مقدمه:
از دلایل روشن بر مقامات بلند معنوی حضرت فاطمه معصومه علیها السلام روایاتی است که در فضیلت و اهمیت زیارت آن حضرت رسیده است.
1. روایتی است که شیخ صدوق در کتاب «ثواب الاعمال» و «عیون اخبار الرضا علیه السلام» با سند معتبر از امام رضا علیه السلام روایت کرده است که «سعد بن سعد اشعری می گوید: از امام رضا علیه السلام درباره فاطمه دختر امام موسی علیه السلام سؤال کردم. فرمودند: هر کس او را زیارت کند، برای او بهشت است».(2) و همین روایت را ابن قولویه در کتاب «کامل الزیارات» روایت کرده است.(1)
2. امام جواد علیه السلام فرمودند: «من زار عمتی بقم فله الجنه؛(3) هر کس عمه ام را در شهر قم زیارت کند، برای او بهشت است».
3. سعد قمی از امام رضا علیه السلام روایت کرده است که فرمود: «ای سعد، نزد شماست برای ما خانواده قبر بزرگی. گفتم: فدایت شوم! قبر فاطمه دختر امام موسی را می فرمایید؟ فرمود: آری، هر کس او را زیارت کند و عارف به حق او باشد، برای اوست بهشت. هر گاه به قبر او برسی، بالای سرش، رو به قبله بایست و سی و چهار مرتبه الله اکبر و سی و سه مرتبه سبحان الله و سی و سه مرتبه الحمدلله بگو! آن گاه او را به این نحو زیارت کن: السلام علی آدم صفوه الله تا آخر زیارت».(4)
4. علامه مجلسی از تاریخ قم نقل کرده است از امام صادق علیه السلام که فرمودند: «انّ لله حرما و هو مکّه و لرسوله حرما و هو المدینه و لامیرالمؤمنین حرما و هو الکوفه و لنا حرما و هو قم و ستدفن فیه امرأه من ولدی تسمی فاطمه من زارها وجبت له الجنّه قال علیه السلام ذلک و لم تحمل بموسی امّه؛(5)
برای خدا حرمی است و آن مکه است و برای پیامبر صلی الله علیه و آله حرمی است و آن مدینه است و برای امیر المؤمنین علیه السلام حرمی است و آن کوفه است و برای ما اهل بیت حرمی است و آن قم است و زود باشد دفن شود در آن زنی از فرزندان من که اسم او فاطمه است. هر کس او را زیارت کند و در حق او عارف باشد، بهشت برای او واجب است. و این خبر را زمانی امام صادق علیه السلام فرموده که هنوز مادرش به او حامله نشده بود».
قطعاً برای زیارت انسانهای عادی بهشت واجب نمی شود و آن هم از سه امام معصوم به همین مضمون باشد. از این روایات صحیح و معتبر که در فضیلت زیارت آن جناب رسیده، به روشنی استفاده می شود که مقامات معنوی فاطمه معصومه علیها السلام همان مقامات بندگان حقیقی و خالص خداوند است نظیر مقاماتی که اولیای معصوم الهی دارند.
ویژگی مشترک امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س)
اولین ویژگی
اولین ویژگی مشترک در این دو بزرگوار شفاعت گسترده آنهاست. اولا اعتقاد به شفاعت از ضروریات است. در حقیقت یکی از ضروریات مذهب تشیع اعتقاد به شفاعت است و تردیدی در این نیست.
می‌توان گفت که فقط شیعیان هستند که بحث شفاعت را مطرح می‌کنند و دلیل این امر نیز دهها آیه از قرآن و احادیث فراوانی است که اعتقاد تشیع را به شفاعت دلالت می‌کنند. شفاعت پیامبران، امامان و مقربان درگاه خداوند از این جمله هستند. در قرآن بالاترین جایگاه شفاعت برای رسول گرامی اسلام(ص) ذکر شده است.
حضرت معصومه(س) از جمله آن کسانی است که بعد از پیامبر(ص) و امامان(ع) پیامبر می‌‌توانند شفاعت کنند. در روایات نیز آمده است که امام صادق(ع) در مقام شفاعت حضرت فاطمه معصومه(س) می‌فرماید: با شفاعت او (حضرت معصومه) شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند. با اینکه این بزرگوار از معصومین نیستند ولی به درجات والایی از عصمت رسیده‌اند.
دومین ویژگی
دومین ویژگی مشترک امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) بحث عصمت آنهاست. هر چند که عصمت در مراحل بالا اختصاص به معصومین دارد و شیعه معتقد به این است که 14معصوم از این عصمت برخوردار است که اولین آنها حضرت محمد(ص) و آخرین آن حضرت ولی الله(عج) است. ولی شواهد و قراین بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد فاطمه معصومه(س) هم در مرحله‌ای از عصمت قرار دارد.
مثلا امام رضا(ع) در رابطه با خواهر خود حضرت معصومه(س) می‌فرمایند: کسی که خواهرم حضرت معصومه(س) را در قم زیارت کند انگار من را زیارت کرده است. این حدیث نشان دهنده پاکی و طهارت حضرت فاطمه معصومه(س) است.
امام جواد(ع) نیز می‌فرماید: کسی که عمه ام را در قم را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود. این فرموده امام جواد(ع) خیلی مهم است که زیارت ایشان را از دلایل وجوب بهشت می‌داند و نشان دهنده عصمت حضرت معصومه(س) است.
یا در زیارتنامه حضرت فاطمه معصومه(س) بحث سلام‌ها و القابی که بر حضرت معصومه(س) گفته می‌شود، نشان دهنده پاکدامنی اوست که مرحله ای از عصمت را برای فاطمه معصومه(س) بر‌می‌شمارد.
سومین ویژگی
ویژگی بعدی که برای این خواهر و برادر می‌توان مطرح کرد کرامت گسترده ایشان است. بارها و بارها در کتب مختلف دیده شده و یا شنیده‌ایم در حرم حضرت‌رضا(ع) کرامتی رخ داده است.
کرامتی چون شفا دادن مریض، کور، فلج و....نقل کردند. امثال همین کرامت را در مورد خواهرشان نیز نقل کرده‌اند و مردم بسیاری این کرامات را در حرم ایشان نیز به چشم خود دیده‌اند. به عنوان مثال چند نمونه در کتاب نقل مرحوم شیخ غلامرضا طبسی در سفری که به یزد می‌رفتند ذکر شده است.
ایشان در این سفر راه را گم می‌کنند، بطوریکه از سرما و گرسنگی در حال تلف شدن و در آستانه مرگ بودند به حضرت فاطمه معصومه(س) متوسل می‌شوند. این عالم بزرگوار به طور معجزه آسایی نجات پیدا می‌کند.
از مرحوم آیت الله مرعشی نجفی نقل می‌کنند که خیلی علاقمند بود که به هر طریقی شده محل قبر جده‌اش حضرت زهرا(س) را پیدا کند، بخاطر رسیدن به این مقصود آیت الله مرعشی نجفی مراسم ختمی را در نظر گرفت و چهل شب به آن مداومت کرد تا راهی برای پیدا کردن قبر حضرت زهرا(س) پیدا کند.
در شب آخر در عالم خواب به محضر امام محمد باقر(ع) یا صادق(ع) می‌رسد که سفارش می‌کند به قبر کریمه اهل بیت(ع) (با این مضمون که آنچه در پی آن هستی این قبر است). آیت‌الله مرعشی فکر می‌کند منظور قبر حضرت زهرا(ع) است.
امام(ع) می‌فرماید:منظور من قبر شریف فاطمه معصومه(س) است. تو برو قبر حضرت فاطمه معصومه(س) متوسل شو. لذا مصلحت خداوند بر این است که قبر حضرت فاطمه زهرا(س) پوشیده و مخفی بماند.
از این جهت قبر حضرت معصومه(س) را تجلی‌گاه قبر حضرت زهرا(س) قرارداده و شکوه و عظمت مرقد حضرت زهرا(س) را در قبر حضرت فاطمه معصومه(س) بیان کردند. این امر کرامات حضرت فاطمه معصومه(س) را می‌رساند. این کراماتی که از حضرت معصومه(س) یا امام رضا (ع) نقل شده از جمله ویژگی هایی هست که خواهر و برادر باهم مشترک هستند.
راههای رسیدن به کرامت
یکی از راههای رسیدن به کرامت توسل پیدا کردن است. اگر انسان به آن چیزهایی که خدا برای توسل قرارداده متوسل شود به کرامت رسیده است. خدا اهل بیت و 14 معصوم(ع) را طریق و رهنمایی برای رسیدن به ذات اقدس الهی قرارداده است، یعنی ما از این طریق می‌توانیم به پروردگار متعال برسیم و اگر انسان تذهیب، تزکیه و توسل داشته باشد می‌تواند به بهترین نحو آن به هدفی که دارد و آن چیزی که در ذهنش هست برسد.
کرامات امام رضا(ع)
حتما شنیده‌اید و یا دیده‌اید که وجود مقدس امام رضا(ع) آن قضیه ضمانت آهویی که بسیار در تاریخ نقل شده است. یا کرامات دیگری که در قالب شفا دادن و یا حاجت گرفتن از این امام هدی(ع) نقل شده است.
بعضی‌ها به حرم امام رضا(ع) تشرف پیدا می‌کنند و خیال می‌کنند رفتن به ضریح و زور دادن و رسیدن به کنار ضریح، تنها راه حاجت گرفتن است. در صورتی که حاجت گرفتن صرف دست زدن به ضریح نیست.
اگر انسان ارتباط قلبی پیدا کند ولو اینکه داخل حرم تشرف پیدا نکند و با زیارت جامع کبیر، زیارت امین اله و... امام رضا(ع) را با خضوع و خشوع زیارت کرده و توسل یابد می‌تواند بهترین حاجات و کرامت از حضرت بگیرد.
از دلایل روشن بر مقامات بلند معنوی حضرت فاطمه معصومه علیها السلام روایاتی است که در فضیلت و اهمیت زیارت آن حضرت رسیده است.
1. روایتی است که شیخ صدوق در کتاب «ثواب الاعمال» و «عیون اخبار الرضا علیه السلام» با سند معتبر از امام رضا علیه السلام روایت کرده است که «سعد بن سعد اشعری می گوید: از امام رضا علیه السلام درباره فاطمه دختر امام موسی علیه السلام سؤال کردم. فرمودند: هر کس او را زیارت کند، برای او بهشت است».(2) و همین روایت را ابن قولویه در کتاب «کامل الزیارات» روایت کرده است.(1)
2. امام جواد علیه السلام فرمودند: «من زار عمتی بقم فله الجنه؛(3) هر کس عمه ام را در شهر قم زیارت کند، برای او بهشت است».
3. سعد قمی از امام رضا علیه السلام روایت کرده است که فرمود: «ای سعد، نزد شماست برای ما خانواده قبر بزرگی. گفتم: فدایت شوم! قبر فاطمه دختر امام موسی را می فرمایید؟ فرمود: آری، هر کس او را زیارت کند و عارف به حق او باشد، برای اوست بهشت. هر گاه به قبر او برسی، بالای سرش، رو به قبله بایست و سی و چهار مرتبه الله اکبر و سی و سه مرتبه سبحان الله و سی و سه مرتبه الحمدلله بگو! آن گاه او را به این نحو زیارت کن: السلام علی آدم صفوه الله تا آخر زیارت».(4)
4. علامه مجلسی از تاریخ قم نقل کرده است از امام صادق علیه السلام که فرمودند: «انّ لله حرما و هو مکّه و لرسوله حرما و هو المدینه و لامیرالمؤمنین حرما و هو الکوفه و لنا حرما و هو قم و ستدفن فیه امرأه من ولدی تسمی فاطمه من زارها وجبت له الجنّه قال علیه السلام ذلک و لم تحمل بموسی امّه؛(5)
برای خدا حرمی است و آن مکه است و برای پیامبر صلی الله علیه و آله حرمی است و آن مدینه است و برای امیر المؤمنین علیه السلام حرمی است و آن کوفه است و برای ما اهل بیت حرمی است و آن قم است و زود باشد دفن شود در آن زنی از فرزندان من که اسم او فاطمه است. هر کس او را زیارت کند و در حق او عارف باشد، بهشت برای او واجب است. و این خبر را زمانی امام صادق علیه السلام فرموده که هنوز مادرش به او حامله نشده بود».
قطعاً برای زیارت انسانهای عادی بهشت واجب نمی شود و آن هم از سه امام معصوم به همین مضمون باشد. از این روایات صحیح و معتبر که در فضیلت زیارت آن جناب رسیده، به روشنی استفاده می شود که مقامات معنوی فاطمه معصومه علیها السلام همان مقامات بندگان حقیقی و خالص خداوند است نظیر مقاماتی که اولیای معصوم الهی دارند.
ویژگی مشترک امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س)
اولین ویژگی
اولین ویژگی مشترک در این دو بزرگوار شفاعت گسترده آنهاست. اولا اعتقاد به شفاعت از ضروریات است. در حقیقت یکی از ضروریات مذهب تشیع اعتقاد به شفاعت است و تردیدی در این نیست.
می‌توان گفت که فقط شیعیان هستند که بحث شفاعت را مطرح می‌کنند و دلیل این امر نیز دهها آیه از قرآن و احادیث فراوانی است که اعتقاد تشیع را به شفاعت دلالت می‌کنند. شفاعت پیامبران، امامان و مقربان درگاه خداوند از این جمله هستند. در قرآن بالاترین جایگاه شفاعت برای رسول گرامی اسلام(ص) ذکر شده است.
حضرت معصومه(س) از جمله آن کسانی است که بعد از پیامبر(ص) و امامان(ع) پیامبر می‌‌توانند شفاعت کنند. در روایات نیز آمده است که امام صادق(ع) در مقام شفاعت حضرت فاطمه معصومه(س) می‌فرماید: با شفاعت او (حضرت معصومه) شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند. با اینکه این بزرگوار از معصومین نیستند ولی به درجات والایی از عصمت رسیده‌اند.
دومین ویژگی
دومین ویژگی مشترک امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) بحث عصمت آنهاست. هر چند که عصمت در مراحل بالا اختصاص به معصومین دارد و شیعه معتقد به این است که 14معصوم از این عصمت برخوردار است که اولین آنها حضرت محمد(ص) و آخرین آن حضرت ولی الله(عج) است. ولی شواهد و قراین بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد فاطمه معصومه(س) هم در مرحله‌ای از عصمت قرار دارد.
مثلا امام رضا(ع) در رابطه با خواهر خود حضرت معصومه(س) می‌فرمایند: کسی که خواهرم حضرت معصومه(س) را در قم زیارت کند انگار من را زیارت کرده است. این حدیث نشان دهنده پاکی و طهارت حضرت فاطمه معصومه(س) است.
امام جواد(ع) نیز می‌فرماید: کسی که عمه ام را در قم را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود. این فرموده امام جواد(ع) خیلی مهم است که زیارت ایشان را از دلایل وجوب بهشت می‌داند و نشان دهنده عصمت حضرت معصومه(س) است.
یا در زیارتنامه حضرت فاطمه معصومه(س) بحث سلام‌ها و القابی که بر حضرت معصومه(س) گفته می‌شود، نشان دهنده پاکدامنی اوست که مرحله ای از عصمت را برای فاطمه معصومه(س) بر‌می‌شمارد.
سومین ویژگی
ویژگی بعدی که برای این خواهر و برادر می‌توان مطرح کرد کرامت گسترده ایشان است. بارها و بارها در کتب مختلف دیده شده و یا شنیده‌ایم در حرم حضرت‌رضا(ع) کرامتی رخ داده است.
کرامتی چون شفا دادن مریض، کور، فلج و....نقل کردند. امثال همین کرامت را در مورد خواهرشان نیز نقل کرده‌اند و مردم بسیاری این کرامات را در حرم ایشان نیز به چشم خود دیده‌اند. به عنوان مثال چند نمونه در کتاب نقل مرحوم شیخ غلامرضا طبسی در سفری که به یزد می‌رفتند ذکر شده است.
ایشان در این سفر راه را گم می‌کنند، بطوریکه از سرما و گرسنگی در حال تلف شدن و در آستانه مرگ بودند به حضرت فاطمه معصومه(س) متوسل می‌شوند. این عالم بزرگوار به طور معجزه آسایی نجات پیدا می‌کند.
از مرحوم آیت الله مرعشی نجفی نقل می‌کنند که خیلی علاقمند بود که به هر طریقی شده محل قبر جده‌اش حضرت زهرا(س) را پیدا کند، بخاطر رسیدن به این مقصود آیت الله مرعشی نجفی مراسم ختمی را در نظر گرفت و چهل شب به آن مداومت کرد تا راهی برای پیدا کردن قبر حضرت زهرا(س) پیدا کند.
در شب آخر در عالم خواب به محضر امام محمد باقر(ع) یا صادق(ع) می‌رسد که سفارش می‌کند به قبر کریمه اهل بیت(ع) (با این مضمون که آنچه در پی آن هستی این قبر است). آیت‌الله مرعشی فکر می‌کند منظور قبر حضرت زهرا(ع) است.
امام(ع) می‌فرماید:منظور من قبر شریف فاطمه معصومه(س) است. تو برو قبر حضرت فاطمه معصومه(س) متوسل شو. لذا مصلحت خداوند بر این است که قبر حضرت فاطمه زهرا(س) پوشیده و مخفی بماند.
از این جهت قبر حضرت معصومه(س) را تجلی‌گاه قبر حضرت زهرا(س) قرارداده و شکوه و عظمت مرقد حضرت زهرا(س) را در قبر حضرت فاطمه معصومه(س) بیان کردند. این امر کرامات حضرت فاطمه معصومه(س) را می‌رساند. این کراماتی که از حضرت معصومه(س) یا امام رضا (ع) نقل شده از جمله ویژگی هایی هست که خواهر و برادر باهم مشترک هستند.
راههای رسیدن به کرامت
یکی از راههای رسیدن به کرامت توسل پیدا کردن است. اگر انسان به آن چیزهایی که خدا برای توسل قرارداده متوسل شود به کرامت رسیده است. خدا اهل بیت و 14 معصوم(ع) را طریق و رهنمایی برای رسیدن به ذات اقدس الهی قرارداده است، یعنی ما از این طریق می‌توانیم به پروردگار متعال برسیم و اگر انسان تذهیب، تزکیه و توسل داشته باشد می‌تواند به بهترین نحو آن به هدفی که دارد و آن چیزی که در ذهنش هست برسد.
کرامات امام رضا(ع)
حتما شنیده‌اید و یا دیده‌اید که وجود مقدس امام رضا(ع) آن قضیه ضمانت آهویی که بسیار در تاریخ نقل شده است. یا کرامات دیگری که در قالب شفا دادن و یا حاجت گرفتن از این امام هدی(ع) نقل شده است.
بعضی‌ها به حرم امام رضا(ع) تشرف پیدا می‌کنند و خیال می‌کنند رفتن به ضریح و زور دادن و رسیدن به کنار ضریح، تنها راه حاجت گرفتن است. در صورتی که حاجت گرفتن صرف دست زدن به ضریح نیست.
اگر انسان ارتباط قلبی پیدا کند ولو اینکه داخل حرم تشرف پیدا نکند و با زیارت جامع کبیر، زیارت امین اله و... امام رضا(ع) را با خضوع و خشوع زیارت کرده و توسل یابد می‌تواند بهترین حاجات و کرامت از حضرت بگیرد.
دو نمونه از نتیجه توسّل به حضرت معصومه (ع)
1. شخصی بنام میرزا اسداللّه از خدّام آستان مقدس حضرت معصومه (ع) بود، وی در قسمت پا دچار درد شقاقلوس (یک نوع بیماری که موجب بی حسی و فلجی پا می شود) شد، پزشکان وقت ،از معالجه آن عاجز شده و او را جواب کردند، و به اتفاق ، رای دادند که باید پای او قطع شود.
او یک روز قبل از موعد قطع پا، تصمیم گرفت شب را در کنار مرقد شریف حضرت معصومه (ع) بسر برده و متوسّل گردد. آن شب فرا رسید، آخرهای شب که درهای حرم را می بندند، شخصی بنام مبارک او را حمل کرده و به حرم برد، او خود را به پای ضریح رساند و مخلصانه با سوز و گداز خاصّی متوسّل به حضرت معصومه (ع) شد.
و از آن حضرت خواست که از خدا بخواهد تا او شفا یابد. نزدیک صبح ، هنوز هوا روشن نشده بود، پشت درآمد و فریاد زد در را باز کنید، من شفا یافتم . در را باز کردند، دیدند میرزا اسداللّه بسیار خوشحال است وشفا یافته و جریان شفای خود را چنین شرح داد:
در حرم پس از راز ونیاز خوابم برد، در عالم خواب دیدم بانوی بزرگواری نزدم آمد و پس از احوالپرسی ، گوشه ای از مقنعه خود را چندین بار به پای من مالید و فرمود: تو شفا یافتی . گفتم : شما کیستید؟ فرمود: آیا مرا نمی شناسی بااین که از خدّام حرم من هستی ؟،من فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) می باشم
2. نقل شده : در زمان مرجعیت آیت اللّه العظمی شیخ عبدالکریم حائری (حدود 50 سال قبل) شخصی که بسیاری از مردم قم او را دیده بودند قسمت پائین بدنش ، فلج شده بود، برای درمان خود به هر جا رفته بود نتیجه نگرفته بود، .
تا این که در قم به حرم حضرت معصومه (ع) رفته و متوسل گردید، در یکی از شب های ماه رمضان صدای نقارخانه (که در آن زمان در جوار حرم حضرت معصومه وجود داشت) بلند شد، علت پرسیدند،اعلام شد که حضرت معصومه (ع) فلان شخص را که از ناحیه پا فلج شده بود، شفا داده به گونه ای که او اصلا احساس درد پا نمی کند.
زیارت حضرت معصومه (س) از منظر روایات
درباره فضیلت زیارت حضرت معصومه (س) روایات فراوانی از پیشوایان معصوم رسیده است. از جمله، هنگامی که یکی از محدثان برجسته قم، به نام، سعد بن سعد، به محضر مقدس امام رضا (س) شرفیاب می شود، امام هشتم خطاب به ایشان می فرماید:
ای سعد! از ما در نزد شما قبری است. سعد می گوید: فدایت شوم! آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (س) را می فرمایید، می فرماید: آری، هر کس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.
پیشوای جهان تشیع امام جعفر صادق (س) نیز در این باره می فرماید: هر کس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب گردد؛ و در حدیث دیگری آمده است: زیارت او، هم سنگ بهشت است.
زیارت مأثور درباره حضرت معصومه (ع)
یکی از ویژگی های حضرت معصومه (س)، ورود زیارتنامه ای از سوی معصومان (س) درباره ایشان است که پس از حضرت فاطمه زهرا (س)، او تنها بانوی بزرگواری است که زیارت مأثور دارد.
بانوان برجسته ای چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خدیجه بنت خویلد، فاطمه ام البنین، زینب کبری، حکیمه خاتون و نرجس خاتون که هیچ شک و تردیدی در مقام بلند و جایگاه رفیع آن ها نیست. هیچ کدام زیارت مأثور از سوی معصومان (س) ندارند .
و این نشان دهنده مقام والای این بانوی گرانقدر اسلام است. باشد که شیعیان و پیروان اهل بیت عصمت و طهارت (س) به ویژه بانوان، این مقام بزرگ و عالی را پاس بدارند و همواره الگو و مظهر عفاف و تقوا و حیا باشند. تنها در این صورت است که روح باعظمت این بانوی بزرگ از همه ما خشنود خواهد شد.
کریمه اهل بیت
حضرت معصومه (س) در زبان دانشمندان و فقیهان گران قدر شیعه، به لقب، کریمه اهل بیت، یاد می شود. از میان بانوان اهل بیت، این نام زیبا تنها به آن حضرت اختصاص یافته است. بر اساس رویای صادق و صحیح نسب شناس گرانقدر، مرحوم آیت الله مرعشی نجفی، این لقب از طرف امام صادق (ع) بر حضرت معصومه (س) اطلاق شده است.
در این رؤیا، امام صادق (ع) به آیت الله نجفی که با دعا و راز و نیاز، تلاش پیگیری را برای یافتن قبر مطهر حضرت زهرا (س) آغاز کرده خطاب فرمود: برتو باد به کریمه اهل بیت. بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام است که در قرآن کریم، از آن به، مقام محمود، تعبیر شده است.
همین طور دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم اسلام، شفاعت گسترده ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد. این دو بانوی عالی قدر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا (س) و شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه (س) هستند.
در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا (س) همین بس که شفاعت، مهریه آن حضرت است و به هنگام ازدواج، پیک وحی طاقه ابریشمی از سوی پروردگار آورد که در آن، جمله، خداوند مهریه فاطمه زهرا را، شفاعت گنهکاران از امت محمد (ص) قرار داد،
این حدیث از طریق اهل سنت نیز نقل شده است. پس از فاطمه زهرا (س) از جهت گستردگی شفاعت، هیج بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه (س) نمی رسد. بر همین اساس است که حضرت امام جعفر صادق (ع) فرمودند: با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند.
مقام و منزلت حضرت معصومه (س) و زیارت
در وصف مقام این بانوی ارجمند همین بس که امام جواد(ع) درباره منزلت عمه گرامی شان حضرت فاطمه معصومه(س) می فرمایند: «من زار عمتی بقم فله الجنه، هر کس عمه مرا در شهر قم زیارت کند، بهشت برای اوست» حضرت معصومه(س) بانویی آگاه از حوادث روز و محدثه ای سخنور و معلمه ای توانا بوده اند که شاگردان بسیاری در مکتب علمی ایشان پرورش یافتند.
امام صادق(ع) هم در این باره می فرمایند: «ای مردم! شهر قم حرم من است، بانویی از فرزندان من در این شهر در می گذرد که نامش فاطمه دختر موسی است و شیعیان در روز قیامت با شفاعت او به بهشت می روند.»
و باز برادر بزرگوارشان حضرت رضا(ع) در روایتی دیگر با اشاره به مقام بلند حضرت معصومه (س) می فرمایند: «من زارها عارفاً بحقها فله الجنه، کسی که قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر را آن گونه که شایسته اوست، زیارت کند، بهشت از آن اوست. »
چرایی زیارت حضرت برابر با زیارت حضرت فاطمه زهرا (س)
این مسأله نشان از اوج عظمت معنوی حضرت معصومه (س) دارد و زیارت این بانو برابر با زیارت حضرت زهرا (س) است چنان که مرحوم آیت ا. . . سید محمود مرعشی نجفی، پدر آیت ا. . . العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی (ره) بسیار علاقه مند بود که محل قبر شریف حضرت فاطمه زهرا (س) را به دست آورد. ختم مجربی انتخاب کرد و چهل شب به آن پرداخت.
شب چهلم پس از به پایان رساندن ختم و توسل بسیار، استراحت کرد. در عالم رؤیا به محضر مقدّس حضرت امام صادق (ع) مشرّف شد. امام به ایشان فرمودند: «عَلَیْکَ بِکَرِیمَه اَهْل الْبَیت، یعنی به دامان کریمه اهل بیت چنگ بزن.» ایشان به گمان اینکه منظور امام، حضرت فاطمه زهرا (س) است، عرض کرد: قربانت گردم،
من این ختم قرآن را برای دانستن محل دقیق قبر شریف آن حضرت گرفتم تا بهتر به زیارتش مشرّف شوم. امام فرمود: منظور من، قبر شریف حضرت معصومه (س) در قم است. سپس افزود: به دلیل مصالحی خداوند می خواهد محل قبر شریف حضرت فاطمه زهرا (س) پنهان بماند؛ از این رو قبر حضرت معصومه را تجلی گاه قبر شریف حضرت فاطمه زهرا (س) قرار داده است.
اگر قرار بود قبر آن حضرت ظاهر باشد و جلال و جبروتی برای آن مقدّر بود، خداوند همان جلال و جبروت را به قبر مطهر حضرت معصومه (س)داده است. مرحوم آیت ا. . . مرعشی نجفی هنگامی که از خواب برخاست، تصمیم گرفت به قصد زیارت حضرت معصومه (س) رهسپار ایران شود و بی درنگ همراه خانواده اش نجف اشرف را به قصد زیارت کریمه اهل بیت (س) ترک کرد.
زیارت حضرت معصومه (س)در سیره عالمان بزرگ
آنچه در این نوشتار خواهد آمد، نگاهی است به سیره عالمان بزرگ دین در زیارت حضرت معصومه علیها السلام و نیز بازگویی بخشی از سخنان آنان درباره اهمیت و فضیلت زیارت این بانوی پاک.
1) علامه مجلسی
«بدان که زیارت مشاهد و زیارت گاه های امامزاده ها مستحب است و پاداش فراوانی دارد، و تعظیم و گرامی داشت آنان، در حقیقت تعظیم و گرامی داشت امامان معصوم علیهم السلام است، و از جمله این امامزاده ها حضرت معصومه علیها السلام است که در شهر قم مدفون است، و وجود این امامزاده، منشأ خیر و برکت فراوان برای زائرانش شده است.
2) شیخ عباس قمی
«و اما درباره دختران امام موسی بن جعفر علیه السلام، پس برترین و بافضیلت ترین آنها، سیده جلیله معظمه، فاطمه علیها السلام، معروف به حضرت معصومه علیها السلام می باشد که مزار شریفش در شهر مقدس قم است که دارای قبّه و بارگاه و ضریح وصحن های متعدد و خادمان فراوان است،
و مزار او مایه روشنی چشم اهل قم و پناهگاه توده مردم است، که هر سال گروه فراوانی از راه های دور و نزدیک به زیارت ایشان می شتابند، تا به درک فیض هایی که در زیارتش وجود دارد نایل آیند». شیخ عباس قمی همچنین می نویسد: «افتخارات سرزمین قم فراوان است؛ از آن جمله است آرامگاه حضرت فاطمه علیها السلام دختر موسی بن جعفر علیه السلام، که زیارت او ثواب فراوانی دارد».
3) آیت الله العظمی گلپایگانی رحمه الله
«طلاب عزیز، بر شماست که قصد را خالص کنید، و ارتباط مداوم خود را با ائمه اطهار، مخصوصاً حضرت صاحب الامر، حضرت ولی عصر تداوم بخشید، و کثرت تلاوت قرآن کریم و خواندن ادعیه، عرض اخلاص و ادب به دُخت حضرت موسی بن جعفر علیه السلام، و اینها همه، رمز موفقیت و توفیق در راه ادامه تحصیل ماست».
4) آیت الله فاضل لنکرانی
«اگرچه حضرت معصومه علیها السلام امام نیست، ولی از امامزاده هایی است که امامزاده بودنش مسلّم است، و از نظر مقام در میان امامزادگان بی نظیر و یا کم نظیر است. ایشان در میان فرزندان موسی بن جعفر علیه السلام پس از امام رضا علیه السلام با عظمت ترین است. به همین خاطر، روایات بسیاری در فضیلت و ثواب زیارت آن حضرت وارد شده است.
از جمله در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده است که: "مَن زارَها فَلَهُ الجَّنّه؛ هرکه او را زیارت کند اهل بهشت خواهد بود". بنابراین، شایسته است مردم شریف ما از زیارت این بانوی بزرگ غفلت نورزند، و حتی آنها که در مناطق دوردست این کشور زندگی می کنند، مقید باشند که همچنان که به زیارت حضرت امام رضا علیه السلام مشرف می شوند،
حداقل سالی یک بار به قصد زیارت این کریمه اهل بیت نیز عزم سفر نمایند. حضرت معصومه علیها السلام، همانند برادر بزرگوارش میهمان ما ایرانیان اند؛ زیرا چنان که می دانید، یک سال پس از آمدن حضرت رضا علیه السلام به ایران، خواهر بزرگوارش به قصد دیدار برادر از مدینه به سوی خراسان حرکت می کند، ولی متأسفانه بر اثر حوادثی که در ساوه رخ می دهد،
این بانو مریض می شوند و به جانب قم حرکت می کنند. چند روزی در قم می مانند، و بر اثر همان بیماری به جوار حق می شتابند و در همین قم مدفون می شوند. لذا زیارت ایشان عنوان مهمان نوازی نیز دارد و مردم عزیز ایران که به مهمان نوازی مشهورند، شایسته است تا آنجا که در توان دارند، در زیارت این کریمه اهتمام ورزند.
خصوصاً مردم شریف قم که توفیق هم جواری آن حضرت را دارند و روحانیون عزیز که از برکات وجودی این کریمه بهره مندند، باید بیش از دیگران به زیارت حضرت معصومه علیها السلام توجه نمایند». آیت الله فاضل لنکرانی، همچنین در این باره می گویند: «وجود حضرت معصومه علیها السلام برای ما ایرانیان و شیعیان برکت و نعمت بوده است.
این حوزه مقدسه قم که تاکنون باقی مانده و روز به روز هم رونق و جلوه بیشتری می یابد، از برکت وجود شریف این کریمه است. این انقلاب مدیون این کریمه است؛ زیرا رهبری بزرگوار آن در همین حوزه و در پرتو عنایت همین بانوی بزرگ پرورش یافته است
و پیام انقلاب از جوار حضرت معصومه علیها السلام به تمامی ایران و جهان اسلامی طنین انداز شده است. بنابراین، تکریم و تنظیم این حضرت، در حقیقت پاسداشت و سپاس گزاری از این نعمت بزرگ الهی است؛ علاوه بر آنکه در زیارت اولیای خدا برای زیارت کننده، هم آثار و برکات معنوی دارد و هم مادی و دنیوی و مردم ما بسیاری از مشکلات خودشان را در توسل به این بزرگواران و رفتن به زیارت، برطرف می کنند.
5) آیت الله علوی گرگانی
«شخصیت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام در حدی است که قلم، قدرت بر تحریر و زبان توان بر تقریر آن ندارد؛ و اگر چیزی هم نوشته شود، فقط از باب ذکر نمونه و چیدن خوشه ای از خرمن پرفیض آن حضرت می باشد؛
و بس است در فضیلت و شخصیت آن حضرت که شخصیت های بزرگ عالم اسلام و فقهای عالی مقام، مانند حضرات آیات عظام شیخ عبدالکریم حائری، مؤسس و بنیان گذار حوزه علمیه قم، و آیت الله العظمی حاج آقا حسین بروجردی و. . . به آن حضرت متوسل می شدند و نتیجه می گرفتند.
بر مؤمنان و متدینان است که به قم توجه بیشتری نمایند و هرگاه به زیارت حضرتش مشرّف می شوند، جده اش فاطمه زهرا علیها السلام را یاد و زیارت نمایند؛ چون فاطمه معصومه علیها السلام مظهر و تجلی مادرش حضرت زهرا علیها السلام می باشد».
6) آیت الله مکارم شیرازی
«در حدیثی از امام صادق علیه السلام می خوانیم: «بهشت هشت در دارد که سه تا از آنها از قم است. به زودی زنی از فرزندان من در آن دفن می شود که اسم او فاطمه دختر موسی بن جعفر است، که با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند». در این فراز از حدیث شریف دقت کنید که فرمود:
«با شفاعت او همه شیعیان من وارد بهشت می شوند». می دانید که دایره شفاعت، متناسب با دایره مقام و شخصیت است. هرچه مقام بالاتر باشد، دایره شفاعت، گسترده تر است. معلوم می شود مقام این بانو، مقام فوق العاده عظیمی است که بر اثر معارف و تقوای بالا و مقامی شبیه عصمت، نصیب حضرت فاطمه معصومه علیها السلام شده است؛
و اینکه سه در از درهای بهشت به سوی قم باز می شود، به احتمال قوی، یکی از سه در، آستان حضرت فاطمه معصومه علیها السلام است». آیت الله مکارم در جای دیگر در این باره می گوید: «تعبیر عارفاً بِحَقَّتُها در این حدیث شریف که فرمود:
«مَن زارها عارفاً بِحَقّها فَلَه الَجنّة؛ کسی که او را زیارت کند، در حالی که به حق او معرفت داشته باشد، پس اهل بهشت است، اشاره به این است که زائر علاوه بر اینکه بداند که او خواهر امام است و دختر امام است و عمه امام است که دانستنِ خود اینها، نوعی معرفت به حق اوست،
همچنین شناخت داشته باشد که او دارای مدارجی والا از معرفت خدا و تقوا و عبادت فوق العاده بوده است؛ همان گونه که در زیارت نامه ایشان است که: «فَاِنَّ لَک عِندالله شأناً مِن الشأن؛ همانا که تو جایگاه والایی نزد خدا داری».
7) آیت الله العظمی حائری یزدی رحمه الله
آیت الله سید حسین بُدَلا می گوید: «آمدن مرحوم آیت الله حائری از اراک به قم با آنکه آن زمان اراک حوزه پررونقی داشت به خاطر اهمیتی بود که ایشان به بودن حوزه علمیه، در جوار بارگاه کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام قائل بود و ازاین رو، پس از آمدن ایشان به قم، علاوه بر فضلا و علمای اراک که با ایشان به قم آمدند، بعضی از علمای تهران هم،
مانند آیت الله میرزا محمد ثقفی (پدر خانم حضرت امام) و حاج میرزا عبدالله چهل ستونی و...به قم آمدند. مرحوم آیت الله حائری پس از ورود به قم تا مدت زیادی درس و بحث ها و نمازهایشان را در حرم، مسجد بالاسر انجام می دادند
و حتی بیشتر وقت ها در همان حرم روی سجاده ای می نشستند و به سؤالات و مراجعات مردم پاسخ می دادند؛ در حالی که منزل شان به خاطر داشتن سرداب، خنک تر و برای درس و بحث و انجام این امور، مناسب تر بود. این نبود جز اینکه ایشان عنایت داشت مدت بیشتری را در کنار مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام باشد و از فیض ها و برکات آن حضرت بهره مند شود».
8) آیت الله العظمی بروجردی رحمه الله
آیت الله فاضل لنکرانی درباره اهتمام آیت الله بروجردی به زیارت حضرت معصومه علیها السلام می گوید: «آیت الله بروجردی رحمه الله از کسانی بودند که به زیارت حضرت معصومه علیها السلام توجه خاصی داشتند.
بارها شاهد تشرف ایشان به حرم حضرت معصومه علیها السلام بوده ام. علاوه بر آن، چون تدریس ایشان بالا سر حرم بود، بسیاری از مواقع که برای تدریس می آمدند، به زیارت مشرف می شدند. وقتی همسر ایشان فوت کردند، دستور دادند ایشان را در ایوان آینه دفن کنند.
ایشان هنگام بیرون رفتن از حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام، عقب عقب خارج می شدند و برای رعایت ادب و احترام، پشت به ضریح مقدس نمی کردند». حضرت آیت الله بروجردی، نه تنها بر حفظ احترام و رعایت ادب به ساحت مقدس حضرت معصومه علیها السلام اصرار داشت، در مقابل هرگونه عملی که موجب هتک احترام آن حضرت می شد،
ایستادگی می کرد و از آن جلوگیری می نمود. نوشته اند که در عصر مرجعیت ایشان، شاه عربستان به ایران آمد و به وسیله سفیر عربستان در ایران، هدایایی برای ایشان فرستاد. آیت الله بروجردی از میان آن هدایا، تنها چند قرآن و مقداری از پرده کعبه را پذیرفت و بقیه را برگرداند.
سفیر عربستان که به محضر آیت الله بروجردی رسیده بود، از ایشان تقاضا کرد شاه عربستان را برای ملاقات به حضور بپذیرد، ولی ایشان از پذیرفتن این تقاضا امتناع نمود. دلیل ردّ این ملاقات از سوی آیت الله بروجردی بر اطرافیان روشن نبود. ازاین رو، عرض کردند:
بهتر است به دلیل مصالح شیعیان، از جمله اخذ اجازه زیارت ائمه بقیع علیهم السلام به آنان از ناحیه دولت عربستان، این تقاضا را بپذیرد. اما ایشان در پاسخ فرمود:
«این شخص (شاه عربستان) اگر به قم بیاید، از آنجا که وهابی است، به زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام نمی رود، و هرگاه او به دیدار من آید، ولی به زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام نرود، به مقام ارجمند حضرت معصومه علیها السلام توهین خواهد شد و من به هیچ وجه چنین موضوعی را که اهانت غیرمستقیم به حضرت معصومه علیها السلام است، نمی پذیرم».
9) امام خمینی رحمه الله
امام خمینی رحمه الله آن گاه که در قم ساکن بود و بعدها هم هرگاه به قم می آمد، به زیارت حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام می رفت و نهایت فروتنی را در برابر مقام والای آن حضرت داشت. ایشان کنار مرقد مطهر می آمد و متواضعانه به توسل می پرداخت و با اشتیاقی عارفانه، ضریح را می بوسید.
امام راحل، روزهای چهارشنبه بعد از درس به حرم مطهر مشرف می شد و سپس در نزدیکی ضریح زیارت می کرد و دو رکعت نماز می گزارد و از همان پایین پا برمی گشت و هیچ وقت بالا سر نمی رفت؛ گویا آمدن از بالاسر را نوعی بی احترامی می دانست.
ایشان همانند آیت الله العظمی بروجردی هنگام خروج از حرم، عقب عقب بیرون می رفت واز این راه، احترام خود را به ساحت مقدس حضرت معصومه علیها السلام تقدیم می نمود.
علت اینکه امام خمینی رحمه الله به دفن خود در حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام وصیت نکرد، این بود که مبادا با رفت وآمدهای میلیون ها ارادتمند ایشان و نیز شخصیت های سیاسی دنیا کنار قبر ایشان، موجب کم رنگ شدن ظاهری احترام به مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام شود.
10) آیت الله العظمی اراکی رحمه الله
ایشان هر روز که برای ادای فریضه ظهر و عصر به حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام می آمد، به زیارت آن حضرت می رفت. آیت الله اراکی رحمه الله در مسجد امام خمینی رحمه الله (مقبره شاه عباس متصل به حرم) به اقامه نماز جماعت ظهر و عصر می پرداخت که مکان بسیار کوچکی بود.
وقتی به ایشان میگفتند بهتر است در یک مسجد بزرگ بیرون از حرم اقامه جماعت کنید، می فرمود: «من بدان جهت در اینجا نماز جماعت می خوانم و آن را می پسندم که پیش از نماز، توفیق زیارت حضرت معصومه علیها السلام را پیدا می کنم».
هنگامی هم که به دلیل برخی تعمیرات، نمازهای جماعت داخل حرم برای مدتی تعطیل شد، ایشان برای نماز جماعت به نزدیک ترین مسجد به حرم مطهر می شتافت تا پس از نماز به فیض زیارت حرم معصومه علیها السلام برسد.
11) آیت الله العظمی مرعشی نجفی رحمه الله
آیت الله مرعشی نجفی درباره اهتمام به زیارت حضرت معصومه علیها السلام می گوید: «هنگامی که در قم سکونت کردم، صبح ها در حرم حضرت معصومه علیها السلام اقامه نماز جماعت نمی شد، و من تنها کسی بودم که این سنت را در آنجا رواج دادم و از شصت سال پیش به این طرف، صبح زود و پیش از باز شدن درهای حرم مطهر و زودتر از دیگران می رفتم و منتظر می ایستادم.
این انتظار گاهی یک ساعت قبل از طلوع فجر بود تا خدّام درها را باز کنند، و زمستان و تابستان برایم مساوی بود. در زمستان ها هنگامی که برف همه جا را می پوشاند، بیلچه ای کوچک به دست می گرفتم و راه خود را به طرف صحن باز می کردم تا خود را به حرم مطهر برسانم.
در آنجا خود، تنها نماز می خواندم، تا پس از مدتی یک نفر به من اقتدا کرد و پس از آن کم کم افراد دیگر اقتدا کردند و بدین ترتیب، نماز جماعت را در حرم مطهر آغاز کردم و تا امروز که شصت سال از آن تاریخ می گذرد، ادامه دارد.
آهسته آهسته ظهرها و شب ها نیز اضافه شد و از آن پس روزی سه بار در مسجد بالاسر حضرت معصومه علیها السلام و صحن شریف نماز می خواندم». آیت الله مرعشی نجفی درباره علت اقامت خود در قم چنین می گوید:
«من در نجف به دنیا آمدم و آنجا بزرگ شدم. علت آمدنم به قم این بود که پدرم مرحوم آیت الله سید محمود مرعشی برای آنکه از محل قبر شریف حضرت زهرا علیها السلام باخبر شود، چهل شب در حرم حضرت علی علیه السلام بیتوته و شب زنده داری نمود.
یک شب آن حضرت در یک حالت مکاشفه به پدرم فرمود: سید محمود، چه می خواهی؟ پدرم عرض کرد: محل قبر حضرت فاطمه زهرا علیها السلام کجاست تا کنار قبرش بروم و او را زیارت کنم؟ حضرت فرمود: من که نمی توانم برخلاف وصیت او عمل کنم و قبر وی را به تو نشان دهم. پدرم عرض کرد:
پس من هنگام زیارت او چه کنم؟ حضرت فرمود: خداوند مقام شکوهمند حضرت فاطمه علیها السلام را در این خصوص به حضرت معصومه علیها السلام داده است. هرکس می خواهد زیارت حضرت فاطمه زهرا علیها السلام را درک کند، مرقد حضرت فاطمه معصومه علیها السلام را زیارت نماید.
در آن هنگام پدرم به من سفارش کرد به زیارت حضرت معصومه علیها السلام بروم. من از نجف اشرف به این قصد و نیز به قصد زیارت مرقد منور امام رضا علیه السلام به ایران آمدم. سپس در قم به اصرار مؤسس حوزه علمیه، آیت الله شیخ عبدالکریم حائری رحمه الله ماندگار شدم و هم اکنون شصت سال است هر روز نخستین زائر حضرت معصومه علیها السلام هستم».
12) آیت الله العظمی بهجت رحمه الله
درباره آیت الله بهجت نوشته اند: کمتر کسی در قم پیدا می شود که چون او با این سن و سال، هر روز با نهایت ادب به محضر حضرت معصومه علیها السلام شرفیاب شود و با توسل به حضرت معصومه علیها السلام و با احترام و خضوع و خشوع در مقابل ضریح مطهر بایستد و پس از خواندن زیارت عاشورا، روز خود را آغاز کند.
آیت الله مصباح یزدی در این باره می گوید: بنده از سال 1331 که به قم آمدم، با ایشان آشنا شدم. منزل ایشان جنب مدرسه حجتیه بود. تقریباً هر روز ایشان را هم در راه و هم در حرم زیارت می کردم. چهره نورانی ایشان برای هر بیننده ای جاذبه داشت و کیفیت نشست و برخاست و حرکات و سکنات ایشان جلب توجه می کرد و نشان می داد ایشان در یک فضای معنوی خاصی زندگی می کند.
تقید ایشان به عبادت و سحرخیزی و زیارت حضرت معصومه علیها السلام و برنامه های متعددی که هر روز اجرا می کردند، اولین چیزهایی بود که هر بیننده ای را به خود متوجه می کرد. یکی از بزرگان می گوید:
روزی آیت الله بهجت به من فرمود: مطلبی هست که فقط به تو می گویم تا بدانی در چه موقعیتی هستی. بعد فرمود: گاهی اوقات حضرت رضا علیه السلام برآورده شدن بعضی حاجت ها را به حضرت معصومه علیها السلام ارجاع می دهد. همین روزها آقایی پیش من آمد و گفت: حاجتی داشتم، به خدمت امام رضا علیه السلام مشرف شدم و عرض حال کردم. به من گفته شد: باید بروی قم، و آنجا حاجتم برآورده شد.
پی نوشت:
1) بحار الانوار» ج 102، ص 265؛ «عیون اخبار الرضا علیه السلام» ج 2، ص 267؛ «ثواب الاعمال» ص 89.
2) کامل الزیارات» ص 324.
3) همان مصادر.
4) بحار الانوار» ج 102، ص 266.
5) همان، ص 267.
منبع:
نویسنده:قسمتی کوتاهی از این مقاله از محمد محمدی اشتهاردی است
https://amfm.ir/maghamate-manavi/
https://hawzah.net/fa/Article/View/987071. شخصی بنام میرزا اسداللّه از خدّام آستان مقدس حضرت معصومه (ع) بود، وی در قسمت پا دچار درد شقاقلوس (یک نوع بیماری که موجب بی حسی و فلجی پا می شود) شد، پزشکان وقت ،از معالجه آن عاجز شده و او را جواب کردند، و به اتفاق ، رای دادند که باید پای او قطع شود.
او یک روز قبل از موعد قطع پا، تصمیم گرفت شب را در کنار مرقد شریف حضرت معصومه (ع) بسر برده و متوسّل گردد. آن شب فرا رسید، آخرهای شب که درهای حرم را می بندند، شخصی بنام مبارک او را حمل کرده و به حرم برد، او خود را به پای ضریح رساند و مخلصانه با سوز و گداز خاصّی متوسّل به حضرت معصومه (ع) شد.
و از آن حضرت خواست که از خدا بخواهد تا او شفا یابد. نزدیک صبح ، هنوز هوا روشن نشده بود، پشت درآمد و فریاد زد در را باز کنید، من شفا یافتم . در را باز کردند، دیدند میرزا اسداللّه بسیار خوشحال است وشفا یافته و جریان شفای خود را چنین شرح داد:
در حرم پس از راز ونیاز خوابم برد، در عالم خواب دیدم بانوی بزرگواری نزدم آمد و پس از احوالپرسی ، گوشه ای از مقنعه خود را چندین بار به پای من مالید و فرمود: تو شفا یافتی . گفتم : شما کیستید؟ فرمود: آیا مرا نمی شناسی بااین که از خدّام حرم من هستی ؟،من فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) می باشم
2. نقل شده : در زمان مرجعیت آیت اللّه العظمی شیخ عبدالکریم حائری (حدود 50 سال قبل) شخصی که بسیاری از مردم قم او را دیده بودند قسمت پائین بدنش ، فلج شده بود، برای درمان خود به هر جا رفته بود نتیجه نگرفته بود، .
تا این که در قم به حرم حضرت معصومه (ع) رفته و متوسل گردید، در یکی از شب های ماه رمضان صدای نقارخانه (که در آن زمان در جوار حرم حضرت معصومه وجود داشت) بلند شد، علت پرسیدند،اعلام شد که حضرت معصومه (ع) فلان شخص را که از ناحیه پا فلج شده بود، شفا داده به گونه ای که او اصلا احساس درد پا نمی کند.
زیارت حضرت معصومه (س) از منظر روایات
درباره فضیلت زیارت حضرت معصومه (س) روایات فراوانی از پیشوایان معصوم رسیده است. از جمله، هنگامی که یکی از محدثان برجسته قم، به نام، سعد بن سعد، به محضر مقدس امام رضا (س) شرفیاب می شود، امام هشتم خطاب به ایشان می فرماید:
ای سعد! از ما در نزد شما قبری است. سعد می گوید: فدایت شوم! آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (س) را می فرمایید، می فرماید: آری، هر کس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.
پیشوای جهان تشیع امام جعفر صادق (س) نیز در این باره می فرماید: هر کس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب گردد؛ و در حدیث دیگری آمده است: زیارت او، هم سنگ بهشت است.
زیارت مأثور درباره حضرت معصومه (ع)
یکی از ویژگی های حضرت معصومه (س)، ورود زیارتنامه ای از سوی معصومان (س) درباره ایشان است که پس از حضرت فاطمه زهرا (س)، او تنها بانوی بزرگواری است که زیارت مأثور دارد.
بانوان برجسته ای چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خدیجه بنت خویلد، فاطمه ام البنین، زینب کبری، حکیمه خاتون و نرجس خاتون که هیچ شک و تردیدی در مقام بلند و جایگاه رفیع آن ها نیست. هیچ کدام زیارت مأثور از سوی معصومان (س) ندارند .
و این نشان دهنده مقام والای این بانوی گرانقدر اسلام است. باشد که شیعیان و پیروان اهل بیت عصمت و طهارت (س) به ویژه بانوان، این مقام بزرگ و عالی را پاس بدارند و همواره الگو و مظهر عفاف و تقوا و حیا باشند. تنها در این صورت است که روح باعظمت این بانوی بزرگ از همه ما خشنود خواهد شد.
کریمه اهل بیت
حضرت معصومه (س) در زبان دانشمندان و فقیهان گران قدر شیعه، به لقب، کریمه اهل بیت، یاد می شود. از میان بانوان اهل بیت، این نام زیبا تنها به آن حضرت اختصاص یافته است. بر اساس رویای صادق و صحیح نسب شناس گرانقدر، مرحوم آیت الله مرعشی نجفی، این لقب از طرف امام صادق (ع) بر حضرت معصومه (س) اطلاق شده است.
در این رؤیا، امام صادق (ع) به آیت الله نجفی که با دعا و راز و نیاز، تلاش پیگیری را برای یافتن قبر مطهر حضرت زهرا (س) آغاز کرده خطاب فرمود: برتو باد به کریمه اهل بیت. بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام است که در قرآن کریم، از آن به، مقام محمود، تعبیر شده است.
همین طور دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم اسلام، شفاعت گسترده ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد. این دو بانوی عالی قدر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا (س) و شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه (س) هستند.
در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا (س) همین بس که شفاعت، مهریه آن حضرت است و به هنگام ازدواج، پیک وحی طاقه ابریشمی از سوی پروردگار آورد که در آن، جمله، خداوند مهریه فاطمه زهرا را، شفاعت گنهکاران از امت محمد (ص) قرار داد،
این حدیث از طریق اهل سنت نیز نقل شده است. پس از فاطمه زهرا (س) از جهت گستردگی شفاعت، هیج بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه (س) نمی رسد. بر همین اساس است که حضرت امام جعفر صادق (ع) فرمودند: با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند.
مقام و منزلت حضرت معصومه (س) و زیارت
در وصف مقام این بانوی ارجمند همین بس که امام جواد(ع) درباره منزلت عمه گرامی شان حضرت فاطمه معصومه(س) می فرمایند: «من زار عمتی بقم فله الجنه، هر کس عمه مرا در شهر قم زیارت کند، بهشت برای اوست» حضرت معصومه(س) بانویی آگاه از حوادث روز و محدثه ای سخنور و معلمه ای توانا بوده اند که شاگردان بسیاری در مکتب علمی ایشان پرورش یافتند.
امام صادق(ع) هم در این باره می فرمایند: «ای مردم! شهر قم حرم من است، بانویی از فرزندان من در این شهر در می گذرد که نامش فاطمه دختر موسی است و شیعیان در روز قیامت با شفاعت او به بهشت می روند.»
و باز برادر بزرگوارشان حضرت رضا(ع) در روایتی دیگر با اشاره به مقام بلند حضرت معصومه (س) می فرمایند: «من زارها عارفاً بحقها فله الجنه، کسی که قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر را آن گونه که شایسته اوست، زیارت کند، بهشت از آن اوست. »
چرایی زیارت حضرت برابر با زیارت حضرت فاطمه زهرا (س)
این مسأله نشان از اوج عظمت معنوی حضرت معصومه (س) دارد و زیارت این بانو برابر با زیارت حضرت زهرا (س) است چنان که مرحوم آیت ا. . . سید محمود مرعشی نجفی، پدر آیت ا. . . العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی (ره) بسیار علاقه مند بود که محل قبر شریف حضرت فاطمه زهرا (س) را به دست آورد. ختم مجربی انتخاب کرد و چهل شب به آن پرداخت.
شب چهلم پس از به پایان رساندن ختم و توسل بسیار، استراحت کرد. در عالم رؤیا به محضر مقدّس حضرت امام صادق (ع) مشرّف شد. امام به ایشان فرمودند: «عَلَیْکَ بِکَرِیمَه اَهْل الْبَیت، یعنی به دامان کریمه اهل بیت چنگ بزن.» ایشان به گمان اینکه منظور امام، حضرت فاطمه زهرا (س) است، عرض کرد: قربانت گردم،
من این ختم قرآن را برای دانستن محل دقیق قبر شریف آن حضرت گرفتم تا بهتر به زیارتش مشرّف شوم. امام فرمود: منظور من، قبر شریف حضرت معصومه (س) در قم است. سپس افزود: به دلیل مصالحی خداوند می خواهد محل قبر شریف حضرت فاطمه زهرا (س) پنهان بماند؛ از این رو قبر حضرت معصومه را تجلی گاه قبر شریف حضرت فاطمه زهرا (س) قرار داده است.
اگر قرار بود قبر آن حضرت ظاهر باشد و جلال و جبروتی برای آن مقدّر بود، خداوند همان جلال و جبروت را به قبر مطهر حضرت معصومه (س)داده است. مرحوم آیت ا. . . مرعشی نجفی هنگامی که از خواب برخاست، تصمیم گرفت به قصد زیارت حضرت معصومه (س) رهسپار ایران شود و بی درنگ همراه خانواده اش نجف اشرف را به قصد زیارت کریمه اهل بیت (س) ترک کرد.
زیارت حضرت معصومه (س)در سیره عالمان بزرگ
آنچه در این نوشتار خواهد آمد، نگاهی است به سیره عالمان بزرگ دین در زیارت حضرت معصومه علیها السلام و نیز بازگویی بخشی از سخنان آنان درباره اهمیت و فضیلت زیارت این بانوی پاک.
1) علامه مجلسی
«بدان که زیارت مشاهد و زیارت گاه های امامزاده ها مستحب است و پاداش فراوانی دارد، و تعظیم و گرامی داشت آنان، در حقیقت تعظیم و گرامی داشت امامان معصوم علیهم السلام است، و از جمله این امامزاده ها حضرت معصومه علیها السلام است که در شهر قم مدفون است، و وجود این امامزاده، منشأ خیر و برکت فراوان برای زائرانش شده است.
2) شیخ عباس قمی
«و اما درباره دختران امام موسی بن جعفر علیه السلام، پس برترین و بافضیلت ترین آنها، سیده جلیله معظمه، فاطمه علیها السلام، معروف به حضرت معصومه علیها السلام می باشد که مزار شریفش در شهر مقدس قم است که دارای قبّه و بارگاه و ضریح وصحن های متعدد و خادمان فراوان است،
و مزار او مایه روشنی چشم اهل قم و پناهگاه توده مردم است، که هر سال گروه فراوانی از راه های دور و نزدیک به زیارت ایشان می شتابند، تا به درک فیض هایی که در زیارتش وجود دارد نایل آیند». شیخ عباس قمی همچنین می نویسد: «افتخارات سرزمین قم فراوان است؛ از آن جمله است آرامگاه حضرت فاطمه علیها السلام دختر موسی بن جعفر علیه السلام، که زیارت او ثواب فراوانی دارد».
3) آیت الله العظمی گلپایگانی رحمه الله
«طلاب عزیز، بر شماست که قصد را خالص کنید، و ارتباط مداوم خود را با ائمه اطهار، مخصوصاً حضرت صاحب الامر، حضرت ولی عصر تداوم بخشید، و کثرت تلاوت قرآن کریم و خواندن ادعیه، عرض اخلاص و ادب به دُخت حضرت موسی بن جعفر علیه السلام، و اینها همه، رمز موفقیت و توفیق در راه ادامه تحصیل ماست».
4) آیت الله فاضل لنکرانی
«اگرچه حضرت معصومه علیها السلام امام نیست، ولی از امامزاده هایی است که امامزاده بودنش مسلّم است، و از نظر مقام در میان امامزادگان بی نظیر و یا کم نظیر است. ایشان در میان فرزندان موسی بن جعفر علیه السلام پس از امام رضا علیه السلام با عظمت ترین است. به همین خاطر، روایات بسیاری در فضیلت و ثواب زیارت آن حضرت وارد شده است.
از جمله در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده است که: "مَن زارَها فَلَهُ الجَّنّه؛ هرکه او را زیارت کند اهل بهشت خواهد بود". بنابراین، شایسته است مردم شریف ما از زیارت این بانوی بزرگ غفلت نورزند، و حتی آنها که در مناطق دوردست این کشور زندگی می کنند، مقید باشند که همچنان که به زیارت حضرت امام رضا علیه السلام مشرف می شوند،
حداقل سالی یک بار به قصد زیارت این کریمه اهل بیت نیز عزم سفر نمایند. حضرت معصومه علیها السلام، همانند برادر بزرگوارش میهمان ما ایرانیان اند؛ زیرا چنان که می دانید، یک سال پس از آمدن حضرت رضا علیه السلام به ایران، خواهر بزرگوارش به قصد دیدار برادر از مدینه به سوی خراسان حرکت می کند، ولی متأسفانه بر اثر حوادثی که در ساوه رخ می دهد،
این بانو مریض می شوند و به جانب قم حرکت می کنند. چند روزی در قم می مانند، و بر اثر همان بیماری به جوار حق می شتابند و در همین قم مدفون می شوند. لذا زیارت ایشان عنوان مهمان نوازی نیز دارد و مردم عزیز ایران که به مهمان نوازی مشهورند، شایسته است تا آنجا که در توان دارند، در زیارت این کریمه اهتمام ورزند.
خصوصاً مردم شریف قم که توفیق هم جواری آن حضرت را دارند و روحانیون عزیز که از برکات وجودی این کریمه بهره مندند، باید بیش از دیگران به زیارت حضرت معصومه علیها السلام توجه نمایند». آیت الله فاضل لنکرانی، همچنین در این باره می گویند: «وجود حضرت معصومه علیها السلام برای ما ایرانیان و شیعیان برکت و نعمت بوده است.
این حوزه مقدسه قم که تاکنون باقی مانده و روز به روز هم رونق و جلوه بیشتری می یابد، از برکت وجود شریف این کریمه است. این انقلاب مدیون این کریمه است؛ زیرا رهبری بزرگوار آن در همین حوزه و در پرتو عنایت همین بانوی بزرگ پرورش یافته است
و پیام انقلاب از جوار حضرت معصومه علیها السلام به تمامی ایران و جهان اسلامی طنین انداز شده است. بنابراین، تکریم و تنظیم این حضرت، در حقیقت پاسداشت و سپاس گزاری از این نعمت بزرگ الهی است؛ علاوه بر آنکه در زیارت اولیای خدا برای زیارت کننده، هم آثار و برکات معنوی دارد و هم مادی و دنیوی و مردم ما بسیاری از مشکلات خودشان را در توسل به این بزرگواران و رفتن به زیارت، برطرف می کنند.
5) آیت الله علوی گرگانی
«شخصیت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام در حدی است که قلم، قدرت بر تحریر و زبان توان بر تقریر آن ندارد؛ و اگر چیزی هم نوشته شود، فقط از باب ذکر نمونه و چیدن خوشه ای از خرمن پرفیض آن حضرت می باشد؛
و بس است در فضیلت و شخصیت آن حضرت که شخصیت های بزرگ عالم اسلام و فقهای عالی مقام، مانند حضرات آیات عظام شیخ عبدالکریم حائری، مؤسس و بنیان گذار حوزه علمیه قم، و آیت الله العظمی حاج آقا حسین بروجردی و. . . به آن حضرت متوسل می شدند و نتیجه می گرفتند.
بر مؤمنان و متدینان است که به قم توجه بیشتری نمایند و هرگاه به زیارت حضرتش مشرّف می شوند، جده اش فاطمه زهرا علیها السلام را یاد و زیارت نمایند؛ چون فاطمه معصومه علیها السلام مظهر و تجلی مادرش حضرت زهرا علیها السلام می باشد».
6) آیت الله مکارم شیرازی
«در حدیثی از امام صادق علیه السلام می خوانیم: «بهشت هشت در دارد که سه تا از آنها از قم است. به زودی زنی از فرزندان من در آن دفن می شود که اسم او فاطمه دختر موسی بن جعفر است، که با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند». در این فراز از حدیث شریف دقت کنید که فرمود:
«با شفاعت او همه شیعیان من وارد بهشت می شوند». می دانید که دایره شفاعت، متناسب با دایره مقام و شخصیت است. هرچه مقام بالاتر باشد، دایره شفاعت، گسترده تر است. معلوم می شود مقام این بانو، مقام فوق العاده عظیمی است که بر اثر معارف و تقوای بالا و مقامی شبیه عصمت، نصیب حضرت فاطمه معصومه علیها السلام شده است؛
و اینکه سه در از درهای بهشت به سوی قم باز می شود، به احتمال قوی، یکی از سه در، آستان حضرت فاطمه معصومه علیها السلام است». آیت الله مکارم در جای دیگر در این باره می گوید: «تعبیر عارفاً بِحَقَّتُها در این حدیث شریف که فرمود:
«مَن زارها عارفاً بِحَقّها فَلَه الَجنّة؛ کسی که او را زیارت کند، در حالی که به حق او معرفت داشته باشد، پس اهل بهشت است، اشاره به این است که زائر علاوه بر اینکه بداند که او خواهر امام است و دختر امام است و عمه امام است که دانستنِ خود اینها، نوعی معرفت به حق اوست،
همچنین شناخت داشته باشد که او دارای مدارجی والا از معرفت خدا و تقوا و عبادت فوق العاده بوده است؛ همان گونه که در زیارت نامه ایشان است که: «فَاِنَّ لَک عِندالله شأناً مِن الشأن؛ همانا که تو جایگاه والایی نزد خدا داری».
7) آیت الله العظمی حائری یزدی رحمه الله
آیت الله سید حسین بُدَلا می گوید: «آمدن مرحوم آیت الله حائری از اراک به قم با آنکه آن زمان اراک حوزه پررونقی داشت به خاطر اهمیتی بود که ایشان به بودن حوزه علمیه، در جوار بارگاه کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام قائل بود و ازاین رو، پس از آمدن ایشان به قم، علاوه بر فضلا و علمای اراک که با ایشان به قم آمدند، بعضی از علمای تهران هم،
مانند آیت الله میرزا محمد ثقفی (پدر خانم حضرت امام) و حاج میرزا عبدالله چهل ستونی و...به قم آمدند. مرحوم آیت الله حائری پس از ورود به قم تا مدت زیادی درس و بحث ها و نمازهایشان را در حرم، مسجد بالاسر انجام می دادند
و حتی بیشتر وقت ها در همان حرم روی سجاده ای می نشستند و به سؤالات و مراجعات مردم پاسخ می دادند؛ در حالی که منزل شان به خاطر داشتن سرداب، خنک تر و برای درس و بحث و انجام این امور، مناسب تر بود. این نبود جز اینکه ایشان عنایت داشت مدت بیشتری را در کنار مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام باشد و از فیض ها و برکات آن حضرت بهره مند شود».
8) آیت الله العظمی بروجردی رحمه الله
آیت الله فاضل لنکرانی درباره اهتمام آیت الله بروجردی به زیارت حضرت معصومه علیها السلام می گوید: «آیت الله بروجردی رحمه الله از کسانی بودند که به زیارت حضرت معصومه علیها السلام توجه خاصی داشتند.
بارها شاهد تشرف ایشان به حرم حضرت معصومه علیها السلام بوده ام. علاوه بر آن، چون تدریس ایشان بالا سر حرم بود، بسیاری از مواقع که برای تدریس می آمدند، به زیارت مشرف می شدند. وقتی همسر ایشان فوت کردند، دستور دادند ایشان را در ایوان آینه دفن کنند.
ایشان هنگام بیرون رفتن از حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام، عقب عقب خارج می شدند و برای رعایت ادب و احترام، پشت به ضریح مقدس نمی کردند». حضرت آیت الله بروجردی، نه تنها بر حفظ احترام و رعایت ادب به ساحت مقدس حضرت معصومه علیها السلام اصرار داشت، در مقابل هرگونه عملی که موجب هتک احترام آن حضرت می شد،
ایستادگی می کرد و از آن جلوگیری می نمود. نوشته اند که در عصر مرجعیت ایشان، شاه عربستان به ایران آمد و به وسیله سفیر عربستان در ایران، هدایایی برای ایشان فرستاد. آیت الله بروجردی از میان آن هدایا، تنها چند قرآن و مقداری از پرده کعبه را پذیرفت و بقیه را برگرداند.
سفیر عربستان که به محضر آیت الله بروجردی رسیده بود، از ایشان تقاضا کرد شاه عربستان را برای ملاقات به حضور بپذیرد، ولی ایشان از پذیرفتن این تقاضا امتناع نمود. دلیل ردّ این ملاقات از سوی آیت الله بروجردی بر اطرافیان روشن نبود. ازاین رو، عرض کردند:
بهتر است به دلیل مصالح شیعیان، از جمله اخذ اجازه زیارت ائمه بقیع علیهم السلام به آنان از ناحیه دولت عربستان، این تقاضا را بپذیرد. اما ایشان در پاسخ فرمود:
«این شخص (شاه عربستان) اگر به قم بیاید، از آنجا که وهابی است، به زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام نمی رود، و هرگاه او به دیدار من آید، ولی به زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام نرود، به مقام ارجمند حضرت معصومه علیها السلام توهین خواهد شد و من به هیچ وجه چنین موضوعی را که اهانت غیرمستقیم به حضرت معصومه علیها السلام است، نمی پذیرم».
9) امام خمینی رحمه الله
امام خمینی رحمه الله آن گاه که در قم ساکن بود و بعدها هم هرگاه به قم می آمد، به زیارت حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام می رفت و نهایت فروتنی را در برابر مقام والای آن حضرت داشت. ایشان کنار مرقد مطهر می آمد و متواضعانه به توسل می پرداخت و با اشتیاقی عارفانه، ضریح را می بوسید.
امام راحل، روزهای چهارشنبه بعد از درس به حرم مطهر مشرف می شد و سپس در نزدیکی ضریح زیارت می کرد و دو رکعت نماز می گزارد و از همان پایین پا برمی گشت و هیچ وقت بالا سر نمی رفت؛ گویا آمدن از بالاسر را نوعی بی احترامی می دانست.
ایشان همانند آیت الله العظمی بروجردی هنگام خروج از حرم، عقب عقب بیرون می رفت واز این راه، احترام خود را به ساحت مقدس حضرت معصومه علیها السلام تقدیم می نمود.
علت اینکه امام خمینی رحمه الله به دفن خود در حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام وصیت نکرد، این بود که مبادا با رفت وآمدهای میلیون ها ارادتمند ایشان و نیز شخصیت های سیاسی دنیا کنار قبر ایشان، موجب کم رنگ شدن ظاهری احترام به مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام شود.
10) آیت الله العظمی اراکی رحمه الله
ایشان هر روز که برای ادای فریضه ظهر و عصر به حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام می آمد، به زیارت آن حضرت می رفت. آیت الله اراکی رحمه الله در مسجد امام خمینی رحمه الله (مقبره شاه عباس متصل به حرم) به اقامه نماز جماعت ظهر و عصر می پرداخت که مکان بسیار کوچکی بود.
وقتی به ایشان میگفتند بهتر است در یک مسجد بزرگ بیرون از حرم اقامه جماعت کنید، می فرمود: «من بدان جهت در اینجا نماز جماعت می خوانم و آن را می پسندم که پیش از نماز، توفیق زیارت حضرت معصومه علیها السلام را پیدا می کنم».
هنگامی هم که به دلیل برخی تعمیرات، نمازهای جماعت داخل حرم برای مدتی تعطیل شد، ایشان برای نماز جماعت به نزدیک ترین مسجد به حرم مطهر می شتافت تا پس از نماز به فیض زیارت حرم معصومه علیها السلام برسد.
11) آیت الله العظمی مرعشی نجفی رحمه الله
آیت الله مرعشی نجفی درباره اهتمام به زیارت حضرت معصومه علیها السلام می گوید: «هنگامی که در قم سکونت کردم، صبح ها در حرم حضرت معصومه علیها السلام اقامه نماز جماعت نمی شد، و من تنها کسی بودم که این سنت را در آنجا رواج دادم و از شصت سال پیش به این طرف، صبح زود و پیش از باز شدن درهای حرم مطهر و زودتر از دیگران می رفتم و منتظر می ایستادم.
این انتظار گاهی یک ساعت قبل از طلوع فجر بود تا خدّام درها را باز کنند، و زمستان و تابستان برایم مساوی بود. در زمستان ها هنگامی که برف همه جا را می پوشاند، بیلچه ای کوچک به دست می گرفتم و راه خود را به طرف صحن باز می کردم تا خود را به حرم مطهر برسانم.
در آنجا خود، تنها نماز می خواندم، تا پس از مدتی یک نفر به من اقتدا کرد و پس از آن کم کم افراد دیگر اقتدا کردند و بدین ترتیب، نماز جماعت را در حرم مطهر آغاز کردم و تا امروز که شصت سال از آن تاریخ می گذرد، ادامه دارد.
آهسته آهسته ظهرها و شب ها نیز اضافه شد و از آن پس روزی سه بار در مسجد بالاسر حضرت معصومه علیها السلام و صحن شریف نماز می خواندم». آیت الله مرعشی نجفی درباره علت اقامت خود در قم چنین می گوید:
«من در نجف به دنیا آمدم و آنجا بزرگ شدم. علت آمدنم به قم این بود که پدرم مرحوم آیت الله سید محمود مرعشی برای آنکه از محل قبر شریف حضرت زهرا علیها السلام باخبر شود، چهل شب در حرم حضرت علی علیه السلام بیتوته و شب زنده داری نمود.
یک شب آن حضرت در یک حالت مکاشفه به پدرم فرمود: سید محمود، چه می خواهی؟ پدرم عرض کرد: محل قبر حضرت فاطمه زهرا علیها السلام کجاست تا کنار قبرش بروم و او را زیارت کنم؟ حضرت فرمود: من که نمی توانم برخلاف وصیت او عمل کنم و قبر وی را به تو نشان دهم. پدرم عرض کرد:
پس من هنگام زیارت او چه کنم؟ حضرت فرمود: خداوند مقام شکوهمند حضرت فاطمه علیها السلام را در این خصوص به حضرت معصومه علیها السلام داده است. هرکس می خواهد زیارت حضرت فاطمه زهرا علیها السلام را درک کند، مرقد حضرت فاطمه معصومه علیها السلام را زیارت نماید.
در آن هنگام پدرم به من سفارش کرد به زیارت حضرت معصومه علیها السلام بروم. من از نجف اشرف به این قصد و نیز به قصد زیارت مرقد منور امام رضا علیه السلام به ایران آمدم. سپس در قم به اصرار مؤسس حوزه علمیه، آیت الله شیخ عبدالکریم حائری رحمه الله ماندگار شدم و هم اکنون شصت سال است هر روز نخستین زائر حضرت معصومه علیها السلام هستم».
12) آیت الله العظمی بهجت رحمه الله
درباره آیت الله بهجت نوشته اند: کمتر کسی در قم پیدا می شود که چون او با این سن و سال، هر روز با نهایت ادب به محضر حضرت معصومه علیها السلام شرفیاب شود و با توسل به حضرت معصومه علیها السلام و با احترام و خضوع و خشوع در مقابل ضریح مطهر بایستد و پس از خواندن زیارت عاشورا، روز خود را آغاز کند.
آیت الله مصباح یزدی در این باره می گوید: بنده از سال 1331 که به قم آمدم، با ایشان آشنا شدم. منزل ایشان جنب مدرسه حجتیه بود. تقریباً هر روز ایشان را هم در راه و هم در حرم زیارت می کردم. چهره نورانی ایشان برای هر بیننده ای جاذبه داشت و کیفیت نشست و برخاست و حرکات و سکنات ایشان جلب توجه می کرد و نشان می داد ایشان در یک فضای معنوی خاصی زندگی می کند.
تقید ایشان به عبادت و سحرخیزی و زیارت حضرت معصومه علیها السلام و برنامه های متعددی که هر روز اجرا می کردند، اولین چیزهایی بود که هر بیننده ای را به خود متوجه می کرد. یکی از بزرگان می گوید:
روزی آیت الله بهجت به من فرمود: مطلبی هست که فقط به تو می گویم تا بدانی در چه موقعیتی هستی. بعد فرمود: گاهی اوقات حضرت رضا علیه السلام برآورده شدن بعضی حاجت ها را به حضرت معصومه علیها السلام ارجاع می دهد. همین روزها آقایی پیش من آمد و گفت: حاجتی داشتم، به خدمت امام رضا علیه السلام مشرف شدم و عرض حال کردم. به من گفته شد: باید بروی قم، و آنجا حاجتم برآورده شد.
پی نوشت:
1) بحار الانوار» ج 102، ص 265؛ «عیون اخبار الرضا علیه السلام» ج 2، ص 267؛ «ثواب الاعمال» ص 89.
2) کامل الزیارات» ص 324.
3) همان مصادر.
4) بحار الانوار» ج 102، ص 266.
5) همان، ص 267.
منبع:
نویسنده:قسمتی کوتاهی از این مقاله از محمد محمدی اشتهاردی است
https://amfm.ir/maghamate-manavi/
https://news.amfm.ir/2023/05/22
داستان دوستان
این مقاله در تاریخ 1403/6/18 بروز رسانی شده است
