اکوتوریسم در ایران

گردشگری با کانو (نوعی قایق کوچک) در دل روخانه آمازون یکی از انواع این گونه گردشگری های ماجراجویانه است.
اکوتوریسم در ایران به نام گردشگری بومی، گردشگری طبیعت و گردشگری سبز هم ترجمه شده که معنی مطابق با اهداف اکوتوریسم را ندارند.
اکوتوریسم عبارت است از؛ «گردشگری مسوولیت پذیر و پاسخگو به محیط های طبیعی به گونه یی که بافت طبیعی آنجا حفظ شود و به افزایش رفاه اجتماعی افراد بومی آن منطقه نیز بینجامد.»
بنابراین قدم زدن در جنگل های بارانی اکوتوریسم نیست.
گردشگری با کانو (نوعی قایق کوچک) در دل روخانه آمازون یکی از انواع این گونه گردشگری های ماجراجویانه است. حال گردشگری های ماجراجویانه نرم داریم که دارای خطرپذیری کمتری است و نیاز به وسایل تخصصی ندارد و هم گردشگری های ماجراجویانه سخت داریم که خطرپذیری بیشتری دارد و به وسایل تخصصی نیز نیاز دارد مانند صخره نوردی یا کوهنوردی های مشکل مثل قله هیمالیا.
هر نوع گردشگری که منابع موجود در محیط را کاهش ندهد و مانع استفاده گردشگران در آینده از آن محیط نشود را گردشگری محافظت کننده می نامند. اگر ورود یک گروه از گردشگران به یک محیط خاص منجر به وارد شدن آسیب به حیوانات یا گیاهان آن محیط شود، از این نوع مثبت گردشگری محسوب نمی شود. قایق سواری کایاک روی رودخانه های آزاد بدون زیان زدن به محیط، از این گونه گردشگری به حساب می آید.
این گونه از گردشگری به دو نوع تقسیم می شود.

● تعاریف و اهداف اکوتوریسم

چه بخواهیم و چه نخواهیم اغلب گردشگری ها موجب خرابی و صدمه دیدن محیط می شود. اکوتوریسم می کوشد اثرهای مخرب هتل سازی، ریل سازی و دیگر ساخت و سازهای مرتبط با گردشگری را که به محیط طبیعی زیان وارد می کند با جایگزین کردن مصالح قابل بازیافت، استفاده از انرژی های پاک مانند انرژی خورشیدی، استفاده از مصالح محلی برای ساخت و سازها و... این زیان به محیط را به حداقل ممکن برساند. نکاتی که در این مقاله ارائه می شود باید آویزه گوش تمام مدیران قرار گیرد. بیشتر این نکات مطابق استانداردهای توسعه سبز «جایگزین بهتر و کارشناسی شده توسعه پایدار» است. این برنامه ها با مرارت زیاد بزرگ ترین پژوهشگران جهان به دست آمده و هرگونه کم توجهی به آنها عواقب وخیمی برای جامعه دارد.

● دادن آگاهی های محیطی

اکوتوریسم یعنی آموزش، آموزش هم برای گردشگر و هم برای افراد محلی که پذیرای گردشگران هستند، لذا باید مسوولان و همچنین گردانندگان تورهای گردشگری آموزش لازم را راجع به فرهنگ، مکان، اقتصاد، محیط و مردم محل موردنظر به گردشگران بدهند. این آگاهی ها به گردشگر کمک می کند همراه با شناخت مردم و محیط و جاذبه های گردشگری آنجا بازدید مفیدتر و کم خسارت تری داشته باشد. باید به دانش آموزان محل های گردشگری نیز آموزش های لازم داده شود تا بتوانند از موقعیت مناسبی که برای آنها فراهم شده استفاده بهینه تر داشته باشند و در نشر فرهنگ بومی خود و ایجاد ارتباط بهتر با گردشگران بکوشند. بهتر است بسیاری از این آموزش ها در گردشگری های کوچکی که برایشان مهیا باید کرد. انجام شود آموزش مفید و پایدار این گونه باید باشد نه اینکه فقط سخنرانی کنیم.

تهیه منابع مالی برای حفظ محیط زیست

برای یک محیط گردشگری، گرفتن ورودیه یکی از راه های کسب درآمد برای حفظ همان محیط زیست است.
پارک های ملی و دیگر محیط های گردشگری در صورتی پایدار خواهند ماند که مردم محلی شاد داشته باشند. لذا باید برای آنها جاده ها، کلینیک ها، مدارس و آب های آشامیدنی و... خوبی ساخت و ارائه کرد. می توان آنها را در ساخت و اداره رستوران ها، مغازه ها و دیگر مراکز لازم برای گردشگران سهیم کرد.

● احترام گذاشتن به فرهنگ محلی

اکوتوریسم فقط «سبز کننده» نیست بلکه احترام محیط و فرهنگ ها را نیز حفظ می کند.
از آنجا که فحشا، فروشگاه های سیاه و مواد مخدر، توده گردشگر را درگیر می کند، اکوتوریسم سعی می کند محترمانه برخوردهای ناخوشایند بین گردشگر و محیط گردشگری را کاهش دهد و نگذارد به فرهنگ دو طرف آسیب زیادتری وارد شود. این کار سختی برای اکوتوریسم است زیرا بسیاری اوقات ممکن است محل مورد گردشگری، مکانی دور از شهرها باشد و افراد محلی تبادل فرهنگی زیادی با افراد غیربومی نداشته باشند. لذا آموزش و آگاهی دادن به دو طرف، اهمیت بیشتری پیدا می کند.

● پشتیبانی از حقوق بشر

همه جا برای گردشگران امن و امان نیست، سفر به بعضی کشورها با توجه به سیاست های داخلی و مشکلاتی که دارند، خیلی امن نیست. لذا یکی از اهداف اکوتوریسم داشتن نشست های متقابل با دولتمردان این گونه کشورها برای حفظ حریم گردشگران و افراد محلی است.
در هر صورت مطالبی که ارائه می شود می تواند مبنایی قرار گیرد تا با آن هر حرکتی سنجیده شود که آیا آن بر مبنای اکوتوریسم هست یا نه.

● راهنمای گردشگران

بدیهی است در هر گونه مسافرت و گردشگری، انواع مختلفی برخورد، تاثیر متقابل و درگیر شدن با فرهنگ های غیرمنتظره برای گردشگر وجود دارد. به عنوان یک انسان خوش فکر و یک گردشگر مسوول و پاسخگو، شما یکسری کارها را باید از قبل حین گردشگری و پس از آن انجام دهید تا مطمئن شوید این گردشگری شما براساس اکوتوریسم صورت گرفته و حداقل تغییر غیرسازنده را برای کشور یا محل میزبان داشته اید. رفتن به یک مکان توریستی بدون آگاهی، کار به مراتب ساده یی است، اما شما دست به این انتخاب بزنید که یک گردشگر آگاه باشید و حداقل تماس غیرسازنده را با دنیای اطراف خود داشته باشید. در ادامه به دستورالعمل هایی که به یک گردشگری آگاهانه می انجامد، می پردازیم.

● آمادگی برای سفر

در مورد مقصد خود اطلاعات بیشتر کسب کنید. چشم اندازی از اخبار و حوادث جاری محل به دست آورید. احترام به آداب و رسوم یکی از آداب سفر است. به عنوان مثال اهالی کشور آذربایجان ظاهر شدن افراد با پیژامه در منظر عموم را ناپسند می دانستند، اگر ممکن است لباس سنتی آن محل را بپوشید، در این صورت برخورد محترمانه تری با شما خواهند داشت. از حساسیت های مردم به عکاسی آگاهی داشته باشید.
متاسفانه بیشتر عکاس های ما عکاس های جشنواره یی هستند و آنچه برایشان مهم نیست آبرو و اعتبار مردم و کشورشان است. نیاز مبرمی است که از این جهت آگاهی بیشتری به این عزیزان داده شود تا حکایت تیغ دادن به دست... پیش نیاید. هنرمند باید پیشرو در فضیلت های انسانی و پاسدار حقوق مردم باشد. بنابراین قبل از اینکه از اشخاص عکاسی کنید، از آنها اجازه لازم را بگیرید. آداب و سنن محلی را رعایت کنید. نگاهی به ارزش های فرهنگی و سنتی خود داشته باشید و بعد در مورد فرهنگ های دیگران قضاوت کنید. به قول معروف آن حکایت یک سوزن به خودت یک جوالدوز به دیگری یادتان نرود. به یاد داشته باشید که شما در آنجا فقط یک بازدیدکننده هستید.