مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
منبع:راسخون
منبع:راسخون
وضعیتی که در آن اسید معده بیش از حد بالا و یا پایین باشد بسیار آزار دهنده و ناراحت کننده است. تشخیص و درمان به موقع به منظور جلوگیری از بروز مشکلات جدی مرتبط با سلامت که ممکن است ریشه در این امر داشته باشند، ضروری است.
در بدن انسان، ساختارهای تشکیل دهنده‌ی دستگاه گوارش، اسید معده، عوامل درونی و آنزیم ترشح می‌کنند. تمام این ترشحات جهت هضم مناسب غذا در معده مورد نیاز است. این مقاله به طور اخص به بحث در خصوص اسید معده و تأثیر غلظت بالا و پایین بودن آن بر روی سلامت می‌پردازد. برای شروع بایستی گفت که اسید معده همچنین تحت عنوان اسید گوارشی یا معدی شناخته می‌شود. این اسید به عنوان، یک محلول اسیدی با pH 2-1 در مجرا یا حفره معده تعریف می‌شود. این اسید عمدتاً از مقدار کمی اسید هیدروکلریک و مقادیر زیادی کلرید سدیم و کلرید پتاسیم تشکیل شده است.
ترشح اسید معده
اسید معده در تمام سه مرحله‌ی هضم یعنی سَر(سفالیک)، معده و روده تولید می‌شود. ترشح اسید معده در مرحله یا فاز سفالیک در پیش بینی جنبه‌های حسی غذا تحریک می‌شود. ترشح با بو کشیدن، دیدن و احساس غذا تحریک می‌شود. در مرحله‌ی وابسته به معده، اسید معده هنگامی که غذا وارد معده شود تحریک به ترشح می‌شود. تولید پروتئین در طول عمل هضم ترشح اسید معده را حتی بیشتر افزایش می‌دهد. به محض آنکه محتویات معده به درون روده‌ی کوچک خالی شد، ترشح اسید معده با اتساع روده‌ی کوچک تحریک می‌شود. به دنبال اتساع روده، فعالیت معدی متوف می‌شود.در بعضی شرایط غلظت طبیعی اسید معده می‌تواند تغییر کند. این شرایط و عوارض، اختلالات خود ایمنی، استفاده از آنتی اسیدها، کم خونی خطرناک، سرطان معده، گاستریت آتروفیک، پرتو درمانی، و غیره را شامل می‌شوند.
اسید معده پایین
وضعیت پایین بودن اسید معده می‌تواند منجر به بروز علائم آزار دهنده و ناراحت کننده‌ی فراوانی شود. کمبود اسید در معده منجر به سوء هاضمه می‌شود. از آنجا که مقدار نسبتاً زیادی از مواد غذایی شکسته شده در معده باقی می‌مانند، باکتریها و سایر میکروارگانیسمها شروع به تکثیر می‌نمایند. این امر منجر به ایجاد عدم تعادل در باکتریهای پروبیوتیک و مضر شده که به نوبه‌ی خود مانع از توانایی بدن در جذب مواد مغذی می‌شود. بدین طریق، اسید معده پایین به مواد مغذی اجازه‌ی جذب توسط بدن را نداده و در نتیجه کمبود مواد مغذی علی‌رغم مصرف غذاهای سالم در مقادیر نسبتاً زیاد رخ می‌دهد. کمبود بلند مدت مواد مغذی در بدن می‌تواند موجب بوجود آمدن مشکلات جدی‌تری برای سلامت شده که عمدتاً از سیستم ایمنی ضعیف ناشی می‌شود. تمام علائم دیگری که همراه با اسید معده‌ی پایین هستند به دلیل وجود مواد غذایی هضم نشده در معده بوجود می‌آیند. در ادامه چند مورد از آنها را معرفی می‌کنیم.• نفخ
• آروغ زدن
• احساس سیری و پری حتی پس از خوردن مقدار کمی غذا و یا نخوردی چیزی
• سوء هاضمه (اسهال یا یبوست)
• آکنه
• آلرژی غذایی
• خستگی
چگونگی تسکین و رفع آن
• مصرف شکر را از رژیم غذایی خود تا زمان بهبودی از این عارضه کاهش دهید.• کربوهیدراتهای تصفیه شده مانند نان سفید، محصولات گندم کامل، و غیره، باید از رژیم غذایی حذف شوند.
• نوشیدنی‌ها و مواد تخمیر شده در حفظ سطح اسید معده بسیار مفید می‌باشند.
• از مصرف مواد غذایی فرآوری شده خودداری کنید به این دلیل که ممکن است این عارضه را تشدید سازند.
• در چنین عارضه‌ای از مصرف الکل و کافئین نیز بایستی خودداری کرد.
• ماست در بهبود وضعیت معده‌ی شما در صورت پایین بودن اسید معده بسیار مفید است.
• زنجبیل به فرایند هضم و کاهش نفخ کمک می‌کند.
اسید معده بیش از حد
تحت شرایط فزونی اسید معده، به احتمال زیاد از سوء هاضمه ناشی از اسیدیته و سوزش سر دل رنج خواهید برد. اکثر بیماری‌های گوارشی که می‌توانند مسبب بروز سوء هاضمه و سوزش سر دل شوند، سندرم روده‌ی تحریک پذیر و بیماری رفلاکس معده به مری می‌باشند. دیگر نشانه‌ای که به راحتی قابل تشخیص است طعم ترشی را شامل می‌شود. احساس طعم ترش در دهان به دلیل بازگشت اسید معده به درون مری است. سایر علائم بیش از حد بودن اسید معده عبارتند از:• حالت تهوع
• از دست دادن اشتها
• احساس سوزش
• استفراغ
• تشکیل بیش از حد گاز
• آروغ زدن
• درد معده
چگونگی تسکین و رفع آن
• از مصرف میوه‌های خانواده مرکبات، شکلات، نعناع، کافئین و غیره خودداری کنید.• مصرف الکل و تنباکو در هر شکلی که باشد بایستی فوراً متوقف شود.
• از مصرف غذاهای تند و چرب بپرهیزید.
• سیر، پیاز، و حبوبات می‌توانند این وضعیت را بدتر سازند از اینرو از مصرف آنها نیز خودداری کنید.
• مقدار زیادی آب و آب میوه بنوشید به این دلیل که اسید معده را خنثی می‌سازند.
• از مصرف محصولات لبنی به منظور رفع سوزش سر دل خودداری کنید. اما یک لیوان شیر کامل سرد اسید را جذب کرده و به کاهش علائم اسید معده بالا کمک می‌کند.
• نعناع در تسکین علایم اسیدیته بسیار مؤثر است. می‌توانید چند برگ نعنا را جویده و یا آب آن را مصرف نمایید.
• از مصرف نوشابه‌های گازدار خودداری کنید به این دلیل که می‌تواند محتوای اسیدی در معده را افزایش دهد.
در صورتی که علائم و نشانه‌های فوق‌الذکر را مشاهده کردید، اهمیت دارد به منظور جلوگیری از بوجود آمدن عوارض پیچیده پزشکی با یک پزشک حاذق مشورت نمایید. درمان پزشکی مناسب و به موقع می‌تواند وضعیت طبیعی معده‌ی شما را بازسازی نماید. پیروی از یک رژیم غذایی و برنامه‌ی ورزشی متعادل قطعاً به بهبودی سریع کمک می‌کند.
