بحثی در مورد فضاهای رنگ

چند فضای رنگی (Color Space) مهم وجود دارد؟

فضاهای رنگی مهمی که عکاس دیجیتال باید با آنها آشنا باشد، شامل sRGB، Adobe RGB، ColorMatch RGB و ProPhoto RGB است. فضاهای دیگری هم وجود دارد که دیگر در حال حاضر مورد استفاده‌ای ندارد ( مانند Apple RGB)

این فضاهای رنگی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

فضاهای رنگی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: فضاهای رنگی استاندارد و فضاهای رنگی با گستره وسیع. فضاهای رنگی استاندارد شامل sRGB، AdobeRGB، و ColorMatch RGB هستند. فضای رنگی ProPhotoRGB اما در گروه فضاهای رنگی با گستره وسیع، قرار می‌گیرد.

sRGB

این فضای رنگی پیش‌فرض نرم‌افزارها و دوربین محسوب می‌شود. اگر دوربینی قابلیت انتخاب فضای رنگی نداشته باشد ( و یا فاقد خروجی RAW باشد)، به طور پیش فرض عکسها در این فضای رنگی تهیه می‌گردند. این فضا در واقع بیانگر وسعت رنگی (Gamut) یک مانیتور معمولی است. اما در حال حاضر بسیاری از مانیتور‌ها، می‌توانند وسعت رنگ فراتری نسبت به این فضا نمایش دهند. اگر در عکاسی دیجیتال جدی هستید، شایسته است که مانیتوری تهیه کنید که بتواند رنگهای بیشتری را نسبت به مانیتورهای معمول نشان دهند. با معادل قیمت برخی لنزهایی که تهیه می‌کنید براحتی می‌توان یک مانیتور خوب و حرفه‌ای خرید.

AdobeRGB

یک فضای رنگی پرکاربرد برای عکاسان دیجیتال حرفه‌ای بوده و نسبت به 3 فضای استاندارد دیگر، بیشترین وسعت رنگ را داراست. برای عکاسانی که با اصول مدیریت رنگ آشنا هستند، برای عکاسانی که به پردازش های حرفه‌ای اطلاعات عکس می پردازند و برای آنان که در دستگاههای RGB عکس‌هایشان را چاپ می کنند، فضای رنگی مناسب و پرکاربردی است.

نکاتی را راجع به طرز انتخاب و کار با این فضاهای رنگی

الف-انتخاب فضای رنگی دوربین :
اگر خروجی عکس های دوربین‌تان، JPEG است، باید قبل از عکاسی، فضای رنگی را انتخاب کنید تا عکس بر اساس آن در دوربین پردازش شود. اگر دوربین تان امکان انتخاب فضای رنگی ندارد، فضای پیش فرض عکس، sRGB خواهد بود. اما اگر عکس‌های شما با فرمت RAW می‌باشند، نیازی به انتخاب فضای رنگی در دوربین وجود ندارد و موقع پردازش و تبدیل RAW در مبدل‌ها، این امکان وجود دارد که فضای رنگی مورد نظرتان را بر فایل اعمال نمایید. بنابراین حتی می‌توان از یک فایل RAW چندین فایل خروجی با فضاهای رنگی مختلف تهیه کرد.
ب) آیا نمی توان فضای رنگی فایلهای JPEG را در فتوشاپ تغییر داد؟
پاسخ سوال مثبت است. همیشه شما می‌توانید یک فضای رنگی را به فضای دیگر تبدیل کنید اما مهم است بدانید که تبدیل از فضای رنگی محدود مانند sRGB به فضای وسیعتری مانند AdobeRGB فقط یک تبدیل خواهد بود و وسعت رنگی آن افزایش نمی‌یابد. به همین علت نیز توصیه می‌شود که اگر می‌خواهید بیشترین انعطاف پذیری را در فضاهای رنگی داشته باشید، حتما عکسها را با فرمت خام RAWتهیه کنید.
ج) پس فایده تبدیل فضاهای رنگی در فتوشاپ چیست؟
شما میتوانید در فتوشاپ یک فضای رنگی را به عنوان فضای کاری خود مشخص نمایید. وقتی چنین تنظیمی انجام می‌دهید، در واقع محیط کار خود را آماده می‌کنید تا چنین وسعت رنگی را نمایش دهد. خب، اگر مانیتور خوبی دارید، بهتر است فضای کاری خود را AdobeRGB تعیین کنید. ( از مسیر زیر:
Edit> Color Setting> Working Spaces> RGB > AdobeRGB
همچنین بهتر است خروجی فایلهای RAWخود را نیز با همین فضای رنگی تهیه کنید: در مبدل Adobe Camera RAW این کار در قسمت Workflow Options میسر است که به صورت یک لینک آبی رنگ در پایین صفحه دیده می شود. در لایت‌روم نیز موقعی که می‌خواهید خروجی جهت فتوشاپ تهیه کنید ( در قسمت Photo > Edit in) در تنظیمات Copy file Options خواهید توانست فضای رنگی خروجی را تعیین کنید. در هر دو مورد اگر می‌خواهید با فضای رنگی AdobeRGB کار کنید شایسته است که خروجی تان را نیز 16 بیتی انتخاب کنید که وسعت اطلاعات کل عکس‌تان نیز متناسب با این انتخاب باشد
بنابراین مشاهده می‌کنید که خروجی RAW را AdobeRGB تعیین کردید و فضای کاری فتوشاپ را نیز AdobeRGB . خب حالا می‌رسیم به پاسخ سوال فوق: فایده تبدیل فضاهای رنگی در فتوشاپ چیست؟ پاسخ این سوال در تعیین تکلیف فایلهای JPEG و TIFF شما است که sRGBهستند. برای اینکه بتوانید با این فایلها در محیط فتوشاپ با فضای کاری AdobeRGB کار کنید دو راه وجود دارد: یا باید فضای کاری تان را sRGB کنید و یا این فایلها را به AdobeRGB تبدیل کنید که هر چند وسعت رنگ‌شان زیاد نخواهد شد اما برای نمایش درست رنگهایشان در فتوشاپ، این کار لازم است. پس حالا متوجه شدید که چرا علیرغم اینکه این تبدیل باعث افزایش وسعت رنگ نمی‌گردد، در این موارد انجامش ضروری است.
برای آنکه این مساله را فراموش نکنید می‌توان این کار را به خود فتوشاپ سپرد که اگر فایلی با فضای رنگی دیگری غیر از فضای کاری، را باز کرد اولا به شما اطلاع دهد و ثانیا برای این تبدیل از شما اجازه بگیرد.
برای این منظور در همان صفحه Edit > Color setting و در قسمت Color Management Policies> Profiles Mismatch گزینه های روبرویش را چک مارک بزنید. همچنین عاقلانه است که گزینه Missing Profile را نیز انتخاب کنید. چون گاهی برخی فایلهای عکس اصلا هیچ فضای رنگی ندارند. با انتخاب این گزینه، فتوشاپ، فضای کاری انتخابی شما را به این فایلها نسبت می‌دهد.
د) موقع تهیه خروجی چه باید کرد؟
اگر می خواهید خروجی برای وب تهیه کنید باید فضای رنگی فایلتان را به sRGB تبدیل کنید. همچنین اگر می‌خواهید با پرینتر خانگی ساده‌ای که قابلیت چاپ وسعت رنگی وسیع AdobeRGB را ندارد، چاپ کنید بازهم باید به sRGB تبدیل کنید. اگر می خواهید عکس را در جایی چاپ کنید که مطمئن نیستید دستگاهشان فضاهای رنگی را می‌شناسد و یا مطمئن نیستید که اپراتورش با این مساله آشنایی دارد، بازهم باید به sRGB تبدیل کنید.
فقط در شرایط چاپ زیر می‌توانید فضای رنگی غیر از sRGB را در فایل نهایی داشته باشید:
یا پرینتر حرفه‌ای دارید که قادر به تولید رنگهای فضاهای رنگی غیر از sRGB دارد و یا در جایی می‌خواهید چاپ کنید که هم دستگاهشان و هم اپراتورشان قادر به کار با این فضاهای رنگی باشند. البته شرط همیشگی دیگر این است که مفاهیم مدیریت رنگ را نیز بدانید و مانیتورتان نیز کالیبره باشد.
ه) اگر کار با فضاهای غیر از sRGB اینقدر محدود است، بهتر نیست که در صورت عدم دسترسی به این شرایط، خروجی sRBG بگیریم و فضای رنگی فتوشاپ نیز همان sRGB باشد؟
پاسخ منفی است. حتی اگر در نهایت مجبور باشید که فضای رنگی را به sRGB تبدیل کنید، بهتر است که محیط کار و خروجی RAW شما sRGB نباشد. مزیت این روش، وسعت زیاد اطلاعات رنگ در محیط فتوشاپ خواهد بود که باعث خواهد شد، موقع ویرایش، انعطاف پذیری فرآیندهای ویرایشی بیشتر باشد و کمتر با آثار مصنوعی ناشی از ویرایش برخورد کنید. اما برای این منظور شایسته است مانیتور خوبی داشته داشته باشید.
اما اگر این روش کاری را انتخاب کردید، مراقب باشید آن تبدیل نهایی را فراموش نکنید.
و) واقعا در عمل این مساله تفاوتی ایجاد می‌کند؟
در مورد برخی فایلها و برخی شرایط تفاوتها کاملا مشخص و واضح هستند. مثلا در چاپهای بزرگ و یا فایلهایی با طیف وسیع رنگ. اما چون این مساله به طور پیش فرض در روندکاری تان قرار می‌گیرد، بهتر است همیشه این قوانین را رعایت کنید.
ز) چگونه باید فضای رنگی را به sRGB تبدیل کرد؟
در مسیر Edit > Convert to profile > Destination Space فضای رنگی مورد نظر را انتخاب کنید.
پس از این توضیحات مهم، برمی‌گردیم به ادامه بحث در مورد فضاهای رنگی

فضای رنگی ColorMatch RGB

این فضای رنگی دقیقا بر اساس Gamut مانیتورهای خاصی که در دستگاههای چاپ استفاده می‌شد، تهیه شده بود. نسبت به AdobeRGB وسعت رنگ کمتری دارد. اما بخوبی اکثر طیف رنگ CMYK را دربرمی‌گیرد. کاربردش زیاد نیست مگر در مواقع خاص برای خروجی‌های خاص دستگاههای چاپ با خروجی CMYK. برخی عکاسان پرتره نیز از این فضا استفاده می‌کنند چون رنگهای تون پوست در آن، به اندازه AdobeRGBاشباع نیست.
خب تا اینجا دو فضای رنگی پرکاربرد داریم: یکی sRGB و دیگری AdobeRGB :
چاپ فایلهای sRGB با پرینترهای جوهرافشان روی کاغذ مات، با حذف طیفهایی از رنگ‌های سبز- آبی خواهد بود. و این در حالی است که اساسا کاغذهای مات نسبت به گلاسه طیف رنگی محدودتری دارند. پس مشکل با کاغذهای گلاسه بیشتر نیز خواهد بود.
AdobeRGB نیزدرچاپ با حذف قسمتی از طیف همراه می‌باشد اما این حذف نسبت به sRGB بسیار کمتر است.
آیا فضای رنگی دیگری وجود دارد که از AdobeRGB هم وسیع‌تر باشد؟ پاسخ فضای ProPhotoRGBاست.

فضای رنگی وسیع ProPhotoRGB

این فضای رنگی ProPhotoRGB جزو فضاهای رنگی Wide-Gamut ( وسیع) محسوب می‌گردد. اگر RAW عکاسی می‌کنید و اگر عکاس طبیعت یا آتلیه‌ای هستید که تمایل دارید حداکثر اطلاعات رنگ فایلهای عکس دوربین تان را در چاپ آنها مشاهده کنید، باید با این فضا آشنا باشید. اما همانقدر که این فضا قوی است، می‌تواند مشکلاتی را نیز به بار آورد.

مزایای فضای ProPhotoRGB برای عکاسی RAW

مهمترین مزیت این فضا آن است که می تواند تقریبا کل طیف رنگی را که در فایلهای RAW شما وجود دارد، منتقل نماید. هر چند گفتیم که AdobeRGB فضای وسیعی محسوب می‌شود اما جالب است بدانید که خروجی فایلهای RAW با این فضا در مورد برخی عکس‌ها که طیف رنگی اشباعی دارند، با حذف قسمتی از این طیف رنگی همراه خواهد بود و این حذف حتی در همان مرحله تهیه خروجی RAW ممکن است اتفاق افتد.
البته این مساله بدان معنا نیست که نتوان با فضای رنگی AdobeRGB چاپ های عالی تهیه کرد (کاری که هر روزه توسط بهترین عکاسان حرفه‌ای دنیا انجام می‌شود). بلکه مساله این است که اخیرا سیستم‌های چاپ نیز به موازات سایر سیستم‌های عکاسی دیجیتال پیشرفت کرده اند و امروزه به طور مثال، پرینتر های جوهرافشان جدید اپسون همراه با جوهرهای K3 می توانند رنگهای بسیار اشباع Cyan، Magenta و زرد را چاپ کنند که فراتر از وسعت رنگی فضای AdobeRGBاست. در حالی‌که رنگهای فضای ProPhotoRGB بخوبی می‌توانند این پرینترهای پیشرفته را تغذیه کنند بدون آنکه حذف رنگ صورت بگیرد.
خب، مطمئنا در آینده نیز این پیشرفتها ادامه خواهد یافت. بنابراین در همان مرحله اول تهیه خروجی RAW با تهیه خروجی AdobeRGB این اطلاعات از بین خواهد رفت. شاید بگویید، خب هر وقت لازم شد می‌توان دوباره از RAW خروجی گرفت. این سخن صحیح است. اما توجه داشته باشید که شما پس از تهیه خروجی RAW در فتوشاپ، ویرایشهای زیادی بر روی فایل انجام می‌دهید و فایل نهایی را با تمام لایه‌ها به عنوان Master File ذخیره می‌کنید. این فایل بسیار مهم است چون در آینده با آن می‌توانید هر کاری که بخواهید انجام دهید: ویرایشهایتان را تغییر دهید، خروجی برای وب بگیرید، خروجی برای چاپ بگیرید، خروجی برای فضاهای رنگی محدودتر تهیه کنید و ...
پس وجود یک فضای رنگی کامل در این فایل بسیار اهمیت دارد.

معایب فضای رنگی ProPhotoRGB

مزایای فوق الذکر نباید این توهم را بوجود آورد که "پس همواره باید از ProPhotoRGB استفاده کرد". خیر! قانون این فضا این جمله است: ProPhotoRGB نه برای هر فردی مناسب است و نه برای هر فایل عکسی. همانقدر که این فضا وسیع است، همانقدر نیز خطر تخریب عکس در شرایط نامناسب را داراست.
اول آنکه در مورد این فضا حتما باید از فایلهای 16 بیتی استفاده کرد. بر خلاف AdobeRGB که استفاده از فایلهای 16 بیتی مستحب موکد بود، در اینجا واجب عینی است. چون کار با این فضا در فایلهای 8 بیتی براحتی منجر به Posterization و Banding در عکس می‌شود.
دوم آنکه، وسعت رنگی این فضا آن قدر زیاد است که در برخی طیفهای بسیار اشباع سبز و آبی، فراتر از محدوده دید رنگی انسان قرار می‌گیرد. این مساله وقتی ممکن است مشکل ساز شود که طی ویرایشهای نرم افزاری برخی رنگهای عکس به سمت این طیف‌های نامرئی شیفت پیدا کنند. که این موضوع باعث حذف قسمتی از رنگها در موقع نمایش و یا موقع چاپ خواهد شد.
سوم مساله نمایش در مانیتور است. مانیتورهای پیشرفته امروزی تازه توانسته اند فضای AdobeRGB را نمایش دهند. اما در نمایش بسیاری از قسمتهای طیف رنگ ProPhotoRGB هنوز کاملا ناتوان محسوب می شوند. و وقتی چیزی را در مانیتور نبینید، براحتی می‌توانید در موقع ویرایش رنگها، راه خطا بروید.
خلاصه این که اگر اطلاعات کافی و تجهیزات مورد نیاز این فضا را ندارید، بهترین انتخاب AdobeRGBاست. اگر مفاهیم مدیریت رنگ، کار با فایلهای 16 بیتی، تبدیل پروفایلها، مفهوم Rendering Intent و سافت پروفینگ را نمی‌دانید، به ProPhotoRGB فکر نکنید.
اما اگر با این مفاهیم به طور کامل آشنا هستید و تجهیزات مدرنی چون مانیتورهای پیشرفته و پرینترهای K3 دارید، فقط در مورد برخی عکسها بهتر است از این فضا استفاده کنید: عکس هایی که در آنها رنگهای بسیار اشباع زرد و سبز، مثل رنگ گلها و برگ درختان در روزهای آفتابی روشن و یا رنگهای زرد اشباع موقع غروب آفتاب، وجود دارد. چرا که پرینترهای پیشرفته امروزی می‌توانند این رنگها را چاپ کنند، اگر و تنها اگر، فضای رنگی فایل ProPhotoRGB باشد. درغیر اینصورت قسمتی از این طیف موقع تبدیل به سایر فضاهای رنگی، از دست می رود.
هم در لایت‌روم و هم در مبدل Adobe Camera RAW می‌توان خروجی با فضای ProPhotoRGB تهیه کرد.
منبع:www.akkasee.com