عکاسی هنر است یا ...؟
نويسنده: نرگس مزروعی
اشاره
يكي از اساسي‌ترين ابزار عكاسي لنزها هستند. خصوصيات يك لنز عبارت است از فاصله كانوني لنز،سرعت لنز و قدرت پوششي لنز.
الف ــ فاصله كانوني لنز:
عبارت است از فاصله بين مركز نوري عدسي تا فيلم اگر سوژه در بي‌نهايت باشد وتصوير آن روي فيلم به صورت واضح تشكيل شود، اين فاصله روي دهانه لنز (برچسب ميليمتر) حك‌مي‌شود. فاصله كانوني و اندازه تصوير تشكيل شده نسبت مستقيم دارند يعني هر چه فاصله كانوني لنزبيشتر باشد تصوير تشكيل شده روي فيلم بزرگتر و زاويه ديد يا فضاي ديده شده از دريچه دوربين كوچكترخواهد بود. پس اگر عكاس بخواهد (بدون كم كردن فاصله بين دوربين و سوژه) تصويري بزرگتر مثلا دوبرابر تصوير كنوني به دست آورد بايد از لنزي با فاصله كانوني دوبرابر استفاده كند. هر چه فاصله كانوني‌لنز كمتر باشد تصوير كوچكتر بوده و زاويه ديد بيشتر است يعني عكاس فضاي بيشتري را از ويزور ياچشمي دوربين مي‌بيند.
ب ــ سرعت لنز:
عبارت است از ظ‌رفيت لنز براي عبوردهي نور. هر چه قط‌ر لنز بيشتر باشد نور بيشتري ازخود عبور مي‌دهد و سرعت لنز بيشتر خواهد بود. از ط‌رفي هر چه فاصله كانوني لنز بيشتر باشد نور كمتري‌به فيلم رسيده و سرعت لنز كمتر خواهد بود. نسبت فاصله كانوني لنز به قط‌ر لنز عددي به دست مي‌دهد كه‌بيانگر سرعت لنز است. هر چه اين عدد بيشتر باشد (يعني فاصله كانوني بيشتر بود. يا قط‌ر لنز كمتر باشد)سرعت لنز كمتر خواهد بود. مثلا لنزي با فاصله كانوني 50 ميليمتر و قط‌ر عدسي 25 ميليمتر داراي سرعت25/50 يا F/2 است. سرعت لنز همان عدد ديافراگم براي بازترين حالت ديافراگم است.
ج ــ قدرت پوششي لنز:
عبارت است از توانايي لنز براي يكنواخت پوشاندن و واضح نشان دادن تصويرسوژه در تمامي سط‌ح نگاتيو يا فيلم عكاسي، معمولا با تنگ‌تر كردن ديافراگم قدرت پوششي لنز تا حدي‌افزايش مي‌يابد. در زير به ذكر انواع لنزها مي‌پردازيم:
1ــ لنزهاي استاندارد:
داراي فاصله كانوني حدود 50 ميليمتر بوده و زاويه ديد آنها 55 تا 60 درجه است.
اين لنزها داراي وقت كافي، قدرت پوششي قابل قبول و سرعت مناسبي هستند.
2ــ لنزهاي وايد:
فاصله كانوني كمتر از 50 ميليمتر و حوزه ديد گسترده‌اي (60 تا 100 درجه) دارند. درمواقعي كه فاصله سوژه تا دوربين كم باشد و نتوان تمام سوژه را در تصوير جاي داد (مثلا در اتاقهاي منازل‌هنگام گرفتن عكس هاي دسته جمعي) از اين لنزها استفاده مي‌شود. بايد دقت كرد كه اين لنزها در فواصل خيلي‌كم باعث تغيير شكل تصوير سوژه به شكل خنده‌آوري مي‌شوند.
3ــ لنزهاي تله‌فوتو:
فاصله كانوني آنها زياد بوده و حوزه ديد كوچكي (كمتر از 50 درجه) دارند. از اين لنزهابراي عكاسي از سوژه‌هاي در فواصل دور استفاده مي‌گردد. بايد دقت كرد كه اثر لرزش دست، روي عكس، ردهنگام استفاده از اين لنزها زياد است و باعث تار شدن عكس مي‌گردد و بهتر است از سه پايه استفاده كنيم.
4ــ لنزهاي زوم:
اين لنزها يك باره از فواصل كانوني مثلا فواصل كانوني بين 43 تا 86 ميليمتر را در اختيارعكاس قرار مي‌دهند. با استفاده از اين لنزها مي‌توان سريعا و بدون تغيير مكان دوربين از سوژه‌هاي دور يانزديك عكسبرداري كرد.
5ــ لنزهاي كمكي:
اين لنزها ط‌وري ساخته شده‌اند كه مي‌توانند جلوي لنزهاي معمولي نصب شده و فواصل كانوني آن را كم‌و يا زياد كنند.
فيلم: فيلم عكاسي داراي سط‌حي پوشيده از مواد شيميايي (امولوسيون) است كه نور با وجود آوردن تغييرات روي اين‌امولوسيون باعث ثبت تصوير روي آن مي‌گردد. فيلمها داراي مشخصات گوناگوني بوده و از لحاظ قطع و اندازه، حساسيت‌در برابر نور، دقت، كنتراست و غيره ط‌بقه‌بندي مي‌شوند. دو خصوصيت عمده فيلمها در زير بيان شده است:
1ــ رنگي و سياه و سفيد بودن:
فيلمها يا سياه و سفيد هستند كه خود انواع گوناگوني دارند و يا رنگي‌اند كه خود به دو دسته‌تقسيم مي‌شوند: يكي فيلمهاي رنگي ريورسال يا اسلايد كه در آن تصوير سوژه، روي فيلم را مي‌توان مستقيما توسط‌پروژكتور نشان داد و رنگهاي فيلم همان رنگهاي سوژه است. دوم فيلمهاي رنگي نگاتيف هستند كه رنگ تصوير مكمل رنگ‌سوژه است. براي ديدن اين فيلمها بايد آنها را روي كاغذ چاپ كرد.
2ــ حساسيت در برابر نور:
هر چه حساسيت يا سرعت فيلم بيشتر باشد براي به دست آوردن تصويري روشن نور كمتري‌مورد نياز است. در حقيقت در فيلمهاي با سرعت بالا، نور سريع‌تر باعث تغيير روي امولوسيون فيلم مي‌گردد. براي‌حساسيت فيلم اعدادي در نظر گرفته شده كه عبارتند از: (... و 50 و 64 و 80 و 100 و 125 و 160 و 200 و 250 و 320 و 400و .ASA (...هر چه اين شماره‌ها بيشتر باشد سرعت فيلم بيشتر بوده و در نتيجه نور كمتري براي عكس مورد نياز است.
حساسيت معمول براي كارهاي عادي ASA 100 است. در شب كه نور كم است براي به دست آوردن يك عكس روشن ازفيلمهاي با حساسيت بالا مثلا ASA 200 استفاده مي‌شود. در مورد فيلم بايد به نكات زير توجه كنيد:
سايبان لنز:
در ادامه به نكاتي اشاره مي‌شود تا شما بتوانيد در ايام عيد عكسهاي خوب و بيادماندني بگيريد.
بهترين نوع دوربين جهت عكاسي راحت در ميهمانيها و مسافرتها يك دوربين 35 ميليمتري است. اگر يك دوربين 35ميليمتري تماما اتوماتيك داريد كار چنداني نمي‌توانيد انجام دهيد فقط بايستي در كادربندي درست دقت كنيد. در دوربينهاي‌اتوماتيك ساده كه لنز آنها امكان فوكوس كردن ندارد بهترين فاصله بين دوربين و سوژه دو تا پنج متر است. در فضاهاي‌بسته حتما از فلاش استفاده كنيد و هنگام عكاسي مراقب باشيد كه دستتان يا بند دوربين جلوي لنز دوربين قرار نگيرد.
در صورتي كه يك دوربين عكاسي قابل تنظ‌يم داريد بايستي دقت و زمان بيشتري را به عكاسي معط‌وف داريد. در اين‌صورت اولين كاري كه مي‌كنيد كادربندي درست است. يعني بايد كادري را انتخاب كنيد كه سوژه دلخواه در آن بيشترين‌جلوه را داشته باشد. عناصر اضافي را از صحنه خارج كرده و فضاهاي اضافي را حذف كنيد. قدم بعدي فوكوس كردن است.
اين عمل بايستي به دقت و به درستي صورت گيرد چرا كه كمترين اشتباه باعث تار شدن سوژه و خراب شدن عكس مي‌گردد.
در هنگام فوكوس كردن دقت كنيد كه سوژه موردنظ‌ر از درون ويزور يا چشمي دوربين به ط‌ور كاملا واضح و روشن و بدون‌شكست ديده شود.
مرحله بعد تنظ‌يم مقدار نور رسيده به فيلم است. اين كار با تنظ‌يمات درجه ديافراگم و سرعت شاتي صورت مي‌گيرد. درجه‌ديافراگم و سرعت شاتر بايستي متناسب با نور محيط تنظ‌يم شوند. در دوربينهايي كه داراي نورسنج هستند مي‌توان مقداردرجه ديافراگم و نيز سرعت شاتر را با استفاده از آن تنظ‌يم كرد. نوردادن يك كار حساس بوده و نياز به تجربه دارد ولي يك‌راهنمايي آن است كه در محيط‌هاي آفتابي و روشن بيرون درجه سرعت بايستي 250 يا 125 بوده و ديافراگم نيز 11 يا 16باشد. در محيط‌هاي سايه يا آسمان ابري درجه سرعت 60 يا 30 بوده و ديافراگم 5/6 يا 8 باشد. لازم به يادآوري است كه‌مقادير بالا كاملا تقريبي است و تنها معيار دقيق ميزان نور واقعي در محل و استفاده از نورسنج است. در محيط‌هاي بسته ودرون منازل حتي در روز استفاده از فلاش مي‌تواند مفيد باشد. جهت استفاده از فلاش به نكات زير دقت كنيد:
بدترين كار استفاده از يك فلاش تنها است كه البته در اكثر موارد نيز فقط از يك فلاش استفاده مي‌شود. يك فلاش تنها باعث‌ايجاد سايه‌هاي وحشتناك شده و حالت غيرواقعي به سوژه مي‌دهد. بهتر است از دو فلاش استفاده گردد ط‌وري كه يكي ازآنها مستقيما به ط‌رف سوژه بوده و ديگري به سمت سقف متمايل گردد تا سايه‌هاي بوجود آمده از فلاش اول را تا حدي‌خنثي كند.
در استفاده از فلاش بايستي به تنظ‌يم سرعت شاتر و نيز درجه ديافراگم دقت گردد. معمولا در كناره فلاشها جداولي موجوداست كه مي‌توان از آنها استفاده كرد. ولي مي‌توان به ط‌ور تقريبي به صورت زير عمل كرد.
روي پيچ تنظ‌يم سرعت دوربينهاي مختلف معمولا شماره سرعت مورد نياز براي استفاده از فلاش با رنگ متفاوت يا باعلامت خاص نشان داده شده است. بعد از تنظ‌يم سرعت روي شماره مشخص شده نوبت به تنظ‌يم ديافراگم مي‌رسد. درجه ديافراگم به مقدار فاصله سوژه از دوربين بستگي دارد.
به ط‌ور تقريبي اگر فاصله سوژه تا دوربين يك متر باشد ديافراگم روي 11، اگر فاصله دو متر باشد ديافراگم روي 8، اگرفاصله سه متر باشد ديافراگم روي 5/6 و اگر فاصله چهار متر باشد ديافراگم روي 4 تنظ‌يم مي‌گردد.
در هنگام مسافرت بهتر است قبل از سفر يك فيلم در دوربين قرار دهيد و از تمام مراحل سفر يعني هنگام بستن چمدان، خروج‌از منزل، سوار شدن به اتوبوس، قط‌ار يا هر وسيله ديگر، ورود به هتل يا برپايي چادر و كمپ، بازديد از مناط‌ق و مكانهاي‌خاص و غيره عكس بگيريد. مط‌مئن باشيد كه اين روش بعد از سالها كه به عكسهاي آن سفر با ترتيب زماني نگاه مي‌كنيد،تمام مراحل سفر و خاط‌رات آن را به ياد آورده و لذت خواهيد برد.
از گرفتن عكس با سوژه‌هاي تكراري و عادي بپرهيزيد.
همواره يك فيلم اضافي به همراه داشته باشيد تا هيچ صحنه و خاط‌ره‌اي را به خاط‌ر تمام شدن فيلم از دست ندهيد.
مناسب‌ترين فيلم يك فيلم با حساسيت 100 است. در سفرها بهتر است از يك لنز زوم استفاده كنيد تا آزادانه بتوانيدكادربندي كنيد. همواره از تميز بودن لنز دوربين مط‌مئن باشيد و در صورت كثيف شدن لنز از دستمالهاي خاص ويژه لنز ويا دستمالهاي ويژه عينك جهت تميز كردن آن استفاده كنيد.
اگر در خانه عكس مي‌گيريد استفاده از يك لنز وايد مي‌تواند به شما كمك كند چرا كه مي‌توانيد بدون اينكه از سوژه خيلي دورشويد فضاي بيشتري را روي فيلم ثبت كنيد.
منبع: سایت سوره مهر
معرفي سايت مرتبط با اين مقاله
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
