خواب آمريكا براي آفريقا

پنتاگون با دولت‌هاي آفريقايي، بويژه در جايي كه بوي نفت بيايد از در دوستي درمي‌آيد. در روزهاي پاياني رژيم جنايتكار چارلز تيلور در ليبريا چند كشتي نيروي دريايي امريكا در ساحل مونروويا، پايتخت اين كشور لنگر انداختند. حدود 200 تفنگدار امريكايي به شهر آمدند تا سفارت امريكا را در برابر شورشيان و مردم خشمگين اين شهر در حال سوختن حفظ كنند.
پس از گذشت 5 سال امريكايي‌ها با يك كشتي آبي ــ خاكي به طول 190 متر و شناور‌هاي تندروي كوچكتر به سواحل اين كشور برگشته‌اند اما اين‌بار نظاميان امريكايي ظاهرا براي تعمير جاده‌ها، نوسازي مدارس و درمانگاه‌ها، آوردن دارو و تجهيزات پزشكي و ارائه خدمات بهداشتي رايگان آمده‌اند. امريكايي‌ها همچنين 40 نفر از افسران نيروهاي مسلح جديد ليبريا را به اين كشتي‌ها بردند تا مهارت‌هاي رزمي جديد و شيوه‌هاي مديريتي نوين را به آنان آموزش بدهند.
اين تلاش‌ها هرچند در كشوري فقير و عقب‌مانده مفيد هستند اما بيشتر براي جلب اعتماد دولت‌هاي آفريقايي انجام مي‌شوند كه نسبت به نيات امريكا از طرح ايجاد فرماندهي آفريقاي‌ ارتش امريكا مظنون هستند.
2 فروند كشتي نيروي دريايي امريكا يعني يواس‌اس فورت مك‌هنري و كشتي يو‌اس‌اس سويفت در قالب برنامه‌اي كه ايستگاه مشاركت آفريقا ناميده شده در مراحل نهايي سفري 6 ماهه به 7 كشور كامرون، گينه استوايي، گابن، غنا، ليبريا، سائوتومه و پرينسيپه و سنگال‌ در خليج گينه رسيدند. اين دو رزمناو براي جلب مشاركت كشورهاي آفريقايي راهي اين قاره شده بودند. هدف از اين سفر بهبود امنيت دريايي و همچنين جلب قلوب و افكار مردم اين منطقه نفت‌خيز است.
به گفته جان ناول، فرمانده اين عمليات اين به اصطلاح ايستگاه مشاركت در واقع تلاش براي بررسي موردي فوايدي است كه فرماندهي آفريقاي امريكا مي‌تواند داشته باشد. اين كار مشاركت‌ها و روابطي بين ملت‌ها و سازمان‌ها است.
يك مقام ارشد ديگر نيروي دريايي امريكا مي‌گويد سياست جديد نيازمند تغيير تفكر از «تصرف كشورها» به «كمك كردن به آنهاست.» اين فرمانده مي‌گويد: بيش از 1200 نظامي آفريقايي از نوامبر در رزمناو فورت مك‌هنري آموزش ديده‌اند و تعدادي از افسران نيروي دريايي انگليس، كامرون، فرانسه، آلمان، غنا و پرتغال در اين شناور نقش‌هايي را در سلسله مراتب فرماندهي به عهده گرفته‌اند كه اين الگويي با شباهت‌هاي بسيار به ناتو است.
با اين حال كشورهاي آفريقايي تاكنون استقبال چنداني از اين طرح نكرده‌اند. پس از اعلام شكل‌گيري اين طرح در فوريه 2007 نيجريه، آفريقاي‌جنوبي و چندين كشور و نهاد منطقه‌اي ديگر اعلام كردند خواهان حضور نظامي بيشتر امريكا در منطقه نيستند زيرا بيم دارند نيروهاي امنيتي خود آنها به چالش كشيده شود.
بعضي از رهبران آفريقا از نظامي شدن رابطه امريكا ــ آفريقا ابراز نگراني كرده و تاكيد دارند ايده تشكيل اين فرماندهي از دونالد رامسفلد، وزير دفاع جنگ‌طلب امريكا بوده است. اين واكنش‌ها باعث شد امريكا طرح ايجاد مركز فرماندهي كوچكي در آفريقا و دفاتر منطقه‌اي در اين قاره را كنار بگذارد.
مركز فرماندهي آفريقاي امريكا حداقل در حال حاضر در اروپا خواهد بود. جورج بوش، رئيس‌جمهور ايالات‌متحده در سفر اخير خود به آفريقا بارها اين موضوع كه امريكا خواهان ايجاد پايگاه‌هاي نظامي در آفريقاست را حاشا كرد.
در هر صورت نگرش ‌امريكا نسبت به آفريقا از سال 1995 كه پنتاگون در گزارشي اعلام كرد آفريقا منابع استراتژيك سنتي چنداني براي امريكا ندارد به‌شدت تغيير كرده است. دولت امريكا تاكنون 127 ميليون دلار براي فرماندهي آفريقا هزينه كرده و 389 ميليون دلار ديگر براي سال 2009 درخواست كرده است.
منافع اصلي امريكا در آفريقا نفت و تروريسم است. تروريست‌هاي وابسته به القاعده در حمله سال 1998 به سفارتخانه‌هاي امريكا در كنيا و تانزانيا بيش از 200 نفر را كشتند. امريكا بيش از 15 درصد نفت خود را از آفريقا تامين مي‌كند و اين نسبت رو به افزايش است. واشنگتن همچنين نگران نفوذ فزاينده چين در آفريقا است.
ناول اعتراف مي‌كند اگر به خاطر منافع امريكا نبود، پنتاگون هيچگاه نيروهايش را به اين قاره نمي‌فرستاد. با وجود گفتگو درباره قدرت نرم و جنبه‌هاي بشردوستانه، علت اصلي حضور نيروي دريايي امريكا در خليج گينه تلاش براي برقراري امنيت است.
به عقيده او، اين به نفع امريكا است كه به نيروهاي دريايي و زميني كشورهاي آفريقايي كمك كند تا جلوي سرقت تانكرهاي نفت خام، مهاجرت و ماهيگيري غيرقانوني، قاچاق موادمخدر و دزدان دريايي را بگيرند. همه اين عوامل به اقتصادهاي كشورهاي آفريقايي لطمه زده، ثبات سياسي آنها را بر هم مي‌زند و خطر تبديل كشورهاي فقير به كشورهايي فروپاشيده مانند سومالي را به دنبال دارند كه ممكن است باعث پرورش تروريست‌ها شوند.