تاريخچه هواشناسي كشاورزي

مروري به مصوبه هاي FAO ( سازمان جهاني خواروبار وكشاورزي ) در نوزدهمين اجلاس آن در رم وتوجه به مصوبات اجلاسيه 1970 WMO ( سازمان جهاني هواشناسي ) مشخص مي نمايد كه كشور ايران بعنوان يكي از اعضاي هر دو سازمان جهاني متعهد گرديده است كه در جهت ايجاد بخش هواشناسي كشاورزي و سازماندهي فعاليتهاي آن اقدام نمايد . پس از ايجاد اين تعهد بين المللي است كه ايران بر اساس نيازمنديهاي ملي و پيروي از مصوبه ها ودستورالعملهاي جهاني ، در دهه پنجاه يعني سال 1354 به ايجاد واحد هواشناسي كشاورزي در سازمان هواشناسي كشور مبادرت نموده و براي نخستين بار در تاريخ تشكل سازماني خود اقدام به برگزاري دوره هاي آموزشي هواشناسي كشاورزي مي نمايد و بموازات آن تمامي مناطق كشور را بمنظور شناسائي قطبهاي كشاورزي جهت احداث شبكه ايستگاههاي هواشناسي كشاورزي مورد مطالعه كارشناسي قرار ميدهد و به دنبال آن برنامه آموزش نيروي انساني اين واحد تدارك شده و برنامه هاي زمان بندي شده آموزش پرسنل كارشناس و كمك كارشناس به تعداد نياز 18 ايستگاه هواشناسي كشاورزي و بخش ستادي آن در سازمان ، تحت نظر اساتيد خارجي و ايراني ( عنوان طرح كوانتا ) عملي مي گردد . عليرغم عملي شدن آموزش نيروي انساني واحد هواشناسي كشاورزي ، برنامه هاي پيش بيني شده جهت تامين و تجهيز ايستگاهها و ايجاد مناطق مسكوني به دليل عدم اجراي صحيح برنامه ، بموقع انجام نمي گيرد و طرح مذكور در نيمه راه خود با مشكلات و بن بست هاي اداري و اجرائي مواجه مي گردد و حدود 60% از پرسنل 18 ايستگاه كه برابر 18 كارشناس و 36 نفر كمك كارشناس بوده اند به يكباره به جاي ايستگاهها به سوي اداره مركزي گسيل مي شوند .
مسئولين و اولياي امورسازمان هواشناسي و هسته مركزي باني طرح كوانتا ، پي گيري مسائل را به كندي دنبال نموده و از اعمال مديريت بر اجراي برنامه و سازماندهي نيروهاي آموزش ديده عاجز مي مانند . در اين راستا ادامه فعاليت مهندسين مشاور كوانتا و شركت مهندسين مشاور رم كنسولت در روماني نيز معوق مانده و پس از چندي نيز متوقف مي گردد و در اين ارتباط آموزش عملي پرسنل آموزش ديده هواشناسي كشاورزي در ايستگاهها ، مطلقا“ صورت نمي پذيرد و فعاليت تعريف شده آموزش عملي در امتداد آموزشهاي تئوري انجام نمي گيرد . در اين هنگام مديريت شبكه كه تنها عهده دار مسئوليت اداره ايستگاههاي اقليم شناسي وباران سنجي بوده است ، از سازماندهي 18 ايستگاه تحقيقات هواشناسي كشاورزي كه تنها نقشه هاي ساختماني ونيروهاي آموزش يافته آن را در اختيار داشته است باز ميماند . و از ارائه برنامه اي در سطح مناسب كارشناسي در ايستگاهها ناتوان مي شود .به اين سبب نابسامانيهاي بسيار و تصميم گيريهاي شتاب زده فراوان براي رفع عاجل دشواري ها پديد مي آيد . و نيروهاي كارشناسي وكمك كارشناسي بسياري ناگزير از اعزام به ايستگاههاي سينوپتيك مي شوند كه هيچگونه زمينه مناسب كاري در آنها مهيا نشده بود و كارشناسان هواشناسي كشاورزي ناچار به ديده بانيهاي بسيار معمولي مي گردند كه اساسا“ براي آن تربيت نشده بودند . در چنين شرايطي است كه با وجود فقدان مديريت و عدم پذيرش مسئوليت از ناحيه سازمان براي واحد هواشناسي كشاورزي وتوقف آموزشهاي عملي توسط مشاور در ايستگاهها كه در واقع كليه حركتهاي حقيقي و عملي كارشناسي در اين رشته محسوب مي شود و پراكنده شدن اولياي اجرائي اين طرح و عزيمت كارشناسان خارجي و از دست رفتن اختيار امور از تمام جوانب ، حركتهاي اوليه توسط خود كارشناسان و بصورت غير سازماندهي شده ، بلكه ابتكاري و خودجوش از شهرستانها آغاز مي گردد و به همت كارشناسان هواشناسي كشاورزي ، ايستگاههاي اوليه نظير اكباتان صرفا؛ بر حسب علائق كارشناسي وتعهدات فردي و وجداني ساخته مي شود و ابزار وادواتي تهيه و فعاليتهاي تحقيقاتي آغاز مي گردد . و بدين سان ايستگاههاي تحقيقات هواشناسي كشاورزي اوليه تاسيس گرديده و پا مي گيرند . و در اين راه انرژي وتوان بسياري از پرسنل اين واحد صرف توجيه و ايجاد انگيزه در مسئولين و مديران ناآشنا به اين واحد گرديد .
از سال 1362 وورود رياست جديد سازمان ، نقطه عطفي در حيات اجتماعي واحد هواشناسي كشاورزي محسوب مي گردد و پس از آن است كه شرايط نابسامان اين واحد بر اثر درك و دريافت صحيح ايشان وحمايت اميدوار كننده ايشان از حركتهاي علمي و فني آن ، خون تازه اي را در شريان هاي اين بخش به جريان مي اندازد . افرادي از اين بخش جهت دوره هاي كوتاه مدت و ميان مدت آموزشي به كشورهاي ديگر اعزام مي شوند و نمايندگاني از آنها در كنفرانس ها و مجامع بين المللي حضور مي يابند وگروهها وكميته هاي كار بوجود مي آيد و برنامه فعاليتهاي ايستگاهها تحت سازمان دهي نسبتا“ منظمي از سوي بخش مركزي آن هدايت مي گردد وواحد هواشناسي كشاورزي سازمان هويت مي يابد . ايستگاههاي تحقيقات هواشناسي كشاورزي هر چند كند ، يكي پس از ديگري احداث مي گردند .
در تيرماه 1367 سمينار “ نقش هواشناسي در افزايش توليدات كشاورزي “ در دانشگاه ساري برگزار مي گردد و بيش از 20 مقاله از سوي كارشناسان هواشناسي كشاورزي وكارشناسان ساير رشته هاي سازمان واساتيد دانشگاه مشهد در اين سمينار ارائه مي گردد كه از لحاظ محتوا و تنوع وتعدد در نوع خودكم نظير بوده و پس از آن از پروژه مشترك هواشناسي كشاورزي وجهادسازندگي در ارتباط با مطالعه و تحقيق پيرامون تاثير متغيرهاي جوي بر ارقام مختلف گندم در بجنورد بازديد به عمل مي آيد واين اوج فعاليتهاي واحد هواشناسي كشاورزي سازمان تا آن مقطع زماني است .
رئوس اصلي فعاليتهاي واحد هواشناسي كشاورزي در سالهاي 68 ، 69 ، 70
در ارائه فعاليتهاي سه ساله واحد هواشناسي كشاورزي صرفا؛ به فهرست رئوس فعاليتهاي اصلي بسنده گرديده و از گزارش جزئيات مسائل و موضوعات جنبي خودداري شده است .
الف - فعاليتهاي روتين ايستگاهها
با توجه به تمامي مشكلات در سالهاي مذكور ، فعاليت روتين ايستگاهها در قالب تحقيق ومطالعه بر روي محصولات زراعي و باغي بصورت پيوسته ادامه يافت كه حاصل آن تنظيم انبوهي از بولتنهاي تحقيقاتي بوده است .كه در اداره هواشناسي كشاورزي كنترل و آرشيو گرديد . كه طي پروژه اي با همكاري شركت مهندسي نيوار و پرسنل واحد هواشناسي كشاورزي اطلاعات مربوط به آنها از بدو تاسيس تا پايان سال 1994 به ديسكت هاي كامپيوتري انتقال يافته است .
ب - فعاليتهاي پروژه اي
پروژه ها و طرحهاي مطالعاتي و تحقيقاتي كه كارشناسان هواشناسي كشاورزي بعنوان مجري و يا همكار در آن مشاركت داشته اند :
ج – ترجمه ها و تاليفات انجام يافته توسط پرسنل هواشناسي كشاورزي
هم اكنون اداره ايستگاههاي هواشناسي كشاورزي شامل مراكز تحقيقات هواشناسي كشاورزي است .
“ پيشنها اصلاحي جهت ارتقاء سطح فعاليتهاي ايستگاههاي تحقيقات هواشناسي كشاورزي در موقعيت فعلي “ توزيع جغرافيائي ايستگاههاي تحقيقات هواشناسي كشاورزي در مناطق مختلف كشور ، از نقطه نظر امكانات و پتانسيل هاي كشاورزي ، شرايط استقرار سازمانهاي تحقيقاتي وزارت كشاورزي ، دانشكده هاي كشاورزي ، دستيابي به مراجع و منابع علمي و فني و غيرو در وضعيت يكسان نبوده و يا يكديگر داراي تفاوتهاي مشخص مي باشند . بعنوان مثال موقعيت ايستگاه هواشناسي كشاورزي ميناب و زهك زابل با ايستگاه كرج يا هاشم آباد گرگان برابر نبوده و از شرايط يكساني برخوردار نمي باشند .
با توجه به اينكه تاييد و تصويب تشكيلات جديد پيشنهادي جهت واحد هواشناسي كشاورزي ممكن است با تاخير صورت پذيرد و يا احيانا“ با مشكلات پيش بيني نشده اي مواجه گردد . لذا تا زمان تصويب چارت جديد پيشنهادي واحد هواشناسي كشاورزي ، بهتر است از شرائط وموقعيت موجود در اشكال بهينه بعمل آيد تا توانائيهاي فني و پژوهشي ايستگاهها به حدود بالاتري ارتقاء‌ يابد . از اين رو پيشنهاد مي شود كه از بين ايستگاههاي تحقيقات هواشناسي كشاورزي موجود بر حسب امكانات پرسنلي ، تجهيزاتي ، رفاهي و پتانسيلهاي كشاورزي منطقه ، برخي را بعنوان مراكز تحقيقاتي هواشناسي كشاورزي درجه يك انتخاب و به تقويت اين مراكز اقدام نمود .

وظايف اداره ايستگاههاي هواشناسي كشاورزي

1- تهيه دستورالعملهاي فني و نظارت در اجراي آنها با توجه به ضوابط فني و بين المللي
2- تهيه فرم ثبت اطلاعات ديده بانيهاي فنولوژي و بيومتري براي ايستگاهها و تكثير و ارسال نمونه هاي آنها
3- انجام مطالعات از لحاظ تعيين محل ايستگاههاي هواشناسي كشاورزي جديدالتاسيس با همكاري مديريت هواشناسي استانها .
4- تهيه برنامه بازرسي فني در ارتباط با امور زراعي ايستگاهها .
5- رسيدگي به تاسيس ايستگاههاي جديد منطبق بر اولويت هاي كشاورزي كشور .
6- تهيه نقشه ها ، نمودارها وديگر موارد لازم از فعاليتهاي انجام شده در ايستگاههاي هواشناسي كشاورزي .
7- ارتباط با ارگانها و سازمانهاي مختلف وزارت كشاورزي ، جهاد سازندگي ، دانشگاهها و ساير مراكز ذيربط در جهت انجام كارهاي مشترك تحقيقاتي در ايستگاهها و اداره مركزي .
8- پيگيري و تهيه گزارش كار ايستگاهها و پيشرفتهاي حاصله وارسال آن به مقامات ذيربط
9- همكاري با بخش تحقيقاتي سازمان در جهت اجراي طرحهاي تحقيقات هواشناسي كشاورزي .
10- همكاري مستمر با مديريت هاي هواشناسي استان در جهت پيشبرد امورايستگاههاي هواشناسي كشاورزي .
11- نظارت و تاييد انتقال و انتصاب پرسنل ايستگاههاي هواشناسي كشاورزي .
12- بررسي فني بولتنها و تنظيم ، جمع بندي و تجزيه و تحليل مطالعات انجام شده در ايستگاههاي هواشناسي كشاورزي و ارايه نتايج حاصله .
13- پيگيري در تهيه ادوات و تجهيز وسايل آزمايشگاهي ايستگاههاي هواشناسي كشاورزي
14- تهيه ، تدوين و ارائه طرحهاي ملي و منطقه اي به صور مستقل ومشترك و اجراء آنها با مشاركت كليه پرسنل فني ايستگاههاي هواشناسي كشاورزي

شرح وظايف ايستگاه هواشناسي كشاورزي

1- تكميل پلاتفرم هواشناسي با ادوات مناسب و استفاده صحيح و نگهداري از ادوات موجود.
2- تعيين و مشخص نمودن كرتهاي هواشناسي كشاورزي وبهره وري از آنها طبق دستورالعملها .
3- برقراري ارتباط با ايستگاههاي تحقيقاتي براي تهيه آمار جوي و شناسائي خاك ونوع محصول و عملكرد آن .
4- ثبت كليه اندازه گيريها و ديده بانيها در پرونده هاي مربوطه طبق دستورالعملها ، پيش بيني كوتاه مدت محلي و تهيه بولتنهاي ده روزه ، هفتگي ، ماهانه و فصلي و پيش بيني عملكرد محصول و پيشنهاد نتايج تحقيقات بدست آمده به مراكز كشاورزي .
5- ساعات كار همه روزه از 03 تا 15 گرينويچ مقرر شده و هيچگونه تعطيلي در ايستگاه وجود نداشته و مسئول ايستگاه موظف است برنامه كار پرسنل موجود را با ساعات كار مقرر تعيين و هر ماهه به مركز ارسال و يك نسخه از آن را در محل ايستگاه جهت اطلاع همگان نصب نمايد .
6- انجام تحقيقات جانبي جهت بهبود فعاليت هواشناسي كشاورزي .
7- ارتباط دائمي با سرويسهاي ترويجي و زارعين منطقه براي افزايش سطح عملكرد .
8- تعيين دقيق آستانه هاي كاردينال جوي براي واريته هاي مختلف گياهان قابل كشت در منطقه و نباتات موجود در مراحل گوناگون فنولوژيك .
9- انجام امور اداري و پاسخگوئي به موارد مربوطه .
10- ارتباط با ايستگاه هماهنگ كننده و سازمان مركزي جهت ارسال اطلاعاتي كه بصورت رمز در آمده اند .
11- تجهيز و تكميل وسايل آزمايشگاهي مورد لزوم در تحقيقات هواشناسي كشاورزي بر طبق استانداردهاي تعيين شده .