شيعه در مصر

جمهوری عربی مصر، از لحاظ وسعت، موقعیت جغرافیایی، جمعیت و پیشرفت، مهم ترین کشور عربی است. مصر از نظر تاریخی، جزو کشورهای کهن است. حکومت فراعنه، به حدود 60 قرن قبل از میلاد باز می گردد که بعد از آن دوره ایرانی-ها، یونانی ها و اعراب بر آن حکومت کرده اند. فرهنگ مصر، فرهنگی اسلامی و غنی است که از زمان های قدیم دانش-مندان و اندیش مندان بسیاری در معروف ترین دانش گاه مصر، دانش گاه الازهر فعالیت داشته اند. مصر تنها کشور عربی است که اقتصاد آن نسبت به دیگر کشورهای عربی و افریقایی، پیشرفت چشم گیری داشته است. بیش تر مردم مصر کشاورزند که در دره یا دلتای نیل که قابل کشاورزی است، زندگی می کنند. مهم ترین نقش تعیین کننده از نظر طبیعی و جغرافیایی در مصر، کانال سوئز است. موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی مصر سبب شده این کشور در خاورمیانه و قاره افریقا نقش مهمی ایفا کند.
دین رسمی مصریان، اسلام و بیش تر مردم، پیروان آن هستند. در سال های بعد از قرن اول میلادی، بیش تر مصری ها به مذهب مسیح در آمدند. قبل از فتح مصر، توسط مسلمانان، مردم مصر مسیحی بودند. با ورود سربازان اسلام به مصر گروه بی شماری از مصریان اسلام را پذیرفتند و گروه کمی از آن ها در مذهب مسیح ماندند که آن ها را مسیحی قبطی می-نامند. با وجود این که مسیحیان اقليتي از جمعیت مصر را تشکیل می دهند، ولیکن سوابق تاریخی نشان می دهد که مسلمانان با دیگر مذاهب، به ویژه قبطی ها، پیوند خوبی داشته اند و به حقوق هم احترام می گذاشتند.
پایتخت مصر، قاهره است که با داشتن حدود چهارده میلیون جمعیت، بزرگ ترین شهر محسوب می شود. قاهره قدیم، مراکز اقتصادی، اماکن زیارتی چون زینبیه، مقام سیده زینب، رأس الحسین و سیده نفیسه، نوه امام حسن مجتبی (ع) و دانش گاه قدیمی الازهر را در خود جا داده و یکی از مناطق پرجمعیت است.
حضور شيعيان در مصر، به اندازه حضور اسلام در آن قدمت دارد. در گذشته هاي دور، اين كشور، صاحب يكي از تمدن-هاي باشكوه بود كه قرن های بعد، بر اثر ستم فرعون ها آن تمدن نابود شد. بعد از فتح مصر توسط مسلمانان، اين كشور مركز فرهنگ و علوم اسلامي شد. اوج شكوفايي اين مرحله، از زمان حكومت فاطميان آغاز گشت. حكومتي شيعي كه براي چند قرن عدالت و شكوفايي و پيشرفت را براي مصر به ارمغان آورد. يكي از هديه هاي دولت فاطمي به مصر امروز، دانش گاهي بود كه به عنوان بزرگ ترين دانش گاه جهان اسلام شناخته مي شود. دانش گاه الازهر در زمان دولت فاطمي تأسيس شد و تاكنون به فعاليت خود ادامه داده است و هم اكنون بيش از 130 هزار دانش جو دارد و در مدارس الازهر ده ها هزار دانش آموز تحصيل مي كنند. جالب است بدانيد نام اين دانش گاه به مناسبت يادبود دختر رسول خدا، فاطمه زهرا(س) به ازهر يا الازهر ناميده شده است.
درباره ويژگي هاي مصريان، مي توان گفت آنان نزديك ترين افراد، به اهل بيت(ع) و شيعه اند. شخصيتي به نام محمد حسنين هيكل، از روزنامه نگاران معروف و مشاور عبدالناصر مي گفت: «شما شيعيان به خاطر محبتي كه به اهل بيت(ع) داريد، اسم حسن و حسين را بر اولاد خود مي گذاريد، ما هم همين طور هستيم، اما ما هر دو اسم را يك جا براي بچه هاي-مان انتخاب مي كنيم، حسنين.»
جمله اي جالب، از امام علي (ع)، درباره اهل مصر، در نهج البلاغه در عهد نامه محمد بن ابوبكر هست كه مي فرمايد: « تو را براي فرمان روايي، به جايي مي فرستم كه نزديك ترين افراد به من هستند. آنان اهل مصرند.»
شيعيان مصر حدود هفت صد تا يك ميليون نفرند. گروهي هم به نام اشراف وجود دارند و از شيعيان به شمار نمي آيند، اما به تشيع علاقه مند هستند. اينان گروه هايي كوچك اند كه عقايد شيعي دارند. هر چند، به علت سازمان امنيت، فعاليت رسمي ندارند. بين آنان چند شخصيت مشهور وجود دارد كه درباره اهل بيت و ائمه اطهار (ع) ده ها كتاب چاپ كرده اند، مثل دمرداش العقالي، جناب صالح ورداني يا دكتر راسم نفيس كه نزديك به بيست جلد كتاب، درباره تشيع و اهل بيت (ع) نوشته است. هم چنين، دكتر علي ابوالخير درباره حضرت علي(ع) و پيامبر كتاب دارد.
متأسفانه، حاكميت فعلي مصر، اجازه هيچ نوع فعاليتي را به شيعیان نمي دهد. آنان حاضرند، به بهایيت كه موجب دوري جوانان از اسلام مي شود، اجازه فعاليت بدهند، اما به تشيع اجازه فعاليت نمي دهند.
احمد راسم نفیس، متفکر مصری و استاد دانش گاه، درباره شيعيان مصر مي گويد: «مردم مصر در اصل پیرو مذهب شیعه بودند و بعد به مذهب اهل تسنن گرویدند.»
وی در گفت وگو با روزنامه مصری الناصریه گفت: «در مصر شیعیان زیادی قبل از فاطمیون وجود داشتند، اما نظام سیاسی با ورود فاطمیون به مصر شیعه شد».
به گفته این اندیش مند مصری، شیعیان مصر قبل از فاطمیون مورد ستم قرار می گرفتند. زمانی که دولت شیعه فاطمیون بر سر کار آمد، اجازه داد که دو مذهب شیعی (اسماعیلیه و شیعه امامیه) و دو مذهب سنی (شافعی و مالکی) مطرح شوند.
اين متفكر مصري، مشكل شيعيان مصر را اين گونه مطرح مي كند: «نفوذ در شیعیان مصر مستلزم استفاده از ابزار مالی است و شیعيان مصر هیچ گونه کمک مالی از خارج دریافت نمی کنند و کسانی که تشیع را برگزیده اند، از استادان بزرگ دانش گاه ها، دانش مندان فاضل و پزشکان و مهندسین هستند.»
وقوع انقلاب اسلامي ايران، منجر به فعال شدن گروه هاي آزادي خواه و عدالت طلب در مصر شد كه زمينه فكري آن ها تفكر شيعه بود. گروه «اخوان‌المسلمين» يكي از آن ها بود كه در كشور مصر تحت تأثير انقلاب اسلامي ايران پدید آمد. گروه هاي اسلامي بار ديگر فعال شدند و خالد اسلامبولي، از افسران برجسته وابسته به يكي از اين گروه ها، انورسادات رييس جمهور مصر و امضاكننده پيمان ننگين كمپ ديويد با رژيم صهيونيستي را ترور كرد.
منبع: انتظار نوجوان
/خ