عقاب طلایی (2)
نويسنده: دکتر آروین یعقوبیان
عقاب طلايي Golden Eagle با نام علمي Aquila chrysaetos (خانواده Accipitridae) يكي از زيباترين پرندگان شكاري است كه در بسياري از مناطق جهان زيست مي‌كند و در ايران، نيز به صورت بومي وجود دارد. از گذشته دور، اين نوع عقاب به عنوان يك پرنده شكاري محبوب، توسط بشر تربيت شده است. در حال حاضر، عقاب طلايي، با توجه به تهديدات موجود، در زمره پرندگاني است كه نياز به حمايت و حفاظت دارد.
پرهاي پروازي بزرگ بال‌ها، از زير، خاكستري مايل به قهوه‌اي ديده مي‌شود در حالي كه سر، تنه و پرهاي كوچك‌تر قسمت قدامي بال‌هاي باز، مايل به سياه هستند. چشمان بالغين، قهوه‌اي تيره و منقار و چنگال‌ها، سياه مي‌باشد در حالي كه پايه منقار و پاها زرد رنگ است. سراسر ساق پا تا پنجه از پر پوشيده شده است.
پرنده نابالغ، قهوه‌اي تيره بوده و پرهاي پس سر آن به رنگ زرد مسي با قاعده سفيد بي‌رنگ مي‌باشد. شاهپرهاي اوليه و ثانويه، سفيد چركي است. دم نيز داراي رنگ سفيد چركي به همراه نوار انتهايي تيره و پهني است كه با افزايش سن، از سفيدي آن كاسته مي‌شود. تنوع رنگ پر و بال در پرنده نابالغ ممكن است موجب اشتباه آن با عقاب‌هاي شاهي، تالابي، جنگلي و دشتي گردد. بال و پر پرندگان جوان، در سنين 4 - 6 سالگي، شبيه بالغين مي‌گردد. 5 يا 6 زير‌گونه شناخته شده از عقاب طلايي وجود دارد كه از نظر انتشار جغرافيايي، اندازه و رنگ، با هم تفاوت دارند.
جنس ماده، در مقايسه با نر، طول بيشتري دارد (طول نر، 76 - 89 و ماده، 89 - 104 سانتيمتر). اين پرنده با داشتن پهناي بال 187 الي 230 سانتيمتري، يكي از بزرگ‌ترين عقاب‌هاي نيم‌كره شمالي است. وزن آن، 3 - 6/5 كيلوگرم (وزن نر 3/6 - 4/5 و ماده 6/5 - 1/4 كيلوگرم) مي‌باشد.
عقاب طلايي توانايي بالايي در پرواز داشته و بال‌زني‌هاي متفاوتي را به نمايش مي‌گذارد. از نشانه‌هاي تشخيصي آن در حين پرواز، بال باز روي يا بال باز اوج‌گيري‌هاي با شكوه، همراه با بال زدن‌هاي گاه و بي‌گاه، مي‌باشد. عقاب مزبور، در هنگام بال باز روي يا بال باز اوج‌گيري، بال‌ها را بالا نگه داشته و شاهپرهاي اوليه را مي‌گستراند و آن را اندكي رو به بالا، به شكل V و كاملاً به جلو نگه مي‌دارد. سر جلو آمده و دم پهن در حالت بال باز اوج‌گيري، از اشتباه شدن اين عقاب با سارگپه‌ها جلوگيري مي‌كند. در هنگام پرواز، در مقايسه با عقاب دريايي نابالغ دم سفيد، داراي دمي درازتر و چهارگوش‌تر بوده ولي، بال‌هايش كمتر مستطيلي است. در حين پرواز، بر خلاف ديگر قوش‌ها و كركس‌ها، بال‌ها را در حالت افقي نسبت به بدن، نگه مي‌دارد.
اين عقاب بال‌هاي عريضي جهت پرواز در ارتفاع داشته و براي صعود بيشتر، پرهاي پروازي شكاف داراي مشابه انگشتان دست دارد. پرنده در ارتفاع قابل توجهي از زمين پرواز كرده و تا حد ممكن، كمتر بال مي‌زند و منطقه زير پايش را به دنبال غذا، زير نظر مي‌گيرد. براي شكار طعمه، از ارتفاع خيلي كم، حمله كرده و شكارش را با يك پرواز سريع رو به پايين، مي‌گيرد و مي‌تواند در حين پرواز، تا بيش از 8 پوند را حمل كرده و با سرعت بالاي 80 مايل در ساعت پرواز كند (سرعت متوسط آن، 28 الي 32 است). سرعت در موقع شيرجه مي‌تواند تا بيش از 200 مايل در ساعت برسد.
عقاب طلايي در زيستگاه‌هاي باز و نيمه باز و در ارتفاع 3600 متري از سطح دريا يافت مي‌شود. زيستگاه‌هاي مورد سكونت آن شامل توندراها، بوته‌زارها، چمنزارها، بيشه‌زارها، درخت‌زارها و جنگل‌هاي مخروطي است. بيشتر اين عقاب‌ها در نواحي كوهستاني يافت مي‌شوند، ولي، در تالاب‌ها و زيستگاه‌هاي ساحلي و مصبي نيز لانه‌گزيني مي‌كنند. به طور كلي، عقاب طلايي در كوهستان‌هاي كم گياه و خشك، و گاهي جنگل‌هاي كوهستاني و صخره‌هاي ساحلي و دشت‌ها زندگي مي‌كند.
عقاب طلايي، اغلب در لبه پرتگاه‌ها يا نوك صخره‌ها و هم چنين، روي درختان بلند يا عمارت‌هاي ساخته بشر، نظير آسياب بادي، برج ديدباني و دكل برق، آشيانه مي‌سازد. نر و ماده، در بهار، با كمك تكه‌هاي چوب و شاخه‌هاي ضخيم، لانه‌اي سكو مانند با عرض بيش از 2 متر، در ارتفاع تا 107 متري ساخته و داخل آن را با گياهان نرم، علف، برگ و پوست درختان، خزه و گلسنگ آستر مي‌كنند. جفت‌هاي نر و ماده مي‌توانند در منطقه توليد‌مثلي خود، چندين لانه داشته باشند كه اغلب، از سالي به سال ديگر و قبل از هر فصل جفت‌گيري، آنها را بازسازي كرده و مجدداً به كار مي‌گيرند. نر و ماده، در ساخت يا مرمت لانه شركت مي‌كنند.
در فصل توليد‌مثل، 1 الي 4 تخم (به طور متوسط، 2 تخم) به رنگ سفيد كدر با نقاط يا لكه‌هاي قهوه‌اي يا قهوه‌اي مايل به قرمز، به فواصل 3 تا 4 روز، گذاشته مي‌شود. وظيفه اصلي خوابيدن روي تخم‌ها، بر عهده ماده است هر چند كه نر نيز اغلب در اين كار مشاركت مي‌كند. 35 تا 45 روز (متوسط 42 روز) طول مي‌كشد تا جوجه‌ها از تخم بيرون آيند. والدين، به تغذيه جوجه‌ها مي‌پردازند، هر چند كه جنس نر، به ويژه در چند هفته نخست، بخش عمده غذا را فراهم مي‌كند. 45 تا 81 روز وقت لازم است تا جوجه‌ها پر در بياورند. در اين زمان، آنها از طريق راه رفتن، جست و خيز يا افتادن از لانه، آن را ترك مي‌كنند. آنها پرواز را در سن 10 هفتگي شروع كرده و 80 - 32 روز بعد از پر درآوري، زندگي مستقلي را آغاز مي‌كنند. عقاب طلايي، در حالت وحشي، بالاي 30 سال و در اسارت، بيش از 46 سال عمر مي‌كند.
دشمنان شكارچي عقاب‌هاي طلايي كم هستند. بعضي مواقع، جوجه‌هي آنها توسط ساير پرندگان شكارگر صيد مي‌شوند.
منبع: http://www.irandeserts.com
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
مشخصات ظاهري
پرهاي پروازي بزرگ بال‌ها، از زير، خاكستري مايل به قهوه‌اي ديده مي‌شود در حالي كه سر، تنه و پرهاي كوچك‌تر قسمت قدامي بال‌هاي باز، مايل به سياه هستند. چشمان بالغين، قهوه‌اي تيره و منقار و چنگال‌ها، سياه مي‌باشد در حالي كه پايه منقار و پاها زرد رنگ است. سراسر ساق پا تا پنجه از پر پوشيده شده است.
پرنده نابالغ، قهوه‌اي تيره بوده و پرهاي پس سر آن به رنگ زرد مسي با قاعده سفيد بي‌رنگ مي‌باشد. شاهپرهاي اوليه و ثانويه، سفيد چركي است. دم نيز داراي رنگ سفيد چركي به همراه نوار انتهايي تيره و پهني است كه با افزايش سن، از سفيدي آن كاسته مي‌شود. تنوع رنگ پر و بال در پرنده نابالغ ممكن است موجب اشتباه آن با عقاب‌هاي شاهي، تالابي، جنگلي و دشتي گردد. بال و پر پرندگان جوان، در سنين 4 - 6 سالگي، شبيه بالغين مي‌گردد. 5 يا 6 زير‌گونه شناخته شده از عقاب طلايي وجود دارد كه از نظر انتشار جغرافيايي، اندازه و رنگ، با هم تفاوت دارند.
جنس ماده، در مقايسه با نر، طول بيشتري دارد (طول نر، 76 - 89 و ماده، 89 - 104 سانتيمتر). اين پرنده با داشتن پهناي بال 187 الي 230 سانتيمتري، يكي از بزرگ‌ترين عقاب‌هاي نيم‌كره شمالي است. وزن آن، 3 - 6/5 كيلوگرم (وزن نر 3/6 - 4/5 و ماده 6/5 - 1/4 كيلوگرم) مي‌باشد.
صدا و پرواز
عقاب طلايي توانايي بالايي در پرواز داشته و بال‌زني‌هاي متفاوتي را به نمايش مي‌گذارد. از نشانه‌هاي تشخيصي آن در حين پرواز، بال باز روي يا بال باز اوج‌گيري‌هاي با شكوه، همراه با بال زدن‌هاي گاه و بي‌گاه، مي‌باشد. عقاب مزبور، در هنگام بال باز روي يا بال باز اوج‌گيري، بال‌ها را بالا نگه داشته و شاهپرهاي اوليه را مي‌گستراند و آن را اندكي رو به بالا، به شكل V و كاملاً به جلو نگه مي‌دارد. سر جلو آمده و دم پهن در حالت بال باز اوج‌گيري، از اشتباه شدن اين عقاب با سارگپه‌ها جلوگيري مي‌كند. در هنگام پرواز، در مقايسه با عقاب دريايي نابالغ دم سفيد، داراي دمي درازتر و چهارگوش‌تر بوده ولي، بال‌هايش كمتر مستطيلي است. در حين پرواز، بر خلاف ديگر قوش‌ها و كركس‌ها، بال‌ها را در حالت افقي نسبت به بدن، نگه مي‌دارد.
اين عقاب بال‌هاي عريضي جهت پرواز در ارتفاع داشته و براي صعود بيشتر، پرهاي پروازي شكاف داراي مشابه انگشتان دست دارد. پرنده در ارتفاع قابل توجهي از زمين پرواز كرده و تا حد ممكن، كمتر بال مي‌زند و منطقه زير پايش را به دنبال غذا، زير نظر مي‌گيرد. براي شكار طعمه، از ارتفاع خيلي كم، حمله كرده و شكارش را با يك پرواز سريع رو به پايين، مي‌گيرد و مي‌تواند در حين پرواز، تا بيش از 8 پوند را حمل كرده و با سرعت بالاي 80 مايل در ساعت پرواز كند (سرعت متوسط آن، 28 الي 32 است). سرعت در موقع شيرجه مي‌تواند تا بيش از 200 مايل در ساعت برسد.
رفتار و زيستگاه
عقاب طلايي در زيستگاه‌هاي باز و نيمه باز و در ارتفاع 3600 متري از سطح دريا يافت مي‌شود. زيستگاه‌هاي مورد سكونت آن شامل توندراها، بوته‌زارها، چمنزارها، بيشه‌زارها، درخت‌زارها و جنگل‌هاي مخروطي است. بيشتر اين عقاب‌ها در نواحي كوهستاني يافت مي‌شوند، ولي، در تالاب‌ها و زيستگاه‌هاي ساحلي و مصبي نيز لانه‌گزيني مي‌كنند. به طور كلي، عقاب طلايي در كوهستان‌هاي كم گياه و خشك، و گاهي جنگل‌هاي كوهستاني و صخره‌هاي ساحلي و دشت‌ها زندگي مي‌كند.
توليد‌مثل و رشد
عقاب طلايي، اغلب در لبه پرتگاه‌ها يا نوك صخره‌ها و هم چنين، روي درختان بلند يا عمارت‌هاي ساخته بشر، نظير آسياب بادي، برج ديدباني و دكل برق، آشيانه مي‌سازد. نر و ماده، در بهار، با كمك تكه‌هاي چوب و شاخه‌هاي ضخيم، لانه‌اي سكو مانند با عرض بيش از 2 متر، در ارتفاع تا 107 متري ساخته و داخل آن را با گياهان نرم، علف، برگ و پوست درختان، خزه و گلسنگ آستر مي‌كنند. جفت‌هاي نر و ماده مي‌توانند در منطقه توليد‌مثلي خود، چندين لانه داشته باشند كه اغلب، از سالي به سال ديگر و قبل از هر فصل جفت‌گيري، آنها را بازسازي كرده و مجدداً به كار مي‌گيرند. نر و ماده، در ساخت يا مرمت لانه شركت مي‌كنند.
در فصل توليد‌مثل، 1 الي 4 تخم (به طور متوسط، 2 تخم) به رنگ سفيد كدر با نقاط يا لكه‌هاي قهوه‌اي يا قهوه‌اي مايل به قرمز، به فواصل 3 تا 4 روز، گذاشته مي‌شود. وظيفه اصلي خوابيدن روي تخم‌ها، بر عهده ماده است هر چند كه نر نيز اغلب در اين كار مشاركت مي‌كند. 35 تا 45 روز (متوسط 42 روز) طول مي‌كشد تا جوجه‌ها از تخم بيرون آيند. والدين، به تغذيه جوجه‌ها مي‌پردازند، هر چند كه جنس نر، به ويژه در چند هفته نخست، بخش عمده غذا را فراهم مي‌كند. 45 تا 81 روز وقت لازم است تا جوجه‌ها پر در بياورند. در اين زمان، آنها از طريق راه رفتن، جست و خيز يا افتادن از لانه، آن را ترك مي‌كنند. آنها پرواز را در سن 10 هفتگي شروع كرده و 80 - 32 روز بعد از پر درآوري، زندگي مستقلي را آغاز مي‌كنند. عقاب طلايي، در حالت وحشي، بالاي 30 سال و در اسارت، بيش از 46 سال عمر مي‌كند.
رژيم غذايي
دشمنان شكارچي عقاب‌هاي طلايي كم هستند. بعضي مواقع، جوجه‌هي آنها توسط ساير پرندگان شكارگر صيد مي‌شوند.
پراكندگي جغرافيايي
وضعيت حفاظت
منبع: http://www.irandeserts.com
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
