انقلاب تکنولوژیک (ساختار)
انقلاب تکنولوژیک جریانی است که از دو قرن پیش تاکنون دگرگونیهای عمیقی در دنیا به وجود آورده است . جریان صنعتی شدن ، رشد شهرنشینی ، افزایش تولید ، گسترش وسایل ارتباطی و ... تنها جلوه های خارجی یا پدیده های ظاهری انقلاب صنعتی محسوب می گردند . زندگی خانوادگی ، زندگی مذهبی ، ادبیات ، هنر ، ایستارهای سیاسی و غیره ، همه و همه عمیقاً و سریعاً در مدت زمان کوتاهی دستخوش دگرگونی قرار گرفته اند و هنوز نیز هم انقلاب تکنولوژیک ادامه دارد : جامعه روستائی را دگرگون می سازد ، فرهنگهای سنتی کهن را از هم می پاشد و راه توسعه اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی را برای کشورها می گشاید . از طرف دیگر وسایل ارتباط جمعی بر زندگی خصوصی و کانونهای خانوادگی ما مسلط و چیره گشته است و بزودی نیز سیستمی قوی از ماهواره ها کره خاکی را احاطه خواهد نمود که در قالب شبکه ای وسیع از ارتباط راه دور نه فقط به ما امکان تماس فوری با سایر نقاط زمین را می دهد ، بلکه اطلاعات مختلفی را هم می تواند در اختیار ما بگذارد . بنابراین انقلاب تکنولوژیک به این زودی پایان نخواهد گرفت و ادامة آن اجتناب ناپذیر است .
"هانری ژان " جامعه شناس بلژیکی ، پیشرفتهای تکنیکی جامعه انسانی در پنج مرحله مورد مطالعه و بررسی قرار داده و برای هر یک از مراحل خصوصیاتی قائل شده است که ذیلاً به شرح هر یک می پردازد :
استفاده از آب و باد ، خصوصاً در آسیاب و در کشتی
استفاده از حیواناتی از قبیل اسب ، گاو ، شتر ، فیل به جای برده
اختراع چاپ و ساعت که هردو وسیله ، تاثیر زیادی در زندگی اجتماعی داشته اند . دراین عصر اقتصاد مبتنی بر کشاورزی است و نوعی سرمایه داری تجاری ظهور می کند و توسعه می یابد که قلمرو آن به خارج از مرزها و بازارهای تجاری آن عصر کشیده می شود . در شهرها ، توسعه صنایع دستی ، ایجاد و تشکیل اصناف و اولین اتحادیه های کارگری و ظهور اولین اشکال طبقه کارگر شهری را سبب میشود . رژیم سیاسی از نوع فئودالی است که بر نظام سلطنتی مطلقه تکیه دارد .
خصوصیات دیگر این عصر را میتوان به گونه زیر خلاصه نمود :
کاپیتالیسم صنعتی مبتنی بر رقابت جانشین کاپیتالیسم تجاری می شود .
مراکز شهری محل تجمع انبوهی از پرولترهائی می شود که از روستاها مهاجرت کرده اند .
سندیکالیسم شکل می گیرد و مبارزات کارگری آغاز می شود .
قدرت سیاسی ، با کمک دموکراسی پارلمانی از نظام مبتنی بر اشرافیت ( آریستو کراسی ) قدیمی ، به بورژوازی منتقل می گردد .
ایدئولوژیهای بزرگ اجتماعی نظیر لیبرالیزم ، سوسیالیزم ، کمونیسم ظهور می نمایند .
منابع جدیدانرژی نظیر الکتریسیته ، نفت ، گاز ، اتم مورد استفاده قرار می گیرند . این منابع موجب افزایش ، تنوع و خودکار شدن ماشینها می گردند .
شیمی با خلق محصولات سنتزی مثل آلیاژهای سبک ، لباس ، بتون ، پلاستیک و ... انقلابی در مواد اولیه به وجود می آورد .
کاپیتالیسم صنعتی به دنبال خود کاپیتالیسم مالی را ایجاد می کند و مجتمع های بزرگ انحصار گر جایگزین کاپیتالیسم رقابتی می گردند .
دو نوع ساخت سیاسی مسلط می شوند :
دموکراسی غربی یا دموکراسی پارلمانی
"هانری ژان " جامعه شناس بلژیکی ، پیشرفتهای تکنیکی جامعه انسانی در پنج مرحله مورد مطالعه و بررسی قرار داده و برای هر یک از مراحل خصوصیاتی قائل شده است که ذیلاً به شرح هر یک می پردازد :
دورة سنگ ابزاری
دورة انسان ابزاری
دورة پیش صنعتی
استفاده از آب و باد ، خصوصاً در آسیاب و در کشتی
استفاده از حیواناتی از قبیل اسب ، گاو ، شتر ، فیل به جای برده
اختراع چاپ و ساعت که هردو وسیله ، تاثیر زیادی در زندگی اجتماعی داشته اند . دراین عصر اقتصاد مبتنی بر کشاورزی است و نوعی سرمایه داری تجاری ظهور می کند و توسعه می یابد که قلمرو آن به خارج از مرزها و بازارهای تجاری آن عصر کشیده می شود . در شهرها ، توسعه صنایع دستی ، ایجاد و تشکیل اصناف و اولین اتحادیه های کارگری و ظهور اولین اشکال طبقه کارگر شهری را سبب میشود . رژیم سیاسی از نوع فئودالی است که بر نظام سلطنتی مطلقه تکیه دارد .
دورة شکوفائی صنعت
خصوصیات دیگر این عصر را میتوان به گونه زیر خلاصه نمود :
کاپیتالیسم صنعتی مبتنی بر رقابت جانشین کاپیتالیسم تجاری می شود .
مراکز شهری محل تجمع انبوهی از پرولترهائی می شود که از روستاها مهاجرت کرده اند .
سندیکالیسم شکل می گیرد و مبارزات کارگری آغاز می شود .
قدرت سیاسی ، با کمک دموکراسی پارلمانی از نظام مبتنی بر اشرافیت ( آریستو کراسی ) قدیمی ، به بورژوازی منتقل می گردد .
ایدئولوژیهای بزرگ اجتماعی نظیر لیبرالیزم ، سوسیالیزم ، کمونیسم ظهور می نمایند .
دورة نوتکنیکی :
منابع جدیدانرژی نظیر الکتریسیته ، نفت ، گاز ، اتم مورد استفاده قرار می گیرند . این منابع موجب افزایش ، تنوع و خودکار شدن ماشینها می گردند .
شیمی با خلق محصولات سنتزی مثل آلیاژهای سبک ، لباس ، بتون ، پلاستیک و ... انقلابی در مواد اولیه به وجود می آورد .
کاپیتالیسم صنعتی به دنبال خود کاپیتالیسم مالی را ایجاد می کند و مجتمع های بزرگ انحصار گر جایگزین کاپیتالیسم رقابتی می گردند .
دو نوع ساخت سیاسی مسلط می شوند :
دموکراسی غربی یا دموکراسی پارلمانی
نظام اشتراکی تک حزبی
