید.
این کار شما را قادر می سازد موضوع را خیلی بهتر و برای مدت طولانی تر به یاد آورید. این تمرین برای دانشجویان تاریخ و نیز دانشجویان علوم بویژه زمانی که می خواهند فرآیندهای مختلف سلولی ، در سطوح اتمی یا حتی جزیی تر را به یاد آورند، بسیار مفید است.

سلامت بدنی

برخورداری از سلامت جسمی پایه یک حافظه خوب است. ذهنی که درگیر بیماری های ضعف عمومی است ، قادر به تمرکز نیست و نمی تواند توجه کافی به مطلب داشته باشد، چرا که توانایی های آن اکثرا متوجه محافظت از خود می شود.
مغز و سیستم عصبی باید دوز معمول ویتامین ها و مواد معدنی ، گلوکز و خون سالم را دریافت کنند و از استراحت کافی برخوردار باشند، به طوری که بتوانند خود را برای ذخیره سازی اطلاعات و نیروی تازه گرفتن به منظور عملکرد بهتر آماده کنند.

سلامت روانی

ذهنی که با خود دایما درگیر است ، نمی تواند مطالب را به خوبی ثبت کند. احساسات منفی مانند ترس ، اضطراب و عصبانیت بشدت جریان ورود اطلاعات به مغز را کاهش می دهد.
نگرش های منفی ، پیش داوری ، گفتن این که «این را می دانم» یا «چه چیزی را یاد می گیرم» نیز شانس حفظ مناسب را از بین می برد. یک ذهن باز، برخورداری از تواضع ، تمایل به یادگیری توانایی شما را برای آموختن ، درک و نهایتا به خاطر سپردن افزایش می دهد.

سازماندهی

ذهن انسان به طرق مختلف مانند رایانه کار می کند. درست مانند سازماندهی معنی دار اطلاعات در رایانه تان ، باید اطلاعات را در قلمرو شخصی خود نیز به طور مرتب سازماندهی کنید تا با اندک تلاشی بتوانید دوباره بدان دست یابید.
قلمرو شخصی شما شامل خودتان و محیطی است که در آن زندگی و عمل می کنید. به طور موثر از ذهن خود استفاده کنید و اهداف عالی تری را برای خود در نظر بگیرید.
تنها اطلاعات مفیدی که شما را در رسیدن به اهدافتان یاری می کنند در ذهن خود ذخیره کنید. از چشم و همچشمی بپرهیزید و در مسیر آرزوها و نیازهای خود حرکت کنید.
تنها به این علت که دوست شما همه شماره تلفن های مورد نیازش را از بر دارد، نباید الزاما شما با او رقابت کنید و ذهن خود را با شماره تلفن ها درهم بریزید. در عوض شما می توانید فهرست مرتبی از آنها تهیه کنید و در دسترس خود قرار دهید. مهم این است که بدانید ذهن شما چگونه کار می کند و به چه طریق به آرامش می رسد تا خود را با آن هماهنگ کنید.
محیط خود را به گونه ای سازماندهی کنید که ذهنتان در آرامش قرار گیرد و انرژی و منابع آن در یافتن و ترتیب بخشیدن به موضوعات هدر نرود.