سفر به گنجینه های کویر

شهرهای کویری استان اصفهان، آران وبیدگل، اردستان، انارک، جندق، خور، کاشان، ورزنه،نایین ونطنزاست.
جندق از توابع شهرستان خور در ۳۵۰ کیلومتری شمال شرقی اصفهان قرار دارد. . جندق از شمال به کویر بزرگ، از غرب به کویر ریگ جن و سلسله کوه های جندق، از جنوب به بیابان های اطراف خور و از شرق به حاشیه جنوبی دشت کویر محدود می شود. طبق آخرین سرشماری جمعیت جندق ۴۵۰۰نفر بوده است که اکثر مردم آن به دامداری و کشاورزی مشغولند . از مهمترین محصولات آن می توان به زعفران، گندم و جو اشاره کرد. نان های شهر جندق را از یاد نبرید که بسیار لذیذ است.
زبان مردم جندق فارسی است ، مردم بعضی از روستاها ، چون خور ، گرمه ، خنج ، دادکین ، اردیب ، ایراج و فرخی دارای لهجه ویژه ای هستند.

● قلعه انوشیروان، جزیره ای فراموش شده در دل کویر

درون قلعه انوشیروان جندق که سال هاست به فراموشی سپرده شده هنوز زندگی جریان دارد. جندق از آن روستاهای کویری است که برای درک کویر، معماری کویری و مردم شناسی مردم کویر بسیار قابل توجه است. به همین دلایل و به لحاظ داشتن آثار باستانی و طبیعی، می تواند یکی از روستاهای هدف گردشگری باشد. جندق ادغام شده جنب دق و به معنی حاشیه کویر و زمین صاف است. یکی از جاذبه های این روستا واقع شدن در مسیر ریگ جن است و عبور از ریگ جن یکی ازبرنامه هایی است که می تواند در تورهای ماجراجویانه مورد هدف باشد.
به گزارش میراث فرهنگی، ریگ جن ناحیه ای است در کویر مرکزی ایران. این منطقه در جنوب سمنان، شرق دریاچه نمک، شمال انارک و غرب جندق قرار دارد. این منطقه به دلیل وسعت زیاد و نداشتن چشمه و چاه آب و گرمای شدید، ناحیه ای صعب العبور است. دو کویر شناس اروپایی، سون هدین، کویر شناس سوئدی و آلفونس گابریل اتریشی در شرح سفرهای خود اشاره ای گذرا به این ناحیه کرده اند. از آثار باقی مانده از دوران گذشته در جندق، دژ اردبیل و یا قلعه انوشیروان ساسانی است که از قلعه های باقی مانده متعلق به دوره پیش از اسلام است. این قلعه به دلیل عدم رسیدگی در گذشته و همچنین تخریب مقداری از آن در زمان رضاخان رو به نابودی است و شاید تنها قلعه باستانی است که هنوز مردم در آن ساکن هستند و به زندگی روزانه خود ادامه می دهند. این که درون این قلعه هنوز زندگی جریان دارد شاید از جهاتی جالب توجه است ولی جای تعجب است که تا کنون هیچ اقدامی برای نگهداری، بازسازی و نوسازی آن از طرف مسوولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام نگرفته است، گویی این قلعه و ساکنانش، جزیره ای فراموش شده در دل کویرند.

● خور

خور مرکز بخش خور و بیابانک از توابع استان اصفهان که دارای فرهنگ غنی و پر باری است. تاریخ شکل گیری آن بدرستی معلوم نیست ولی آنچه از شواهد و قراین و دست نبشته های قدیمی استنباط می شود حداقل تا قرن پنجم و ششم هجری می توان آثاری هر چند نا محسوس را مشاهده کرد. خور شرقی ترین نقطه استان اصفهان است و با استان های خراسان و یزد و سمنان همسایه است.
بیاضه روستایی است که در ۵۳ کیلومتری جنوب شرقی خور و بیابانک در بخش نایین در استان اصفهان واقع شده است.
وجود ارگ قدیمی و ساباط ها، پایاب های سرپوشیده، قنات ها، حسینیه و مسجد جامع قدیمی و امام زاده واقع در روستا و نخلستان های انبوه در آن توجه گردشگران داخلی و خارجی را جلب کرده و چند سالی است که سفر به این روستای کویری از سوی گروه های گردشگری و تحقیقاتی افزایش یافته است.
خانه های قدیمی این روستا عموما از خشت و دارای حوض های بزرگ، ایوانهایی با تاق بلند که در تابستان خنک هستند، و دارای اتاق های زمستانی و تابستانی هستند.
مسجد جامع قدیمی ترین مسجد روستاست که از آثار عهد صفوی است. مساجد دیگر روستا عبارت اند از مسجد النبی، مسجد امامزاده، مسجد مجلل، حسینیه روستا هم طبق اطلاعات مربوط به دوره صفوی است.

● قنات های خور

▪ کلاغو: قنات کلاغو که یکی از طولانی ترین قنات های ایران است در مسیری ۷۲۰۰ متری از مادر چاه تا خور کشیده شده و قدمتی ۹۰۰ساله دارد به عقیده اهالی حفر کننده این قنات میرکلان نامی بوده است.
▪ دهزیر: قنات دهزیر که از پرآبترین قنات های کویری است حدود ۴۰۰متر از خور فاصله داشته و قدمت آن به بیش از ۱۰۰۰ سال می رسد و دارای ۶۵ حلقه چاه می باشد و از زیر شهر می گذرد و اهالی با حفر پایاب به آب آن دسترسی دارند.
▪ شورو یا غفورآباد: قدیمی ترین قناتی است که در خور حفر گردیده و بعدها توسط شخصی بنام غفور مرمت گردیده است.
منبع: روزنامه جوان