توصیه های مقام معظم رهبری به مداحان اهل بیت سلام الله علیهم
شعر مجالس عزادارى بايد سر تا پا معرفت باشد
مسألهى فرهنگى، معرفت درست است. كارى كنيد كه آنجايى كه مجموعهى بچههاى حزباللهى يك مجلس عزادارى تشكيل مىدهند، شعرشان سر تا پا معرفت باشد؛ من اين را الآن نمىبينم. شعر، سر تا پا درس باشد. از چه كسى استفاده كنيم؟ از شاعر خوب؛ از متفكر خوب؛ از بهترين و زيباترين شعرها استفاده كنيد؛ نه عوامانه. با تشخيص چه كسى؟ با تشخيص شعرشناس؛ نه با تشخيص مدير. مدير ممكن است اصلاً شعر سرش نشود. هر كار يك متخصص دارد. با تشخيص شعرشناس، با تشخيص متخصص مذهبى و دينى، نوترين، زيباترين و عاليترين معارف را در دست و بال بچههاى حزباللهى بيندازيد.(1)
شادابى فكر و آميختگى آن با عواطف
هيأت، نماد تجمع عاطفى و فكرى بر محور شخصيت حسينبنعلى (عليهالسّلام) است؛ مجلس عزادارى و دستهى سينهزنى است؛ اسمش را هرچه مىخواهند، بگذارند. مراد اين است كه گروهى دور هم جمع مىشوند و پايهى كارشان بر عواطف و فكر - هر دو - است؛ عواطفِ تنها نيست، انديشهى خشك بىعاطفه هم نيست. اگر عواطفِ تنها باشد، اثربخش نيست و در واقعِ زندگى اثر نمىگذارد. اگر انديشه و فكر، خشك و بىعاطفه باشد، ماندگارى و نفوذ و گستردگى نخواهد داشت. شادابى فكر به آميختگى آن با عواطف است. محور هم وجود مقدس اباعبداللَّه (عليهالصّلاةوالسّلام) است؛ يك سرچشمهى خشك نشدنى؛ دريايى كه انسان هرگز نمىتواند به عمق آن برسد؛ از عاطفه و فكر، هر دو.(2)
چگونگی آهنگ مداحی
در آهنگهایى كه اسمش را آهنگ پاپ مىگذارند، من مخالفتى با لهجههاى خودمانى ندارم؛ اما چرا انسان تقلید كند؟ این همه مایهى ابتكار در درون انسان وجود دارد؛ برود از فلان گویندهى بىسروپاى مثلاً اسپانیایى یا آرژانتینى تقلید كند كه مثلاً چه بشود؟! آن هم در مفاهیمِ به این مهمى. آدم با یك چیز مهمل، مستمع را معطل كند؛ جوان را بیخود معطل و سرگرم كند؛ اینها درست نیست. مضامین باید همراه با فكر، همراه با عمق، همراه با معرفت و همراه با عاطفه باشد؛ یعنى صیقل و لعاب عاطفه حتماً در آن وجود داشته باشد تا شیرین شود.(3)
مدح ائمهى هدى (عليهمالسلام)يك ارزش است
شما برادران عزيز مداح كسانى هستيد كه از زبان و حنجرهى شما امواج نورانى و معطر مديحهى دختر پيغمبر و ائمهى هدى (عليهمالسلام) ساطع مىشود و در دل مخاطبانتان مىنشيند؛ اين خيلى ارزش است. ....رتبت مداحى و منبر مداحى يكى از باشرافتترين رتبهها و منبرهاست. در اين زمينه ما خيلى صحبت كردهايم، كه ديگر نمىخواهيم تكرار كنيم. امروز هم بحمداللَّه اقبال مردم و جوانها به نواى مداحان، اقبال خوبى است. مىبينيد مردم، استقبال مىكنند، علاقه نشان مىدهند، اجتماع مىكنند، صحبت مىكنند، پول مىدهند؛ اين يك موقعيت است. موقعيت وقتى حساس شد، وظيفه حساس و خطير مىشود.(4)
خطاى ما سنگينتر و سختتر است
اگر ما خطايى انجام دهيم، خطاى ما مثل خطاى مردمِ عادى نيست؛ سنگينتر و سختتر است. اگر ما خداى نكرده كسى را به وادى ضلالت و گمراهى انداختيم، با عمل مشابهِ ديگرى تفاوت دارد. مداحها بدانند چه مىخوانند و چه مىگويند. صداى خوش، آهنگ قشنگ، موقعيت ممتاز، تريبون خوب، اقبال فراوان؛ امروز هم كه جوانها بحمداللَّه جامعه و كشور ما را با صفاى دلِ خودشان مصفا كردهاند - اين همه جوان در اين كشور وجود دارد - همه متوجه شماست. شما چه مىخواهيد به مردم بدهيد؟ اينكه من هميشه روى آنچه مىخوانيد و آنچنان كه مىخوانيد - در جلسهى مداحها و با افراد گوناگون - تأكيد مىكنم، بهخاطر اين حساسيت است.(5)
استفادهى از مدحها و تمجيدهاى بىمعنا، مضر است
چيز ديگرى كه بنده در بعضى از خوانندگان جلسات مداحى اطلاع پيدا كردم، استفادهى از مدحها و تمجيدهاى بىمعناست، كه گاهى هم مضر است. فرض كنيد راجع به حضرت اباالفضل (سلاماللَّهعليه) صحبت مىشود؛ بنا كنند از چشم و ابروى آن بزرگوار تعريف كردن؛ مثلاً قربون چشمت بشم! مگر چشم قشنگ در دنيا كم است؟ مگر ارزش اباالفضل به چشمهاى قشنگش بوده؟! اصلاً شما مگر اباالفضل را ديدهايد و مىدانيد چشمش چگونه بوده؟! اينها سطح معارف دينى ما را پايين مىآورد. (6)
استفادهى از مدحها و تمجيدهاى بىمعنا، مضر است
يك وقت شاعرى در يك قصيدهى سى، چهل بيتى اشارهيى هم به جمال حضرت اباالفضل مىكند؛ آن يك حرفى است؛ ما نبايد خيلى خشكى به خرج دهيم و سختگيرى كنيم؛ اما اينكه ما همهاش بياييم روى ابروى كمانى و بينى قلمى و چشم خمار اين بزرگواران تكيه كنيم، اينكه مدح نشد؛ در مواردى ضرر هم دارد؛ در فضاهايى اين كار خوب نيست.(7)
منبر و مداحىِ خالى از معارف ممنوع
نبايد بگذاريد منبرِ ده دقيقهيى يا بيست دقيقهيى شما از معارف خالى بماند. امسال ديدم بعضى از برادران مداح در ماه محرم و در دههى فاطميه بحمداللَّه اين نكته را رعايت كرده بودند. در منبر مداحى حتماً در اول، فصلى اختصاص بدهيد به نصيحت يا بيان معارف به زبان زيباى شعر. اصلاً رسم مداحى از قديم اينطورى بوده است؛ الان يك مقدار آن رسمها كم شده. مداح در اول منبر يك قصيده، يك ده بيت شعر - كمتر، بيشتر - فقط در نصيحت و اخلاق، با الفاظ زيبا خطاب به مردم بيان مىكرد؛ مردم هم مىفهميدند و اثر هم مىگذارد.(8)
استفاده از شعرهاى خوب و شعراى بزرگ
يك وقت يكى از برادران مداح مىگفت ما اگر از شعرهاى خوب و شعراى بزرگ شعرى انتخاب كنيم، مردم نمىفهمند؛ بنابراين مجبوريم از اين شعرها استفاده كنيم. اينطورى نيست؛ من اين را قبول ندارم. وقتى با زبان شعر با مردم حرف بزنيد، هرچه شعر پيچيده هم باشد، وقتى مداح با هنر مداحى خود توانست اين را كلمه كلمه به مردم القاء و مخاطبه كند، در دل مردم اثر مىگذارد. ما غزليات زيادى داريم. شما به ديوان صائب نگاه كنيد. من يك وقت چند بيت از اين اشعار را تصادفى انتخاب كردم و به بعضى از برادرهاى مداح گفتم روى اينها كار كنيد. ديوان صائب غزلهاى بسيار خوب و مفيدى دارد كه در دلها اثر مىگذارد. ديگران هم از اينگونه اشعار دارند. بعضى از شعرا - كه امروز هم بحمداللَّه در شعرها آمده بود - دربارهى عبادت و خضوع و جهاد و تضرع و انفاق و جهاد ائمه (عليهمالسّلام) بيانات خيلى خوب و زيبايى داشتند. شعر را از لحاظ هنرى، سطح خوب انتخاب كنيد؛ چون اثرگذار است. شعر خوب و شعر هنرى، همان خاصيت عمومى هنر را دارد.(9)
از آهنگهاى نامناسب در مداحى استفاده نكنید
من شنیدهام در مواردى از آهنگهاى نامناسب استفاده مىشود. مثلاً فلان خوانندهى طاغوتى یا غیرطاغوتى شعر عشقىِ چرندى را با آهنگى خوانده؛ حالا ما بیاییم در مجلس امام حسین و براى عشاق امام حسین، آیات والاى معرفت را در این آهنگ بریزیم و بنا كنیم آن را خواندن؛ این خیلى بد است. خودتان آهنگ بسازید. این همه ذوق و این همه هنر وجود دارد. یقیناً در جمع علاقهمندان به این جریان كسانى هستند كه مىتوانند آهنگهاى خوبِ مخصوص مداحى بسازند؛ آهنگ عزا، آهنگ شادى.(10)
آهنگ شادى از آهنگ عزا جداست
... الان معمول شده كه براى روزهاى عید جلساتى تشكیل مىدهند. بنده مخالف این كار نیستم؛ بد هم نیست كه دست می‌زنند. البته اگر از رادیو بشنویم - كه بنده خودم گاهى از رادیو شنیدهام - و شعر را درست گوش نكنیم، خیال مىكنیم دارند سینه مىزنند! هم لحن، سینهزنى است؛ هم آن دستى كه مىزنند، مثل زدن روى سینه است. این چه شادىیى شد؟! اگر براى روزهاى شادى، آهنگهاى مناسب - نه آهنگهاى مبتذل، نه آهنگهاى طاغوتى، نه آهنگهاى حرام - و شیوههاى خوب انتخاب كنند، مؤثرتر و بهتر است. این‌طور نباشد كه چون به روضهخوانى عادت كردهایم، روز شادى هم كه مى خواهیم حرف بزنیم، لحنمان بشود لحن روضهخوانى. قدیمها مىگفتند فلانى هرچه مىخواند، مثنوى درمىآید؛ هر آهنگى را كه شروع كند، مثنوى مىشود! اینطورى نباشد.(11)
حرف های سست و بدون استناد مضر است
مسألهى عزادارىها هم كه اشاره كردند، مطلب بسیار مهمى است و تا حدود زیادى متوجه به خود ماست. شكى نیست كه در مواردى در عزادارىها حرفهاى غیرواقعى و غلط و خرافى گفته مىشود؛ لیكن اگر فرض مىكردیم هیچ حرف غلطى هم به آن معنا بیان نشود، اما وقتى حرف صحیح ولى سست و بدون استناد به یك مدركِ درست گفته شود، یا حرفى كه ایمان مردم را متزلزل كند و در باور مخاطبان نگنجد، گفته شود، این هم مضر است. امروز ما این همه در كشور مسأله داریم. یك منبر تبلیغاتىِ بسیار مهم عبارت است از همین جلسات حسینى و حسینیهها و سینهزنىها و دستجات مذهبى. از این منبر، والاترین معارف و فورىترین و لازمترین مطالب را مىشود بیان كرد؛ اما اگر ما این را به چیزهاى موهوم یا موهون مصروف كنیم، بههیچوجه مصلحت نیست.(12)
منابع و مآخذ:
1.فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با فرماندهان بسيج - 8/9/1383
2.فرازی از بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در ديدار هيأت رزمندگان اسلام - 3/6/1384
3. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هیأت رزمندگان اسلام - 3/6/1384
4. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
5. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
6. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
7. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
8. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
9. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
10. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/
11. 1384 فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
12. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى - 27/12/1383
منبع: . www.khamenei.ir
