سئوال 1: غدير چه معنايى دارد؟
پاسخ : رود كوچكى كه مقدار كمى آب همواره در آن جارى باشد.
چون در صحراى نزديك ((جحفه )) رود كوچكى وجود داشت آن را به صحراى غدير نام نهادند.
سئوال 2: چرا حادثه عظيم بيعت مردم با امام على (ع ) با نام غدير معروف شد؟
پاسخ : بيابان غدير خم پس از سرزمين ((جحفه )) در 3 ميلى مكه قرار دارد، و در آنجا رود هميشه جارى وجود داشت ، چون براى اعلام ولايت امام على (ع ) و بيعت 120 هزار حاجى از زن و مرد، دو روز در آنجا توقف كردند، و در آن هواى گرم و كمبود آب ، از آن رود كوچك استفاده مى شد، آن حادثه بزرگ به نام ((غدير )) معروف شد. از آن پس در نوشته ها و گفته ها و شعرهاى گوناگون ، روز بيعت عمومى مردم با حضرت اميرالمؤ منين (ع ) با نام غدير مطرح گرديد.
سئوال 3: آيا با نامهاى ديگرى نيز آمده است ؟
پاسخ : نام معروف حادثه عظيم بيعت عمومى مردم با امام على (ع ) همان غدير است اما با نامهاى ديگرى نيز مطرح شده است مانند:
يوم الو لايه (روز اعلام ولايت )
يوم البيعه (روز بيعت )
يوم الدوح (روز بزرگ ، كه حادثه بزرگى در آن رخ داد، يا روزى كه مردم در كنار درختان تنومند صحراى غدير، از سايه هاى آن استفاده مى كردند و سايبان براى خود درست نمودند.)
سئوال 4: حادثه عظيم در چه روزى تحقق يافت ؟
پاسخ : روز پنجشنبه ، سال دهم هجرت ، هيجدهم ذى الحجه ، درست هشت روز پس از عيد قربان ، در صحراى غدير خم فرمان بيعت عمومى مردم با حضرت اميرالمؤ منين (ع ) از طرف خدا و فرشته وحى صادر شد كه : يا ايهاالرسول بلغ ماانزل اليك .
(اى پيامبر آنچه نسبت به ولايت على (ع ) به تو ابلاغ كرده ايم براى مردم بازگو)
سئوال 5: پس از كدام مراسم مهمى غدير شكل گرفت ؟
پاسخ : پس از مراسم حج واجب ، كه مسلمانان بلاد اسلامى چون شنيدند، رسول خدا(ص ) در اين مراسم شركت دارد، به گونه اى گسترده شركت كردند، و چون آخرين حج رسول خدا(ص ) و در روزهاى آخر عمر آن حضرت بود آن را ((حجه الوداع )) ناميدند.
شيخ كلينى روايت كرده است كه حضرت رسول خدا(ص ) بعد از هجرت ده سال در مدينه ماند و حج بجا نياورد تا آنكه در سال دهم خداوند عالميان اين آيه را فرستاد كه :
و اذن فى الناس بالحج يا توك رجالا و على كل ضامر ياتين من كل فج عميق ليشهدوا منافع لهم .
(اى رسول خدا! در ميان مردم براى سفر حج ندا در ده و همه را به مراسم حج فراخوان تا مردم پياده و سواره و از راه دور بسوى تو آيند) پس امر كرد رسول خدا(ص ) مؤ ذنان را كه با آواز بلند به مردم اطلاع دهند كه رسول خدا(ص ) در اين سال به حج مى رود.
سئوال 6: چرا در آخرين سفر حج پيامبر (ص ) حماسه غدير مطرح شد ؟
پاسخ : هر پيامبرى داراى جانشين و امام بوده و رسول خدا(ص ) نيز مى بايست جانشين و امامى داشته باشد كه او را معرفى و براى او از مردم بيعت بگيرد، اما در كجا؟ و در ميان كدام جمعيت ؟
در كدام اجتماع عظيمى مى شود مسئله بيعت براى امامت امام على (ع ) را بگوش مسلمانان جهان رساند؟ اجتماع عظيمى چون سفر حج ، آن هم حجه الوداع ، كه همه مسلمانان از سراسر بلاد اسلامى به جهت حضور شخص پيامبر (ص ) شركت كرده بودند بهترين موقعيت بود.
سئوال 7: حجه الوداع چيست ؟ و كدام خاطره را در ذهن انسان تداعى مى كند؟
پاسخ : شركت رسول گرامى اسلام در مراسم حج سال دهم هجرت را ((حجه الوداع )) مى نامند. زيرا ديگر پيامبر اسلام نتوانست به حج برود، آخرين سفر حج آن حضرت را وداع با حج ناميدند، و چون پس از مراسم حج آن سال در روز هيجدهم ذى الحجه در صحراى غدير خم ، ولايت امام على (ع ) و ديگر امامان معصوم شيعه تا قيام حضرت مهدى (ع ) را مطرح كرد و از عموم مسلمانان بيعت گرفت ، نام حجه الوداع ، حادثه غدير خم را در دلها زنده مى كند.
سئوال 8: چرا در شهر مكه يا عرفات و منى در مراسم حج بيعت با اميرالمؤ منين (ع )مطرح نگرديد؟
پاسخ : فرمان الهى پس از خارج شدن از مكه به رسول خدا(ص ) ابلاغ شد، و برخى از علل آن چنين است . اگر در مراسم شهر مكه يا عرفات يا منى اين حقيقت مطرح مى شد شايد جاذبه روز غدير را نداشت و دلها و مغزها را بخود جذب نمى كرد، چون همه در حال عبادت و انجام مراسم بودند.
اما پس از پايان مراسم حج و كوچ كردن حاجيان بسوى شهر و ديار خود، زمينه بيشترى براى بيعت با امام (ع ) وجود داشت .
سئوال 9: چرا در حادثه عظيم بيعت عمومى مسلمين با امير المؤ منين (ع ) با نام غديرمعروف شد؟
: اين يك امر طبيعى است . در تمام ملتها اين شيوه نامگذارى رواج دارد، كه گاهى يك حادثه تاريخى را با نام شهرى يا خيابانى ، يا كوهستانى ، يا نام فرد خاصى مطرح مى كنند. چون در صحراى سوزان غدير خم ، 120 هزار حاجى از نظر آب در زحمت بودند و همه از يك رود كوچكى استفاده مى كردند، آن حادثه بزرگ ، و آن خاطره نورانى با نام آن رود كوچك ((بنام غدير )) با صحراى غدير مشهور شد.
سئوال 10: چرا در سرزمين ((جحفه )) اين حادثه عظيم سامان يافت ؟ آنجا چه امتيازىداشت ؟
پاسخ : چون همه مسلمانان پس از مراسم حج براى رفتن به شهرهاى خود تا سرزمين ((جحفه )) با يكديگر همراه بودند، كه از آنجا تقسيم شده هر يك بسوى شهر و ديار خود مى رفتند.
سرزمين جحفه چهار راهى است كه مردم سرزمين حجاز را با ديگران از هم جدا مى كند، از آنجا راهى بسوى مدينه در شمال ، و راهى به سوى عراق ، و راهى بسوى مصر در غرب ، و راهى بسوى يمن در جنوب وجود دارد.
سرزمين اگر فرمان الهى تحقق نمى يافت ، ديگر اجتماع بزرگى از همه مسلمانان بلاد اسلامى شكل نمى گرفت و همه پراكنده مى شدند. و چون در آن روزگارى ، راديو، تلويزيون ، ماهواره ، تلكس خبرى ، تلگراف ، وجود نداشت ، ابلاغ پيام الهى به همه مسلمانان در تمام بلاد اسلامى غير ممكن بود. پس امتياز بزرگ سرزمين غدير آن بود كه مى توانستند، مسلمانان بلاد اسلامى را در آنجا گرد هم آورند.
سئوال 11: چرا در شهر مدينه ، يا ديگر مراسم مذهبى بيعت با امير المؤ منين (ع ) مطرحنشد؟
پاسخ : خداوند بزرگ صحراى غدير را برگزيد و علت آن بود كه اگر در شهر مدينه يا ديگر مراسم مذهبى بيعت با ولايت مطرح مى گرديد، از حضور همه مسلمانان بلاد اسلامى خبرى نبود و در محدوده مرزهاى مشخص ، يا زمان و مكان مشخص محصور مى شود. در صورتى كه در مراسم حج جهانى و شركت مسلمانان همگانى است . پس براى جهانى شدن غدير مى بايست در مدينه يا ديگر مراسم ياد شده اين مهم صورت نپذيرد.
سئوال 12: چرا حجه الوداع براى اين مهم انتخاب شد؟
اسخ : چون سفر آخرين پيامبر (ص ) بود و بايد جانشين خود را معرفى مى كرد، و اجتماع بى سابقه اى از مسلمانان ديگر بلاد اسلامى در آنجا گرد مى آمدند، و همه مسلمانان پس از انجام مراسم حج در يك حالت معنوى ، عبادى خاصى بودند، كه آن حالات معنوى در ديگر اجتماعات يافت نمى شد و حجاج معمولا پس از بازگشت به وطن خود وقايع مهم سفر را بازگو و حكايت مى كنند.
سئوال 13: آيا حضرت اميرالمؤ منين (ع ) در آغاز اين سفر با پيامبر (ص ) بود؟
پاسخ : خير، امام على (ع ) از طرف رسول خدا(ص ) در شهر يمن بود كه عازم مكه شد، اما حضرت زهرا(س ) از آغاز تا پايان سفر حجه الوداع همواره با پيامبر بوده و حوادث و تحولات روز غدير و پس از آن را شاهد بود.
سئوال 14: در ميان هموار جايگاه سخنرانى پيامبر را چگونه فراهم كردند؟
پاسخ : پيامبر خدا(ص ) دستور داد تا اشتران را خوابانده و از جهاز شتران جايگاه بلندى براى سخنرانى آماده سازند، بگونه اى كه بتواند براى آن جمعيت انبوه سخن بگويد و همگان او را به روشنى بنگرد.
سئوال 15: شمار مردم در آن اجتماع عظيم چقدر بود؟
پاسخ : تعداد جمعيت انبوه روز غدير را مختلف ثبت كرده اند، برخى 124 هزار نفر و بعضى 100 هزار، و بعضى 90 هزار، و گروهى 120 هزار نفر نوشته اند.
سئوال 16: اجتماع بزرگ غدير چه ويژگيهايى داشت ؟
پاسخ : ويژگيهاى فراوانى داشت مانند:
1 اجتماعى از تمام بلاد اسلامى بود.
2 حاضران پس از اعمال حج با جاذبه هاى معنوى خاصى گرد هم آمدند.
3 انگيزه اجتماع معنوى و با فرمان الهى بود.
4 فراوانى اين اجتماع در آن روزگاران بى نظير بود.
سئوال 17: آيا چنان اجتماع بزرگى را مى شود در جاى ديگرى گرد آورد؟
پاسخ : نه هرگز!! زيرا ارتش هاى بزرگ آن روزگاران با همه فراخوانى و جمع آورى نيروها نمى توانستند آن تعداد از جمعيت را گرد هم آوردند، و با همه تلاش 10 هزار يا 15 هزار نفر را گرد مى آورند.
و ديگر اجتماعات ، جاذبه حضور پيامبر را نداشت ، و از جاذبه هاى معنوى حج برخوردار نبود.
سئوال 18: سخنرانى رسول خدا(ص ) چگونه آغاز و پايان يافت ؟
(ص ) پس از آنكه در جايگاه بلند سخنرانى قرار گرفت . با حمد و ستايش الهى و اعتراف گرفتن از حاضران بحث را آغاز كرد و فرمود: شما درباره من چگونه شهادت مى دهيم ؟ همه مردم پاسخ دادند: شهادت مى دهيم كه تو فرمان خدا را ابلاغ و ما را به خوبيها دعوت كردى خدا تو را پاداش نيكو دهد. پيامبر (ص ) فرمود: ايهاالناس من اولى الناس بالمؤ منين من انفسهم ؟
(اى مردم ! چه كسى نسبت به مؤ منان از خودشان سزاوارتر است ؟) همه پاسخ دادند: خدا و پيامبر او دانا ترند.
آنگاه پيامبر (ص ) نزول فرشته وحى و آخرين فرمان الهى پيرامون
مومى مردم با على (ع ) و يازده فرزندانش را تا قيامت ، مطرح و از همگان اقرار و اعتراف گرفت و همگان را به پخش اين خبر و فرمان الهى ، فرمان داد، و در پايان سخنرانى ، فرمان بيعت عمومى را صادر فرمود كه همه زن و مرد حاضر در صحراى غدير با امام على (ع ) بيعت كردند.
سئوال 19: پيامبر (ص ) امام على (ع ) را چگونه براى بيعت معرفى كرد؟
پاسخ : پس از ابلاغ ولايت امام على (ع ) و يازده امام ديگر از فرزندان او، آن حضرت را به جايگاه بلند سخنرانى فرا خواند، دست او را گرفت و بلند كرد به گونه اى كه زير بغل پيامبر (ص ) پيدا شد و فرمود:
فمن كنت مولاه فعلى مولاه
(پس هر كس را من رهبر او مى باشم ، پس على (ع ) نيز رهبر اوست .)
سئوال 20: اول كسى كه با امام على (ع ) بيعت كرد چه كسى بود؟
پاسخ : پس از ابلاغ وحى ، و فراخوان امام على (ع ) به جايگاه سخنرانى ، اول كسى كه دست على (ع )
را گرفت وبا آن حضرت بيعت كرد، شخص رسول خدا(ص ) بود و سپس ديگران با امام بيعت كردند.
سئوال 21: بيعت با اميرالمؤ منين (ع ) از كى آغاز و تا چه زمانىبطول انجاميد؟
پاسخ : امروز اخذ راى با نوشتن ورقه هاى مخصوص انتخابات انجام مى گيرد، اما در آن روزگاران بگونه ديگرى بود كه دست در دست امام مى گذاشتند و به او بعنوان رهبر سلام مى كردند. كه بيعت مردان از ظهر روز غدير تا شب ، و زنان تا پاسى از شب گذشته بطول انجاميد.
مرحوم شيخ عباس قمى اينگونه نقل مى كند:حضرت رسول (ص ) از منبر فرود آمد و آن وقت ، نزديك زوال بود در شدت گرما، پس دو ركعت نماز كرد. و مؤ ذن آن حضرت اذان گفت و مردم نماز ظهر را با آن حضرت بجا آوردند. پس به خيمه خود مراجعت فرمود و امر كرد خيمه اى براى حضرت اميرالمؤ منين (ع ) در برابر خيمه آن حضرت بر پا كردند و حضرت اميرالمؤ منين (ع ) در آن خيمه نشست . پس حضرت رسول خدا(ص ) دستور داد تا مسلمانان فوج فوج به خدمت آن حضرت رفته و بگويند: ((اسلام عليك يا اميرالمؤ منين )) پس مردان چنين كردند.
آنگاه امر فرمود تا همسران آن حضرت و زنان مسلمانان كه همواره بودند بروند و با امام على (ع ) بيعت كنند.
سئوال 22: اگر در آن روز بيعت با امام انجام نمى گرفت چه مى شد؟
كامل نمى شد، و امت اسلامى بدون رهبر، سرگردان و مضطرب مى گشت و ديگر گرد آوردن چنان اجتماع بزرگى غير ممكن بود و رسالت پيامبر (ص ) نا تمام مى ماند كه جبرئيل هشدار گونه وحى الهى را اينگونه براى پيامبر (ص ) خواند: ((و ان لم تفعل فما بلغت رسالته (اگر امروز براى على (ع ) بيعت نگيرى رسالت خود را به پايان نبرده اى )
سئوال 23: آيا پيامبر هم بيعت كرد؟ به دستور چه كسى ؟
پاسخ : مردم با فرمان خدا و پيامبر (ص ) با امام على (ع ) بيعت كردند، زيرا رسالت پيامبران بدون امامت تداوم نخواهد يافت .
سئوال 24: آيا زنان هم بيعت كردند؟
پاسخ : يكى از جلوه هاى زيباى غدير، عمومى بودن همگانى بودن آن است كه همه اقشار جامعه ، از سفيد و سياه ، از سرمايه دار و تهيدست ، از مهاجر و انصار، و از زن مرد، همه و همه در آن روز بزرگ نقش داشتند و با اميرالمؤ منين (ع ) بيعت كردند؟
آرى زنان هم بيعت كردند كه زنان هم از ديدگاه اسلام حق انتخاب دارند. حق شركت در سرنوشت خويش را دارند و آزادند.
سئوال 25: مردان و زنان چگونه با اميرالمؤ منين (ع ) بيعت كردند؟
پاسخ : مردان خدمت امام على (ع ) آمده دست در دست آن حضرت گذاشته مى گفتند: ((السلام عليك يا اميرالمؤ منين ))
پس از پايان بيعت عمومى مردان وقتى نوبت به زنان رسيد، امام در جلوى خيمه بر نشست ، طشت آبى مقابل آنحضرت نهادند و امام دست مبارك در آب طشت فرو برد، آنگاه زنان مسلمان جلو مى آمدند دستى بر آب زده مى گفتند: ((السلام عليك يا امير المؤ منين (ع ) ))
سئوال 26: به هنگام بيعت ،زنان و مردان خطاب به امام على (ع ) چه مى گفتند؟
پاسخ : زنان و مردان با نام اميرالمؤ منين (ع ) سلام مى دادند و مى گفتند: ((السلام عليك يا اميرالمؤ منين (ع . و برخى مانند ابابكر و عمر و عثمان جلو آمده خطاب به امام على (ع ) گفتند: بخ بخ لك يا ابا لحسن لقد اصبحت مولاى و مولى كل مومن و مومنه .
(درود بر تو، درود بر تو اى پدر حسن ! از هم اكنون امام من و امام هر مرد و زن مسلمانان مى باشد.)
سئوال 27:روز غدير فرشته وحى چه آياتى را آورد، و از پيامبر چه خواست؟
آيه 67 سوره مائده را آورد،از پيامبر خواست كه ((در روز غدير براى امام على (ع ) و يازده امام ديگر از فرزندان آن حضرت ، از عموم مردم بيعت بگيرد. )) و هشدار داد كه : اگر امروز ولايت امام على (ع ) و يازده امام ديگر را اعلام نكنى و براى آنان بيعت نگيرى ، رسالت خود را ناقص گذاشته اى .
سئوال 28: چرا پيامبر (ص ) از جبرئيل خواست كه او را معاف دارد؟
پاسخ : چون رسول خدا(ص ) از گروه هاى مخالف اطلاع داشت ، و از توطئه هاى سياسى ، نظامى آنان باخبر بود، و مى دانست كه براى بدست گرفتن حكومت و قدرت سياسى جامعه برخى پيمان سياسى نظامى امضاء كردند و برخى ديگر با يكديگر هم سوگند شده تا پس از پيامبر (ص ) قدرت را بدست گيرد كه خود فرمود:
و سالت جبرئيل (ع ) ان يستعفى لى السلام عن تبليغ ذلك اليكم ، ايها الناس لعلمى بقله المتقين ، و كثره المنافقين ،و ادغال الاثمين ،و حيل المستهزئين بالاسلام
(از جبرئيل ((درود خدا بر او باد )) در خواست كردم ، تا مرا از اعلام ولايت على (ع ) معاف بدارد، زيرا اى مردم مى دانم كه تعداد پرهيزكاران اندك ، و شمار منافقان فراوان است ، و گنهكارانى پر فريب ، و نيرنگ كارانى كه اسلام را مورد استهزاء قرار مى دهند وجود دارند.
سئوال 29: در روز غدير فرشته وحى كدام تهديد را مطرح كرد؟
پاسخ : چون نبوت و رسالت بدون امامت و رهبرى ، دوام نمى آورد و ره آورد رسالت بر باد مى رود، تهديد كرد كه : ((و ان لم تفعل فما بلغت رسالته )).
(اگر امروز براى امام على (ع ) و يازده امامان ديگر از فرزندان آن حضرت بيعت نگيرى ، رسالت خود را ناقص گذاشته اى ).
سئوال 30: در روز غدير فرشته وحى چه وعده اى به پيامبر (ص ) داد؟
: چون پيامبر (ص ) از عمق كينه توزى مخالفان با خبر بود و مى ترسيد كه پس از اعلام ولايت و فرمان بيعت عمومى دست به شورش بزنند، و دست به شمشير ببرند، و حرمت فرمان الهى ، و رسالت در هم شكسته شود. از اين رو جبرئيل از طرف خدا به پيامبر وعده پيروزى و حفظ سلامت و امنيت داد كه فرمود: ((والله يعصمك من الناس )) (خدا تو را از مردم حفظ مى كند)
سئوال 31: اگر پيامبران نمى ترسند پسرسول خدا(ص ) در روز غدير از چه مى ترسيد؟
پاسخ : پيامبر خدا(ص ) بر جان خود نمى ترسيد. مى ترسيد كه مخالفان ولايت برابر اعلام بيعت عمومى دست به شورش بزنند
وحدت امت اسلامى خدشه دار شود. مى ترسيد كه مخالفان كينه توز دست به شمشير ببرند و حرمت وحى و رسالت را در هم بشكنند.مى ترسيد كه مخالفان مانع بيعت عمومى شده و رسالت نا تمام بماند.
سئوال 32: پيامبر (ص ) در روز غدير خم از مردم چه خواست ؟
از مردم خواست تا به امامت امام على (ع ) و يازده امام ديگر از فرزندان او ايمان آوردند، و اعتراف كنند. و سپس با امام على (ع ) بيعت كنند و آنگاه پيام آن حادثه عظيم را در شهر و ديار خود به فرزندان و خويشاوندان خود برسانند تا غدير فراموش نشود فرمود:
معاشرالناس ! انى ادعها امامه و واراثه فى عقبى الى يوم القيامه ، و قد بلغت ما امرت بتبليغه ، حجه على كل حاضر و غائب و على كل احد ممن شهد اولم يشهد، ولدااولم يولد، فليبغ الحاضر الغائب ، و الوالد الولد يوم القيامه
، من امامت على (ع ) را در ميان شما باقى مى گذارم كه ماءمور ابلاغ آن بوده ام به شما رسانده ام ، كه حجت آشكارى بر هر حاضر و غائب است . به آنها كه امروز با هستند. و آنان كه در اين جمعيت نيستند. آنان كه هم اكنون از مادر متولد شدند يا در آينده متولد خداهند شد. پس بر حاضران در صحنه غدير، واجب است كه امر الهى را به ديگران كه حضور ندارند برسانند، و بر پدران واجب است كه حماسه غدير را به فرزندان خود تا قيامت بشناسند.)
سئوال 33: آيا در روز غدير ينها بيعت با اميرالمؤ منين (ع ) مطرح بود؟
پاسخ : خير، بيعت با همه امامان معصوم (ع ) از امام على (ع ) تا حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالى فرج الشريف ) مطرح شد. جمع حاضران با دستور خدا به امامت همه امامان اعتراف كردند و سپس چون امام على (ع ) در جمع حاضران ، حضور داشت با آنحضرت بيعت كردند كه رسول خدا (ص ) فرمود: معاشر الناس ! انكم اكثر من ان تصافقونى بكف واحد، فى وقت واحد قد امرنى الله عزوجل ان اخذ من السنتكم الا قرار بما عقدت لعلى اميرالمؤ منين و لمن جاء بعده من الائمه منى و منه .
(اى جمعيت انسانها! جمعيت شما بيشتر از آن است كه بتواند با دست خود با من در اين صحرا بيعت كنيد پس از طرف خدا داده شدم كه از شما اقرار بگيرم نسبت به ولايت على (ع ) و امامت امامان پس از او كه فرزندان من و على هستند.
منبع: www.balagh.net/س
