مهار كردن نورهاي شديد

گاهي طبيعت مناظر بي نظيري به ما اهدا مي كند, ولي نور آن طور كه بايد با قابليتهاي دوربين و فيلم سازگاري کامل ندارد. اين مقاله به ارائه راه حلهائي براي بهبود اين شرايط مي پردازد.
بگذاريد با خودمان رو راست باشيم، دنيا كه براي عكاسان و خواسته هاي آنها خلق نشده است. حتماً براي همه پيش آمده است كه در مكاني باشند با منظره اي زيبا و تركيب بندي فوق العاده در پيش روي آنها, ولي نور كنتراست شديدي براي عكس گرفتن از آن ايجاد كرده است.
فن آوري عكاسي, چه با فيلم و چه ديجيتال, داراي يك سري محدوديتهائي است. يكي از بزرگترين اين محدوديت ها روياروئي با قابليت هاي محدود عكاسي از محدوده نور ها و اجسام, در مقايسه با آنچه كه ما مي بينيم, است.
به همين خاطر ما در اين مقاله, از ميان تمام راه حلهاي ممكن, سه راه حل براي برطرف كردن اين مشكل ارائه مي دهيم:
فيلتر, فلاش و پردازش ديجيتالي.

فيلترها حتي در عصر ديجيتال هم كاربرد دارند.
با پيدايش عصر ديجيتال, بر تعداد عكاساني كه باور دارند كه كامپيوتر مي تواند همه كاري براي آنها انجام دهد و حتي نياز به فيلترها را منتفي نمايد, افزوده مي شود. درست است كه عكاسان قديمي كه امكان استفاده از كامپيوتر را نداشتند, استفاده هاي زيادي از فيلترها مي بردند, ولي عكاسان ديجيتال نيز بايد چند تائي فيلتر همراه خود داشته باشند. با وجود اينكه كامپيوتر كارهاي بسياري مثل كنترل طيف‌ها را مي تواند براي شما انجام دهد, ولي نبايد فراموش كنيد كه داراي محدوديتهائي نيز مي‌باشد. اگر شما در زمان عكاسي بتوانيد طيف‌هاي نوري تصوير خود را كنترل نمائيد, بعداً كار كمتري با كامپيوتر بايد انجام دهيد.

تفاوت نوري ميان آسمان و پيش زمينه در زمان گرگ و ميش هوا بسيار زياد است. گرفتن عكسي كه در آن هم آسمان و هم پيش زمينه داراي نور مناسبي باشند, بدون استفاده از فيلتر كاهنده تقريباً غبر ممكن است. در تصوير سمت راست, صخره جلوي تصوير به درست نور سنجي شده است, ولي آسمان كاملاً رنگ باخته است. در تصوير سمت چپ, با استفاده از يك فيلتر كاهنده دوتکه(تراکم خنثي دوتکه), علاوه بر كاهش نور آسمان, صخره ها به همان وضوح ديده مي شوند.
يكي از فبلترهائي كه هر عكاسي بايد داشته باشدم فيلتر كاهنده دوتکه (Graduated Neutral-Density) است. اين فيلتر يك مزيت بسيار بزرگ براي عكاساني است كه مي خواهند تصويري زيبا از يك منظره فوق العاده داشته باشند. بسياري از شما اين فيلتر را مي شناسيد و شايد هم از آن استفاده مي كنيد, ولي براي تازه كارها توضيح مختصري درباره آن مي دهم. اين فيلتر نيمي شفاف و نيمي دودي است. اين دو قسمت با تغيير تدريجي شفافيت, در وسط به يكديگر متصل شده اند. فيلتر امكان چرخش را به شما مي دهد تا بتوانيد قسمت تيره را بر روي قسمت پر نور منظره خود قرار دهيد. در اين شرايط قسمت شفاف, محدوده تاريكتر منظره‌ شما را پوشش مي دهد. نتيجه اين مي شود كه قسمت تاريكتر منظره بدون هيچ تغييري مستقماً فيلم يا سنسور دوربين شما را متاثر كرده, در حاليكه قسمت پر نور كمي تاريكتر مي شود. نحوه اتصال دو نيمه اين تغيير روشنائي را پنهان مي كند. اين قابليت به شما كمك مي كند كه منظره اي با محدوده بزرگتري از طيف هاي نوري كه در شرايط عادي غير ممكن بنظر مي رسيد, را ثبت كنيد.
بيشترين كاربرد اين فيلتر در عكاسي از مناظر است. آسمان چندين مرتبه از زمين روشنتر است, وهمين باعث مي شود كه عكسها در مقايسه با آنچه ما با چشم مي بينيم, غير طبيعي بنظر بيايند. با يك فيلتر كاهنده شما مي توانيد قسمت تيره را بر روي آسمان منظره قرار دهيد, در اينصورت آسمان كمي تيره تر شده و توازن نوري ميان آسمان و زمين ايجاد مي شود. اگر فيلتر شما از نوع پيچي است, نمي توانيد آنرا بچرخانيد و ممكن است در تنظيم آن و منظره خود دچار مشكل شويد. ولي اگر از فيلتر هاي چهارگوش استفاده مي كنيد, براحتي مي توانيد آنرا جهت تنظيم با منظره در گيره اش بچرخانيد و يا جابجا كنيد.

فيلترهاي كاهنده تنها براي گرفتن روشنائي آسمان بكار نمي روند. تصوير سمت راست, در حالي صخره در سايه قرار دارد كه علفزار بالاي تصوير توسط آفتاب عصرگاهي روشن شده است. اگر بر اساس صخره نوردهي كنيم, علفزار بالاي تصوير بمراتب روشنتر خواهد شد. فبلتر كاهنده اين مشكل را برطرف مي كند. بايد توجه داشته باشيد كه خط سايه بالاي تصوير, بصورت نا منظم است. براي رسيدن به بهترين نتيجه بايد خط مياني فيلتر را با خط سايه تنظيم كنيد.
گالن راول استاد استفاده از فيلتر كاهنده در عكاسي از مناظر طبيعي است. به هر يك از عكسهاي او كه نگاه مي كنيد, رنگهاي غني را چه در آسمان و چه در زمين مي بينيد, چيزي كه در حالت عادي و بدون استفاده از فيلتر امكانپذير نمي باشد. او گاهي نيز از چند فيلتر براي تشديد تاثير آنها استفاده مي كند. او آنها را به آرامي حركت داده و مي چرخاند تا به تاثير مورد نظر خود دست يابد و وضعيت فيلترها بر منظره منطبق شوند.
فيلتر هاي كاهنده با درجات مختلف شدت عرضه مي شوند. پر مصرفترين آنها فيلترهائي با يك يا دو پله (stop) كاهش نور هستند. اگر مي خواهيد تنها يك فيلتر بخريد و يا نمي خواهيد بيش از يك فيلتر بهمراه ببريد, من توصيه مي كنم كه فيلتر با دو پله كاهش را تهيه كنيد. اين فيلتر بيشترين كاربرد را در عكاسي بخصوص در عكاسي از مناظر طبيعي را دارد.
فيلترهاي كاهنده بصورت رنگي و معمولاً با يك تا دو پله كاهش نور نيز عرضه مي شوند. اين نوع از فيلترها در عين حاليكه باعث تخفيف نور مي شوند, مايه رنگ ها را نيز افزايش مي دهند. مثلاً شما زماني از يك فيلتر كاهنده آبي استفاده مي كنيد كه آسمان منظره شما خاكستري و رنگ باخته است. با اين كار هم از شدت نور آسمان مي كاهيد و هم رنگ مايه آبي به آسمان مي دهيد. يك فيلتر نارنجي هم مي تواند در زمان طلوع و غروب آفتاب بكار آيد.
از فيلترهاي كاهنده مي توان براي هر موقعيتي كه كنتراست نوري زيادي وجود دارد, استفاده كرد. براي مثال مي توان به اين نمونه ها اشاره كرد: قرار دادن وسط فيلتر روي خط بالائي جنگل درختان كاج مشرف به كوههاي پوشيده از برف؛ استفاده از قسمت تيره براي گرفتن انعكاس آفتاب از سطح آب.
چگونه نور سنجي كنيم؟ شما هم مي توانيد از سيستم نورسنجي متوسط گير مرکزي و ياماتريسي براي رسيدن به يك تصوير مناسب استفاده كنيد. با اين حال گرفتن چند عكس با تنظيمات متفاوت شديداً توصيه مي شود. اگر هم كه از كاربران دوربين ديجيتال هستيد مي توانيد نتيجه‌ كار را در نمايشگر دوربين ديده تا صحت كار اطمينان حاصل نمائيد.
جداي از تمام اين حرفها بهترين كار بيرون زدن از خانه و تجربه كردن است. فيلتر كاهنده يكي از فيلترهائي است كه من هميشه بهمراه خود دارم, حتي با وجود اينكه مدتهاست از دوربين ديجيتال استفاده مي كنم. استفاده از آن ساده است و ارزش بكار بردن در وضعيت هاي نوري شديد, را دارد.

استفاده از فلاش

فلاش اجباري (Fill-Flash) همان كاري را مي كند كه از اسم آن بر مي آيد, سايه هاي موضوع را با نور فلاش دوربين پر مي كند. بدون نور فلاش سايه ها بصورت حفره هاي سياه و خالي و با كنتراست بالا ثبت مي شوند. در گذشته فلاش اجباري, بواسطه مشكلات فني, تنها يك تكنيك حرفه اي بشمار مي آمد, ولي امروزه دستگاه هاي پيشرفته عكاسي استفاده از آنرا براي همگان آسان و ممكن ساخته است. نورسنج دوربين شما, تنظميات مناسب را براي دو منبع نوري فلاش و نور محيط محاسبه كرده و تعادلي ميان آنها بر قرار مي كند.
فلاش اجباري براي موضوعاتي در فاصله مياني, مناسب است (شما مي توانيد يك درخت و يا صخره را با فلاش روشن كنيد و لي براي يك كوه, نه). فلاش هاي پيشرفته تر امكانات بيشتري براي فلاش اجباري در اختيار شما قرار مي دهند. براي رسيدن به يك تصوير منحصر بفرد در هنگام غروب, از فلاش اجباري براي پر كردن سايه هاي موضوعات نزديك پيش زمينه استفاده كنيد تا به يك تعادل در درخشش عناصر تصوير برسيد.
شما مي توانيد استفاده از اين تكنيك را با هر دوربيني كه حتي فلاش سر خود دارد, شروع كنيد. اگر شما از دوربين هاي ديجيتال آماتور استفاده مي كنيد, مي توانيد از طريق منو, فلاش را فعال كنيد. اين تنظميات باعث مي شود كه در هنگام فشار دادن دكمه‌ شاتر فلاش نيز زده شود, حتي اگر نور كافي براي گرفتن عكس بدون فلاش نيز وجود داشته باشد.
برخي از دوربين هاي 35 ميلي متري و ديجيتال از نوع تك لنزي نيز داراي فلاش هاي سر خود هستند. با بالا پريدن فلاش دوربين براي استفاده از فلاش آماده است و بطور خودكار تنظيمات نور سنجي را انجام مي دهد.
در زماني كه نور محيط كم مي شود, ممكن است دوربين شما در بعضي از مود هاي عكاسي, سرعت شاتر را براي عكاسي بدون سه پايه تنظيم كند, كه اين باعث تاريك شدن پس زمينه مي شود. برطرف كردن اين مشكل بستگي به نوع دوربين دارد و عموماً شما مي توانيد در مود تقدم سرعت شاتر, از سرعت پائينتري براي روشنتر شدن پس زمينه عكس خود استفاده كنيد. اگر بازهم مشكل با اينكار برطرف نشد, اگر دوربين شما اين قابليت را دارد از مود پورتره در شب و يا فلاش تاخيري (slow-sync) استفاده كنيد. اين مود ها معمولاً تعادل خوبي ميان نور محيط و فلاش ايجاد مي كنند.

استفاده از فلاش اجباري در عين حال بسيار حساس است. در تصوير سمت راست, استفاده از فلاش اجباري علاوه بر آنكه باعث روشنتر شدن درخت در پيش زمينه شده است, ولي آنقدري نيست كه باعث جلب توجه بيش از حد شود.
بزرگترين عيب فلاش هاي سر خود, محدوديت قدرت آنها است كه مي تواند در عكاسي در محيط خارج از آتليه واقعاً مشكل ساز شوند. امروزه فلاش هاي معمولي براحتي بر روي دوربين ها نصب شده و مانند فلاش هاي سر خود براحتي تنظيمات لازم را با دوربين انجام مي دهند, ضمن اينكه با قدرت بيشتر خود, امكان بيشتري براي برقراري تعادل لازم با نور محيط را فراهم مي سازند. حتي با استفاده از برخي كابلهاي اتصال دهنده خاص, شما مي توانيد از اين فلاش در جاي ديگري و بدون اتصال به دوربين, براي رسيدن به جلوه مورد نظرتان استفاده كنيد. فقط اينكار را با آگاهي كامل از محور دوربين و موضوع انجام دهيد, زيرا كه انعكاس نور مي تواند بافت و جلوه هاي قابل توجهي ايجاد نمايد.
شما بايد بدانيد كه به چه قدرتي از فلاش اجباري احتياج داريد. اگر نور محيط از پشت به موضوع مي تابد, از حداكثر توان فلاش استفاده كنيد.
اگر نور محيط مستقيماً بر روي موضوع مي تابد, استفاده زياد از فلاش اجباري باعث پر شدن تمام سايه ها و در نتيجه از دست دادن جلوه سه بعدي موضوع مي شود. مي توانيد قدرت فلاش را يك پله كاهش دهيد. در اين حالت, فلاش اجباري حفره هاي كوچك سايه را كمي پر كرده, در حاليكه هنوز ماهيت نوري و فرم سه بعدي آن حفظ شده است. حتي مي توانيد براي رسيدن به جلوه هاي خاص از 1.5 و يا 2 پله كاهش نور استفاده نمائيد.
بيشتر اوقات تنظميات خودكار دوربين شما, تعادل مناسبي ميان عناصر نوري تصوير ايجاد مي كند. تجربيات به شما كمك مي كند تا دريابيد كه همه چيز چگونه كار مي كنند. اگر از دوربين ديجيتال استفاده مي كنيد, ديدن تصوير در نمايشگر دوربين براي بررسي تصوير مي تواند بسيار مفيد باشد.
برد موثر فلاش خود را هميشه در ذهن داشته باشيد. برد موثر فلاش بستگي مستقيم به نوع و مدل آن دارد. ولي عموماً در نور روز, براي فلاش هاي سرخود بين 1.5 تا 3 متر است. ولي براي ساير فلاش بسته به قدرت آنها اين مقدار مي تواند تا 5 متر هم برسد. در تمام فلاش ها, برد موثر با كاهش نور محيط افزايش مي يابد و شما مي توانيد از فلاش اجباري با برد بيشتري در زمان غروب آفتاب استفاده كنيد.
اگر از تله فوتو استفاده مي كنيد, بخشي از پرتوهائي كه جهت روشن كردن موضوع با زاويه باز از فلاش خارج مي شوند, به هدر مي روند. برخي از فلاشهاي حرفه داراي گزينه اي براي متمركز كردن پرتوهاي نور در هنگام استفاده از تله فوتو و در نتيجه افزايش برد موثر هستند.

پردازش ديجيتالي تصوير

اين يك تكنيك براي رسيدن به تصويري مناسب از آسمان و پيش زمينه با نور مناسب و با استفاده از كامپيوتر است. با گرفتن دو عكس (يكي براي قسمتهاي روشن و ديگري براي سايه ها)از منظره با استفاده از سه پايه و تلفيق بهترين هاي دو عكس با نرم افزار, مي توانيد به يك تصوير كامل دست يابيد.

برخي از مناظر مانند غروب خورشيد, داراي دامنه كنتراست نوري وسيعتري از آنچه كه فيلم يا سنسور دوربين هاي ديجيتال مي توانند ثبت كنند, هستند. اگر كه بر اساس نورسنجي قسمت هاي روشن عكس بگيريم, جزئيات سايه ها را نخواهيم داشت. بر عكس اگر بر اساس سايه ها نورسنجي كرده و عكس گرفته شود, قسمتهاي روشن, روشنتر از آنچه هستند خواهند شد. براي رفع اين مشكل مي توان با يك نرم افزار ويرايش تصاوير, دو عكسي كه از همان منظره, يكي با نورسنجي براي قسمتهاي روشن و ديگري براي سايه ها گرفته شده است, تلفيق كرد. فرقي نمي كند كه شما از دوربين ديجيتال استفاده مي كنيد و يا فيلم, مي توانيد براحتي دو عكس را در صورتيكه در فاصله‌ميان دو عكس دوربين تكان نخورده باشد, براحتي بر هم منطبق كنيد. اين هم راه انجام آن: در زمان عكاسي: 1. از يك سه پايه‌كاملاً ثابت استفاده كنيد تا دوربين تكان نخورد. شما بايد بدانيد كه دو عكس بايد كاملاً بر روي هم منطبق شوند, بنابراين اگر شك كرديد كه دوربين در زمان ميان دو عكس تكان خورده است, كار را دوباره و از اول شروع كنيد. بدانيد كه دوباره عكاسي كردن بمراتب از روي هم انداختن دو عكس نامناسب در كامپيوتر راحتتر است. 2. عكس اول را با تنظيماتي بر اساس قسمتهاي روشن گرفته تا از آن بعداً بعنوان زمينه تصوير نهائي استفاده كرد. اگر بخش مهمي از تصوير شما مانند ابر, آبشار يا برف كاملاً سفيد است, طوري نورسنجي كنيد كه قسمتهاي روشن بي رمق نشوند. ارزش اينكار اينست كه ما مي توانيم طوري عكس بگيريم كه قسمتهاي روشن بخوبي در عكس افتاده در حاليكه اصلاً نگران قسمتهاي تاريكتر و سايه ها و از دست رفتن جزئيات آنها نباشيم. 3. عكس بعدي مختص سايه ها است. هدف ما در اين قسمت افزايش زمان نوردهي براي رسيدن به جزئيات بيشتر در سايه ها است. اينكه ميزان صحيح براي افزايش ميزان نور دهي چقدر است, به همان اندازه كه به مسايل تكنيكي بر مي گردد, جنبه هاي زيبائي شناختي هم دارد. زماني كه يك پله افزايش نور دهي مي توان كفايت كند, شايد بسته به منظره 2 تا 3 پله هم قابل قبول باشد. سعي كنيد با تنظيمات محدوده بندي شده (Bracketing) عكس بگيريد. در اينصورت داراي تعدادي انتخاب براي مرحله‌ بعد خواهيد بود. اگر از دوربين ديجيتال استفاده مي كنيد از مزيت بزرگ آن يعني نمايشگر,‌براي كنترل نتيجه‌ كار استفاده كنيد. در زمان انطباق عكس ها: براي رسيدن به تصوير نهائي بايد از يك نرم افزار ويرايش تصاوير با قابليت بكارگيري لايه ها مانند Adobe Photoshop يا Adobe Photoshop Elements استفاده كرد. 4. بهترين عكس از قسمتهاي روشن و همينطور سايه ها را كه داراي جزئيات كافي است, انتخاب كنيد. اگر از نگاتيو استفاده مي كنيد, تصاوير را اسكن كنيد. 5. عكس سايه ها را در نرم افزار باز كرده و با استفاده از گزينه save as آنرا به نام ديگري ذخيره كنيد. 6. عكس روشن را بازكرده و آنرا در حاليكه دكمه shift را گرفته با ابزار move و با دكمه چپ موس گرفته و بر روي تصوير سايه ها بيندازيد. يك كپي از تصوير روشن بر روي تصوير سايه ها بصورت يك لايه اضافه خواهد شد و دكمه shift باعث مي شود كه تصوير جديد كاملاً بر روي تصوير قديمي منطبق گردد. 7. حالا به قسمت جالب داستان مي رسيم. ما مي خواهيم كه سايه هائي با جزئيات خوب در قسمتهائي از تصوير روشن كه مي خواهيم بدست آوريم. به منو لايه ها برويد و دستور Add Layer Mask را اجرا كنيد. گزينه Reveal All را انتخاب كنيد. از يك soft-edged brush در لايه Mask با رنگ مشكي استفاده كرده و سايه هاي تصوير را رنگ كنيد. همانطوري كه رنگ مي كنيد مي بينيد كه قسمتهاي سايه كه داري جزئيات بوده و روشنتر هستند, پيدا خواهند شد. تصوير روشن پاك نمي شود, با رنگ سفيد مي توانيد لايه را بازسازي كنيد و با رنگ سياه محو كنيد. (اگر دو عكس كاملاً بر هم منطبق نيستند به بند هشتم مراجعه كنيد). حالا تصوير در اختيار شماست. شما مي توانيد به ميزان كم يا زياد تصوير را رنگ كنيد, اين كاملاً بسته به سليقه و منظره شما دارد. اگر نرم افزار شما Mask را ساپورت نمي كند, مي توانيد از دستور Eraser براي پاك كردن قسمتهاي لايه روشن استفاده كنيد. نكته بسيار مهم در اين روش اينست كه هيچ ردي از كار بجاي نماند, بويژه در محل هاي تلاقي قسمتهاي تاريك و روشن. بر روي لبه چندين بار با soft-edged brush چندين بار با رنگهاي سفيد و مشكي رفته تا نتيجه مطلوب بدست آيد. 8. آخرين نكته: ممكن است با تمام تلاش ما دو تصوير كاملاً بر روي هم منطبق نگردند. اين اشكال بويژه در مورد تصاوير با نگاتيو و زمان اسكن آنها بوجود مي آيد. اگر چنين شد از دستور Move براي جابجائي لايه فوقاني براي انطباق كامل بر روي لايه زيرين استفاده كنيد. كاهش موقت Opacity لايه و استفاده از Zoom in مي تواند كمك بزرگي باشد. بعضي اوقات تصاوير اصلاً بطور كامل بر روي هم منطبق نمي شوند. در اينصورت تا جائي كه برايتان امكان دارد تصاوير را بر روي هم منطبق كرده و از دستور clone براي پر كردن فاصله ها استفاده كنيد.

منابع :

Rob Sheppard, Outdoor Photographer, March 2004
Zachary Singer, Outdoor Photographer, March 2004

منبع:http://www.akkasee.com