نویسندگان: نینانورگارد، بئاتریکس بوسه، روسیو مونتورو
برگردانندگان: احمد رضایی جمکرانی، مسعود فرهمند فر
برگردانندگان: احمد رضایی جمکرانی، مسعود فرهمند فر
«نوبت» یکی از مفاهیم اصلی در تعامل مکالمهای است که کاربران رشتهی موسوم به تحلیل مکالمه به توصیف آن پرداختهاند. تحلیل مکالمه (CA) به مطالعهی ساختار مکالمه میپردازد که، برخلاف آنچه در نگاه اوّل ممکن است به نظر رسد، از مجموعه قواعد نظمدهندهی خاصی پیروی میکند. در تحلیل مکالمه، به مداخلههای مختلفِ طرفین گفتگو در حین مکالمه «نوبت» میگویند. اگر امروز CA به خوبی جا افتاده است، وجودش را وامدار پژوهشهای سه جامعه شناس به نامهای ساکس، شِگلوف و جفرسن است.
ساکس و همکارانش (1978) بر این باورند که مکالمهها در واقع تابعِ یک نظامِ تنظیمِ گفتگواند که از دو مؤلفهی (الف) نوبتدهنده و (ب) نوبتسازنده تشکیل شده است. مؤلفهی نوبتدهنده تعویضِ نوبت را تنظیم میکند (از طریق انتخاب گویندهی بعدی یا تنظیم ترتیب نوبتها)، در حالی که مؤلفهی نوبت سازنده اندازه یا مدّت و بافتار زبانیِ نوبتها را در بر میگیرد. نظم گفتگو در نمایش تابعِ تحلیلِ مدیریتِ نوبت است. بنابراین، پرسشهای مهم عبارتند از: الف) چه کسی با چه کسی صحبت میکند، ب) چه کسی مورد خطاب قرار نمیگیرد و چه کسی ساکت است، ج) چه کسی پاسخ میدهد، د) چه کسی رشتهی کلام را قطع میکند، ه) کوتاهترین یا طولانیترین نوبت از آن چه کسی است، و) بافتار/ سبکِ کلامِ یک شخصیت چیست (برتن 1980، شورت 2007).
سینکلر و کولتارد با کتاب به سوی تحلیل گفتمان (1975)، تحلیل گفتمانِ کلامی را به کلّی متحوّل کردند، و الگویی برای توصیف گفتگوی معلّم و شاگرد در کلاس درس به دست دادند. الگوی تحلیل گفتمان (DA) («الگوی بیرمنگام») مکالمه را به منزلهی مبادله در نظر میگیرد و به تشریح ساختار «آغاز - پاسخ- ادامه» (IRF) میپردازد. سینکلر و کولتارد (1975)، بر مبنای پژوهششان راجع به گفتمان کلاس درس، توضیح دادند که زبان در کلاس درس ساختارِ سفت و سختی دارد و چهار سازمایه دارد: «مراوده» ، «مبادله»، «حرکت» و «کنش». تحلیل سبکشناختیِ نمایش و گفتگوی داستانی بهرهی فراوانی از این رویکرد برده است (شورت 1989، 1996؛ کالپیر، شورت و وردانک 1998).
منبع مقاله :
نورگوا، نینا، (1394)، فرهنگ سبکشناسی، برگردان: احمد رضایی جمکرانی، مسعود فرهمندفر، تهران: انتشارات مروارید، چاپ اول.