بیماری سیاه زخم- علائم، نشانه ها و درمان

بیماری سیاه زخم یکی از قدیمی ترین بیماری های شناخته شده برای بشر می باشد. این بیماری که به عنوان طاعون نیز نامیده می شود، در حیوانات علف خوار اتفاق افتاده و در کشورهای آفریقا، آسیا، اروپا، استرالیا و غیره گسترش یافته که ادعا می شود زندگی صدها نفر از حیوانات و انسان ها را تهدید می کند.
سیاه زخم یک بیماری حاد و عفونی بوده که بر روی غذاهای گیاهی مانند گوسفند، بز، گاو و غیره زندگی می کند. با این حال، هنگامی که انسان در تماس با حیوانات آلوده قرار می گیرد و یا محصولات آن ها را مصرف می کند، این اسپورهای سیاه زخم می توانند به انسان انتقال یابند. این امر باعث آلوده شدن انسان و در نهایت بیماری می گردد. عامل بیماری سیاه زخم یک باکتری میله ای شکل به نام باسیلوس آنتراسیس بوده که یک باکتری گرم منفی می باشد. سیاه زخم می تواند از طریق استنشاق هوا یا مصرف گوشت یا غذای آلوده به اسپورها از یک حیوان به حیوان دیگر و یا به انسان انتقال یابد. این باکتری دارای توانایی تغییر شکل و خفتگی در هنگام مواجهه با شرایط سخت دمایی، نور و غیره می باشد و برای یک دوره ی طولانی تر در آن شکل زنده می ماند. هنگامی که اسپورها به بدن میزبان جدید انتقال یافته و یا با محیط مناسب تماس پیدا می کنند، باکتری فعال می شوند.

نحوه ی گسترش بیماری سیاه زخم

همانطور که قبلا ذکر شد، سیاه زخم یک بیماری عفونی بوده و به دو روش می تواند گسترش یابد:
تماس مستقیم با پوست یا بافت های حیوان یا انسان آلوده به سیاه زخم با یک انسان سالم
توسط استنشاق هوا در جایی که باکتری این بیماری فعال است.
در برخی موارد، دوره ی کمون بعد از قرار گیری در معرض باکتری می تواند تا 57 تا 60 روز طول بکشد و در برخی موارد این دوره کمتر از 2 تا 3 روز می باشد. فرم روده ای این بیماری هنگامی که غذای آلوده با اسپورها توسط حیوان با انسان مصرف می شود، اتفاق می افتد.

انواع بیماری

حدود 89 سویه از باکتری سیاه زخم وجود دارد که باعث اشکال مختلف این بیماری در حیوانات و انسان ها می گردد. با این حال، سه نوع اصلی بیماری سیاه زخم وجود دارد.
سیاه زخم پوستی: این نوع بیماری از طریق تماس مستقیم با پوست حیوان و یا انسان آلوده انتقال می یابد.
سیاه زخم ریوی: این بیماری به عنوان سیاه زخم تنفسی و استنشاقی نیز شناخته می شود. این فرم بیماری از طریق دستگاه تنفسی میزبان، هنگامی که فرد اسپورها را استنشاق می کند، ایجاد می شود. عفونت حاصل از این بیماری بسیار کشنده بوده و نرخ مرگ و میر ناشی از آن تقریبا 100 درصد است. در این نوع عفونت زمان بسیار کمی طول کشیده تا باکتری به میزبان حمله کرده و آن را از بین ببرد.
سیاه زخم گوارشی: این نوع سیاه زخم توسط مصرف غذا یا گوشت آلوده ایجاد می شود.

علائم سیاه زخم

علائم سیاه زخم پوستی عبارتند از:
عفونت این نوع سیاه زخم در انسان ها توسط شایعات پوستی مانند التهاب بوده که با برآمدگی های پوستی و شروع شده و زخم های سیاه و بدون درد در بدن تشکیل می شود.
زخم ها به صورت تکه های سیاه و کوچک بر روی پوست ظهور می کنند.
منطقه ای پوست که در آن اسپورها نفوذ کرده اند، برای مدت دو روز شروع به تغییراتی می کند.
به علت سم استخراج شده توسط باکتری، احساس ناراحتی در ناحیه ی آلوده وجود خواهد داشت.
علائم سیاه زخم گوارشی به صورت زیر می باشد:
استفراغ خون
التهاب حاد روده
اسهال شدید
مشکلات دستگاه گوارشی
از دست دادن اشتها
فروپاشی دستگاه گوارش
ضایعات در منطقه ی روده و همچنین در دهان و گلو
احساس ناراحتی به دلیل سم دفع شده توسط باکتری
علائم سیاه زخم ریوی:
این نوع سیاه زخم علائمی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی دارد.
مشکلاتی در رابطه با سیستم تنفسی رخ می دهد.
در عرض چند روز، سیستم تنفسی بیمار به طور کامل متلاشی می شود.

تشخیص بیماری

در صورتی که در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده شود، می تواند توسط استفاده از آنتی بیوتیک های خاصی درمان شود. برخی از آزمایشات به منظور تشخیص سیاه زخم به شرح زیر می باشد:
آزمایش پوست آلوده: یک نمونه کوچک از بافت یا مایعات آلوده از پوست آلوده می تواند در آزمایشگاه برای تشخیص باکتری سیاه زخم مورد استفاده قرار گیرد.
آزمایش نمونه های خون: نمونه های خون بیمار برای بررسی باکتری سیاه زخم مورد آزمایش قرار می گیرد.
سی تی اسکن و رادیوگرافی قفسه ی سینه: این دو کار به تشخیص اسپورهای سیاه زخم در بیمار کمک می کند.
شیره ی نخاعی: این کار به منظور نشان دادن مننژیت سیاه زخم انجام می شود که در آن نمونه های مایع از کانال نخاعی بیمار استخراح و مورد مطالعه قرار می‎گیرد.
اندوسکوپی: اندوسکوپی روده و گلو در مورد سیاه زخم روده انجام می شود. همچنین، در موارد خاص، نمونه های مدفع بیماری به منظور تشخیص وجود سیاه زخم گرفته می شود.

درمان سیاه زخم

هنگام تشخیص این بیماری، پزشک ممکن است انواع مختلفی از درمان ها را بسته به نوع عفونت تجویز کند، که برخی از آن ها به شرح زیر می باشد:
دوزهای بالای آنتی بیوتیک هایی مانند سیپروفلوکساسین، پنی سیلین، تتراسایکلین و غیره در مورد عفونت های پوستی مورد استفاده قرار می گیرد. دوره ی درمان در مورد عفونت سیاه زخم پوستی بین 7 تا 10 روز می باشد.
در مورد عفونت سیاه زخم استنشاقی، ترکیبی از آنتی بیوتیک های قوی به منظور درمان بیماری مورد استفاده قرار می گیرد. طول دوره ی درمان تا 60 روز می باشد.
واکسیناسیون بر علیه این بیماری نیز وجود دارد. از این رو، افرادی مانند تکنسین های آزمایشگاه، دامپزشکان، دامداران و غیره باید واکسینه شوند. با این حال، در طول حداقل یک سال سیستم ایمنی فرد نسبت به این بیماری ایمن می گردد.