روستا محور توسعه طبیعت گردی در ارومیه
ارومیه استان آذربایجان غربی با مساحتی بالغ بر ۷۴ میلیون و ۳۶۶ هزار کیلومتر مربع است که ۲۱ درصد آن را دشت، ۶۳ درصد را ارتفاعات و ۱۶ درصد آن را دریاچه ارومیه طی سال های پرباران تشکیل می دهند که وجود بیش از ۲/۵ میلیون هکتار عرصه طبیعی شامل جنگل و مرتع و ۱۷ رودخانه دائمی در قالب سه حوزه آبخیز منحصر به فرد کشور یعنی حوزه های رود ارس، رودخانه زاب و دریاچه ارومیه این استان را از نظر پتانسیل های لازم برای امر طبیعت گردی در سطح مطلوبی قرار می دهد.
همچنین توجه به صنعت طبیعت گردی، علاوه بر کمک به توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در استان عاملی خواهد بود برای مورد توجه قرار گرفتن عرصه های زیست محیطی و منابع طبیعی موجود در استان که بستر حمایت و حفاظت بیشتر از مواهب طبیعی و خدادادی را فراهم می آورد. دکتر عباس شفیعی، عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه ضمن نامطلوب خواندن وضعیت صنعت طبیعت گردی در سطح استان گفت: فرهنگ سازی اولین لازمه توسعه این صنعت است زیرا با توجه به این که ۱۳ فروردین ماه هر سال با عنوان روز طبیعت نهاد طبیعت گردی در استان و کشور است، ولی هر ساله طی این روز و پس از ورود مردم به عرصه های طبیعی با حجم انبوهی از تخریب و آسیب به طبیعت مواجه می شویم. وی ادامه داد: فرهنگ طبیعت گردی به عنوان اولین گام باید در سطح جامعه نهادینه شود و در ادامه این روند زیرساخت های لازم همچون احداث جاده برای دسترسی و بهره وری مناسب از عرصه های طبیعی ایجاد شود. این عضو هیات علمی گروه جنگل داری دانشکده منابع طبیعی اظهار کرد: باتوجه به این که در تورهای طبیعت گردی اصل بر امر آموزش است کمبود نیروی متخصص که علاوه بر انجام وظایف هدایت و راهنمایی تور اطلاعات علمی و تخصصی نیز در اختیار گردشگران قرار دهند یکی دیگر از دلائل عدم توسعه این صنعت در استان و حتی کشور به حساب می آید. وی بر توسعه این صنعت با محوریت روستاها تاکید کرد: سه هزار و ۷۲۸ روستا در سطح استان وجود دارد که می توان از میان آنها روستاهای مناسب برای طبیعت گردی را انتخاب که از این طریق با ایجاد اشتغال در روستاها از مهاجرت روستاییان به شهرها نیز جلوگیری کرد. دکتر شفیعی، بر نقش افراد بومی در هر منطقه تاکید و تصریح کرد: افراد بومی باید آموزش های لازم را دریافت، هدایت و راهنمایی تورها را برعهده گیرند که در غیر این صورت هم نمی توان به توسعه طبیعت گردی امیدوار بود; همچنان که تا امروز توری با عنوان اکوتوریسم به معنی خاص و ویژه آن برگزار نشده است.
مهندس کیومرث کلانتری، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی نیز در این رابطه گفت: طبیعت گردی باید حداقل تاثیر منفی را بر محیط زیست و فرهنگ جامعه میزبان داشته باشد و همچنین بیشترین سود اقتصادی و مسئولیت پذیری در قبال طبیعت را برای جامعه میزبان ایجاد و رضایت تفریحی گردشگران را فراهم کند. به اعتقاد وی، استفاده صحیح از اکوتوریسم علاوه بر منافع اقتصادی و اجتماعی کاربری صحیح از عرصه های طبیعی را ترویج و مسئولان دولتی را متقاعد می سازد که حفاظت از منابع طبیعی امری درآمدزا بوده و علاوه بر منافع اقتصادی درونی با جلب گردشگر به سرمایه گذاری های داخلی و خارجی در امور زیربنایی منجر می شود که همین خودگردانی و درآمدزایی مناطق حفاظت شده سبب محفوظ ماندن آنها نیز می شود. کلانتری به نقش پارک های ملی در اکوتوریسم اشاره و ایجاد اشتغال، افزایش درآمد در سطح ملی و محلی، توسعه خدمات، توسعه حمل ونقل و صنایع دستی، ترویج افکار طبیعت دوستی در بین مردم و افزایش شمار حامیان طبیعت را از منافع توریسم در پارک های ملی برشمرد. کلانتری با اشاره به وجود پارک ملی دریاچه ارومیه در استان تصریح کرد: این دریاچه با چهار هزار و ۸۱۰ کیلومتر مربع مساحت یکی از نادرترین ذخیره گاه های ایران و جهان است که دارای ۱۰۲ جزیره کوچک و بزرگ بوده و از این میان جزایر اسلامی ، کبودان، اسپیر، ارزو و جزایر نهگانه از نظر وسعت و وجود جانوران گوناگون دارای اهمیت است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی، غارهای متعدد موجود در سطح استان را نیز از مناطق مورد توجه و بازدید اغلب گردشگران عنوان و اظهار کرد: غار سهولان مهاباد با ساختار طبیعی بسیار ویژه که مناعب آب فراوان امکان گشت با قایق را در آن فراهم کرده است و همچنین غار فخریگاه در ۱۸ کیلومتری مهاباد در این میان از اهمیت بیشتری برخوردارند. کلانتری در ادامه وجود شش شکارگاه، ۳۰ تالاب و وجود ۱۴۰ نوع پرنده آبزی در این تالاب ها، آبشارهای متعدد از جمله آ بشارهای شلماش، سلوک، سوله دوکل اورمیه و قلعه جوق ماکو و همچنین وجود چشمه ها و مراکز آب درمانی را از دیگر توانمندی های استان در زمینه طبیعت گردی برشمرد. مهندس عبدالعلی فیضی، رئیس اداره کل منابع طبیعی استان آذربایجان غربی نیز استان را دارای یک طبیعت منحصر به فرد عنوان و اظهار کرد: طبیعت گردی باید در راستای توسعه پایدار و حفاظت از منابع طبیعی باشد و زیرساخت های مورد نیاز همچون ایجاد امکانات اولیه، مکان اقامت موقت و شبانه، احداث جاده های مناسب در دستور کار قرار بگیرد. رئیس اداره کل منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، نقش بخش خصوصی را در این صنعت قابل توجه عنوان کرد و گفت: زیرساخت ها باید در اختیار بخش خصوصی قرار داده شود و فرهنگ سازی مطلوب نیز در میان افراد بومی هر منطقه صورت گیرد.
حال با تمام تفاسیر امیدواریم مسئولان استان توجه بیشتری به بهره برداری از مواهب طبیعی فراوان موجود در استان داشته باشد تا بستر توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در استان فراهم شده و به ویژه از طریق منافع اقتصادی حاصل زمینه بهبود وضعیت معیشت مردم استان به خصوص روستاییان فراهم آید و شاخص های زندگی روستایی در استان بهبود یابد.
همچنین توجه به صنعت طبیعت گردی، علاوه بر کمک به توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در استان عاملی خواهد بود برای مورد توجه قرار گرفتن عرصه های زیست محیطی و منابع طبیعی موجود در استان که بستر حمایت و حفاظت بیشتر از مواهب طبیعی و خدادادی را فراهم می آورد. دکتر عباس شفیعی، عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه ضمن نامطلوب خواندن وضعیت صنعت طبیعت گردی در سطح استان گفت: فرهنگ سازی اولین لازمه توسعه این صنعت است زیرا با توجه به این که ۱۳ فروردین ماه هر سال با عنوان روز طبیعت نهاد طبیعت گردی در استان و کشور است، ولی هر ساله طی این روز و پس از ورود مردم به عرصه های طبیعی با حجم انبوهی از تخریب و آسیب به طبیعت مواجه می شویم. وی ادامه داد: فرهنگ طبیعت گردی به عنوان اولین گام باید در سطح جامعه نهادینه شود و در ادامه این روند زیرساخت های لازم همچون احداث جاده برای دسترسی و بهره وری مناسب از عرصه های طبیعی ایجاد شود. این عضو هیات علمی گروه جنگل داری دانشکده منابع طبیعی اظهار کرد: باتوجه به این که در تورهای طبیعت گردی اصل بر امر آموزش است کمبود نیروی متخصص که علاوه بر انجام وظایف هدایت و راهنمایی تور اطلاعات علمی و تخصصی نیز در اختیار گردشگران قرار دهند یکی دیگر از دلائل عدم توسعه این صنعت در استان و حتی کشور به حساب می آید. وی بر توسعه این صنعت با محوریت روستاها تاکید کرد: سه هزار و ۷۲۸ روستا در سطح استان وجود دارد که می توان از میان آنها روستاهای مناسب برای طبیعت گردی را انتخاب که از این طریق با ایجاد اشتغال در روستاها از مهاجرت روستاییان به شهرها نیز جلوگیری کرد. دکتر شفیعی، بر نقش افراد بومی در هر منطقه تاکید و تصریح کرد: افراد بومی باید آموزش های لازم را دریافت، هدایت و راهنمایی تورها را برعهده گیرند که در غیر این صورت هم نمی توان به توسعه طبیعت گردی امیدوار بود; همچنان که تا امروز توری با عنوان اکوتوریسم به معنی خاص و ویژه آن برگزار نشده است.
مهندس کیومرث کلانتری، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی نیز در این رابطه گفت: طبیعت گردی باید حداقل تاثیر منفی را بر محیط زیست و فرهنگ جامعه میزبان داشته باشد و همچنین بیشترین سود اقتصادی و مسئولیت پذیری در قبال طبیعت را برای جامعه میزبان ایجاد و رضایت تفریحی گردشگران را فراهم کند. به اعتقاد وی، استفاده صحیح از اکوتوریسم علاوه بر منافع اقتصادی و اجتماعی کاربری صحیح از عرصه های طبیعی را ترویج و مسئولان دولتی را متقاعد می سازد که حفاظت از منابع طبیعی امری درآمدزا بوده و علاوه بر منافع اقتصادی درونی با جلب گردشگر به سرمایه گذاری های داخلی و خارجی در امور زیربنایی منجر می شود که همین خودگردانی و درآمدزایی مناطق حفاظت شده سبب محفوظ ماندن آنها نیز می شود. کلانتری به نقش پارک های ملی در اکوتوریسم اشاره و ایجاد اشتغال، افزایش درآمد در سطح ملی و محلی، توسعه خدمات، توسعه حمل ونقل و صنایع دستی، ترویج افکار طبیعت دوستی در بین مردم و افزایش شمار حامیان طبیعت را از منافع توریسم در پارک های ملی برشمرد. کلانتری با اشاره به وجود پارک ملی دریاچه ارومیه در استان تصریح کرد: این دریاچه با چهار هزار و ۸۱۰ کیلومتر مربع مساحت یکی از نادرترین ذخیره گاه های ایران و جهان است که دارای ۱۰۲ جزیره کوچک و بزرگ بوده و از این میان جزایر اسلامی ، کبودان، اسپیر، ارزو و جزایر نهگانه از نظر وسعت و وجود جانوران گوناگون دارای اهمیت است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی، غارهای متعدد موجود در سطح استان را نیز از مناطق مورد توجه و بازدید اغلب گردشگران عنوان و اظهار کرد: غار سهولان مهاباد با ساختار طبیعی بسیار ویژه که مناعب آب فراوان امکان گشت با قایق را در آن فراهم کرده است و همچنین غار فخریگاه در ۱۸ کیلومتری مهاباد در این میان از اهمیت بیشتری برخوردارند. کلانتری در ادامه وجود شش شکارگاه، ۳۰ تالاب و وجود ۱۴۰ نوع پرنده آبزی در این تالاب ها، آبشارهای متعدد از جمله آ بشارهای شلماش، سلوک، سوله دوکل اورمیه و قلعه جوق ماکو و همچنین وجود چشمه ها و مراکز آب درمانی را از دیگر توانمندی های استان در زمینه طبیعت گردی برشمرد. مهندس عبدالعلی فیضی، رئیس اداره کل منابع طبیعی استان آذربایجان غربی نیز استان را دارای یک طبیعت منحصر به فرد عنوان و اظهار کرد: طبیعت گردی باید در راستای توسعه پایدار و حفاظت از منابع طبیعی باشد و زیرساخت های مورد نیاز همچون ایجاد امکانات اولیه، مکان اقامت موقت و شبانه، احداث جاده های مناسب در دستور کار قرار بگیرد. رئیس اداره کل منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، نقش بخش خصوصی را در این صنعت قابل توجه عنوان کرد و گفت: زیرساخت ها باید در اختیار بخش خصوصی قرار داده شود و فرهنگ سازی مطلوب نیز در میان افراد بومی هر منطقه صورت گیرد.
حال با تمام تفاسیر امیدواریم مسئولان استان توجه بیشتری به بهره برداری از مواهب طبیعی فراوان موجود در استان داشته باشد تا بستر توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در استان فراهم شده و به ویژه از طریق منافع اقتصادی حاصل زمینه بهبود وضعیت معیشت مردم استان به خصوص روستاییان فراهم آید و شاخص های زندگی روستایی در استان بهبود یابد.
