آسيب شناسى آخر الزمان- قسمت اول
نويسنده:حجت الاسلام مهدى نيلى پور
قرآن كريم در يكى از آيات شريف خود دورهاى را به نام دوره ارتداد براى جوامع اسلامى پيش بينى كرده، مىفرمايد:
يا أيّها الذين آمنوا من يرتدّ منكم عن دينه فسوف يأت اللّه بقوم يحبّهم و يحبّونه أذّلة على المومنين اعزّة على الكافرين يجاهدون فى سبيل الله و لا يخافون لومة لائم ذلك فضل الله يؤتيه من يشاء واللّه واسع عليم.1
اى كسانى كه ايمان آوردهايد، هر كه از شما از دينش بازگردد چه باك؛ زودا كه خدا مردمى را بياورد كه دوستشان بدارد و دوستش بدارند. در برابر مؤمنان فروتنند و در برابر كافران سركش؛ در راه خدا جهاد مىكنند و از ملامت هيچ ملامتگرى نمىهراسند. اين فضل خداست كه به هر كس كه خواهد ارزانى دارد، و خداوند بخشاينده و داناست.
بر اساس اين آيه شريفه و با توجه به برداشتى كه علامه طباطبايى (قدس سره) در تفسير الميزان در جلد پنجم (عربى) در توضيح اين آيه شريفه داشتهاند و با توجه به رواياتى كه از اهل بيت عصمت و طهارت (ع) رسيده است ما مىتوانيم پيشگويىهايى براى آينده جوامع اسلامى، از جهت فرهنگى، سياسى و اقتصادى داشته باشيم. از جمله پيشگويىها اين است كه در دوران پايانى عمر زمان و يا به تعبير خود روايات آخرالزمان جوامع اسلامى و مسلمين دچار دو حركت متعاكس از نظر برخورد با ارزشها مىشوند.
بر اساس پيشگويى قرآن دوره ارتدادى براى جوامع اسلامى و مسلمين ممكن است رخ بدهد و در نقطه مقابل به جاى افرادى كه مرتد شدهاند انسانهاى ديگرى با خصوصياتى كه آيه شريفه يك يك آنها را ذكر مىكند،جايگزين مىشوند. از اين مطلب بر مىآيد كه جوامع اسلامى و مخصوصاً جوامعى كه از نظر بنيه هاى اعتقادى دچار ضعفهايى هستند يك دوره ارتداد يا برگشت از ارزشهاى دينى را پيش رو خواهند داشت. البته در نقطه مقابل انسانهايى خواهند بود كه جايگزين اين انسانهاى مرتد مىشوند.
ارتداد در اينجا به معنى برگشت از اصول اعتقادى نيست؛ آنچنان كه در فقه مصطلح است. بلكه يك اصطلاح قرآنى است كه به معنى برگشت از ارزشهاست. وقتى كه ما مراجعه به روايات اسلامى مىكنيم مىبينيم در آنها هم نشانههايى بر اين موضوع وجود دارد. بر همين اساس، بحثى تنظيم كردهايم به نام آسيب شناسى آخرالزمان، يعنى آفتهايى كه ممكن است گروههايى از مردم و يا ارزشها و مقدسات در دوره آخر الزمان گرفتار آن بشوند. به عبارتى وقتى كه شما خانواده را و برخورد پدر و مادر و فرزندان را در دوره آخر الزمان از ديدگاه روايات مورد دقت قرار مىدهيد مىبينيد كه آسيبها و آفتهايى در خانوادهها و در ارتباط بين افراد و اعضاء خانواده ممكن است وجود داشته باشد كه اگر همه مؤمنين اين آفتها و آسيبها را به دقت از ديدگاه معصومين (ع) مورد مطالعه قرار بدهند چند نتيجه براى آنها خواهد داشت .
نتيجه اول اين است كه آنها براى اينكه در دامن اين آفتها و آسيبها نيفتند براى خودشان نوعى حراست و حفاظت ايجاد مىكنند. نتيجه ديگر اينكه براى آنها زمينه يك نحوه پيش بينى و زمان شناسى فراهم مىشود.
در دوره آخرالزمان بر اساس اين آيه شريفه يك دوره بازگشت از ارزشها وجود دارد كه شما با مراجعه به روايات تفصيل ، تفسير و تبيين اين بازگشت را به دقت مىبينيد. در روايات از يك سو آسيبهايى كه در آخرالزمان متوجه مقدسات و ارزشهايى چون امر به معروف و نهى از منكر، قرآن، اذان، برخورد با علما و ... مىشود ذكر شده است. از سوى ديگر آسيبهايى كه براى آحاد مردم جامعه؛ مانند علما، حكام، پدر و مادرها، فرزندان، زنان و مردان پيش مىآيد يكى يكى به آنها اشاره شده است.
از ديدگاه ديگر مىتوانيم به اين قصه اين جور نگاه كنيم كه آسيبهايى ممكن است از نظر اقتصادى، سياسى و اخلاقى و اعتقادى گريبانگير مردم شود كه علم به اين آسيبها نوعى روشنى در ذهن انسان ايجاد مىكند، افقى را باز مىكند كه باعث مىشود انسان مواظبتهاى جدّى نسبت به خودش داشته باشد و وظيفه خودش را بهتر تشخيص دهد.
حضرت استاد مطهرى در كتابى كه در باره حضرت مهدى (ع) دارند به همين آيه شريفه اشاره مىكند.
اين آيه شريفه مىفرمايد: اى كسانى كه ايمان آوردهايد اگر عدهاى از شما در پايبندى به اصول و ارزشهاى دينى دچار برگشت و ارتجاع و ارتداد شدند خداوند متعال جانشين مىكند گروه ديگرى از مؤمنين كه آنها در مرحله ديندارى و دين باورى بسيار بسيار قوى و خالصانه عمل مىكنند. گروهى كه جانشين شما هستند با اين خصوصيات هستند كه »يُحبّهم و يحبّونه«؛ آنها خداوند متعال را دوست دارند و خداوند متعال هم ايشان را دوست دارند كه يك پيوند عاطفى دو طرفه بين اين گروه از مؤمنين و خداوند و از طرف خداوند با اين افراد وجود دارد. از خصوصيات ديگرى كه اينها دارند اين است كه در برابر مؤمنين انسانهاى متواضع و فروتنى هستند »اذلّة على المؤمنين« كه نشان دهنده ارتباط سالم اجتماعى است كه بين اين گروه مؤمنين وجود دارد. صفت بعدى كه خداوند متعال براى اين گروه ذكر مىكند مىفرمايد: »أعزّة على الكافرين«؛ در برابر بيگانگان فكرى و در برابر كسانى كه از نظر فكرى انسانهاى سالمى نيستند و در حد كفر و نفاق هستند موضعگيرى سخت دارند و هيچ نرمشى در برابر آنها نشان نمىدهند. صفت بعدى اين گروه جانشين اين است كه »يجاهدون فى سبيل الله«؛ در مسير خداوند متعال از خودشان و از مال خودشان مايه مىگذارند. اينها روحيه جهادى و يا به عبارتى روحيه بسيجى دارند و در مسير خدا از همه موجودىهاى خودشان سعى مىكنند كه مصرف كنند. و باز صفت ديگر »و لايخافون لومة لائم«؛ اين چنين افرادى كه جانشين گروه مرتد هستند كسانى هستند كه از سرزنش سرزنش كنندگان و ملامتها، از هر سويى كه باشد ترس و ابايى ندارند و در برابر جنگ روانى كه از طرف دشمن به آنها اعمال مىشود مقاومت دارند. بعد نهايتاً خداوند متعال مىفرمايد : »ذلك فضل اللّه يؤتيه من يشاء«؛ اين گروه جانشين با اين خصوصيات كسانى هستند كه شامل فضل خداوند متعال هستند و بعد مىفرمايد: »والله واسع عليم«.
از اين آيه استفاده مىشود كه در آخرالزمان دو گروه مقابل هم قرار مىگيرند: عدهاى گرفتار فساد و فتنه دوره آخرالزمان و دچار مشكلات مىشوند و به عبارتى ميكروبهايى كه در آخرالزمان وجود دارند در روح آنها نفوذ مىكند و دين آنها را دچار مشكل مىكند و در نقطه مقابل دقيقاً در همان زمان گروه ديگرى وجود دارند كه آنها در برابر اين حوادث و اين آفات اجتماعى و يا دينى مقاومت و صبورى مىكنند، پايمردى از خودشان نشان مىدهند و آنها مىتوانند از زمينهسازان فرج آقا و مولا امام زمان (ع) باشند. بد نيست اين مطلب را خدمتتان عرض كنم به عنوان مژده، مژدهاى كه شايد براى آنها كه معتقد به حركت در مسير امام زمان (ع) هستند، بشارت بسيار زيبايى باشد و نقطه حركتى باشد براى اينكه هر چه بيشتر ما در مسير امام زمان (ع) و ترويج فرهنگ اهلبيت (ع) تلاش بيشترى كنيم .
ذيل همين آيه شريفه روايتى است كه در چند تفسير؛ از جمله در تفسير الميزان و مجمع البيان هم نقل شده است. در اين روايت آمده است كه وقتى اين آيه نازل مىشود سؤال مىشود از پيامبر اكرم (ص) كه اين گروه جانشين چه كسانى هستند؟ در يك روايت بسيار كوتاه و زيبا كه براى همه ايرانيان مؤمن مىتواند اين مژده خير و بشارتى باشد آمده است: پيامبر اكرم (ص) دستشان را بر شانه سلمان زدند و فرمودند »من هولاء«؛ اين گروه جانشينى كه كاملاً معتقد و جدى وارد ميدان دين مىشوند و آن آسيبهاى دوره آخرالزمان كمتر مىتواند در آنها نفوذ كند از ايرانيانى هستند كه معتقد و پا برجا هستند و آنها مىتوانند مروج و مؤيد دين در آن مقطعع زمانى باشند.
اين شايد خودش جاى بحث مفصل داشته باشد كه ما مىتوانيم اين آيات و روايات را در كنار هم بگذاريم و شوق ديندارى بيشتر و روح فداكارى بيشتر در مسير دين را در جوانهايمان كه استعداد ديندارى بالاتر و بهترى دارند احياء كنيم. كه اين به صورت جداگانه مىتواند مورد بحث قرار بگيرد. فقط به عنوان يك مژده خواستم خدمتتان عرض بكنم كه در بعضى از روايات، اين گروه جانشين از نسل سلمان فارسى هستند و يا به عبارتى صحيحتر كه امام صادق (ع) فرمودند: »به سلمان، سلمان فارسى نگوييد، سلمان محمدى (ص)بگوييد« و اينها از تبار سلمان محمدى (ص) هستند.
به هر حال اين آيه شريفه خبر مىدهد از اينكه در يك قطعهاى از زمان گروهى از امت اسلامى دچار ارتداد و برگشت از ارزشها مىشوند و در زندگى هر يك از آنها يكى از آفتها و ميكروبهاى خاص از نظر اقتصادى، سياسى، اعتقادى و اخلاقى وارد مىشود. گروهى در نقطه مقابل آنها با خصلتهايى كه در آيه شريفه ذكر شده وارد مىشوند و پرچم دفاع از دين را بر دوش مىكشند. دقيقاً وقتى كه به روايات رجوع كنيم ما در علائم آخرالزمان مىتوانيم نشانههاى دو گروه را يك يك پيدا كنيم. اين گروهى كه از اعوان، انصار و ياران حضرت مهدى (ع) هستند چند خصوصيتشان در آيه شريفه بيان شده است. آنها كسانى هستند كه خدا را دوست دارند و خدا هم آنها را دوست دارد. كسانى هستند كه در برابر مؤمنين فروتنند در برابر كافرين سربلند و عزيز زندگى مىكنند. كسانى هستند كه اهل جهاد هستند و نهايتاً كسانى نيستند كه با جنگ روانى از ميدان بيرون بروند. اين چند خصوصيتى كه در آيه شريفه ذكر مىكند. امّا، كسانى كه حقيقتاً پيرو اهلبيت (ع) باشند نشانههاى ديگرى هم دارند كه در روايات به شكل تفصيلى توضيح داده شده است. در مورد گروهى هم كه دچار ارتداد مىشوند در روايات نشانههاى زيادى از ايشان مىبينيم كه مىتوانيم با مطالعه روايات به خصوصيت اخلاقى و نشانههاى تفصيلى اين گروه پى ببريم.
مراد ما از بحث آسيبشناسى دوره آخرالزمان اين است كه ما بياييم آن افرادى را كه در آخرالزمان دچار ارتداد از ارزشها مىشوند به تفصيل طبقه بندى كرده و به خصوصيات آنها پى ببريم.
در روايات بر اين مطلب تأكيد شده كه آن آسيبها و آفتهايى را كه در آخرالزمان وجود دارد بشناسيد؛ زيرا اگر آنها را نشناسيد ممكن است دامن شما را هم بگيرد. لذا اگر ما چنين مطالعه تفصيلى داشته باشيم مىتوانيم جايگاه خودمان را مشخص كنيم كه: آيا ما از كسانى هستيم كه نشانههاى ارتداد از ارزشها در زندگى آنها آشكار است يا از كسانى هستيم كه جانشين اين گروه مرتد مىتوانيم باشيم ؟
بنابراين بحث از مقابله دو گروه در آخرالزمان، كه در روايات به آن اشاره شده، از آن رو بر ما لازم است كه ما جايگاه خودمان را و وظيفه خودمان را به شكل روشن در اين اتفاقات و وقايعى كه ممكن است به شكلى در جوامع اسلامى اتفاق بيفتد يا در حال اتفاق باشد، بدانيم و بتوانيم خودمان را در برابر اتفاقهاى ناگوارش مصونيت ببخشيم و ان شاء الله از كسانى باشيم كه جزء سربازان و نوكران آقا امام زمان (ع) قرار دارند.
در بررسى آيات و روايات مربوط به آخر الزمان مىتوان تقسيم بندىها و طبقه بندىهاى متفاوتى ارايه كرد. يك تقسيم بندى اين است كه ما بر اساس گروهها و افراد مختلفى كه در آخرالزمان دچار آسيب و آفت مىشوند به بررسى روايات بپردازيم؛ يعنى وضعيت زنان، مردان، جوانان و... را در آخر الزمان به تفكيك مورد بررسى قرار دهيم. تقسيم بندى ديگر اين است كه بر اساس آفتها و آسيبهاى مختلفى كه گريبانگير جوامع اسلامى مىشود، يعنى آفتهاى اعتقادى، اقتصادى، اخلاقى و... به بررسى روايات بپردازيم. ان شاء الله در قسمت بعدى مقاله در مورد ويژگىهاى منفى مردان و زنان آخرالزمان بيشتر سخن خواهيم گفت.
/خ
يا أيّها الذين آمنوا من يرتدّ منكم عن دينه فسوف يأت اللّه بقوم يحبّهم و يحبّونه أذّلة على المومنين اعزّة على الكافرين يجاهدون فى سبيل الله و لا يخافون لومة لائم ذلك فضل الله يؤتيه من يشاء واللّه واسع عليم.1
اى كسانى كه ايمان آوردهايد، هر كه از شما از دينش بازگردد چه باك؛ زودا كه خدا مردمى را بياورد كه دوستشان بدارد و دوستش بدارند. در برابر مؤمنان فروتنند و در برابر كافران سركش؛ در راه خدا جهاد مىكنند و از ملامت هيچ ملامتگرى نمىهراسند. اين فضل خداست كه به هر كس كه خواهد ارزانى دارد، و خداوند بخشاينده و داناست.
بر اساس اين آيه شريفه و با توجه به برداشتى كه علامه طباطبايى (قدس سره) در تفسير الميزان در جلد پنجم (عربى) در توضيح اين آيه شريفه داشتهاند و با توجه به رواياتى كه از اهل بيت عصمت و طهارت (ع) رسيده است ما مىتوانيم پيشگويىهايى براى آينده جوامع اسلامى، از جهت فرهنگى، سياسى و اقتصادى داشته باشيم. از جمله پيشگويىها اين است كه در دوران پايانى عمر زمان و يا به تعبير خود روايات آخرالزمان جوامع اسلامى و مسلمين دچار دو حركت متعاكس از نظر برخورد با ارزشها مىشوند.
بر اساس پيشگويى قرآن دوره ارتدادى براى جوامع اسلامى و مسلمين ممكن است رخ بدهد و در نقطه مقابل به جاى افرادى كه مرتد شدهاند انسانهاى ديگرى با خصوصياتى كه آيه شريفه يك يك آنها را ذكر مىكند،جايگزين مىشوند. از اين مطلب بر مىآيد كه جوامع اسلامى و مخصوصاً جوامعى كه از نظر بنيه هاى اعتقادى دچار ضعفهايى هستند يك دوره ارتداد يا برگشت از ارزشهاى دينى را پيش رو خواهند داشت. البته در نقطه مقابل انسانهايى خواهند بود كه جايگزين اين انسانهاى مرتد مىشوند.
ارتداد در اينجا به معنى برگشت از اصول اعتقادى نيست؛ آنچنان كه در فقه مصطلح است. بلكه يك اصطلاح قرآنى است كه به معنى برگشت از ارزشهاست. وقتى كه ما مراجعه به روايات اسلامى مىكنيم مىبينيم در آنها هم نشانههايى بر اين موضوع وجود دارد. بر همين اساس، بحثى تنظيم كردهايم به نام آسيب شناسى آخرالزمان، يعنى آفتهايى كه ممكن است گروههايى از مردم و يا ارزشها و مقدسات در دوره آخر الزمان گرفتار آن بشوند. به عبارتى وقتى كه شما خانواده را و برخورد پدر و مادر و فرزندان را در دوره آخر الزمان از ديدگاه روايات مورد دقت قرار مىدهيد مىبينيد كه آسيبها و آفتهايى در خانوادهها و در ارتباط بين افراد و اعضاء خانواده ممكن است وجود داشته باشد كه اگر همه مؤمنين اين آفتها و آسيبها را به دقت از ديدگاه معصومين (ع) مورد مطالعه قرار بدهند چند نتيجه براى آنها خواهد داشت .
نتيجه اول اين است كه آنها براى اينكه در دامن اين آفتها و آسيبها نيفتند براى خودشان نوعى حراست و حفاظت ايجاد مىكنند. نتيجه ديگر اينكه براى آنها زمينه يك نحوه پيش بينى و زمان شناسى فراهم مىشود.
در دوره آخرالزمان بر اساس اين آيه شريفه يك دوره بازگشت از ارزشها وجود دارد كه شما با مراجعه به روايات تفصيل ، تفسير و تبيين اين بازگشت را به دقت مىبينيد. در روايات از يك سو آسيبهايى كه در آخرالزمان متوجه مقدسات و ارزشهايى چون امر به معروف و نهى از منكر، قرآن، اذان، برخورد با علما و ... مىشود ذكر شده است. از سوى ديگر آسيبهايى كه براى آحاد مردم جامعه؛ مانند علما، حكام، پدر و مادرها، فرزندان، زنان و مردان پيش مىآيد يكى يكى به آنها اشاره شده است.
از ديدگاه ديگر مىتوانيم به اين قصه اين جور نگاه كنيم كه آسيبهايى ممكن است از نظر اقتصادى، سياسى و اخلاقى و اعتقادى گريبانگير مردم شود كه علم به اين آسيبها نوعى روشنى در ذهن انسان ايجاد مىكند، افقى را باز مىكند كه باعث مىشود انسان مواظبتهاى جدّى نسبت به خودش داشته باشد و وظيفه خودش را بهتر تشخيص دهد.
حضرت استاد مطهرى در كتابى كه در باره حضرت مهدى (ع) دارند به همين آيه شريفه اشاره مىكند.
اين آيه شريفه مىفرمايد: اى كسانى كه ايمان آوردهايد اگر عدهاى از شما در پايبندى به اصول و ارزشهاى دينى دچار برگشت و ارتجاع و ارتداد شدند خداوند متعال جانشين مىكند گروه ديگرى از مؤمنين كه آنها در مرحله ديندارى و دين باورى بسيار بسيار قوى و خالصانه عمل مىكنند. گروهى كه جانشين شما هستند با اين خصوصيات هستند كه »يُحبّهم و يحبّونه«؛ آنها خداوند متعال را دوست دارند و خداوند متعال هم ايشان را دوست دارند كه يك پيوند عاطفى دو طرفه بين اين گروه از مؤمنين و خداوند و از طرف خداوند با اين افراد وجود دارد. از خصوصيات ديگرى كه اينها دارند اين است كه در برابر مؤمنين انسانهاى متواضع و فروتنى هستند »اذلّة على المؤمنين« كه نشان دهنده ارتباط سالم اجتماعى است كه بين اين گروه مؤمنين وجود دارد. صفت بعدى كه خداوند متعال براى اين گروه ذكر مىكند مىفرمايد: »أعزّة على الكافرين«؛ در برابر بيگانگان فكرى و در برابر كسانى كه از نظر فكرى انسانهاى سالمى نيستند و در حد كفر و نفاق هستند موضعگيرى سخت دارند و هيچ نرمشى در برابر آنها نشان نمىدهند. صفت بعدى اين گروه جانشين اين است كه »يجاهدون فى سبيل الله«؛ در مسير خداوند متعال از خودشان و از مال خودشان مايه مىگذارند. اينها روحيه جهادى و يا به عبارتى روحيه بسيجى دارند و در مسير خدا از همه موجودىهاى خودشان سعى مىكنند كه مصرف كنند. و باز صفت ديگر »و لايخافون لومة لائم«؛ اين چنين افرادى كه جانشين گروه مرتد هستند كسانى هستند كه از سرزنش سرزنش كنندگان و ملامتها، از هر سويى كه باشد ترس و ابايى ندارند و در برابر جنگ روانى كه از طرف دشمن به آنها اعمال مىشود مقاومت دارند. بعد نهايتاً خداوند متعال مىفرمايد : »ذلك فضل اللّه يؤتيه من يشاء«؛ اين گروه جانشين با اين خصوصيات كسانى هستند كه شامل فضل خداوند متعال هستند و بعد مىفرمايد: »والله واسع عليم«.
از اين آيه استفاده مىشود كه در آخرالزمان دو گروه مقابل هم قرار مىگيرند: عدهاى گرفتار فساد و فتنه دوره آخرالزمان و دچار مشكلات مىشوند و به عبارتى ميكروبهايى كه در آخرالزمان وجود دارند در روح آنها نفوذ مىكند و دين آنها را دچار مشكل مىكند و در نقطه مقابل دقيقاً در همان زمان گروه ديگرى وجود دارند كه آنها در برابر اين حوادث و اين آفات اجتماعى و يا دينى مقاومت و صبورى مىكنند، پايمردى از خودشان نشان مىدهند و آنها مىتوانند از زمينهسازان فرج آقا و مولا امام زمان (ع) باشند. بد نيست اين مطلب را خدمتتان عرض كنم به عنوان مژده، مژدهاى كه شايد براى آنها كه معتقد به حركت در مسير امام زمان (ع) هستند، بشارت بسيار زيبايى باشد و نقطه حركتى باشد براى اينكه هر چه بيشتر ما در مسير امام زمان (ع) و ترويج فرهنگ اهلبيت (ع) تلاش بيشترى كنيم .
ذيل همين آيه شريفه روايتى است كه در چند تفسير؛ از جمله در تفسير الميزان و مجمع البيان هم نقل شده است. در اين روايت آمده است كه وقتى اين آيه نازل مىشود سؤال مىشود از پيامبر اكرم (ص) كه اين گروه جانشين چه كسانى هستند؟ در يك روايت بسيار كوتاه و زيبا كه براى همه ايرانيان مؤمن مىتواند اين مژده خير و بشارتى باشد آمده است: پيامبر اكرم (ص) دستشان را بر شانه سلمان زدند و فرمودند »من هولاء«؛ اين گروه جانشينى كه كاملاً معتقد و جدى وارد ميدان دين مىشوند و آن آسيبهاى دوره آخرالزمان كمتر مىتواند در آنها نفوذ كند از ايرانيانى هستند كه معتقد و پا برجا هستند و آنها مىتوانند مروج و مؤيد دين در آن مقطعع زمانى باشند.
اين شايد خودش جاى بحث مفصل داشته باشد كه ما مىتوانيم اين آيات و روايات را در كنار هم بگذاريم و شوق ديندارى بيشتر و روح فداكارى بيشتر در مسير دين را در جوانهايمان كه استعداد ديندارى بالاتر و بهترى دارند احياء كنيم. كه اين به صورت جداگانه مىتواند مورد بحث قرار بگيرد. فقط به عنوان يك مژده خواستم خدمتتان عرض بكنم كه در بعضى از روايات، اين گروه جانشين از نسل سلمان فارسى هستند و يا به عبارتى صحيحتر كه امام صادق (ع) فرمودند: »به سلمان، سلمان فارسى نگوييد، سلمان محمدى (ص)بگوييد« و اينها از تبار سلمان محمدى (ص) هستند.
به هر حال اين آيه شريفه خبر مىدهد از اينكه در يك قطعهاى از زمان گروهى از امت اسلامى دچار ارتداد و برگشت از ارزشها مىشوند و در زندگى هر يك از آنها يكى از آفتها و ميكروبهاى خاص از نظر اقتصادى، سياسى، اعتقادى و اخلاقى وارد مىشود. گروهى در نقطه مقابل آنها با خصلتهايى كه در آيه شريفه ذكر شده وارد مىشوند و پرچم دفاع از دين را بر دوش مىكشند. دقيقاً وقتى كه به روايات رجوع كنيم ما در علائم آخرالزمان مىتوانيم نشانههاى دو گروه را يك يك پيدا كنيم. اين گروهى كه از اعوان، انصار و ياران حضرت مهدى (ع) هستند چند خصوصيتشان در آيه شريفه بيان شده است. آنها كسانى هستند كه خدا را دوست دارند و خدا هم آنها را دوست دارد. كسانى هستند كه در برابر مؤمنين فروتنند در برابر كافرين سربلند و عزيز زندگى مىكنند. كسانى هستند كه اهل جهاد هستند و نهايتاً كسانى نيستند كه با جنگ روانى از ميدان بيرون بروند. اين چند خصوصيتى كه در آيه شريفه ذكر مىكند. امّا، كسانى كه حقيقتاً پيرو اهلبيت (ع) باشند نشانههاى ديگرى هم دارند كه در روايات به شكل تفصيلى توضيح داده شده است. در مورد گروهى هم كه دچار ارتداد مىشوند در روايات نشانههاى زيادى از ايشان مىبينيم كه مىتوانيم با مطالعه روايات به خصوصيت اخلاقى و نشانههاى تفصيلى اين گروه پى ببريم.
مراد ما از بحث آسيبشناسى دوره آخرالزمان اين است كه ما بياييم آن افرادى را كه در آخرالزمان دچار ارتداد از ارزشها مىشوند به تفصيل طبقه بندى كرده و به خصوصيات آنها پى ببريم.
در روايات بر اين مطلب تأكيد شده كه آن آسيبها و آفتهايى را كه در آخرالزمان وجود دارد بشناسيد؛ زيرا اگر آنها را نشناسيد ممكن است دامن شما را هم بگيرد. لذا اگر ما چنين مطالعه تفصيلى داشته باشيم مىتوانيم جايگاه خودمان را مشخص كنيم كه: آيا ما از كسانى هستيم كه نشانههاى ارتداد از ارزشها در زندگى آنها آشكار است يا از كسانى هستيم كه جانشين اين گروه مرتد مىتوانيم باشيم ؟
بنابراين بحث از مقابله دو گروه در آخرالزمان، كه در روايات به آن اشاره شده، از آن رو بر ما لازم است كه ما جايگاه خودمان را و وظيفه خودمان را به شكل روشن در اين اتفاقات و وقايعى كه ممكن است به شكلى در جوامع اسلامى اتفاق بيفتد يا در حال اتفاق باشد، بدانيم و بتوانيم خودمان را در برابر اتفاقهاى ناگوارش مصونيت ببخشيم و ان شاء الله از كسانى باشيم كه جزء سربازان و نوكران آقا امام زمان (ع) قرار دارند.
در بررسى آيات و روايات مربوط به آخر الزمان مىتوان تقسيم بندىها و طبقه بندىهاى متفاوتى ارايه كرد. يك تقسيم بندى اين است كه ما بر اساس گروهها و افراد مختلفى كه در آخرالزمان دچار آسيب و آفت مىشوند به بررسى روايات بپردازيم؛ يعنى وضعيت زنان، مردان، جوانان و... را در آخر الزمان به تفكيك مورد بررسى قرار دهيم. تقسيم بندى ديگر اين است كه بر اساس آفتها و آسيبهاى مختلفى كه گريبانگير جوامع اسلامى مىشود، يعنى آفتهاى اعتقادى، اقتصادى، اخلاقى و... به بررسى روايات بپردازيم. ان شاء الله در قسمت بعدى مقاله در مورد ويژگىهاى منفى مردان و زنان آخرالزمان بيشتر سخن خواهيم گفت.
پی نوشتها:
1.سوره مائده، آيه 54.
/خ
