نویسنده: راضیه محمّدزاده
حدیث از پیامبر (صلی‌الله علیه و آله و سلم):
«اطفال خود را به خاطر گریه کردنشان نزنید. چرا که گریه‌ی ایشان تا چهار ماه گواهی است بر (لا اله الاّ الله) و چهار ماه صلوات بر محمّد (صلی الله علیه وآله و سلم) است و چهار ماه دعا برای پدر و مادر».
چرا کودک گریه می‌کند؟
مادران مایل و مشتاقند بدانند: «چرا کودک گریه می‌کند» زیرا با دانستن آن می‌توانند از گریه‌ی کودک جلوگیری کنند. گریه تنها وسیله‌ای است که کودک می‌تواند ناراحتی خود را ابراز دارد و گریه نشانه‌ی مشکل و ناراحتی اوست.بعضی از شیرخواران بسیار آرام و با حوصله و پر تحمل هستند، بعضی دیگر با مختصر ناراحتی گریه‌ی زیادی می‌کنند. علت آن طبیعی و ذاتی است.
نوزاد ممکن است در هفته‌های اول تولد، در هر یک ساعت هشت دقیقه گریه کند.
عده‌ای معتقدند اگر در هفته‌های اول تولد به مجرد این که نوزاد گریه کرد، به او توجه شود، او را بلند و نوازش کنند و در بغل گیرند (تکان دادن کودک ضرورت ندارد)، و اگر موقع شیردادن است به وی شیر دهند و اگر شیر خورده است به او کمی آب دهند، به تدریج مشکل گریه‌ی کودک از بین خواهد رفت.
1- انواع گریه‌ی کودک
کودک تا سه الی چهار هفته پس از تولد ممکن است همراه صدای گریه اشک نریزد. سپس ممکن است با گریه اشک از چشمان کودک خارج شود. بعضی مواقع، مخصوصاً شبها، کودک گریه‌ی شدیدی می‌کند ولی همراه آن ریزش اشک نیست و گریه‌ی او فقط برای جلب توجه مادر می‌باشد. ابتدا فریاد می‌کشد ولی بعداً فریاد به گریه‌ی حقیقی تبدیل می‌گردد.کودک در مقابل ناراحتی‌های مختلف خود ممکن است به اشکال و صور مختلف گریه کند. بعضی از مادران از چگونگی گریه‌ی کودک خود می‌توانند بفهمند که کودک چه می‌خواهد. گریه‌ی گرسنگی با گریه عمیق سوتی شکل ناشی از درد، تفاوت دارد.
مادر به راحتی گریه‌ی ناشی از خستگی کودک را از گریه‌ی گرسنگی تشخیص می‌دهد.
مطالعاتی که انجام شده است نشان داده که 48 ساعت بعد از تولد نوزاد، تمام مادران می‌توانند گریه‌ی کودک خود را از گریه‌ی کودکان دیگری که در روی نوار ضبط شده است، تشخیص دهند. هم چنین مادر پس از مدتی فقط با صدای گریه‌ی کودک خود از خواب بیدار می‌شود و نه با صدای گریه‌ی کودکان دیگر.
2- علل گریه‌ی کودک
حدیث از امام جعفر صادق (علیه‌السلام) خطاب به مفضّل:«ای مفضّل منفعتی را که به سبب گریه کردن برای اطفال حاصل می‌شود بشناس و بدان که در مغز سر اطفال رطوبتی است که اگر در مغز باقی بماند بلاهای بزرگ بر آنها روی می‌آورد. بلاها و علل بزرگ از قبیل نابینایی و غیره. پس گریه، آن رطوبت را از سر اطفال بیرون می‌آورد. سپس صحت بدن و سلامتی چشمان آنها را تعقیب می‌نماید. کودک به وسیله‌ی گریه منتفع می‌شود و امّا پدر و مادر منفعت گریه را نمی‌دانند و کارشان این است که او را ساکت کنند و در امر خشنودی او سعی و کوشش دارند که گریه نکند و به کارهایی دست می‌زنند که او خشنود شود و گریه نکند و نمی‌دانند که گریه کردن برای او نیکوتر و زیباتر است.» (1)
علل گریه کردن کودک بعد از یک سالگی
علت گریه‌ی کودکان بعد از سن یک سالگی این است که کودک می‌خواهد مستقل باشد، مورد توجه قرار گیرد، به او اهمیت داده شود و بالاخره مورد مهر و محبت و عطوفت قرار گیرد. این تمایل و نیاز کودک با خستگی، گرسنگی و بی‌خوابی شدت می‌یابد.علت دیگر گریه‌ی کودک این است که می‌خواهد در برخورد با هر شیئی در محیط خود تجربه‌ای بیاموزد و مهارتی یاد گیرد، ولی پدر و مادر برای محافظت کودک، او را از این برخوردها محروم می‌کنند. گریه کردن کودک ممکن است نتیجه‌ی این امر نیز باشد که پدر و مادر قبل از سنی که کودک قادر باشد و درک کند، از او انتظاراتی دارند. مخصوصاً در مورد کنترل ادرار و مدفوع، تمیز بودن، غذا خوردن و رفتار او با کودکان دیگر و با بزرگ‌ترها، اگر توجه به قدرت فکری و جسمی او نشود و به کودک امر و نهی بیش از حد شود منجر به گریه کردن کودک خواهد شد.
همان علل گریه کردن سال اول کودکان موجب گریه کردن کودک بعد از سن یک سالگی نیز خواهد شد. از طرف دیگر خستگی از کار و مشکلات اجتماعی و زندگی ممکن است قدرت تحمل پدر و مادر را کم کند و با انتظارات کودک تطبیق نکند و در نتیجه تضادی بین پدر و مادر و کودک به وجود آید و منجر به گریه کردن و اشک ریختن کودک گردد. در چنین حالتی، عصبانیت و تحمل‌ناپذیری پدر و مادر بیشتر خواهد شد. باید توجه داشت کودک قدرت درک و فهم مشکلات پدر و مادر را نداشته و از آنها اطلاعی ندارد.
اگر کودک کلمه‌ی «بله و نه» را یاد نگرفته باشد، برای به دست آوردن تمایلات خود گریه خواهد کرد. اگر کودک حس کند که با گریه کردن توجه پدر و مادر را به دست می‌آورد و خواسته‌اش عملی می‌شود، برای جزئی‌ترین چیزی گریه را سر خواهد داد.
کودکان بعد از یک سالگی از نظر رفتار در دوره‌های خوب و بد قرار می‌گیرند. بعضی مواقع کودک بسیار آرام و مطیع است و در موقع دیگر بدون جهت کج خلق و بهانه‌گیر می‌باشد. بعضی کودکان را به سرعت و به آسانی می‌توان آرام کرد، ولی آرام کردن بعضی دیگر بسیار مشکل است.
آنچه گریه‌ی کودک و ناراحتی‌های مادر را کم می‌کند عاطفه و محبت و دوری از پرخاش و کج خلقی با کودک است. زیرا کودکان به محبت و عاطفه نیاز دارند نه پرخاش و خشونت. (2)
پی‌نوشت‌ها:
1. بحار، ج2، ص 65.
2. با استفاده از: دکتر استاپرد، میریام، همه کودکان تیز هوشند اگر ... - سینکلر، ادوارد، دنیای کوچک بزرگ من - حدیث تربیت از سخنان چهارده معصوم - دکتر پریور، علی، علل بی‌خوابی کودکان - فیض، جواد، من و کودک من.
محمّدزاده، راضیه، (1393)، مادر اگر این گونه می‌بود، تهران: منیر، چاپ پنجم
