خانواده سالم ، دروازه ورود موفق به جامعه
پس از انقلاب اسلامى و حركت همگانى مردم براى تغيير بنيادين ارزش هاى نظام ستمشاهى ، دشمنان همواره از طريق برنامه هاى مختلف سعى در اختلال در نظام برنامه هاى كشورمان داشته اند. پس از آنكه دشمنان از ادامه رابطه و مصالحه با رهبران نظام جمهورى اسلامى مايوس شدند، به جنگ تحميلى متوسل شدند كه خود مى توانست تضعيف نظام تا نابودى كامل هويت دينى و ملى (ايرانى- اسلامى) را در بر داشته باشد.
اما رشادت ها و ايثار جوانان و مردم ايران زمين به مدد عقيده و ارزش هايى كه از انقلاب به دست آورده بودند، مانعى بزرگ بر سر راه اهداف آنها شد و چيزى جز ناكامى و شكست در حوزه استراتژى هاى نظامى را براى آنها در بر نداشت.
بدين ترتيب دشمن زخم خورده از شكست در حوزه هاى نظامى به فكر راه هاى پنهانى تر و براى نابودسازى نظام افتاد. در اين دوره استحاله از درون و تهى سازى معانى ارزشى جامعه مهم ترين هدف دشمن قرار گرفت. تهاجم فرهنگى و شبيخون فرهنگى درست از پايان جنگ تحميلى ايران و عراق آغاز شد و از خلاء ايجاد شده از مسايل جنگ، استفاده لازم را برد.
گسترش روز افزون ماهواره ها، گسترش بى بندوبارى و به وجود آمدن فساد فراگير در جامعه و به انحطاط كشيده شدن برخى از جوانان و گسترش روزافزون مشروبات الكلى، ايجاد گروه هاى غربى مانند: هوى متال ها، رپ ها و شيطان پرست ها، تمايل به مدگرايى و… همه و همه نشان از هدفمند بودن اين تهاجم از طرف دشمن داشت. اين بار دشمن با استفاده از روش هاى نرم افزارى فكرى و تبليغى بر خلاف دوره قبل كه مردان را مورد حمله قرار داده بود قلب جامعه، يعنى زنان و جوانان را هدف گرفت.
جامعه شناسان معتقدند كه پايه هاى هر جامعه، ريشه در ارزش ها و نظام عقيدتى آن دارد. بنابراين براى تضعيف هر جامعه، كافى است تا فرهنگ آن را تضعيف كرد. با اين كار افراد جامعه از خود بيگانه شده و بر خلاف آنچه كه حقيقت فرهنگى آنها را تشكيل مى دهد، رفتار مى كنند. دشمن براى حملات فرهنگى، نياز به ابزارها و وسايل كارآمد داشت.
بنابراين همان طور كه لازمه حملات نظامى ابزار و آلات جنگى است، لازمه تهاجم فرهنگى نيز وسايلى است تا گلوله هاى زهرآگين فرهنگى دشمن از ماهواره ها گرفته تا اينترنت، راديو و توزيع كتاب هاى ضد فرهنگى و دگرانديشى به براندازى نظام هاى مخالف و تضعيف آنها مبادرت ورزد.
مى توان گفت خانواده كانون توجه حملات ابزارهاى مدرن تهاجم فرهنگى است و با تضعيف آن بسيارى از اهداف تهاجم فرهنگى محقق مى شود. با نگاه به كاركردهاى خانواده بيش تر مى توان به اهميت آن توجه نمود. خانواده به عنوان يك نهاد اجتماعى پايه و اساسى در جامعه، معمولا كاركردهاى گوناگونى دارد كه البته چگونگى اين كاركردها در فرهنگ هاى گوناگون متفاوت است. تاريخ بشر نشان مى دهد كه هيچ مكانى براى ارضاى نيازهاى بشر، امن تر و آرام بخش تر از خانواده نبوده است.
به همين دليل مهم ترين هدف براى نابودسازى يك جامعه و فرهنگ آن، نابودسازى افراد از طريق برهم زدن آرامش روانى، اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى آنهاست كه اين هدف جايى نيست مگر خانواده. چنانچه ديده مى شود سيستم برنامه ريزى هاى فرهنگى دشمن اغلب با اثرگذارى بر خانواده نظام عقيدتى، سياسى و فرهنگى فرد را دچار تزلزل مى سازد.
اين نظام برنامه ريزى با انگشت گذاشتن بر ابعاد غريزى و لذت هاى آنى، سعى دارد تا اقشار آسيب پذير جامعه نظير نوجوانان، جوانان، زنان و ساير گروه ها را مورد حمله قرار دهد. برخى از اين حملات در قالب پيامدهاى ذيل بر خانواده ظاهر مى شود: اختلاف ميان زن و شوهر دشمنان فرهنگى، در قالب برنامه هاى تفريحى، كتاب ها، تصاوير و فيلم هاى تلويزيونى سعى در تغيير رويكردها و عقايد افراد دارند.
همان طور كه مى دانيم عقايد و رويكردهاى اوليه هر فردى بسته به محيط اجتماعى آن، شكل مى گيرد، لذا افراد بهنجار جامعه خود و محيط اجتماعى كه در آن زندگى مى كنند، محسوب نمى شوند. بلكه در بهترين حالت، افراد بهنجار و نرمال جوامعى محسوب مى شوند كه با معيارهاى آنها رفتار مى كنند. به خوبى مى توان ملاحظه كرد كه در صورت بروز چنين وضعيتى فرد از سوى محيط طرد مى شود.
اينجا تضاد بين عالم روياهاى فرد با واقعيات بيرونى، موجب طرد فرد از جامعه و گسست نظام خانواده مى گردد. برنامه هاى فرهنگى بيگانگان با تبليغات و آموزش هاى مستقيم و غيرمستقيم خود در قالب برنامه هاى تلويزيونى، عكس ها، رمان ها و. . . سعى در تغيير بنيان هاى فكرى افراد دارند كه اين امر در اغلب موارد به اختلافات ارزشى خانواده ها و عدم توانايى آنها در پذيرش يكديگر منجر مى گردد. دامنه اين مساله از اختلافات خانوادگى تا طلاق گسترش مى يابد.
اختلافات ميان خانواده و فرندان همان طور كه گفته شد تغيير در بنيان هاى عقيدتى خانواده، زمينه بروز اختلاف عقايد و عدم پذيرش افراد را فراهم مى سازد. اين امر علاوه بر تضاد ميان زن و شوهر، تضاد ميان نسل ها حتى شاهد تضاد و تفاوت كامل فكرى ميان فرزندان و در نتيجه عدم پذيرش فرزندان نسبت به يكديگر مى باشيم.
تحقيقات نشان مى دهد در سازمان سيا، شاخه اى تخصصى و متمركز براى مطالعات و برنامه ريزى ضد فرهنگى عليه ايران با يك فكر ويژه تشكيل شده و بودجه مالى آن از ۲۵۰۰۰۰۰۰ دلار در سال قبل به ۷۵۰۰۰۰۰۰ دلار در سال جارى افزايش يافته است اين يعنى افزايش تهاجم تا حد سه برابر.
مهم ترين هدف مبارزه فكرى و روانى دشمنان نظام، سرمايه هاى اصلى كشور يعنى جوانان است و در اين بين جوانان براى آنان داراى اهميت و برنامه ريزى ويژه است چرا كه: جوانى به واسطه ويژگى هاى نشاط، بالندگى، نوخواهى، سركشى و ناپختگى فكرى، محلى مستعد براى تاخت و تاز شبهات و انديشه هاى جديد و پر زرق و برق است. جوانان به واسطه زندگى در خانواده ها اهميت ويژه اى دارد، زيرا تخريب و منحرف كردن يك جوان در يك خانواده، يعنى تخريب و كاهش قدرت آن خانواده. بررسى ها نشان مى دهد مواد روان گردان و مخدر براى جوانان و نوجوانان به شيوه اى راحت و با قيمتى ارزان تر ارائه مى شود به نظر شما احاطه و تسلط فكرى بر جوانان اهميت بيشترى دارد يا بزرگ سالان و سالخوردگان البته هريك جايگاه ويژه خود را دارد. منحرف ساختن جوانان اين خانواده ها زمينه براى دغدغه هاى بزرگ خانواده و ايجاد عدم تمركز فكرى و روانى براى والدين نظامى مى گردد.
نگاهى به ساختار پذيرش تهاجم در خانواده ها و انواع آنها، در فهم بهتر مطالب، ما را يارى مى رساند.
با توجه به ساختار فرهنگى- مذهبى جامعه ما، نياز به تقسيم بندى ديگرى احساس مى شود:
- خانواده سنتى: كه تاكيد ويژه آن بر سنت ها و رسوم غالب حاكم بر جامعه اعم از دينى يا ملى است. اين دسته به دو گروه قابل تقسيم بندى است:
منعطف: اين خانواده با وجود آن كه وجه پيروى از سنت ها در آنها بسيار قوى است اما تا حدودى سعى مى كنند تا در برابر شرايط از خود انعطاف نشان دهند در نتيجه با فرزندان بسته به اقتضاى زمانه همگام مى شوند.
- خانواده روشنفكر: كه اين دسته از خانواده بر خلاف دسته پيشين، تاكيد عمده خود را بر عقل و معيارهاى عقلانى و منطقى نهاده و در برابر اغلب مسايل جديد سعى دارند تا از عقل و معيارهاى آن بهره برند:
فارغ از ارزش: اين دسته كسانى هستند كه سعى دارند تا عقل مدار با تمام مسايل برخورد كنند. عقل ابزارى و معطوف به هدف سرلوحه تمام امور اين افراد قرار مى گيرد. براى اين دسته كه از معيارهاى ارزشى روشنى پيروى نمى كنند و عقل آزاد را سرلوحه امور خود قرار مى دهند. براى آنها هدف مهم است و به اصطلاح هدف، وسيله را توجيه مى كند.
به عنوان مثال از نظر ما و حتى انديشمندان اروپايى، آمريكاييان اغلب افرادى با عقل ابزارى و معطوف به هدف هستند و براى آنها تنها هدف مهم است نه وسيله. كشتار جمعى، تعرض و تهاجم، وسايلى هستند كه آنها را به اهدافشان رهنمون مى سازند. بنابراين، اين وسايل چون بهترين ابزار براى دست يابى به اهداف محسوب مى شوند، مناسب و مقبول هستند. در حالى كه در سنت ما و ارزش مداران تاريخ همواره راه رسيدن به اهداف يكى از ملزومات اساسى است. اگر بخواهيم اين خانواده ها را در يك طيف نشان دهيم در يك سر طيف خانواده هاى متعصب سنتى و در سر ديگر آن خانواده هاى روشنفكر فارغ از ارزش قرار مى گيرند.
اين خانواده ها افرادى افراطى اند. خانواده هاى متعصب سنتى در برابر هر امر جديد و تازه اى مقاومت مى كنند. از آنجا كه اين خانواده نمى تواند با شرايط زمان خود را تطبيق دهد در بسيارى از موارد دچار مشكلات جدى شده و احتمال انحراف اعضاى آن بسيار زياد است. دسته دوم يعنى خانواده هاى روشنفكرمآب فارغ از ارزش، كسانى هستند كه بر خلاف دسته اول تحت هيچ عنوان به ارزش ها و سنت هاى رايج تن در نمى دهند. اين دسته اغلب افرادى غير اخلاقى و غيرقابل اعتماد هستند. از سويى ديگر امكان فروپاشى اين خانواده ها و گسست انسجام و همبستگى آنها بسيار زياد است زيرا اين دسته در برابر هر مد جديدى آماده پذيرش هستند و آن را با آغوش باز مى پذيرند. تفاوت و تناقض ارزش هاى آنى و گذرا در اين خانواده ها و از سوى ديگر عدم توجه به اخلاق، موجب فروپاشى و گسست اين خانواده ها از هم مى شود.
اما آنچه مد نظر ما مى باشد و از نظر ما خانواده هاى پذيرفته شده ترى محسوب مى شوند خانواده هاى سنتى منعطف و روشنفكر ارزش مدار هستند. اين دو دسته آميزه اى از عقل و سنت هاى ارزشى اعم از دينى و ملى را سرلوحه عمل خود قرار مى دهند. مسلما اين خانواده ها در برابر مسايل جديد و حوادث بزرگ زندگى كمتر آسيب پذيرند و اين دسته با قدرت تحمل خود به حل مسايل مى انديشند و با قدرت ايمان، اخلاق و صبر شيوه ارتباط منعطف با محيط را پيش مى گيرند.
بدون شك با توجه به انواع خانواده و روش هاى تربيتى و تصميم گيرى در آنها مقابله با تهاجم فرهنگى نيز متفاوت مى شود. بى ترديد نمى توان در همه جاى جامعه پليس و نيروهاى كنترل رسمى را قرار داد اما مى توان با آموزش صحيح به خانواده ها، آنها را در مقابل اين تهديدات بنيان برانداز، واكسينه نمود. خانواده ها با كنترل فرزندان خود كمك بسيار زيادى به سلامت خود و جامعه مى كنند.
مقدم جامعه شناس و كارشناس مسايل خانواده با عنوان كردن اين مطلب كه فراموش نكنيم هميشه يك فرزند خوب در يك خانواده آرام و منطقى پرورش مى يابد و يك جامعه خوب متشكل از خانواده هاى خوب است وخانواده ها پلى هستند براى سوق جامعه به سمت اهداف متعالى و بلند، ادامه مى دهد: شما والدين گرامى با اهميت به حضور بيش تر و موثر در خانواده با اهميت دادن به روح و الزامات روانى فرزندانتان مى توانيد به كاركردهاى صحيح تربيتى خانواده جامه عمل بپوشانيد.
فراموش نكنيم كه فرزندان و افراد خانواده ما بيش از نيازهاى جسمانى به آرامش روانى و درك متقابل نيازمندند و ارتباط مناسب و مشفقانه پدر در منزل با همسر و فرزندان ضامن بقا و سلامتى كانون گرم خانواده است. گو اينكه براى همين هدف مهم و غايى، هر صبح را به اميد تقرب به خداوند متعال به شب مى رسانيم.
اغلب افراد گمان مى كنند كه از آسيب هاى اجتماعى در امان اند و اين مسايل تنها گريبانگير ديگران است. بسيارى از والدين از مشاهده مدهاى مو و لباس در فرزندان و يا مشاهده كج روى هايى نظير اعتياد به موادمخدر، انحرافات جنسى و رفتارهاى ضد اخلاقى از سوى جوانان خود عبرت نمى گيرند و در اكثر موارد موضوعات مذكور را ناچيز جلوه مى دهند. بايد توجه داشت كه راه حل نهايى براى حل مساله، پاك كردن صورت مساله نيست. بلكه آگاهانه بايد ابتدا مسايل را شناسايى نموده و براى حل آن اقدام نمود.
دقت كنيم همان طور كه ويروس هاى بيمارى زا مى توانند بدن ما را در خطر نابودى قرار دهند، ويروس هاى ضد فرهنگى نيز مى توانند به نحو بسيار كشنده ترى جامعه را دچار بحران هاى هويت نسلى، جنسى، عقيدتى و حتى سياسى و اقتصادى نمايند. بنابراين همان طور كه به مراقبت اعضاى خانواده در برابر بيمارى هاى جسمى مى پردازيم، بايد آنها را در برابر بيمارى هاى بسيار خطرناك فرهنگى نيز ايمن كنيم.
مقدم در مقابل اين سوال كه آيا راه حلى براى مواجهه با بحران ها وجود دارد، مى گويد: بله، بايد به چند نكته توجه داشت از جمله:
- باور كنيم ما نيز ممكن است همانند ديگران در معرض آسيب ها قرار بگيريم.
- نسبت به خطراتى كه ما و خانواده هايمان را تهديد مى كنند، آگاهى يابيم.
- نيازهاى فرزندان خود را بشناسيم و براى حل آن بكوشيم.
- مى توان براى شناسايى نيازهاى خانواده، از خود آنها مشورت گرفت، اما بايد توجه داشت كه به همان نسبت كه كمبود امكانات مى تواند موجب آسيب خانواده گردد، رفاه دايمى و برآوردن نيازهاى كاذب نيز خطرناك است.
- از طريق افزايش آگاهى خود، خانواده را به سمت وفاق بيش تر هدايت كنيم.
- كنترل غيرمستقيم اعضا به ويژه نوجوانان و جوانان ضرورى است. توجه داشته باشيم كه معاشرت با دوستان بد از يك سو و تنها نهادن فرزندان از سوى ديگر به يك اندازه مى توانند خطرساز باشند.
- سعى كنيم بهترين دوست فرزندان خود باشيم.
- گه گاه مسايل خانواده را با فرزندان در ميان بگذاريم و از آنها در ارائه راه حل يارى بجوييم. اين امر موجب بلوغ فكرى و احساس تعلق فرزندان نسبت به خانواده مى شود.
- ميان عطوفت و سختگيرى بر كردار فرزندانمان اعتدال برقرار نماييم.
- بهترين تصميم ها را در بدترين شرايط بگيريم.
اما رشادت ها و ايثار جوانان و مردم ايران زمين به مدد عقيده و ارزش هايى كه از انقلاب به دست آورده بودند، مانعى بزرگ بر سر راه اهداف آنها شد و چيزى جز ناكامى و شكست در حوزه استراتژى هاى نظامى را براى آنها در بر نداشت.
بدين ترتيب دشمن زخم خورده از شكست در حوزه هاى نظامى به فكر راه هاى پنهانى تر و براى نابودسازى نظام افتاد. در اين دوره استحاله از درون و تهى سازى معانى ارزشى جامعه مهم ترين هدف دشمن قرار گرفت. تهاجم فرهنگى و شبيخون فرهنگى درست از پايان جنگ تحميلى ايران و عراق آغاز شد و از خلاء ايجاد شده از مسايل جنگ، استفاده لازم را برد.
گسترش روز افزون ماهواره ها، گسترش بى بندوبارى و به وجود آمدن فساد فراگير در جامعه و به انحطاط كشيده شدن برخى از جوانان و گسترش روزافزون مشروبات الكلى، ايجاد گروه هاى غربى مانند: هوى متال ها، رپ ها و شيطان پرست ها، تمايل به مدگرايى و… همه و همه نشان از هدفمند بودن اين تهاجم از طرف دشمن داشت. اين بار دشمن با استفاده از روش هاى نرم افزارى فكرى و تبليغى بر خلاف دوره قبل كه مردان را مورد حمله قرار داده بود قلب جامعه، يعنى زنان و جوانان را هدف گرفت.
جامعه شناسان معتقدند كه پايه هاى هر جامعه، ريشه در ارزش ها و نظام عقيدتى آن دارد. بنابراين براى تضعيف هر جامعه، كافى است تا فرهنگ آن را تضعيف كرد. با اين كار افراد جامعه از خود بيگانه شده و بر خلاف آنچه كه حقيقت فرهنگى آنها را تشكيل مى دهد، رفتار مى كنند. دشمن براى حملات فرهنگى، نياز به ابزارها و وسايل كارآمد داشت.
بنابراين همان طور كه لازمه حملات نظامى ابزار و آلات جنگى است، لازمه تهاجم فرهنگى نيز وسايلى است تا گلوله هاى زهرآگين فرهنگى دشمن از ماهواره ها گرفته تا اينترنت، راديو و توزيع كتاب هاى ضد فرهنگى و دگرانديشى به براندازى نظام هاى مخالف و تضعيف آنها مبادرت ورزد.
مى توان گفت خانواده كانون توجه حملات ابزارهاى مدرن تهاجم فرهنگى است و با تضعيف آن بسيارى از اهداف تهاجم فرهنگى محقق مى شود. با نگاه به كاركردهاى خانواده بيش تر مى توان به اهميت آن توجه نمود. خانواده به عنوان يك نهاد اجتماعى پايه و اساسى در جامعه، معمولا كاركردهاى گوناگونى دارد كه البته چگونگى اين كاركردها در فرهنگ هاى گوناگون متفاوت است. تاريخ بشر نشان مى دهد كه هيچ مكانى براى ارضاى نيازهاى بشر، امن تر و آرام بخش تر از خانواده نبوده است.
مراقبت و محافظت از كودكان، ناتوانان و سالخوردگان
اجتماعى كردن فرزندان
تامين اقتصادى
به همين دليل مهم ترين هدف براى نابودسازى يك جامعه و فرهنگ آن، نابودسازى افراد از طريق برهم زدن آرامش روانى، اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى آنهاست كه اين هدف جايى نيست مگر خانواده. چنانچه ديده مى شود سيستم برنامه ريزى هاى فرهنگى دشمن اغلب با اثرگذارى بر خانواده نظام عقيدتى، سياسى و فرهنگى فرد را دچار تزلزل مى سازد.
اين نظام برنامه ريزى با انگشت گذاشتن بر ابعاد غريزى و لذت هاى آنى، سعى دارد تا اقشار آسيب پذير جامعه نظير نوجوانان، جوانان، زنان و ساير گروه ها را مورد حمله قرار دهد. برخى از اين حملات در قالب پيامدهاى ذيل بر خانواده ظاهر مى شود: اختلاف ميان زن و شوهر دشمنان فرهنگى، در قالب برنامه هاى تفريحى، كتاب ها، تصاوير و فيلم هاى تلويزيونى سعى در تغيير رويكردها و عقايد افراد دارند.
همان طور كه مى دانيم عقايد و رويكردهاى اوليه هر فردى بسته به محيط اجتماعى آن، شكل مى گيرد، لذا افراد بهنجار جامعه خود و محيط اجتماعى كه در آن زندگى مى كنند، محسوب نمى شوند. بلكه در بهترين حالت، افراد بهنجار و نرمال جوامعى محسوب مى شوند كه با معيارهاى آنها رفتار مى كنند. به خوبى مى توان ملاحظه كرد كه در صورت بروز چنين وضعيتى فرد از سوى محيط طرد مى شود.
اينجا تضاد بين عالم روياهاى فرد با واقعيات بيرونى، موجب طرد فرد از جامعه و گسست نظام خانواده مى گردد. برنامه هاى فرهنگى بيگانگان با تبليغات و آموزش هاى مستقيم و غيرمستقيم خود در قالب برنامه هاى تلويزيونى، عكس ها، رمان ها و. . . سعى در تغيير بنيان هاى فكرى افراد دارند كه اين امر در اغلب موارد به اختلافات ارزشى خانواده ها و عدم توانايى آنها در پذيرش يكديگر منجر مى گردد. دامنه اين مساله از اختلافات خانوادگى تا طلاق گسترش مى يابد.
اختلافات ميان خانواده و فرندان همان طور كه گفته شد تغيير در بنيان هاى عقيدتى خانواده، زمينه بروز اختلاف عقايد و عدم پذيرش افراد را فراهم مى سازد. اين امر علاوه بر تضاد ميان زن و شوهر، تضاد ميان نسل ها حتى شاهد تضاد و تفاوت كامل فكرى ميان فرزندان و در نتيجه عدم پذيرش فرزندان نسبت به يكديگر مى باشيم.
تهاجم فرهنگى و خانواده ها
تحقيقات نشان مى دهد در سازمان سيا، شاخه اى تخصصى و متمركز براى مطالعات و برنامه ريزى ضد فرهنگى عليه ايران با يك فكر ويژه تشكيل شده و بودجه مالى آن از ۲۵۰۰۰۰۰۰ دلار در سال قبل به ۷۵۰۰۰۰۰۰ دلار در سال جارى افزايش يافته است اين يعنى افزايش تهاجم تا حد سه برابر.
مهم ترين هدف مبارزه فكرى و روانى دشمنان نظام، سرمايه هاى اصلى كشور يعنى جوانان است و در اين بين جوانان براى آنان داراى اهميت و برنامه ريزى ويژه است چرا كه: جوانى به واسطه ويژگى هاى نشاط، بالندگى، نوخواهى، سركشى و ناپختگى فكرى، محلى مستعد براى تاخت و تاز شبهات و انديشه هاى جديد و پر زرق و برق است. جوانان به واسطه زندگى در خانواده ها اهميت ويژه اى دارد، زيرا تخريب و منحرف كردن يك جوان در يك خانواده، يعنى تخريب و كاهش قدرت آن خانواده. بررسى ها نشان مى دهد مواد روان گردان و مخدر براى جوانان و نوجوانان به شيوه اى راحت و با قيمتى ارزان تر ارائه مى شود به نظر شما احاطه و تسلط فكرى بر جوانان اهميت بيشترى دارد يا بزرگ سالان و سالخوردگان البته هريك جايگاه ويژه خود را دارد. منحرف ساختن جوانان اين خانواده ها زمينه براى دغدغه هاى بزرگ خانواده و ايجاد عدم تمركز فكرى و روانى براى والدين نظامى مى گردد.
نگاهى به ساختار پذيرش تهاجم در خانواده ها و انواع آنها، در فهم بهتر مطالب، ما را يارى مى رساند.
خانواده هاى فعال
خانواده هاى منفعل
با توجه به ساختار فرهنگى- مذهبى جامعه ما، نياز به تقسيم بندى ديگرى احساس مى شود:
- خانواده سنتى: كه تاكيد ويژه آن بر سنت ها و رسوم غالب حاكم بر جامعه اعم از دينى يا ملى است. اين دسته به دو گروه قابل تقسيم بندى است:
الف: متعصب
منعطف: اين خانواده با وجود آن كه وجه پيروى از سنت ها در آنها بسيار قوى است اما تا حدودى سعى مى كنند تا در برابر شرايط از خود انعطاف نشان دهند در نتيجه با فرزندان بسته به اقتضاى زمانه همگام مى شوند.
- خانواده روشنفكر: كه اين دسته از خانواده بر خلاف دسته پيشين، تاكيد عمده خود را بر عقل و معيارهاى عقلانى و منطقى نهاده و در برابر اغلب مسايل جديد سعى دارند تا از عقل و معيارهاى آن بهره برند:
ب: ارزش مدار
فارغ از ارزش: اين دسته كسانى هستند كه سعى دارند تا عقل مدار با تمام مسايل برخورد كنند. عقل ابزارى و معطوف به هدف سرلوحه تمام امور اين افراد قرار مى گيرد. براى اين دسته كه از معيارهاى ارزشى روشنى پيروى نمى كنند و عقل آزاد را سرلوحه امور خود قرار مى دهند. براى آنها هدف مهم است و به اصطلاح هدف، وسيله را توجيه مى كند.
به عنوان مثال از نظر ما و حتى انديشمندان اروپايى، آمريكاييان اغلب افرادى با عقل ابزارى و معطوف به هدف هستند و براى آنها تنها هدف مهم است نه وسيله. كشتار جمعى، تعرض و تهاجم، وسايلى هستند كه آنها را به اهدافشان رهنمون مى سازند. بنابراين، اين وسايل چون بهترين ابزار براى دست يابى به اهداف محسوب مى شوند، مناسب و مقبول هستند. در حالى كه در سنت ما و ارزش مداران تاريخ همواره راه رسيدن به اهداف يكى از ملزومات اساسى است. اگر بخواهيم اين خانواده ها را در يك طيف نشان دهيم در يك سر طيف خانواده هاى متعصب سنتى و در سر ديگر آن خانواده هاى روشنفكر فارغ از ارزش قرار مى گيرند.
اين خانواده ها افرادى افراطى اند. خانواده هاى متعصب سنتى در برابر هر امر جديد و تازه اى مقاومت مى كنند. از آنجا كه اين خانواده نمى تواند با شرايط زمان خود را تطبيق دهد در بسيارى از موارد دچار مشكلات جدى شده و احتمال انحراف اعضاى آن بسيار زياد است. دسته دوم يعنى خانواده هاى روشنفكرمآب فارغ از ارزش، كسانى هستند كه بر خلاف دسته اول تحت هيچ عنوان به ارزش ها و سنت هاى رايج تن در نمى دهند. اين دسته اغلب افرادى غير اخلاقى و غيرقابل اعتماد هستند. از سويى ديگر امكان فروپاشى اين خانواده ها و گسست انسجام و همبستگى آنها بسيار زياد است زيرا اين دسته در برابر هر مد جديدى آماده پذيرش هستند و آن را با آغوش باز مى پذيرند. تفاوت و تناقض ارزش هاى آنى و گذرا در اين خانواده ها و از سوى ديگر عدم توجه به اخلاق، موجب فروپاشى و گسست اين خانواده ها از هم مى شود.
اما آنچه مد نظر ما مى باشد و از نظر ما خانواده هاى پذيرفته شده ترى محسوب مى شوند خانواده هاى سنتى منعطف و روشنفكر ارزش مدار هستند. اين دو دسته آميزه اى از عقل و سنت هاى ارزشى اعم از دينى و ملى را سرلوحه عمل خود قرار مى دهند. مسلما اين خانواده ها در برابر مسايل جديد و حوادث بزرگ زندگى كمتر آسيب پذيرند و اين دسته با قدرت تحمل خود به حل مسايل مى انديشند و با قدرت ايمان، اخلاق و صبر شيوه ارتباط منعطف با محيط را پيش مى گيرند.
بدون شك با توجه به انواع خانواده و روش هاى تربيتى و تصميم گيرى در آنها مقابله با تهاجم فرهنگى نيز متفاوت مى شود. بى ترديد نمى توان در همه جاى جامعه پليس و نيروهاى كنترل رسمى را قرار داد اما مى توان با آموزش صحيح به خانواده ها، آنها را در مقابل اين تهديدات بنيان برانداز، واكسينه نمود. خانواده ها با كنترل فرزندان خود كمك بسيار زيادى به سلامت خود و جامعه مى كنند.
مقدم جامعه شناس و كارشناس مسايل خانواده با عنوان كردن اين مطلب كه فراموش نكنيم هميشه يك فرزند خوب در يك خانواده آرام و منطقى پرورش مى يابد و يك جامعه خوب متشكل از خانواده هاى خوب است وخانواده ها پلى هستند براى سوق جامعه به سمت اهداف متعالى و بلند، ادامه مى دهد: شما والدين گرامى با اهميت به حضور بيش تر و موثر در خانواده با اهميت دادن به روح و الزامات روانى فرزندانتان مى توانيد به كاركردهاى صحيح تربيتى خانواده جامه عمل بپوشانيد.
فراموش نكنيم كه فرزندان و افراد خانواده ما بيش از نيازهاى جسمانى به آرامش روانى و درك متقابل نيازمندند و ارتباط مناسب و مشفقانه پدر در منزل با همسر و فرزندان ضامن بقا و سلامتى كانون گرم خانواده است. گو اينكه براى همين هدف مهم و غايى، هر صبح را به اميد تقرب به خداوند متعال به شب مى رسانيم.
اغلب افراد گمان مى كنند كه از آسيب هاى اجتماعى در امان اند و اين مسايل تنها گريبانگير ديگران است. بسيارى از والدين از مشاهده مدهاى مو و لباس در فرزندان و يا مشاهده كج روى هايى نظير اعتياد به موادمخدر، انحرافات جنسى و رفتارهاى ضد اخلاقى از سوى جوانان خود عبرت نمى گيرند و در اكثر موارد موضوعات مذكور را ناچيز جلوه مى دهند. بايد توجه داشت كه راه حل نهايى براى حل مساله، پاك كردن صورت مساله نيست. بلكه آگاهانه بايد ابتدا مسايل را شناسايى نموده و براى حل آن اقدام نمود.
دقت كنيم همان طور كه ويروس هاى بيمارى زا مى توانند بدن ما را در خطر نابودى قرار دهند، ويروس هاى ضد فرهنگى نيز مى توانند به نحو بسيار كشنده ترى جامعه را دچار بحران هاى هويت نسلى، جنسى، عقيدتى و حتى سياسى و اقتصادى نمايند. بنابراين همان طور كه به مراقبت اعضاى خانواده در برابر بيمارى هاى جسمى مى پردازيم، بايد آنها را در برابر بيمارى هاى بسيار خطرناك فرهنگى نيز ايمن كنيم.
مقدم در مقابل اين سوال كه آيا راه حلى براى مواجهه با بحران ها وجود دارد، مى گويد: بله، بايد به چند نكته توجه داشت از جمله:
- باور كنيم ما نيز ممكن است همانند ديگران در معرض آسيب ها قرار بگيريم.
- نسبت به خطراتى كه ما و خانواده هايمان را تهديد مى كنند، آگاهى يابيم.
- نيازهاى فرزندان خود را بشناسيم و براى حل آن بكوشيم.
- مى توان براى شناسايى نيازهاى خانواده، از خود آنها مشورت گرفت، اما بايد توجه داشت كه به همان نسبت كه كمبود امكانات مى تواند موجب آسيب خانواده گردد، رفاه دايمى و برآوردن نيازهاى كاذب نيز خطرناك است.
- از طريق افزايش آگاهى خود، خانواده را به سمت وفاق بيش تر هدايت كنيم.
- كنترل غيرمستقيم اعضا به ويژه نوجوانان و جوانان ضرورى است. توجه داشته باشيم كه معاشرت با دوستان بد از يك سو و تنها نهادن فرزندان از سوى ديگر به يك اندازه مى توانند خطرساز باشند.
- سعى كنيم بهترين دوست فرزندان خود باشيم.
- گه گاه مسايل خانواده را با فرزندان در ميان بگذاريم و از آنها در ارائه راه حل يارى بجوييم. اين امر موجب بلوغ فكرى و احساس تعلق فرزندان نسبت به خانواده مى شود.
- ميان عطوفت و سختگيرى بر كردار فرزندانمان اعتدال برقرار نماييم.
- بهترين تصميم ها را در بدترين شرايط بگيريم.
