کتاب شناسی غدیر(4)
( ر )
93 الرحيق المختوم (عربى , خطى )
سيد على بن محمد (سلطان العما) نقوى (تاج العلما, هندى , نصيرآبادى , لكنهوئى ) م 1312ق .
الذريعة ج 10ص 173ش 315
94 الردّ على الحرقوصيّة (عربى , خطى )
محمد بن جريرى طبرى (ابوجعفر, عامى ) م 310ق .
رجال النجاشى ص 322ش 79
الفهرست (شيخ طوسى ) ص 150ش 640
مناقب آل أبى طالب (ابن شهر آشوب ) ج 3ص 25
معالم العلماء ص 106ش 715
ينابيع المودة ج 1ص 113
البداية و النهاية ج 11 157
اقبال الاعمال ص 453
الذريعه ج 10ص 193ش 483و ج 16ص 25ش 95
الغدير ج 1ص 152ش 1
چنانچه سيد در اقبال فرموده مؤلف در اين كتاب هفتاد و پنج طريق براى حديث غدير و آنچه پيامبر (ص ) در حق اميرالمؤمنين (ع ) در باب ولايت فرموده آورده است . در مناقب مى گويد: در اين كتاب هفتاد و اندى طريق , براى حديث براى حديث غدير جمع آورى شده و در كتاب <البداية و النهاية>آمده كه او كتابى از مؤلف ديده كه در آن احاديث غدير جمع آورى شده و در دو مجلد بزرگ است .
نكات قابل توجه :
1 نامهاى ديگر كتاب چنين است : 1 <كتاب الولاية>در مناقب آل أبى طالب و معالم العلماء (ابن شهر آشوب ) وپنابيع المودة 2. <كتاب غدير خم >در الفهرست (شيخ طوسى ) و الذريعه در موردى 3 <كتاب الولاية فى جمع طرق ];ك ك حديث من كنت مولاه >در الغدير فى التراث الاسلامى ص 35ش 4 و معجم ما كتب عن الرسول و اهل البيت (ع ) ج 6 512ش 16875<الفضائل > در تذكرة الحفظ (به مطلب چهارم از كتاب الرد على الحر قوصيّة مراجعه شود) 5و 6و7.و <الولاية فى طرق حديث الغدير>و<كتاب الغدير> در الغدير و <كتاب الرد الحرقوصية>, و اما همين نام (الرد على الحرقوصية) در بقيهء موارد و آدرسها از قبيل اقبال و الذريعه آمده است .
البته در بعضى موارد اصلاً نامى براى كتاب بيان نشده است .
2 مؤلف كتاب به تصريح سيد بن طاووس در اقبال , طبرى عامى است نه شيعى .
3 شيخ طوسى و نجاشى در كتابهايشان سند خود تا مؤلف را نسبت به اين كتاب آورده اند.
4 در سير أعلام النبلاء ج 14ص 274ش 175و معجم الادباء ج 18ص 80تصريح نموده اند كه مؤلف كتابى به نام كتاب <الفضائل >يا <فضائل على بن ابى طالب >دارد كه در ابتداى آن از صحبت احاديث غدير بحث نموده است .
در همان جلد از معجم الادباء ص 84دارد: كه يكى از شيوخ در بغداد غدير خم را تكذيب نموده بود, كه على بن ابى طالب هنگامى كه پيامبر به غدير رسيده بود در يمن بوده است , و قصيده اى ايراد كرد كه اين مفهوم در آن گفته شده بود.
هنگاميكه طبرى اين سخن را شنيد طرق حديث غدير خم را بيان نمود و جمعيت بسيارى به خصوص از شيعيان جمع شدند تا كلمات او را بشنوند... .
در همين باره تذكرة الحفاظ ج 2ص 713مى گويد: وقتى طبرى كلام ابن ابى داود در حديث غدير را شنيد كتاب <فضائل >را تدوين نمود و در آن از تصحيح آن حديث صحبت نمود. سپس مى گويد: مجلدى از طرق حديث غدير راديدم و از زيادى طرق آن بسيار تعجب كردم .
از اين كلام و كلامى كه از سير أعلام النبلاء گذشت در حد احتمال مى توان استفاده نمود كه اين كتاب (الردّ على الحر قوصية) يك جلد يا بيشتر از كتاب فضائل مؤلف است كه اختصاص به اين حديث داده شده بود.
5 از آنچه در معجم الادباء نقل شد مى توان احتمال داد كه اين كتاب نوشتهء شخصى از كلام طبرى باشد.
95 رسالة الغدير فى امامة الامير(عربى , چاپى )
سيد على حائرى (لاهورى , رضوى , كشميرى ).
بمبئى (هند).
];ّّسالة الغدير فى امامة الامير (نقوى ) = موعظهء غدير (فارسى , چاپى )
96 رساله غديريّه (فارسى , چاپى )
سيد جلال الدين بن محمد على تهرانى . 1318ق .
فهرست الفبائى كتب خطى كتابخانهء آستان قدس رضوى : ص 418
نكات قابل توجه :
1 تأليف اين كتاب در سال 1335ق انجام شده است .
2 نسخهء اصل اين كتاب كه با خط شكسته مؤلف است همراه با كتابخانهء مؤلف به كتابخانهء آستان قدس رضوى اهداء شده و در زمان حيات مولف به آن مكان انتقال يافته است . نسخه اين كتاب در مجموعهء شماره 12346كتابخانه ءياد شده است .
3 نام كتاب در كتاب <الغدير فى التراث الاسلامى >ص 90ش 85<رسالة فى الغدير> آمده است .
97 رسالهء غديريه (فارسى , چاپى )
سيد محمد على بن حسين شهرستانى (هبة الدين , حسينى , حائرى ) م 1386ق .
ترجمه : عليرضا خسروانى تهرانى (قاجار).
شركت سهامى مطبوعات اسلامى , تهران , سال 1367ق , 1326ش .
رقعى , 14ص .
الذريعة ج 16ص 28ش 108
اين كتاب شامل چهار فصل است :
1 حديث غدير. 2 اجمالى از حديث غدير.3 تفصيل حديث غدير. 4 تحقيق در مفاهيم و معانى حديث غدير,كه در آخر اين بخش ده شاهد براى تفسير كلمه <مولى >مى آورد.
نكات قابل توجه :
1 اين كتاب ترجمهء كتاب <الغديرية>است و در سال 1363ق ترجمه شده است .
2 چاپ اين كتاب همراه با سه كتاب ديگر به صورت مجموعه اى در صد و ده صفحه انجام گرفته است . كتابهاى ];ّّاين مجموعه عبارتنداز: 1 كتاب امت و امامت (ترجمه : الامة و الامامة, از همين مؤلف و ترجمهء همين مترجم )2همين كتاب 3 چكامهء اعظمى (قصيده ايست از شاعرى نامعلوم با ترجمهء همين مترجم ) 4 مؤلفان مؤلف جليل ادام الله ظله (كه توسط مترجم جمع آورى شده است ), و نام <الغديرية>براى كتاب آية الله شهرستانى در همين كتاب درضمن كتب ايشان آمده است .
3 در الذريعة و نيز كتاب الغدير فى التراث الاسلامى ص 184ش 74تعداد صفحات كتاب را 107صفحه بيان نموده اند در حاليكه اين كتاب اين كتاب ـ چنانچه گفته شد ـ 14صفحه بيش نيست . شايد 107صفحه اشاره به همان 110صفحه است كه تعداد صفحات كل مجموعه است , و اشتباهاً براى اين كتاب بيان شده است .
4 در الذريعة ظاهراً نامى از اصل كتاب يعنى : <الغديرية>نبرده است . براى توضيح بيشتر به الغديرية در همين كتابنامه مراجعه شود.
سالهء غديريه (قارى ) = غديريه (فارسى , چاپى )
سالة فى أقسام المولى (مفيد) = أقسام المولى فى اللسان (عربى , چاپى )
سالة فى تحقيق لفظ المولى (مفيد) = أقسام المولى فى اللسان (عربى , چاپى )
98 رسالة فى تفسير حديث الغدير(عربى , چاپى )
محمد بن موسى .
فهرست نسخه هاى خطى كتابخانهء مجلس شورى (تهران ) ج 7ص 30 270
99 رسالةفى حديث الغدير (عربى , چاپى )
سيد على نب خلف مشعشعى (سيد على خان , والى هويزه , هويزى ) م 1088ق .
أمل الامل ج 2ص 186
رياض العلماء ج 4ص 79
];ّّالذريعة ج 5ص 175ش 763
اين كتاب در رد شبهات سيد شريف جرجانى در حديث غدير تأليف شده است .
نكات قابل توجه :
1 در الذريعه از اين كتاب با نام <جواب اعتراضات السيد الشريف الجرجانى >ياد شده , و گفته اين كتاب گزيده اى ازكتاب <النور المبين فى اثبات النص على أميرالمؤمنين (ع ) است كه آنرا به شيخ على (صاحب الدر المنثور) هديه نموده است .>
همچنين در تراثنا شمارهء 21(عبدالجبار رفاعى ) ص 323ش 476كتاب را از ريحانة الادب و الذريعه با نام <جواب اعتراضات السيد الشريف الجرجانى على حديث الغدير>آورده است .
2 در رياض العلماء در ضمن تأليفات مؤلف مجموعه اى را ياد آور مى شود كه آن را از مؤلفاتش انتخاب نموده و به اضافهء مطالب جالب ديگر و به شيخ على سبط شهيد ثانى هديه نموده و صاحب رياض العلماء آنرا ديده و هيچ اشاره به اين كه كتاب دربارهء غدير است ننموده است .
ولى از قرائن موجود احتمال مى رود كه اين كتاب همان كتابى است كه حاج آقا بزرگ معرفى نموده است .
3 لقب مؤلف در تمام موارد مشعشعى و در أمل الامل شعشعى و نيز شعشبى است .
سالة فى حديث الغدير (ذهبى ) = طرق حديث من كنت مولاه (عربى , خطى )
100 رسالة فى الغدير (فارسى , خطى )
مهدى بن نصير استرآبادى (ميرزا خان , وزير, منش الممالك ) م حدود 1160ق . فهرست نسخه هاى خطى كتابخانه ءدانشگاه تهران ج 9ص 1246مجموعهء شماره 2477
ميراث اسلامى ايران سال 1373ش , ص 303
اين كتاب به سبك ادبى و بلاغت فارسى تأليف شده است .
نكات قابل توجه :
1 كتاب در مجموعه اى از نسخ خطى كتابخانهء دانشگاه تهران متعلق به قرن دوازدهم از ورقهء 268ـ 289و حدود42فحه است كه احتمالاً در عصر مؤلف نگاشته شده است , و اين نسخه از اين كتاب عيناً در كتاب ميراث اسلامى ];ّّايران چاپ شده است .
2 مؤلف كتاب وزير مشهور نادر شاه , ميرزا مهدى خان است .
101 رسالة فى الغدير (عربى , خطى )
فهرست كتب اسماعيلية (پوناوالا) ص 136
نكات قابل توجه :
1 اين كتاب در مجموعهء اول از كتابخانهء شيخ عبدالقبوم در بمبئى همراه با دو رسالهء ديگر است : 1 <رسالة فى غدير خم من مختصر المصنف >از؟ 2 همين كتاب 3 رساله اى او نعمان مصرى (قاضى ).
2 احتمال مى رود كتابهاى آن مجموعه هر سه از قاضى نعمان مصرى باشند كه در نتيجه مؤلف اين دو كتاب غديرنيز معلوم مى گردد.
102 رسالة فى الغدير(عربى , خطى )
محمد رضا بن نصر الله جعفرى (شكورى ).
اين كتاب دربارهء معنى كلمه <مولى >و اينكه مولى فقط به معنى ولايت بر ديگران است بحث نموده و نيز اشاره اى به ديگر معانى اين كلمه دارد.
اين كتاب مقالهء مؤلف است كه در مهرجان الامام على (ع ) در لندن سال 1410ق ايراد نموده است .
103 رسالة فى الغدير (فارسى , خطى )
محمد باقر بن حسين على فقيه ايمانى (اصفهانى ) م 1370ق .
سالة فى الغدير (نقوى ) = موعظهء غدير(فارسى , خطى )
سالة فى الغدير (شهرستانى ) = الغديريّة(عربى , خطى )
];ّّسالة فى الغدير (تهرانى ) = رسالهء غديريّة(فارسى , خطى )
104 رسالة فى غدير خم من مختصر المصنف (عربى , خطى )
فهرست كتب اسماعيلية (پوناوالا) ص 136به كتاب <رسالة فى الغدير>از؟ مراجعه شود.
محمد بن محمد مفيد (ابن المعلم , عكبرى , بغدادى ) م 413ق .
تحقيق : محمد مهدى نجف .
اين كتاب مناظرهء شيخ مفيد با متكلم معتزلى <بهشميّة>است كه با سه اشكال بر دلالت لفظ <مولى >بر امامت واينكه اين معنى حقيقت در آن لفظ نيست امامت را انكار نموده بود. شيخ مفيد با جواب دادن از اشكالات و ثابت نمودن اينكه آن معنى در آن لفظ حقيقت است , امامت را اثبات نموده است .
مشخصات چاپى , توضيحات و غيره به جز بعضى موارد در كتاب <اقسام المولى فى اللسان >آمده است .
سالهء ولايت (احمد بن محمد) = حديث الولاية (عربى , خطى )
واة خبر غدير خم على حروف المعجم (دارى )= حديث الغدير (آبى ) (عربى , خطى )
اسدالله داستانى (بنيسى ).
انتشارات قيام , قم , چاپ اول , سال 1369ش .
نيم جيبى , 64ص .
در اين كتاب مطالبى دربارهء روز غدير و وقايعى كه در امتهاى گذشته در اين روز (هجدهم ذى الحجه ) اتفاق افتاد ونيز دعا و اعمال مختصرى از غدير با عنوانهايى كه همه با كملهء <امروز>شروع مى شوند آورده شده است .
];ّّعناوين كتاب چنين است : مقدمه , امروز آتش ابراهيم (ع ) را نمى سوزاند, امروز عصاى موسى (ع ) همه چيز رامى بلعد, امروز موسى (ع ) وصى خود را بر مى گزيند, امروز عيسى (ع ) جانشين خود را معرفى مى كند, امروز سليمان جانشين خود را مى شناساند, امروز روز عهد معهود و ميثاق مشهور سعد مسعود است , امروز اين ده عمل را خالصانه بجاى آوريد, امروز بر اين پانزده كار همت گماريد, امروز به صحنهء غدير خم خوب بنگريد, و در آخر شعرى طولانى ازمؤلف در غدير است .
107 روز سرنوشت (فارسى , چاپى )
مهدى رحيمى .
بنياد بعثت (واحد كودكان و نوجوانان ) تهران , چاپ اول , سال 1407ق , 1365ش .
رقعى , 58ص .
در اين كتاب در يازده قسمت ابتدا مقدمات قضيهء غدير در چند قسمت و سپس داستان آيهء <و أنذر عشيرتك الاقربين >و بعد داستانهاى غدير, همچنين ترجمهء خطبهء آن و در آخر پيامدهاى قضيهء غدير از رحمتهاى خدا وخوشحالى مؤمنين و نيز ناراحتى منافقين به زبان كودكانه و شيوا بيان شده است .
108 روز فرخندهء عيد غدير خم (فارسى , چاپى )
انجمن اسلامى دبيرستان مهر (تبريز).
دبيرستان مهر, تبريز, سال 1389ق , 1347ش .
( ز )
109 زاد المسير الى حق الغدير, 2ج (عربى , چاپى )
سيد حسن اطهرى .
مشهد, سال 1387ق .
110 زيارت غدير (از امام هادى (ع ))(فارسى , چاپى )
على اكبر گلفشانى .
چاپ اول .
جيبى , 71ص .
( س )
111 سرود غدير. 2ج (فارسى , خطى )
سيد احمد بن على حسينى (اشكورى ).
اين كتاب شامل قصايد و اشعار فارسى است كه بعد از چاپ حدود دو جلد چهارصد صفحه اى و تقريباً شامل چهار صد قصيده و شعر فارسى در غدير از شعراى قديم و جديد خواهد بود.
در ابتداى هر قطعهء شعرى معرفى شاعر بصورت بسيار مختصر در پاورقى آمده است .
112 سلام بر غدير كه پوششى است در پهناى تاريخ (فارسى , چاپى )
سيد فضل الله صلواتى (يزدى ).
چاپ اول : چاپخانهء جوادى , يزد, سال 1396ق , 1355ش , 1977 .
چاپ دوم : همان چاپخانه , سال 1397ق , 1356ش .
؟, 65ص .
محمد بن عبدالحسينى امينى .
چاپ : مهر, قم , سال 1412ق , 1370ش .
وزيرى : ص
اين كتاب مختصرى از كتاب <الغدير فى الكتاب والسنة والادب >از والد مؤلف علامهء امينى است كه با قلمى شيوانوشته شده است .
با توجه به اينكه كتاب <الغدير>شامل بحثهاى سندى و رجالى مفصلى است , نويسنده از يازده جلد كتاب مزبور,مطالب مهم را تلخيص و استخراج كرده و به صورت كتاب حاضر درآورده است .
به همين جهت كتاب حاضر شامل يازده بخش ـ كه تعداد مجلدات كتاب <الغدير>است ـ و يك ضميمه در آخراست .
];ك ك موضوعات مطرح شده چنين است :
مقدمه : انگيزهء نگارش الغدير, بحث ولايت در الغدير, مبناى تحقيق و تضنيف علامهء امينى .
سپس تلخيص كتاب شروع شده و در هر بخش خلاصهء يك جلد از الغدير است :
1 داستان غدير, بررسى سند حديث غدير, حديث غدير و آياتى قرآنى , بررسى دلالت حديث غدير. 2 شعر دردنياى اسلام و سپس شروع غديريه هاى قرن اول و دوم شامل شش غديريه و چند بحث در آنها. 3 غديريه هاى قرن سوم و چهارم , شامل دو غيريه و مباحث مطرح شده در آنها. 4 غديريه هاى قرن چهارم تا ششم , شامل شش غديريه ومباحث در ضمن آنها. 5 غديريه هاى قرن ششم و هفتم , شامل يك غديريه , و نيز ابحاث مفصل من جمله باب مفصل شاهكارهاى عمر. 7 غديريه هاى قرن نهم , شامل يك غديريه , و شورع ابحاث مفصل كتاب <الغدير>در مناقب ساختگى و نيز شمارش مثالب خلفا و بزرگان عامه كه در اين جلد فقط ابوبكر است . 8 ادامهء ابحاث مناقب دروغين وبيان مثالب كه خلفا و عثمان گفته شده است . 9 دنبالهء ابحاث عثمان . 10 موارد عبدالله بن عمر و سپس معاويه . 11ادامهء ابحاث معاويه , در آخر سخنى دربارهء ترجمه هاى فارسى الغدير.
لازم به توضيح است مطالبى كه در ضمن غديريه ها بيان شده بسيار پر محتوى و مهمتر از خود غديريه ها هستند.
نكتهء قابل توجه :
براى كتابشناسى بهتر به كتاب <الغدير>مراجعه شود.
فخر الدين حجازى (خراسانى , سبزوارى ).
كتابخانهء هاشمى , تهران , سال 1388ق , 1347ش .
جيبى , 60ص .
اين كتاب در دو قسمت : قسمت اول شامل ده بخش در جوانب غدير به طور خلاصه و گاهى تحليل ها كوتاه , وقسمت دوم در پنج بخش در امامت و امام و اميرالمؤمنين (ع ) و غدير است . توضيح اين قسمتها چنين است .
قسمت اول : اـ مقدمه 2 داستان غدير 3 سيماى غدير 4 معنى مولى 5 حديث غدير 6 حديث چند از سنيان 7مدارك حديث غدير 8 روايان غدير از صحابه 9 راويان غدير از مؤلفين 10 روايان غدير از علماء.
قسمت دوم با عنوان مقام ولايت : 1 حقيقت امامت 2 امتياز امام 3 امام كدام است 4 على (ع ) امام راستين 5اكمال دين .
نكات قابل توجه :
1 اين كتاب چهارمين نشريهء كتابخانهء هاشمى (يوسف آباد, تهران ) و بصورت هديه است .
2 مدارك اين كتاب در اكثر موارد از كتابهاى معاصرين است .
( ش )
115 شرح أسانيد الغدير(عربى , خطى )
حسين بن عبدالله معتوقى (قطيفى , كويتى ).
در اين كتاب حدود ششصد سند تا بيش از صد و بيست صحابى براى حديث و واقعهء غدير جمع آورى شده است و در واقع خلاصه اى است فهرست وار از كتاب مفصل مؤلف به نام <تصحيح أسانيد الغدير>.
براى توضيح بيشتر به آن كتاب مراجعه شود.
رح حدث من كنت مولاه (خزاعى ) = بيان من كنت مولاه (عربى , خطى )
116 شرح الخطبة الغديرية
سيد محمد تقى بن باقر نقوى (خراسانى , قاينى ).
كتاب شرح خطبهء پيامبر (ص ) در غدير است .
سيد محمد تقى نقوى .
مقدمه , ويرايش , تنظيم و پاورقى , مهدى جعفرى .
مؤسسهء فرهنگى انتشاراتى منير, مؤسسهء تحقيقاتى فرهنگى جليل , چاپ اول , سال 1415ق , 1374ش , 1995 .
وزيرى , 512ص .
كتاب شامل مقدمه و سپس شرح خطبه در هفتاد و چهار قطعه و در هر قطعه همراه با توضيحات و مطالب مربوط ودر پايان خاتمه اى شامل توضيح پى آمده هاى غدير و وقايع بعد از آن است , بيان مطالب مهم كتاب از اين قرار است :
پيشگفتار: واقعهء غدير خم , اسناد حديث غدير, روات حديث غدير از صحابه و علما و دانشمندان .
توحيد و مباحث مربوط به آن , واقعه غدير خم , خصايص على (ع ) كه شش خصيصه است , فضيلت على (ع ) برديگران , دربارهء پيامبر (ص ), دربارهء قرآن , حديث ثقلين , جنگهاى اميرالمؤمنين (ع ): جنگ جمل در هفت بخش ,];ك ك جنگ صفين در يازده بخش , جنگ نهروان در سه بخش , مناقب و امتيازات مخصوص به اميرالمؤمنين (ع ), كه نه امتيازآورده . حضرت بقية الله (عج ) كه سد حديث آمده است پيرامون امام و امامت , خصايص امام زمان (عج ) كه بيست خصيصه است , نماز و روزه , امر به معروف و نهى از منكر, پنجاه آيه در حق على (ع ).
خاتمه ء: حارث بن نعمان و نزول آيهء <سئل سائل بعذاب واقع >اجمالى از وقايع پس از غدير: داستان عقبه , در خانه ءام سلمه , صحيفهء ملعونه , رحلت پيامبر (ص ) سقيفهء بنى ساعده , سكوت على (ع ) اعراض مردم از على (ع )ً
سيد طالب بن على خرسان (حسينى , نجفى ) .
دارالنشر, قم , چاپ اول , سال 1411ق .
جيبى , 102ص .
كتابى به نام <غديريات هادفة>از جناب سيد طالب بن يوسف خرسان هست .
( ص )
119 صحنه اى از غدير خم (فارسى , چاپى )
حسن رحيمى .
تهران , سال 1390ق .
چاپ ديگر: تهران , سال 1391ق , 1349ش .
جيبى , 16ص .
اين كتاب مصور است .
120 صلاة الغدير (عربى , خطى )
محمد بن مسعود عياشى (ابونضر, سلمى , سمرقندى ).
رجال النجاشى ص 352ش 944
نكتهء قابل توجه :
در كتاب <معجم ما كتب عن الرسول و أهل البيت (ع ) >ج 6ص 120ش 14776كلمهء <كتاب >را به ابتداى نام كتاب اضافه نموده , كه شايد براى عبارت نجاشى است . ولى اين كلمه اضافه است چرا كه نجاشى در اكثر بلك همهء مواردكتابش در ابتداى هر نامى اين كلمه را آورده است .
جمعى از شعراى هند.
چاپ : چاپخانهء اثنى عشرى , دهلى (هند), سال 1344ق , 1926م .
وزيرى , 96ص .
اين كتاب شامل مقدمه و ترجمهء خطبهء غدير يه اردو و سپس بيست و يك قصيده از شعراى معروف هند در غديراست , كه يا عغزل و يا به طور سلسله اى و يا شامل دو يا سه يا چهار بند و به اصطلاح اردو <مطلع >هستند.
( ض )
ذبيح الله بن محمد على محلاتى , م 1406.
كتابفروشى اسلاميه , تهران , سال 1396ق , 1354ش .
رقعى , 134ص .
اين كتاب در ردّ شبهات مطرح شده در استدلال و معنى حديث غدير است .
از ابتدا تا صفحهء 53و از صفحهء 92تا 128در اين باره است .
ولى از صفحه 54تا 79در احاديث وجوب خمس در موارد هفتگانهء آن و جواب اشكالات گفته شده , و از صفحه ء81تا 91در توضيح مسئلهء شفاعت پيامبر و اهل بيت (ع ) و اثبات آن است !
123 ضياء الغدير(اردو, چاپى )
وصى محمد فيض آبادى (ضياء الواعظين , هندى ).
چاپ هاى متعدد در: دهلى (هند), كراچى و لاهور (پاكستان ).
( ط )
124 طراز الكلم فى ماروى فى غدير خم (عربى , خطى )
محمد بن على دمشقى (ابن طولون , ابن خمارويه , حنفى ) م 953ق .
125 طرق حديث الغدير (عربى , خطى )
حسن بن ابراهيم علوى (نصيبى ).
لسان الميزان ج 2ص 240ش 2392
126 طرق حديث الغدير (عربى , خطى )
عبيدالله بن احمد (ابى زيد) انبارى (ابوطالب , ابن ابى زيد) م 356ق .
رجال النجاشى ص 233ش 617.
تنقيح المقال ج 2ص 163ش 6716
الغدير ج 1ص 154ش 4
معجم رجال الحديث ج 10ص 90ش 6666
نكتهء قابل توجه :
در الفهرست (شيخ طوسى ) ص 103ش 343و الفهرست (نديم ) ص 247فقط نام كتاب الامامة و در معالم العلماءص 499<الامامة> آمده است , ولى از آنجا كه در رجال نجاشى در تأليفات مؤلف كتاب الامامة را جداى از اين كتاب نامبرده معلوم مى گردد كه اين دو, كتابهاى جداگانه هستند.
127 طرق حديث الغدير (جزء فى ...)(عربى , خطى )
على بن عمر درا قطنى (ابوالحسن , بغدادى ) م 385ق .
كفاية الطالب ص 60
الغدير ج 1ص 154ش 7
نكات قابل توجه :
1 در مناقب آل ابى طالب (ابن شهر آشوب ) ج 3ص 25نام مؤلف را به ظاهر جزو كسانى آورده كه حديث غدير رادر كتابهاى خود نقل نموده اند و اشاره اى هم به كتابش ننموده است .
2 در تراثنا شمارهء 21(عبدالجبار رفاعى ) ص 323ش 471به نقل از علامه سيد عبدالعزيز طباطبائى نام كتاب را<جزء فى طرق حديث الغدير> آورده است .
ولى نام صحيح كتاب نامى است كه استاد طباطبائى در تراثنا شمارهء 16ص 8ش 304و شمارهء 21ص 190ش 12و نيز در الغدير فى التراث الاسلامى ص 56ش 12بيان نموده كه <جزء فى >را از اسم حساب ننموده , چرا كه اين نوع الفاظ قطعاً از اسم كتاب نيستند.
128 طرق حديث الغدير (عربى , خطى )
محمد بن على شيبانى (كوفى ) قرن 4ق .
الغدير ج 1ص 104ش 175
129 طرق حديث الغدير (عربى , خطى )
محمود بن احمد خراسانى (ابى طاهر, ابن حمدان ) م قرن 5ق .
طرق حديث من كنت مولاه (دهبى ) ش 44
130 طرق حديث من كنت مولاه (عربى , چاپى )
محمد بن احمد ذهبى (شمس الدين ) م 748
تذكرة الحفاظ ج 3ص 1043
سير أعلام النبلاء ج 17ص 169ش 100و ج 1(مقدمه ) از بشار عواد معروف ص 75 فهرست نسخه هاى خطى كتابخانهء دانشگاه تهران ج 3ص 523مجموعهء شمارهء 1080
در اين كتاب حدود پنجاه طريق يا از خود ذهبى و يا از ديگران به نقل ذهبى امثال طبرى براى حديث <من كنت مولاه فعلى مولاه >و در بعضى قضيهء غدير و در اكثر موارد هر دو آمده كه پس از نقل هر كدام مؤلف تحليل و بحث فنى ];ّّرجالى كوتاهى نموده است .
نكات قابل توجه :
1 اين كتاب توسط استاد فقيد علامه سيد عبدالعزيز طباطبائى تحقيق و هم اكنون در راه چاپ و نشر است .
2 نسخهء كتابخانهء مركزى دانشگاه تهران در ضمن مجموعه اى از ورقهء 211ـ 224است كه جمعاً 125ورق و 25فحه است .
3 علامهء طباطبائى در تراثنا شمارهء 4ص 70ش 154و شمارهء 28(عبدالجبار رفاعى ) ص 128ش 1659از اين كتاب با نام <حديث من كنت مولاه فعلى مولاه >و در تحقيق سير أعلام النبلاء (بشار عواد معروف ) با نام <طرق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه >ياد شده است , و نام <رسالة فى حديث الغدير>نيز آمده است .
131 طرق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه (عربى , خطى )
عبدالرحيم بن حسين عراقى (زين الدين , ابوالفضل , كردى , رازيانى , مهرانى , شافعى , مصرى ) م 806ق .
ذيل تذكرة الحفاظ (ابن فهد) ص 231
نكته قابل توجه :
در كتاب النجوم الزاهرة ج 13ص 35مى گويد كه مصنفات مؤلف را در كتاب المنهل الصافى گفته است و به احتمال قوى اين هم در آنها بوده است .
رق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه <نيشابورى ) = طرق من كنت مولاه (عربى , خطى )>
رق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه <ذهبى >= طرق حديث من كنت مولاه (عربى , خطى )
رق حديث الولاية (غريفى ) = الولاية الكبرى (عربى , خطى )
رق حديث الولاية لاميرالمؤمنين (ع ) (غريفى ) = الولاية الكبرى (عربى , خطى )
132 طرق خبر الولاية (عربى , خطى )
على بن عبدالرحمن قناتى (ابوالحسن , كاتب , بغدادى ) م 413ق .
رجال النجاشى ص 270ش 706
تنقيع المقال ج 2ص 295
الذريعة ج 15ص 163ش 1059
الغدير ج 1ص 155ش 9
معجم رجال الحديث ج 12ص 70ش 8236
133 طرق من كنت مولاه (عربى , خطى )
محمد بن عبدالله نيشابورى (حاكم , صاحب المستدرك على الصحيحين , ابن البيع ) م 405ق .
معرفة علوم الحديث (از مؤلف ) ص 312 و در چاپ ديگر ص 252
از عبارت مؤلف در كتاب (معرفة علوم الحديث ) مورد بالا اين اسامى نيز استفاده مى شود, <طرق من كنت مولاه فعلى مولاه >كه دو كلمهء اضافه شده از نسخهء ديگر آن كتاب <معرفة علوم الحديث ) است , و نيز نام ><من كنت مولاه >چراكه در ظاهر عبارت فقط همين را آورده و كلمهء <طرق >را چند جمله قبل بيان نموده و بقيه حالت عطف به آن را دارند.
همچنين نام <طرق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه >در كتاب الغدير فى التراث الاسلامى ص 117ش 33آمده است .
و اما اين نام (طرق من كنت مولاه ) از همه صحيح تر به نظر مى رسد زيرا چنانچه گفته شد <من كنت مولاه >كه دركتاب معرفة علوم الحديث آمده به ظاهر عطف به كلمه <طرق >است كه در جملات قبل آمده و در متن اصلى كتاب هم اضافهء <فعلى مولاه >نيامده است .
رق من كنت مولاه فعلى مولاه (نيشابورى ) = طرق من كنت مولاه (عربى , خطى )
منبع: www.balagh.net
93 الرحيق المختوم (عربى , خطى )
سيد على بن محمد (سلطان العما) نقوى (تاج العلما, هندى , نصيرآبادى , لكنهوئى ) م 1312ق .
الذريعة ج 10ص 173ش 315
94 الردّ على الحرقوصيّة (عربى , خطى )
محمد بن جريرى طبرى (ابوجعفر, عامى ) م 310ق .
رجال النجاشى ص 322ش 79
الفهرست (شيخ طوسى ) ص 150ش 640
مناقب آل أبى طالب (ابن شهر آشوب ) ج 3ص 25
معالم العلماء ص 106ش 715
ينابيع المودة ج 1ص 113
البداية و النهاية ج 11 157
اقبال الاعمال ص 453
الذريعه ج 10ص 193ش 483و ج 16ص 25ش 95
الغدير ج 1ص 152ش 1
چنانچه سيد در اقبال فرموده مؤلف در اين كتاب هفتاد و پنج طريق براى حديث غدير و آنچه پيامبر (ص ) در حق اميرالمؤمنين (ع ) در باب ولايت فرموده آورده است . در مناقب مى گويد: در اين كتاب هفتاد و اندى طريق , براى حديث براى حديث غدير جمع آورى شده و در كتاب <البداية و النهاية>آمده كه او كتابى از مؤلف ديده كه در آن احاديث غدير جمع آورى شده و در دو مجلد بزرگ است .
نكات قابل توجه :
1 نامهاى ديگر كتاب چنين است : 1 <كتاب الولاية>در مناقب آل أبى طالب و معالم العلماء (ابن شهر آشوب ) وپنابيع المودة 2. <كتاب غدير خم >در الفهرست (شيخ طوسى ) و الذريعه در موردى 3 <كتاب الولاية فى جمع طرق ];ك ك حديث من كنت مولاه >در الغدير فى التراث الاسلامى ص 35ش 4 و معجم ما كتب عن الرسول و اهل البيت (ع ) ج 6 512ش 16875<الفضائل > در تذكرة الحفظ (به مطلب چهارم از كتاب الرد على الحر قوصيّة مراجعه شود) 5و 6و7.و <الولاية فى طرق حديث الغدير>و<كتاب الغدير> در الغدير و <كتاب الرد الحرقوصية>, و اما همين نام (الرد على الحرقوصية) در بقيهء موارد و آدرسها از قبيل اقبال و الذريعه آمده است .
البته در بعضى موارد اصلاً نامى براى كتاب بيان نشده است .
2 مؤلف كتاب به تصريح سيد بن طاووس در اقبال , طبرى عامى است نه شيعى .
3 شيخ طوسى و نجاشى در كتابهايشان سند خود تا مؤلف را نسبت به اين كتاب آورده اند.
4 در سير أعلام النبلاء ج 14ص 274ش 175و معجم الادباء ج 18ص 80تصريح نموده اند كه مؤلف كتابى به نام كتاب <الفضائل >يا <فضائل على بن ابى طالب >دارد كه در ابتداى آن از صحبت احاديث غدير بحث نموده است .
در همان جلد از معجم الادباء ص 84دارد: كه يكى از شيوخ در بغداد غدير خم را تكذيب نموده بود, كه على بن ابى طالب هنگامى كه پيامبر به غدير رسيده بود در يمن بوده است , و قصيده اى ايراد كرد كه اين مفهوم در آن گفته شده بود.
هنگاميكه طبرى اين سخن را شنيد طرق حديث غدير خم را بيان نمود و جمعيت بسيارى به خصوص از شيعيان جمع شدند تا كلمات او را بشنوند... .
در همين باره تذكرة الحفاظ ج 2ص 713مى گويد: وقتى طبرى كلام ابن ابى داود در حديث غدير را شنيد كتاب <فضائل >را تدوين نمود و در آن از تصحيح آن حديث صحبت نمود. سپس مى گويد: مجلدى از طرق حديث غدير راديدم و از زيادى طرق آن بسيار تعجب كردم .
از اين كلام و كلامى كه از سير أعلام النبلاء گذشت در حد احتمال مى توان استفاده نمود كه اين كتاب (الردّ على الحر قوصية) يك جلد يا بيشتر از كتاب فضائل مؤلف است كه اختصاص به اين حديث داده شده بود.
5 از آنچه در معجم الادباء نقل شد مى توان احتمال داد كه اين كتاب نوشتهء شخصى از كلام طبرى باشد.
95 رسالة الغدير فى امامة الامير(عربى , چاپى )
سيد على حائرى (لاهورى , رضوى , كشميرى ).
بمبئى (هند).
];ّّسالة الغدير فى امامة الامير (نقوى ) = موعظهء غدير (فارسى , چاپى )
96 رساله غديريّه (فارسى , چاپى )
سيد جلال الدين بن محمد على تهرانى . 1318ق .
فهرست الفبائى كتب خطى كتابخانهء آستان قدس رضوى : ص 418
نكات قابل توجه :
1 تأليف اين كتاب در سال 1335ق انجام شده است .
2 نسخهء اصل اين كتاب كه با خط شكسته مؤلف است همراه با كتابخانهء مؤلف به كتابخانهء آستان قدس رضوى اهداء شده و در زمان حيات مولف به آن مكان انتقال يافته است . نسخه اين كتاب در مجموعهء شماره 12346كتابخانه ءياد شده است .
3 نام كتاب در كتاب <الغدير فى التراث الاسلامى >ص 90ش 85<رسالة فى الغدير> آمده است .
97 رسالهء غديريه (فارسى , چاپى )
سيد محمد على بن حسين شهرستانى (هبة الدين , حسينى , حائرى ) م 1386ق .
ترجمه : عليرضا خسروانى تهرانى (قاجار).
شركت سهامى مطبوعات اسلامى , تهران , سال 1367ق , 1326ش .
رقعى , 14ص .
الذريعة ج 16ص 28ش 108
اين كتاب شامل چهار فصل است :
1 حديث غدير. 2 اجمالى از حديث غدير.3 تفصيل حديث غدير. 4 تحقيق در مفاهيم و معانى حديث غدير,كه در آخر اين بخش ده شاهد براى تفسير كلمه <مولى >مى آورد.
نكات قابل توجه :
1 اين كتاب ترجمهء كتاب <الغديرية>است و در سال 1363ق ترجمه شده است .
2 چاپ اين كتاب همراه با سه كتاب ديگر به صورت مجموعه اى در صد و ده صفحه انجام گرفته است . كتابهاى ];ّّاين مجموعه عبارتنداز: 1 كتاب امت و امامت (ترجمه : الامة و الامامة, از همين مؤلف و ترجمهء همين مترجم )2همين كتاب 3 چكامهء اعظمى (قصيده ايست از شاعرى نامعلوم با ترجمهء همين مترجم ) 4 مؤلفان مؤلف جليل ادام الله ظله (كه توسط مترجم جمع آورى شده است ), و نام <الغديرية>براى كتاب آية الله شهرستانى در همين كتاب درضمن كتب ايشان آمده است .
3 در الذريعة و نيز كتاب الغدير فى التراث الاسلامى ص 184ش 74تعداد صفحات كتاب را 107صفحه بيان نموده اند در حاليكه اين كتاب اين كتاب ـ چنانچه گفته شد ـ 14صفحه بيش نيست . شايد 107صفحه اشاره به همان 110صفحه است كه تعداد صفحات كل مجموعه است , و اشتباهاً براى اين كتاب بيان شده است .
4 در الذريعة ظاهراً نامى از اصل كتاب يعنى : <الغديرية>نبرده است . براى توضيح بيشتر به الغديرية در همين كتابنامه مراجعه شود.
سالهء غديريه (قارى ) = غديريه (فارسى , چاپى )
سالة فى أقسام المولى (مفيد) = أقسام المولى فى اللسان (عربى , چاپى )
سالة فى تحقيق لفظ المولى (مفيد) = أقسام المولى فى اللسان (عربى , چاپى )
98 رسالة فى تفسير حديث الغدير(عربى , چاپى )
محمد بن موسى .
فهرست نسخه هاى خطى كتابخانهء مجلس شورى (تهران ) ج 7ص 30 270
99 رسالةفى حديث الغدير (عربى , چاپى )
سيد على نب خلف مشعشعى (سيد على خان , والى هويزه , هويزى ) م 1088ق .
أمل الامل ج 2ص 186
رياض العلماء ج 4ص 79
];ّّالذريعة ج 5ص 175ش 763
اين كتاب در رد شبهات سيد شريف جرجانى در حديث غدير تأليف شده است .
نكات قابل توجه :
1 در الذريعه از اين كتاب با نام <جواب اعتراضات السيد الشريف الجرجانى >ياد شده , و گفته اين كتاب گزيده اى ازكتاب <النور المبين فى اثبات النص على أميرالمؤمنين (ع ) است كه آنرا به شيخ على (صاحب الدر المنثور) هديه نموده است .>
همچنين در تراثنا شمارهء 21(عبدالجبار رفاعى ) ص 323ش 476كتاب را از ريحانة الادب و الذريعه با نام <جواب اعتراضات السيد الشريف الجرجانى على حديث الغدير>آورده است .
2 در رياض العلماء در ضمن تأليفات مؤلف مجموعه اى را ياد آور مى شود كه آن را از مؤلفاتش انتخاب نموده و به اضافهء مطالب جالب ديگر و به شيخ على سبط شهيد ثانى هديه نموده و صاحب رياض العلماء آنرا ديده و هيچ اشاره به اين كه كتاب دربارهء غدير است ننموده است .
ولى از قرائن موجود احتمال مى رود كه اين كتاب همان كتابى است كه حاج آقا بزرگ معرفى نموده است .
3 لقب مؤلف در تمام موارد مشعشعى و در أمل الامل شعشعى و نيز شعشبى است .
سالة فى حديث الغدير (ذهبى ) = طرق حديث من كنت مولاه (عربى , خطى )
100 رسالة فى الغدير (فارسى , خطى )
مهدى بن نصير استرآبادى (ميرزا خان , وزير, منش الممالك ) م حدود 1160ق . فهرست نسخه هاى خطى كتابخانه ءدانشگاه تهران ج 9ص 1246مجموعهء شماره 2477
ميراث اسلامى ايران سال 1373ش , ص 303
اين كتاب به سبك ادبى و بلاغت فارسى تأليف شده است .
نكات قابل توجه :
1 كتاب در مجموعه اى از نسخ خطى كتابخانهء دانشگاه تهران متعلق به قرن دوازدهم از ورقهء 268ـ 289و حدود42فحه است كه احتمالاً در عصر مؤلف نگاشته شده است , و اين نسخه از اين كتاب عيناً در كتاب ميراث اسلامى ];ّّايران چاپ شده است .
2 مؤلف كتاب وزير مشهور نادر شاه , ميرزا مهدى خان است .
101 رسالة فى الغدير (عربى , خطى )
فهرست كتب اسماعيلية (پوناوالا) ص 136
نكات قابل توجه :
1 اين كتاب در مجموعهء اول از كتابخانهء شيخ عبدالقبوم در بمبئى همراه با دو رسالهء ديگر است : 1 <رسالة فى غدير خم من مختصر المصنف >از؟ 2 همين كتاب 3 رساله اى او نعمان مصرى (قاضى ).
2 احتمال مى رود كتابهاى آن مجموعه هر سه از قاضى نعمان مصرى باشند كه در نتيجه مؤلف اين دو كتاب غديرنيز معلوم مى گردد.
102 رسالة فى الغدير(عربى , خطى )
محمد رضا بن نصر الله جعفرى (شكورى ).
اين كتاب دربارهء معنى كلمه <مولى >و اينكه مولى فقط به معنى ولايت بر ديگران است بحث نموده و نيز اشاره اى به ديگر معانى اين كلمه دارد.
اين كتاب مقالهء مؤلف است كه در مهرجان الامام على (ع ) در لندن سال 1410ق ايراد نموده است .
103 رسالة فى الغدير (فارسى , خطى )
محمد باقر بن حسين على فقيه ايمانى (اصفهانى ) م 1370ق .
سالة فى الغدير (نقوى ) = موعظهء غدير(فارسى , خطى )
سالة فى الغدير (شهرستانى ) = الغديريّة(عربى , خطى )
];ّّسالة فى الغدير (تهرانى ) = رسالهء غديريّة(فارسى , خطى )
104 رسالة فى غدير خم من مختصر المصنف (عربى , خطى )
فهرست كتب اسماعيلية (پوناوالا) ص 136به كتاب <رسالة فى الغدير>از؟ مراجعه شود.
.jpg "کتاب شناسی غدیر(4)")
محمد بن محمد مفيد (ابن المعلم , عكبرى , بغدادى ) م 413ق .
تحقيق : محمد مهدى نجف .
اين كتاب مناظرهء شيخ مفيد با متكلم معتزلى <بهشميّة>است كه با سه اشكال بر دلالت لفظ <مولى >بر امامت واينكه اين معنى حقيقت در آن لفظ نيست امامت را انكار نموده بود. شيخ مفيد با جواب دادن از اشكالات و ثابت نمودن اينكه آن معنى در آن لفظ حقيقت است , امامت را اثبات نموده است .
مشخصات چاپى , توضيحات و غيره به جز بعضى موارد در كتاب <اقسام المولى فى اللسان >آمده است .
سالهء ولايت (احمد بن محمد) = حديث الولاية (عربى , خطى )
واة خبر غدير خم على حروف المعجم (دارى )= حديث الغدير (آبى ) (عربى , خطى )
.jpg "کتاب شناسی غدیر(4)")
اسدالله داستانى (بنيسى ).
انتشارات قيام , قم , چاپ اول , سال 1369ش .
نيم جيبى , 64ص .
در اين كتاب مطالبى دربارهء روز غدير و وقايعى كه در امتهاى گذشته در اين روز (هجدهم ذى الحجه ) اتفاق افتاد ونيز دعا و اعمال مختصرى از غدير با عنوانهايى كه همه با كملهء <امروز>شروع مى شوند آورده شده است .
];ّّعناوين كتاب چنين است : مقدمه , امروز آتش ابراهيم (ع ) را نمى سوزاند, امروز عصاى موسى (ع ) همه چيز رامى بلعد, امروز موسى (ع ) وصى خود را بر مى گزيند, امروز عيسى (ع ) جانشين خود را معرفى مى كند, امروز سليمان جانشين خود را مى شناساند, امروز روز عهد معهود و ميثاق مشهور سعد مسعود است , امروز اين ده عمل را خالصانه بجاى آوريد, امروز بر اين پانزده كار همت گماريد, امروز به صحنهء غدير خم خوب بنگريد, و در آخر شعرى طولانى ازمؤلف در غدير است .
107 روز سرنوشت (فارسى , چاپى )
مهدى رحيمى .
بنياد بعثت (واحد كودكان و نوجوانان ) تهران , چاپ اول , سال 1407ق , 1365ش .
رقعى , 58ص .
در اين كتاب در يازده قسمت ابتدا مقدمات قضيهء غدير در چند قسمت و سپس داستان آيهء <و أنذر عشيرتك الاقربين >و بعد داستانهاى غدير, همچنين ترجمهء خطبهء آن و در آخر پيامدهاى قضيهء غدير از رحمتهاى خدا وخوشحالى مؤمنين و نيز ناراحتى منافقين به زبان كودكانه و شيوا بيان شده است .
108 روز فرخندهء عيد غدير خم (فارسى , چاپى )
انجمن اسلامى دبيرستان مهر (تبريز).
دبيرستان مهر, تبريز, سال 1389ق , 1347ش .
( ز )
109 زاد المسير الى حق الغدير, 2ج (عربى , چاپى )
سيد حسن اطهرى .
مشهد, سال 1387ق .
110 زيارت غدير (از امام هادى (ع ))(فارسى , چاپى )
على اكبر گلفشانى .
چاپ اول .
جيبى , 71ص .
( س )
111 سرود غدير. 2ج (فارسى , خطى )
سيد احمد بن على حسينى (اشكورى ).
اين كتاب شامل قصايد و اشعار فارسى است كه بعد از چاپ حدود دو جلد چهارصد صفحه اى و تقريباً شامل چهار صد قصيده و شعر فارسى در غدير از شعراى قديم و جديد خواهد بود.
در ابتداى هر قطعهء شعرى معرفى شاعر بصورت بسيار مختصر در پاورقى آمده است .
112 سلام بر غدير كه پوششى است در پهناى تاريخ (فارسى , چاپى )
سيد فضل الله صلواتى (يزدى ).
چاپ اول : چاپخانهء جوادى , يزد, سال 1396ق , 1355ش , 1977 .
چاپ دوم : همان چاپخانه , سال 1397ق , 1356ش .
؟, 65ص .
.jpg "کتاب شناسی غدیر(4)")
محمد بن عبدالحسينى امينى .
چاپ : مهر, قم , سال 1412ق , 1370ش .
وزيرى : ص
اين كتاب مختصرى از كتاب <الغدير فى الكتاب والسنة والادب >از والد مؤلف علامهء امينى است كه با قلمى شيوانوشته شده است .
با توجه به اينكه كتاب <الغدير>شامل بحثهاى سندى و رجالى مفصلى است , نويسنده از يازده جلد كتاب مزبور,مطالب مهم را تلخيص و استخراج كرده و به صورت كتاب حاضر درآورده است .
به همين جهت كتاب حاضر شامل يازده بخش ـ كه تعداد مجلدات كتاب <الغدير>است ـ و يك ضميمه در آخراست .
];ك ك موضوعات مطرح شده چنين است :
مقدمه : انگيزهء نگارش الغدير, بحث ولايت در الغدير, مبناى تحقيق و تضنيف علامهء امينى .
سپس تلخيص كتاب شروع شده و در هر بخش خلاصهء يك جلد از الغدير است :
1 داستان غدير, بررسى سند حديث غدير, حديث غدير و آياتى قرآنى , بررسى دلالت حديث غدير. 2 شعر دردنياى اسلام و سپس شروع غديريه هاى قرن اول و دوم شامل شش غديريه و چند بحث در آنها. 3 غديريه هاى قرن سوم و چهارم , شامل دو غيريه و مباحث مطرح شده در آنها. 4 غديريه هاى قرن چهارم تا ششم , شامل شش غديريه ومباحث در ضمن آنها. 5 غديريه هاى قرن ششم و هفتم , شامل يك غديريه , و نيز ابحاث مفصل من جمله باب مفصل شاهكارهاى عمر. 7 غديريه هاى قرن نهم , شامل يك غديريه , و شورع ابحاث مفصل كتاب <الغدير>در مناقب ساختگى و نيز شمارش مثالب خلفا و بزرگان عامه كه در اين جلد فقط ابوبكر است . 8 ادامهء ابحاث مناقب دروغين وبيان مثالب كه خلفا و عثمان گفته شده است . 9 دنبالهء ابحاث عثمان . 10 موارد عبدالله بن عمر و سپس معاويه . 11ادامهء ابحاث معاويه , در آخر سخنى دربارهء ترجمه هاى فارسى الغدير.
لازم به توضيح است مطالبى كه در ضمن غديريه ها بيان شده بسيار پر محتوى و مهمتر از خود غديريه ها هستند.
نكتهء قابل توجه :
براى كتابشناسى بهتر به كتاب <الغدير>مراجعه شود.
.jpg "کتاب شناسی غدیر(4)")
فخر الدين حجازى (خراسانى , سبزوارى ).
كتابخانهء هاشمى , تهران , سال 1388ق , 1347ش .
جيبى , 60ص .
اين كتاب در دو قسمت : قسمت اول شامل ده بخش در جوانب غدير به طور خلاصه و گاهى تحليل ها كوتاه , وقسمت دوم در پنج بخش در امامت و امام و اميرالمؤمنين (ع ) و غدير است . توضيح اين قسمتها چنين است .
قسمت اول : اـ مقدمه 2 داستان غدير 3 سيماى غدير 4 معنى مولى 5 حديث غدير 6 حديث چند از سنيان 7مدارك حديث غدير 8 روايان غدير از صحابه 9 راويان غدير از مؤلفين 10 روايان غدير از علماء.
قسمت دوم با عنوان مقام ولايت : 1 حقيقت امامت 2 امتياز امام 3 امام كدام است 4 على (ع ) امام راستين 5اكمال دين .
نكات قابل توجه :
1 اين كتاب چهارمين نشريهء كتابخانهء هاشمى (يوسف آباد, تهران ) و بصورت هديه است .
2 مدارك اين كتاب در اكثر موارد از كتابهاى معاصرين است .
( ش )
115 شرح أسانيد الغدير(عربى , خطى )
حسين بن عبدالله معتوقى (قطيفى , كويتى ).
در اين كتاب حدود ششصد سند تا بيش از صد و بيست صحابى براى حديث و واقعهء غدير جمع آورى شده است و در واقع خلاصه اى است فهرست وار از كتاب مفصل مؤلف به نام <تصحيح أسانيد الغدير>.
براى توضيح بيشتر به آن كتاب مراجعه شود.
رح حدث من كنت مولاه (خزاعى ) = بيان من كنت مولاه (عربى , خطى )
116 شرح الخطبة الغديرية
سيد محمد تقى بن باقر نقوى (خراسانى , قاينى ).
كتاب شرح خطبهء پيامبر (ص ) در غدير است .
.jpg "کتاب شناسی غدیر(4)")
سيد محمد تقى نقوى .
مقدمه , ويرايش , تنظيم و پاورقى , مهدى جعفرى .
مؤسسهء فرهنگى انتشاراتى منير, مؤسسهء تحقيقاتى فرهنگى جليل , چاپ اول , سال 1415ق , 1374ش , 1995 .
وزيرى , 512ص .
كتاب شامل مقدمه و سپس شرح خطبه در هفتاد و چهار قطعه و در هر قطعه همراه با توضيحات و مطالب مربوط ودر پايان خاتمه اى شامل توضيح پى آمده هاى غدير و وقايع بعد از آن است , بيان مطالب مهم كتاب از اين قرار است :
پيشگفتار: واقعهء غدير خم , اسناد حديث غدير, روات حديث غدير از صحابه و علما و دانشمندان .
توحيد و مباحث مربوط به آن , واقعه غدير خم , خصايص على (ع ) كه شش خصيصه است , فضيلت على (ع ) برديگران , دربارهء پيامبر (ص ), دربارهء قرآن , حديث ثقلين , جنگهاى اميرالمؤمنين (ع ): جنگ جمل در هفت بخش ,];ك ك جنگ صفين در يازده بخش , جنگ نهروان در سه بخش , مناقب و امتيازات مخصوص به اميرالمؤمنين (ع ), كه نه امتيازآورده . حضرت بقية الله (عج ) كه سد حديث آمده است پيرامون امام و امامت , خصايص امام زمان (عج ) كه بيست خصيصه است , نماز و روزه , امر به معروف و نهى از منكر, پنجاه آيه در حق على (ع ).
خاتمه ء: حارث بن نعمان و نزول آيهء <سئل سائل بعذاب واقع >اجمالى از وقايع پس از غدير: داستان عقبه , در خانه ءام سلمه , صحيفهء ملعونه , رحلت پيامبر (ص ) سقيفهء بنى ساعده , سكوت على (ع ) اعراض مردم از على (ع )ً
.jpg "کتاب شناسی غدیر(4)")
سيد طالب بن على خرسان (حسينى , نجفى ) .
دارالنشر, قم , چاپ اول , سال 1411ق .
جيبى , 102ص .
كتابى به نام <غديريات هادفة>از جناب سيد طالب بن يوسف خرسان هست .
( ص )
119 صحنه اى از غدير خم (فارسى , چاپى )
حسن رحيمى .
تهران , سال 1390ق .
چاپ ديگر: تهران , سال 1391ق , 1349ش .
جيبى , 16ص .
اين كتاب مصور است .
120 صلاة الغدير (عربى , خطى )
محمد بن مسعود عياشى (ابونضر, سلمى , سمرقندى ).
رجال النجاشى ص 352ش 944
نكتهء قابل توجه :
در كتاب <معجم ما كتب عن الرسول و أهل البيت (ع ) >ج 6ص 120ش 14776كلمهء <كتاب >را به ابتداى نام كتاب اضافه نموده , كه شايد براى عبارت نجاشى است . ولى اين كلمه اضافه است چرا كه نجاشى در اكثر بلك همهء مواردكتابش در ابتداى هر نامى اين كلمه را آورده است .
.jpg "کتاب شناسی غدیر(4)")
جمعى از شعراى هند.
چاپ : چاپخانهء اثنى عشرى , دهلى (هند), سال 1344ق , 1926م .
وزيرى , 96ص .
اين كتاب شامل مقدمه و ترجمهء خطبهء غدير يه اردو و سپس بيست و يك قصيده از شعراى معروف هند در غديراست , كه يا عغزل و يا به طور سلسله اى و يا شامل دو يا سه يا چهار بند و به اصطلاح اردو <مطلع >هستند.
( ض )
.jpg "کتاب شناسی غدیر(4)")
ذبيح الله بن محمد على محلاتى , م 1406.
كتابفروشى اسلاميه , تهران , سال 1396ق , 1354ش .
رقعى , 134ص .
اين كتاب در ردّ شبهات مطرح شده در استدلال و معنى حديث غدير است .
از ابتدا تا صفحهء 53و از صفحهء 92تا 128در اين باره است .
ولى از صفحه 54تا 79در احاديث وجوب خمس در موارد هفتگانهء آن و جواب اشكالات گفته شده , و از صفحه ء81تا 91در توضيح مسئلهء شفاعت پيامبر و اهل بيت (ع ) و اثبات آن است !
123 ضياء الغدير(اردو, چاپى )
وصى محمد فيض آبادى (ضياء الواعظين , هندى ).
چاپ هاى متعدد در: دهلى (هند), كراچى و لاهور (پاكستان ).
( ط )
124 طراز الكلم فى ماروى فى غدير خم (عربى , خطى )
محمد بن على دمشقى (ابن طولون , ابن خمارويه , حنفى ) م 953ق .
125 طرق حديث الغدير (عربى , خطى )
حسن بن ابراهيم علوى (نصيبى ).
لسان الميزان ج 2ص 240ش 2392
126 طرق حديث الغدير (عربى , خطى )
عبيدالله بن احمد (ابى زيد) انبارى (ابوطالب , ابن ابى زيد) م 356ق .
رجال النجاشى ص 233ش 617.
تنقيح المقال ج 2ص 163ش 6716
الغدير ج 1ص 154ش 4
معجم رجال الحديث ج 10ص 90ش 6666
نكتهء قابل توجه :
در الفهرست (شيخ طوسى ) ص 103ش 343و الفهرست (نديم ) ص 247فقط نام كتاب الامامة و در معالم العلماءص 499<الامامة> آمده است , ولى از آنجا كه در رجال نجاشى در تأليفات مؤلف كتاب الامامة را جداى از اين كتاب نامبرده معلوم مى گردد كه اين دو, كتابهاى جداگانه هستند.
127 طرق حديث الغدير (جزء فى ...)(عربى , خطى )
على بن عمر درا قطنى (ابوالحسن , بغدادى ) م 385ق .
كفاية الطالب ص 60
الغدير ج 1ص 154ش 7
نكات قابل توجه :
1 در مناقب آل ابى طالب (ابن شهر آشوب ) ج 3ص 25نام مؤلف را به ظاهر جزو كسانى آورده كه حديث غدير رادر كتابهاى خود نقل نموده اند و اشاره اى هم به كتابش ننموده است .
2 در تراثنا شمارهء 21(عبدالجبار رفاعى ) ص 323ش 471به نقل از علامه سيد عبدالعزيز طباطبائى نام كتاب را<جزء فى طرق حديث الغدير> آورده است .
ولى نام صحيح كتاب نامى است كه استاد طباطبائى در تراثنا شمارهء 16ص 8ش 304و شمارهء 21ص 190ش 12و نيز در الغدير فى التراث الاسلامى ص 56ش 12بيان نموده كه <جزء فى >را از اسم حساب ننموده , چرا كه اين نوع الفاظ قطعاً از اسم كتاب نيستند.
128 طرق حديث الغدير (عربى , خطى )
محمد بن على شيبانى (كوفى ) قرن 4ق .
الغدير ج 1ص 104ش 175
129 طرق حديث الغدير (عربى , خطى )
محمود بن احمد خراسانى (ابى طاهر, ابن حمدان ) م قرن 5ق .
طرق حديث من كنت مولاه (دهبى ) ش 44
130 طرق حديث من كنت مولاه (عربى , چاپى )
محمد بن احمد ذهبى (شمس الدين ) م 748
تذكرة الحفاظ ج 3ص 1043
سير أعلام النبلاء ج 17ص 169ش 100و ج 1(مقدمه ) از بشار عواد معروف ص 75 فهرست نسخه هاى خطى كتابخانهء دانشگاه تهران ج 3ص 523مجموعهء شمارهء 1080
در اين كتاب حدود پنجاه طريق يا از خود ذهبى و يا از ديگران به نقل ذهبى امثال طبرى براى حديث <من كنت مولاه فعلى مولاه >و در بعضى قضيهء غدير و در اكثر موارد هر دو آمده كه پس از نقل هر كدام مؤلف تحليل و بحث فنى ];ّّرجالى كوتاهى نموده است .
نكات قابل توجه :
1 اين كتاب توسط استاد فقيد علامه سيد عبدالعزيز طباطبائى تحقيق و هم اكنون در راه چاپ و نشر است .
2 نسخهء كتابخانهء مركزى دانشگاه تهران در ضمن مجموعه اى از ورقهء 211ـ 224است كه جمعاً 125ورق و 25فحه است .
3 علامهء طباطبائى در تراثنا شمارهء 4ص 70ش 154و شمارهء 28(عبدالجبار رفاعى ) ص 128ش 1659از اين كتاب با نام <حديث من كنت مولاه فعلى مولاه >و در تحقيق سير أعلام النبلاء (بشار عواد معروف ) با نام <طرق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه >ياد شده است , و نام <رسالة فى حديث الغدير>نيز آمده است .
131 طرق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه (عربى , خطى )
عبدالرحيم بن حسين عراقى (زين الدين , ابوالفضل , كردى , رازيانى , مهرانى , شافعى , مصرى ) م 806ق .
ذيل تذكرة الحفاظ (ابن فهد) ص 231
نكته قابل توجه :
در كتاب النجوم الزاهرة ج 13ص 35مى گويد كه مصنفات مؤلف را در كتاب المنهل الصافى گفته است و به احتمال قوى اين هم در آنها بوده است .
رق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه <نيشابورى ) = طرق من كنت مولاه (عربى , خطى )>
رق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه <ذهبى >= طرق حديث من كنت مولاه (عربى , خطى )
رق حديث الولاية (غريفى ) = الولاية الكبرى (عربى , خطى )
رق حديث الولاية لاميرالمؤمنين (ع ) (غريفى ) = الولاية الكبرى (عربى , خطى )
132 طرق خبر الولاية (عربى , خطى )
على بن عبدالرحمن قناتى (ابوالحسن , كاتب , بغدادى ) م 413ق .
رجال النجاشى ص 270ش 706
تنقيع المقال ج 2ص 295
الذريعة ج 15ص 163ش 1059
الغدير ج 1ص 155ش 9
معجم رجال الحديث ج 12ص 70ش 8236
133 طرق من كنت مولاه (عربى , خطى )
محمد بن عبدالله نيشابورى (حاكم , صاحب المستدرك على الصحيحين , ابن البيع ) م 405ق .
معرفة علوم الحديث (از مؤلف ) ص 312 و در چاپ ديگر ص 252
از عبارت مؤلف در كتاب (معرفة علوم الحديث ) مورد بالا اين اسامى نيز استفاده مى شود, <طرق من كنت مولاه فعلى مولاه >كه دو كلمهء اضافه شده از نسخهء ديگر آن كتاب <معرفة علوم الحديث ) است , و نيز نام ><من كنت مولاه >چراكه در ظاهر عبارت فقط همين را آورده و كلمهء <طرق >را چند جمله قبل بيان نموده و بقيه حالت عطف به آن را دارند.
همچنين نام <طرق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه >در كتاب الغدير فى التراث الاسلامى ص 117ش 33آمده است .
و اما اين نام (طرق من كنت مولاه ) از همه صحيح تر به نظر مى رسد زيرا چنانچه گفته شد <من كنت مولاه >كه دركتاب معرفة علوم الحديث آمده به ظاهر عطف به كلمه <طرق >است كه در جملات قبل آمده و در متن اصلى كتاب هم اضافهء <فعلى مولاه >نيامده است .
رق من كنت مولاه فعلى مولاه (نيشابورى ) = طرق من كنت مولاه (عربى , خطى )
منبع: www.balagh.net
.jpg "با وجود قرآن و حدیث چه احتیاجی به تقلید داریم؟")
