نگاهی به کارنامه‌ی پهلوان حسن رزاز

این پهلوان یکی از نامی‌ترین قهرمانان صدساله اخیر ایران است و اکثر پیشکسوتها و معمرین به خوبی این پهلوان نامدار را می‌شناسند.
حاج سیدحسن متولد و بزرگ شده تهران بود. پس از آنکه دوره مقدماتی علوم دینی را در تهران گذراند، برای ادامه تحصیل به نجف رفت و در آنجا جزء آزادیخواهان درآمد و چون مردی فوق‌العاده نیرومند و پاکدامن بود، خدمات و فداکاریهای او نسبت به مشروطه‌خواهان تهران، توجه محمدعلی شاه را جلب کرد و به جرم مشروطه‌خواهی، مدتی را در زندان قصر به سر برد، که گویا محکوم به اعدام هم بوده ولی یکی از درباریان خیراندیش، مانع قتل سیدحسن می‌شود.
در زمان احمدشاه که مملکت در نهایت ناامنی و هرج و مرج بسر می‌برد، سید به خرج خود مسافرتهایی به خارج از کشور، از جمله به روسیه و سوئد نمود و در آنجا افتخاراتی برای ایران در زمینه ورزش کسب کرد.
حاج سیدحسن به علت شغل برنج‌فروشی، معروف به رزّاز بود و با آنکه درآمد سرشاری نداشت، در راه پیشرفت و توسعه ورزش، تا آنجا که مقدورش بود خرج می‌کرد و آنی از ارشاد جوانان، برای اشاعه ورزش و تعلیم خصال جوانمردی غفلت نمی‌کرد.
موقع سلطنت رضاشاه، در جشن هزاره فردوسی با عده‌ای از ورزشکاران شرکت کرد و در دنیای آن روز که ورزش باستانی ایران برای خارجیها کاملاً ناشناس بود، در شناخت و معرفی آن به مهمانان بیگانه و ایران‌شناسانی که برای شرکت در جشن به ایران آمده بودند، سهم بسزایی داشت.
می‌گویند در مسافرتهایی که به خارج از کشور می‌کرد یک جفت میل و تخته شنو همیشه در یک چمدان با خود همراه می‌برد و قبل از انجام هر مسابقه و یا نمایشی با آن ادوات در حضور تماشاچیان خود را گرم می‌کرده است.
حاج سیدحسن تا آخر عمر که حتی به زحمت می‌توانست راه برود، به زورخانه می‌آمد، تا بالاخره در سن 63 سالگی که عمری را با سربلندی و افتخار به سر برد، در سال 1325 زندگی را بدرود گفت.
منبع مقاله :
تهرانچی، محمّدمهدی؛ (1388)، ورزش باستانی از دیدگاه ارزش، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم