تعليم و تعلّم در سخنان معصومان عليهم السلام

رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم): «افضل الصدقه ان يعلم المرء علما ثم يعلمه اخاه‏». (1) بهترين صدقه آموختن دانش و تعليم آن به برادر دينى است.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم): «يجى الرجل يوم القيامه و له من الحسنات كالسحاب الركام اوالجبال الرواسى فيقول: يا رب انى لى هذا و لم‏اعملها؟ فيقول هذا علمك الذى‏علمته الناس يعمل به من بعدك‏». (2)
روز قيامت مردى مى‏آيد با حسناتى فراوان هم چون ابر متراكم و يا هم چون كوه‏سر بر افراشته، مى‏گويد: پروردگارا اين حسنات را من انجام نداده‏ام! خطاب مى‏رسداين، آن دانشى بود كه به ديگران آموختى، پس از تو به آن عمل مى‏كنند(در نتيجه اين حسنات به تو مى‏رسد).
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم):«من لم يصبر على ذل التعلم ساعه بقى فى ذل الجهل ابدا». (3) آن كس كه تحمل يك ساعت صبر كردن براى آموختن دانش را نداشته باشد براى هميشه‏در ذلت نادانى خواهد ماند.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم): «من كتم علما نافعا عنده الجمه الله يوم القيامه بلجام‏من نار». (4) آن كس كه دانشى را (كه مورد نياز جامعه است) داشته باشد و كتمان كند،روز قيامت لجامى از آتش بر دهانش زده خواهد شد.
امام على (علیه السلام):«تعلموا العلم فان تعلمه حسنه، و مدارسته تسبيح، والبحث عنه‏جهاد و تعليمه لمن لايعلمه صدقه‏». (5) دانش را بياموزيد، آموختن آن حسنه، ادامه دادن آن ذكر خدا، بحث و گفت و گوپيرامون آن جهاد و آموختن آن به آن كس كه نمى‏داند، صدقه است.
امام على (علیه السلام):«تعلم علم من يعلم، و علم علمك من يجهل‏». (6) دانش را از آن كس كه دارد بياموز، و به آن كس كه نمى‏داند ياد بده.
امام على (علیه السلام):«العالم الذى لايمل من تعلم العلم‏». (7) دانشمند كسى است كه از آموختن دانش ملول و خسته نشود.
امام على (علیه السلام):«العالم من لايشبع من العلم و لايتشبع به‏». (8) دانشمند كسى است كه از آموختن علم سير نمى‏شود و وانمود سيرى هم نمى‏كند.
امام على (علیه السلام):«العالم والمتعلم شريكان فى الاجر و لا خير فيما بين ذلك‏». (9) ياد دهنده و ياد گيرنده در ثواب همانند و خيرى كه در بين اين دو باشد نيست(يعنى كسى كه نه عالم باشد نه متعلم مرده‏اى است‏بين زندگان)
امام مجتبى (علیه السلام):(علم الناس علمك، و تعلم علم غيرك، فتكون قد اتقنت علمك، و علمت ما لم‏تعلم). (10) دانش خود را به مردم بياموز و از دانش ديگران بهره‏بگير، هم پايه علميت محكم‏شده و هم آن چه را نمى‏دانى فرا خواهى گرفت.
امام سجاد (علیه السلام):«لو يعلم الناس ما فى طلب العلم لطلبوه ولو بسفك المهج و خوض اللجج‏». (11) اگر مردم بدانند در طلب علم چه فايده‏اى است آن را مى‏طلبند اگرچه با ريختن‏خون دل و فرو رفتن در گرداب‏ها باشد.
امام صادق (علیه السلام): «ان لكل شى‏ء زكاه و زكاه العلم ان يعلمه اهله‏». (12) براى هر چيزى زكاتى است كه بايد پرداخت و زكات دانش آموختن آن به‏اهلش مى‏باشد.
امام صادق (علیه السلام): «من تعلم العلم و عمل به و علم لله دعى فى ملكوت السموات‏عظيما فقيل: تعلم لله و عمل لله و علم لله‏». (13) آن كس كه براى خدا دانش فراگيرد و به آن عمل كند و به ديگران بياموزد، در مقام‏هاى بلند آسمان‏ها عظيمش‏خوانند و گويند: آموخت‏براى خدا و عمل كرد براى خدا و تعليم داد براى خدا.

پي نوشت :

1) بحارالانوار، ج‏2، ص‏25.
2) همان، ص‏18.
3) همان، ج‏77، ص‏164.
4) كنزالعمال، ح‏29142. غرر الحكم، ج‏1، ص‏357.
5) بحارالانوار، ج‏1، ص‏171.6 )
7) همان، ص‏47.
8) همان، ص‏69.
9) همان، ص‏81.
10) بحارالانوار، ج‏78، ص‏111.
11) اصول كافى، ج‏1، ص‏43.
12) بحارالانوار، ج‏78، ص‏247.
13) اصول كافى، ج‏1، ص‏35.

منبع: پایگاه حوزه
/س