آیا تاکنون فکر کرده‌اید که چگونه فرزندانتان را به مطالعه علاقمند و چگونه آنها را به خواندن کتاب تشویق کنید؟
بین ساختار خانوادگی و موفقیت کودک در خواندن و زبان، روابط دو جانبه‌ای وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آنها در حیطه تعامل با بزرگسالان است.بچه‌هایی که به خانواده‌های گسترده تعلق دارند، به طور مرتب با اعضای بزرگ‌تر فامیل ملاقات می‌کنند با بزرگسالان به گردش و مسافرت می‌روند و به انجام فعالیت‌های مختلف می‌پردازند، این دسته از فرزندان نسبت به بچه‌هایی که دسترسی کمتری به افراد بزرگسال دارند، در مطالعه کردن پیشرفته ترند.این خبر برای شما، خبر خوبی است;زیرا توانایی‌های زبانی فرزندانتان و توانایی آنها در خواندن، تنها به شما بستگی ندارد.اگر می‌خواهید بچه‌هایی بار بیاورید که هم عاشق خواندن و هم مطالعه کنندگان موفقی باشند، ایجاد ارتباط بین آنها و بزرگسالان دیگر، می‌تواند کمی از بار را از دوش شما بردارد.
اگر والدینتان مهمان شما هستند، از آنها بخواهید در آیین قصه‌خوانی شبانه شرکت کنند.گه‌گاهی از والدین یا از همسایه‌های مسن‌تر درخواست کنید هنگامی که از منزل بیرون می‌روید، از کودکانتان مراقبت کنند و مطالب خواندنی را که در اختیار آنها قرار داده‌اید، با بچه‌ها بخوانند.
به بچه‌ها بگویید که خوانندگان مختلف، یک ترانه واحد را به صورت‌های مختلفی می‌خوانند و هنرپیشه‌های متفاوت، یک نقش واحد را به‌صورتهای متفاوتی اجرا می‌کنند.اگر کسی برای بار اول بخواهد برای فرزندتان قصه بخواند، بهتر است کتابی را بخواند که مورد علاقه بچه‌هاست و داستان آن را از حفظ می‌دانند.
در ادامه از دیدی دیگر به این بحث می‌پردازیم.
کتابهای مورد علاقه
کتابهای مورد علاقه شما در دوران کودکی چه بود؟ آیا آنها را دراختیار فرزندتان قرار داده‌اید؟ اگر خواندن کتابهای مورد علاقه خود را به فرزندانتان توصیه می‌کنید، باید دو مطلب را به صورت ظریف و غیرمستقیم به آنها بفهمانید:اول این که خودتان به خواندن علاقه دارید و دوم این که فرزندانتان را آن قدر دوست دارید که می‌خواهید این علاقه خود را با آنها نیز در میان بگذارید.طبق تحقیقات، بین مراحل رشد زبانشناختی بچه‌ها و تعداد کتابهایی که مادران آنها را با خاطراتی خوب از دوران کودکی خود به یادداشته و برای فرزندانشان خوانده‌اند، رابطه مهمی وجود دارد.
وقتی مادران کتابهای گوناگون و مورد علاقه دوران کودکی خود را به یاد می‌آورند، بچه‌ها نیز به ارزش این کار نزد مادرانشان پی می‌برند و نسبت به بچه‌های دیگر برای کتاب خواندن ارزش بیشتری قائل می‌شوند.
پس به گذشته خود بیندیشید و در صورت لزوم به کتابخانه‌ها سری بزنید تا خاطراتتان زنده شود.شاید ببینید که یکی از نویسندگان مورد علاقه دوران کودکی‌تان هنوز می‌نویسد و کتابهای جدید بسیاری وجود دارد که می‌توانید همراه با فرزندتان برای اولین بار بخوانید.اگر فرزندتان مانند شما نیست و به کتاب یانویسنده خاصی شور و شوق نشان نمی‌دهد، ناامید نشوید.
سلیقه‌های افراد با هم متفاوت است و برای این که کسی به کتابهای «چالرز دیکنز»علاقمند شود، شاید لازم است که سلیقه‌اش پرورش یابد.مهم تلاش است.همین‌که به طور غیر مستقیم به فرزندتان بفهمانید که شما نیز زمانی کودک بوده‌اید و توانایی‌ها و علایق شما نیز در حد یک کودک بوده است، باب‌های ارتباط و گفتگو بین شما و فرزندتان باز خواهد شد.
چند راهکار مهم برای تشویق بیشتر فرزندان به مطالعه
1-خرید کتاب صوتی برای کودکان:
بله؛ شنیدن کتابهای صوتی نیز مطالعه محسوب می‌شود و به کودکان شما کمک می‌کند تا به کتاب علاقه‌مند شوند. یک مادر که چهار فرزند دارد و همچنین معلّم مقطع دبستان است معتقد است: شنیدن صدای کسی که با گرمی، لطافت، شیوایی و روایی خاصی کتابی را می‌خواند و توانایی بسیار زیادی در بیان مطالب دارد می‌تواند کودکان را به مطالعه علاقه‌مند سازد.یکی از شیوه‌هایی که این مادر برای علاقه‌مند کردن فرزندان استفاده می‌کرده، پخش صدای یکی از گویندگان مطرح رادیو و تلویزیون در هنگام نقل و انتقال فرزندان به باشگاه و مدرسه بوده است. به والدین فرزندان توصیه می‌شود کتابهای الکترونیکی را از کتابخانه‌ها تهیه یا از کتابفروشی‌ها بخرند.
2-مدل مطالعه عاشقانه:
بله، کودکان نیز به دست بزرگسالان خود نگاه می‌کنند و از آنها سرمشق زندگی می‌گیرند. هنگامی‌که تغذیه شما از مواد غذایی مضر باشد، و مواد غذایی مضر و بی خاصیت اطراف شما را احاطه کند، شما آنها را بیشتر و بیشتر دوست خواهید داشت و شکل و شمائل شما نیز به مانند آن غذاها خواهد شد و هنگامی‌که محیط اطراف شما را کتاب احاطه کند، به کتاب علاقه‌مند خواهید شد.خانمی خانه دار به نام «آنت یوآنا» که مادر دو فرزند بی‌علاقه به کتاب و کتابخوانی بود می‌گوید:
من همیشه سعی می‌کردم تا هنگامی‌که در منزل بیکار هستم در جلوی چشمان فرزندانم به مطالعه کتاب بپردازم و با هیجان وصف ناشدنی در مورد موضوع کتاب‌ها با فرزندانم به گفت‌وگو و بحث می‌پرداختم.
این هیجان نشان دهنده لذّت و شادی بود که من از طریق مطالعه کسب می‌کردم. این موضوع باعث علاقه‌مندی بیشتر فرزندانم به مطالعه کتاب شد.
3-یک جای دنج و محصور با زمینه‌ای زیبا:
داشتن مکانی امن، دنج، محصور، آرام، راحت و پُر از کتاب، بایدهایی است که والدین بایستی برای ترغیب بیشتر فرزندان به مطالعه مهیا کنند. یک متخصص مطالعه در دبستان ابتدایی و مادر سه فرزند معتقد است: بچّه‌ها عاشق قلعه هستند؛ فقط کافی است دو صندلی مزیّن به پارچه‌های رنگی و یک قوطی داشته باشید که نقش میز را بازی کند.آن‌وقت است که فرزندانتان را آنجا خواهید دید که لم داده‌اند و مطالعه می‌کنند. برای ترغیب آنها باید گاهی با آنها همراه شد. نظرتان راجع به تهیه یک تم یا زمینه از «ساحل» چیست؟ مثلاً حوله‌ای بر روی زمین، چتر رنگی ساحلی در کنار دیوار، پوستری از اقیانوس، و سطل‌های شن و ماسه برای قرار دادن کتاب‌ها. یا شکل دادن اتاقی دنج با زمینه زیبایی از کشتی دزدان دریایی یا سفینه فضایی.
4-تلاش برای آوردن کتاب‌ها به زندگی:
مسائل مطالعه شده و یا الهام گرفته شده‌از کتابهای خوانده شده را به هر شکلی در زندگی واقعی با فرزندانتان تجربه و آنها را بیان دارید. اگر فرزند سه ساله شما از مطالعه کتاب «سه بچه شیر» لذّت برده، او را به دیدن شیرهای باغ وحشِ شهرتان ببرید.اگر کودکتان در مورد ستارگان و یا سیّاره‌ها مطالعه‌ای انجام داده، او را به افلاک نما ببرید تا از نزدیک با چشمان زیبایش ستارگان را مشاهده کند. یا اگر در شهر شیراز بودید و کودکتان پیش از این با اشعار یا زندگانی حافظ شیرازی آشنا شده، او را به حافظیه ببرید.
5-تجلیل از بزرگان در مقابل فرزندان:
به دلایل گوناگون و در مناسبت های مختلف از نویسندگان برجسته، شاعران شهیر و چهره‌های ماندگار حتّی در منزل تجلیل کنید و فرزندانتان را با نام و آوازه آنها آشنا سازید. گرامیداشت سالروز و یادبود زندگانی اشخاصِ برجسته در ترغیب فرزندان به مطالعه کمک زیادی می‌کند.6-کتاب را بخوانید و سپس فیلم را تماشا کنید:
یک کتاب کلاسیک خوب پیدا کنید که فیلم آن نیز ساخته شده‌است. مثلاً مطالعه فیلمنامۀ کتاب«شام آخر» و سپس تماشای فیلم آن، بسیار جالب و جذاب خواهد بود. یک معلّم ابتدایی می‌گوید: این روش، یکی از راهکارهای بسیار کاربردی برای فرزندانی است که به مطالعه و خواندن مطالب علاقه‌ای ندارند.والدین بخوانند
این نکات را بخوانید و به آنها توجه کنید;چرا که در تربیت فرزندانتان بسیار مثرثمر است.
1- گوش دادن به آنچه که آنها می‌گویند و کمتر حرف زدن و جدی گرفتن آنها، هنگامی که آنان جدی هستند.2 -سعی در درک و شناخت این که آنها چگونه موقعیت خود را می‌بینند و انگیزه رفتاری آنها چه بوده است.
3- احترام گذاشتن به آنها هنگام صحبت کردن.
4- پذیرش احساسات آنها.
5- تشویق آنان برای حل مشکلات خویش و ندادن پند و اندرز به آنان.
6- توجه به این که آنها دقیق و با صداقت باشند و اشتباه ها و خطاهای خود را پذیرند.
7- کمک به رشد علایق و استعدادهای آنان.به طور کلی نوجوانان، نخست به یک رابطه صمیمانه، مطمئن و امن نیاز دارند و سپس مایلند بزرگسالان، و به ویژه والدین، آنها را درک کنند، علت احساسات و رفتارشان را بشناسند و در برابر اشتباه ها و خطاهای آنان صبورانه و منطقی برخورد نمایند.
نوجوانان برای تغییر رفتار خود بیش از انتقاد، سرزنش و تحقیر، به ستایش نیاز دارند.آنان والدینی را دوست دارند که عواطف فرزندان خود را بشناسند و از روی منطق با آنان برخورد کنند.
آنها به والدین و مربیانی احتیاج دارند که با جدیت و قاطعیت خود در زمینه‌های بهداشتی، تندرستی و امنیتی، اطاعت از نظم و قانون، پرورش منطق و اعمال اصول مربوط به آن، آنها را راهنمایی کنند و در صورتی که صداقت ببینند، هرگز مقاومت نمی‌کنند.
روشهای مطالعه...
وقتی بچه‌ها یاد گرفتند به تنهایی کتاب بخوانند، باز هم باید به کار خود ادامه دهیم و برای آنان با صدای بلند کتاب بخوانیم.البته می‌توان روال کار را تغییر داد;مثلا می‌توان کار خواندن را با فرزندان تقسیم نمود.این کار روشهای گوناگونی دارد:
1- اگر فرزندتان در برابر این کار مقاومت کرد، از خواندن کتاب، یک بازی بسازید;مثل خواندن شعرها با آهنگ.2- به نوبت نفری یک خط بخوانید;به این ترتیب که شما خط اول را بخوانید و او خط دوم و تا آخر.
3- نفری یک صفحه بخوانید.
4 -شما روایت‌ها را بخوانید و فرزندتان دیالوگ ها را و یا هر یک از شما متن گفته‌های یکی از شخصیتها را بخواند.
5- هر دو با هم بخوانید.
وقتی با هم با صدای بلند کتاب می‌خوانید، درواقع به فرزندتان می‌گویید که خواندن با صدای بلند تنها کار شما نیست;بلکه کاری است که باید از آن لذت ببرد.یکی از محاسن آن این است که همیشه به توانایی فرزندتان درخواندن، یعنی میزان روان بودن، درک مطلب و دایره لغات او آگاهی خواهید یافت.
فایده دیگر این است که این کار فرزندتان را برای کتاب خواندن برای همسن و سالهای خود آماده می‌کند و درصورتی که کودک خردسالی داشته باشید و وقتتان نیز کم باشد، کمک بزرگی است.
منبع: هیئت تحریریه پرتال فرهنگی راسخون
سایت های مرتبط با این مقاله
کاغذ دیواری مذهبی
