نویسنده: مریم صادقی
یکی از بهائی‌ها که در عرصه فرهنگ به فعالیت می‌پرداخت، دکتر علی‌مراد داوودی بود. وی استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم و از چهره‌های برجسته بهائیت بود. او در سال 1300ش، در خلخال آذربایجان متولد و در 18 سالگی راهی تهران شد و پس از گذراندن چهار سال از دانشکده ادبیات فارغ التحصیل گردید و به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. تدریس را از شهرستان آغاز کرد در 23 سالگی در رشته فلسفه وارد دانشگاه شد و تا درجه دکترای به تحصیل ادامه داد. (1)
پس از اخذ دکترا در سمت استادی در دانشگاه تهران مشغول تدریس شد. (2) داوودی در مجامع بهائیت کار تبلیغ و سخنرانی را شروع کرد و در مجلات بهائی مقاله می‌نوشت. در سال 1973م، از سوی بیت العدل به عنوان عضو محفل روحانی ایران، انتخاب گردید و فعالیت انجمن تحقیق را دنبال نمود. از آثار او الوهیت و مظهریت، مقالات و رسائل در مباحث متنوعه، انسان در آئین بهائی می‌باشد. وی در 19 نوامبر 1979م، مطابق با 20 آبان 1358ش، ربوده شد و دیگر خبری از او نیست. (3)
این چند نمونه که ذکر آن گذشت، تنها تعدادی از عناصر بهائی بودند که در دانشگاه فعالیت می‌کردند. در این زمان بهائیان با کمک مسئولان دانشگاه‌ها سعی در تبلیغ و جذب جوانان مسلمان به بهائیت داشتند. برای مثال تنها به نمونه‌ای از تحرکات آنان در دانشگاه تبریز اشاره می‌کنیم:
«از سال 1351ش، به بعد فعالیت بهائی‌ها در مراکز فرهنگی و آموزشی کشور افزایش چشمگیری یافت که دانشگاه تبریز از این گسترش برکنار نماند.»
در گزارش می‌خوانیم:
«... ساعت 9 الی 12 روز جمعه 50/10/24 جلسه جوانان دانشجوی بهائی در منزل سرکار سرگرد دکتر برق آسا افسر ارتش در تبریز تشکیل و تعدادی از رؤسای دانشکده‌ها و استادان دانشگاه از جمله معاون دانشکده پزشکی و آقای دکتر میرآفتابی در جلسه شرکت داشتند.»
در گزارش دیگری از تشدید فعالیت بهائی‌ها با استفاده از زنان و دختران بهائی برای جلب و جذب اعضای جدید چنین گزارش شده است:
«... در آموزشگاه مامایی به وسیله‌ی خانم فیروزی، در آموزش و پرورش به وسیله‌ی آقای یزدانی و خانم مظهری، در اداره بهداشت و تنظیم خانواده توسط دوشیزه سپاهی بهداشت یزدانی زنوزی و همچنین توسط شخصی به نام کریم پور، ویزیتور کارخانجات داروئی ساندوز تبلیغ و فعالیت می‌نمایند خانم مظهری آموزگار دبستان و کودکان پروانه است.»
در سال‌های بعد دامنه‌ی فعالیت آنها در دانشگاه تبریز افزایش می‌یابد به طوری که علناً تبلیغ بهائی گری می‌نمایند. از بهائی‌هایی که آشکارا در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کردند، شخصی به نام مسعود فنائیان بود که پدرش مدیر عامل کارخانجات زمزم شیراز بود و خانم مینو انصاری ماشین نویس سازمان آب تبریز که در اجتماع تبلیغ می‌نماید. (4)
این سیر رو به افزایش تا نزدیکی‌های انقلاب ادامه داشت تا جائی که مبلغان بهائی به وابستگی خود به دولت‌های خارجی چون انگلیس افتخار می‌کردند:
«طبق اطلاع اخیراً شخصی به نام شهرام عیسی خانی دانشجوی سال اول ریاضی دانشکده علوم دانشگاه آذرآبادگان در کلاس سایر دانشجویان را به قبول مسلک بهائیت تشویق و چنین اظهار می‌دارد که دولت شوروی و انگلیس مخفیانه به بهائی‌ها پول می‌دهد تا کمیته بهائیان را تقویت کنند. ما نیز افراد بهائی به ویژه اشخاصی را که به این مسلک بپیوندند از نظر تأمین مسکن و کمک هزینه زندگی حمایت و کمک می‌کنیم.» (5)
صادقی، مریم، (1392) واکاوی در لُجنه: نقش بهاییان در پیدایش و استمرار رژیم پهلوی، تهران: شرکت انتشارات کیهان، چاپ اول
پس از اخذ دکترا در سمت استادی در دانشگاه تهران مشغول تدریس شد. (2) داوودی در مجامع بهائیت کار تبلیغ و سخنرانی را شروع کرد و در مجلات بهائی مقاله می‌نوشت. در سال 1973م، از سوی بیت العدل به عنوان عضو محفل روحانی ایران، انتخاب گردید و فعالیت انجمن تحقیق را دنبال نمود. از آثار او الوهیت و مظهریت، مقالات و رسائل در مباحث متنوعه، انسان در آئین بهائی می‌باشد. وی در 19 نوامبر 1979م، مطابق با 20 آبان 1358ش، ربوده شد و دیگر خبری از او نیست. (3)
این چند نمونه که ذکر آن گذشت، تنها تعدادی از عناصر بهائی بودند که در دانشگاه فعالیت می‌کردند. در این زمان بهائیان با کمک مسئولان دانشگاه‌ها سعی در تبلیغ و جذب جوانان مسلمان به بهائیت داشتند. برای مثال تنها به نمونه‌ای از تحرکات آنان در دانشگاه تبریز اشاره می‌کنیم:
«از سال 1351ش، به بعد فعالیت بهائی‌ها در مراکز فرهنگی و آموزشی کشور افزایش چشمگیری یافت که دانشگاه تبریز از این گسترش برکنار نماند.»
در گزارش می‌خوانیم:
«... ساعت 9 الی 12 روز جمعه 50/10/24 جلسه جوانان دانشجوی بهائی در منزل سرکار سرگرد دکتر برق آسا افسر ارتش در تبریز تشکیل و تعدادی از رؤسای دانشکده‌ها و استادان دانشگاه از جمله معاون دانشکده پزشکی و آقای دکتر میرآفتابی در جلسه شرکت داشتند.»
در گزارش دیگری از تشدید فعالیت بهائی‌ها با استفاده از زنان و دختران بهائی برای جلب و جذب اعضای جدید چنین گزارش شده است:
«... در آموزشگاه مامایی به وسیله‌ی خانم فیروزی، در آموزش و پرورش به وسیله‌ی آقای یزدانی و خانم مظهری، در اداره بهداشت و تنظیم خانواده توسط دوشیزه سپاهی بهداشت یزدانی زنوزی و همچنین توسط شخصی به نام کریم پور، ویزیتور کارخانجات داروئی ساندوز تبلیغ و فعالیت می‌نمایند خانم مظهری آموزگار دبستان و کودکان پروانه است.»
در سال‌های بعد دامنه‌ی فعالیت آنها در دانشگاه تبریز افزایش می‌یابد به طوری که علناً تبلیغ بهائی گری می‌نمایند. از بهائی‌هایی که آشکارا در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کردند، شخصی به نام مسعود فنائیان بود که پدرش مدیر عامل کارخانجات زمزم شیراز بود و خانم مینو انصاری ماشین نویس سازمان آب تبریز که در اجتماع تبلیغ می‌نماید. (4)
این سیر رو به افزایش تا نزدیکی‌های انقلاب ادامه داشت تا جائی که مبلغان بهائی به وابستگی خود به دولت‌های خارجی چون انگلیس افتخار می‌کردند:
«طبق اطلاع اخیراً شخصی به نام شهرام عیسی خانی دانشجوی سال اول ریاضی دانشکده علوم دانشگاه آذرآبادگان در کلاس سایر دانشجویان را به قبول مسلک بهائیت تشویق و چنین اظهار می‌دارد که دولت شوروی و انگلیس مخفیانه به بهائی‌ها پول می‌دهد تا کمیته بهائیان را تقویت کنند. ما نیز افراد بهائی به ویژه اشخاصی را که به این مسلک بپیوندند از نظر تأمین مسکن و کمک هزینه زندگی حمایت و کمک می‌کنیم.» (5)
پی‌نوشت‌ها:
1- وحید رأفتی، دکتر علی مراد داوودی؛ مقالات و رسائل متنوعه، ج3، صص 8-2.
2- علی مراد داوودی، مقدمه در الوهیت و مظهریت، ج1، ص 8.
3- وحید رأفتی، همان، ص 14-10.
4- دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان، ج12، صص 45-44.
5-رحیم نیک بخت، جنبش دانشجویی تبریز به روایت اسناد و خاطرات، ص 493.
صادقی، مریم، (1392) واکاوی در لُجنه: نقش بهاییان در پیدایش و استمرار رژیم پهلوی، تهران: شرکت انتشارات کیهان، چاپ اول
