احیای قلبی – ریوی (CPR) در ورزشکاران

پیش زمینه

ایست قلبی و یا تنفسی در میان ورزشکاران بسیار شایع می باشد ,در ورزشهایی همچون شنا,اسکی روی آّب (احتمال غرق شدن نوآموز یا ورزشکار وجود دارد که غرق شدگی خود یکی از عوامل توقف سیستم قلبی تنفسی می باشد) و یا در ورزشهای پر برخورد مانند فوتبال و بسکتبال امکان ایست قلبی تنفسی (به دلایلی مانند ضربه مستقیم به قلب و یا قرار گرفتن یک جسم خارجی مانند آدامس در مجرای تنفسی ورزشکاران و ... )وجود دارد پس آگاهی مربی,سرپرست و یا بازیکنان دیگر به عملیات احیا کمک زیادی به برقراری مجدد تنفس و ضربان قلب ورزشکار می کند.
هنگامیکه ورزشکار دچار ایست قلبی و تنفسی میشود مهمترین اقدام شما به عنوان مربی یا سرپرست,تلاش برای برقراری گردش خون و تنفس مصدوم است .
سه دستگاه عصبی,قلبی, تنفسی در ارتباط نزدیک با یکدیگر هستند و اختلال در یکی از آنها دیگر دستگاهها را نیز با مشکل مواجه می سازد .بنابراین برای جلوگیری از ایست قلبی تنفسی باید به سرعت وارد عمل شده و عملیاتی موسوم به عملیات احیا یا CPR را انجام داد.

تعریف احیای قلبی _ریوی

احیای قلبي ريوي به یک سری از اقداماتی گفته میشود که با استفاده از تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی در فردی که تنفس و یا ضربان قلب ندارد باعث بازگردانیدن وی به زندگی می شود. اين مانور حياتي مي تواند بدون احتياج به هيچ وسيله اضافي نيز انجام گيرد و انجام صحيح و به موقع آن جان انسانهاي زيادي را از مرگ حتمي نجات می دهد.
نکته : انجام به موقع و سریعCPR در 6-4 دقیقه اول پس از ایست قلبی تنفسی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و این مدت زمان را زمان طلایی( golden time) می نامند.در مواردي مانند ايست قلبي،تنفسی, غرق شدگی، خفگي، مصرف زياد مواد مخدر و مشروبات الكلي، احياي قلبي ریوي مي تواند فرد را به زندگي بر گرداند.
جهت شروع احياي قلبي ريوي ابتدا بايد مطمئن شويد كه فرد مورد نظر شما به احياي قلبي ريوي نياز دارد بدين منظور:
1- او را صدا زده و به آرامي تكان مي دهيد.
2- برای بررسی تنفس از سه روش Listen ( قرار دادن گوش در کنار دهان ورزشکار به منظور شنیدن صدای تنفس وی) Feel (قرار دادن دست و یا آینه در کنار دهان و بینی ورزشکار به منظور احساس کردن دمای تنفس) و Look (نگاه کردن به حرکات قفسه سینه) استفاده میشود.
به دقت به چهره فرد و حركات قفسه سينه او بنگريد. (چهره كبود و لبهاي تيره رنگ و كبود نشانگر نارسايي گردش خون و عدم اکسیژن رسانی می باشد)
3- نبض کاروتید( این نبض در ناحیه گردن و در شیار قدامی عضله SCM , در کنار سیب انسان "غضروف تیرویید " می باشد.) را به منظور بررسی وجود نبض (ضربان قلب )بررسی نمایید.
نکته:اگر ورزشکار مصدوم بیهوش بود سریع باید راه هوایی وی را باز کرد زیرا عدم هوشیاری خود عاملی برای بازگشت زبان به سمت حلق و مسدود کردن راه هوایی می باشد پس در این حالت باید ابتدا راه هوایی وی را باز کرد .(در مطالب ذیل گفته شده است).
اگر متوجه شدید که مصدوم تنفس و یا نبض ندارد اقدامات زیر را انجام دهید :
1- تماس با اورژانس 115. 2- انجام سریع CPR ا گر مي خواهيد احيا’ قلبي ريوي را انجام دهيد، هرگز به بهانه تماس با اورژانس مصدوم را رها نكنيد. نبايد فرصت را از دست بدهيد. شما هم مي توانيد با احياي قلبي ريوي زندگي اين فرد را نجات دهيد پس مراحل احياي ريوي را آغاز كنيد.
در انجام CPR مرحل زير را با دقت پيش مي گيريم(ABC ):

“A”باز كردن راه هوايي Air way

اولين قدم در احیای قلبی ریوی باز كردن راه هوايي فرد است. در فرد بيهوش تمامي ماهيچه ها شل شده اند که عضلات زبان و گردن هم از اين قاعده مستثني نيستند و احتمال دارد كه زبان به طرف حلق بر گردد و راه هوايي را مسدود كند.

انجام مانور سر عقب_ چانه بالا :

مطابق شکل مقابل كف دست را روي پيشاني مصدوم گذاشته و سر او را به طرف عقب بر گردانيد . همزمان با اين كار دست ديگر را زير چانه او قرار داده و به سمت بالا فشار دهيدبه طوريكه دندانهاي فك بالا و پايين در مقابل هم قرار گيرند. در صورت انجام صحيح اين مراحل شما موفق به باز كردن را ه هوايي مصدوم خواهيد شد.
مراقب باشيد كه دهان فرد را بيش از حد باز نشود چون در اين صورت ممكن است زبان به عقب برگردد و راه هواي را مسدود كند .همچنین نسوج نرم زیر چانه را فشار ندهید زیرا زبان را به سمت حلق رانده و راه هوایی را میبندد.

B”"دادن تنفس مصنوعي Breathing

پس از بازكردن راه هوايي بايد از وضعيت تنفس مصدوم أگاه باشيد. ابتدا قفسه سينه فرد را برهنه كنيد.
سپس استفاده از سه روش Listen,Feel,Look برای بررسی تنفس.
اگر با استفاده از این سه روش تنفس را حس نکردید بايد تنفس مصنوعي را آغاز كنيد. حتي اگر نتوانستيد تشخيص دهيد كه فرد مذكور تنفس دارد يا نه نفس مصنوعي را آغاز كنيد. چون اگر فرد تنفس داشته باشد شما در هنگام تنفس مصنوعي متوجه مي شويد.

تکنیک دادن تنفس مصنوعی:

سر را به عقب متمايل كنيد به صورتيكه دهان كمي بازتر باشد (نحوه باز كردن راه هوايي در مطالب فوق ذکر گردید.)

1_ تنفس دهان به دهان:

با انگشتان دستي كه روي پيشاني مصدوم است سوراخهاي بيني فرد را ببنديد.
دهان خود را روي دهان مصدوم بگذاريد بطوريكه , لبهاي شما كاملا اطراف دهان او را بگيرد.
با يك بازدم عميق، هوا را وارد دهان فرد مصدوم كنيد.
همزمان از گوشه چشم خودبه قفسه سينه فرد نگاه كنيد و ببينيد آيا هنگامي كه درون مجاري هوايي او مي دميد
قفسه سينه بالا مي رود يا نه
وقتي قفسه سينه فرد بالا مي آيد تنفس را قطع و دهان خود را از دهان فرد جدا كرده و بيني او را آزاد بگذاريد
و خودتان براي تنفس بعدي نفس بگيريدهنگام تنفس موثر سينه و شكم مصدوم بالا و پايين مي آيد،
احياگر حس مي كن كه بادكنكي را پر ميكند
و پس از دميدن حجم معيني، مقابل ورود هواي اضافه تر مقاومت احساس ميكند.
به تدريج رنگ پوست فرد از زردي و كبودي به صورتي تغيير مي يابد.

2_ تنفس دهان به بینی:

در هنگامیکه دهان و فک ورزشکار دچار آسیب شده است و یا به دلیل آغشته بودن دهان وی به سم یا استفراغ شدید
امکان تنفس دهان به دهان وجود ندارد و باید از این شیوه استفاده کنیم.
به این صورت که با دست خود کاملا دهان ورزشکار را پوشش می دهیم و این بار دهان را بر روی بینی وی قرار داده
و بازدم خود را به او می دهیم
هنگامیکه قفسه سینه بالا آمد دهان خود را از بینی وی جدا کرده و دستمان را نیز از روی دهان وی بر می داریم
و خود را برای تنفس بعدی آماده می کنیم.

3_ تنفس دهان به دهان و بینی:

معمولا از این روش برای برقراری تنفس کودکانی که در ورزش دچار آسیب تنفسی شده اند
استفاده میشود(مانند کودکانی که ضمن فعالیتهای بدنی "شنا و ژیمناستیک"دچار آسیب می شوند)
در این روش باید دهان و بینی کودکان را کاملا با دهان خود پوشش دهیم.و بازدم خود را به دهان و بینی آنها بدهیم

C”"ماساژ قلبي Circulation

نکته:اگر مصدوم آهسته نفس می کشد یا تنفس او ضعیف است یا به طور کلی تنفسش دچار اشکال است میتوانید از تنفس مصنوعی کمک بگیرید ولی اگر مصدوم نبضی آهسته و ضعیف داست به هیچ عنوان نباید به او ماساژ قلبی دهید زیرا ماساژ برای قلبی که نامنظم و ضعیف می زند ایست کامل را به همراه می آورد.
پس ازدادن يك يا دو تنفس مصنوعي در صورتيكه فرد تنفس خود را بازنيابد بايد نبض فرد را كنترل كرد.

طريقه كنترل كردن نبض:

1- پس از آنكه تنفس مصنوعي تمام شد كف دست را از روي پيشاني فرد بر نداريد و دو انگشت دست ديگر را در وسط گردن
بالاي ناي و حنجره روي برآمدگي جلوي گردن ( سيب آدم ) بگذاريد.
2- انگشتان خود را به آرامي به سمت پايين و كنار آن قسمت بلغزانيد و سپس كمي فشار دهيد.به مدت 5 تا 10 ثانيه اين كار
را ادامه دهيد تامطمئن شويد كه نبض را حس ميكنيد يا نه؟ كنترل كردن نبض احتياج به مهارت و دقت خاصي دارد
3- اگر فرد نبض داشت به تنفس مصنوعي با اندزه دوازده بار در دقيقه ادامه دهيد.
4- اگر فرد نبض نداشت بايد بي درنگ ماساژ قلبي را همراه با تنفس مصنوعي آغاز كنيد.زيرا فرد دچار ايست قلبي شده
و احتمال داردصدمات جبران ناپذيري به مغز وي وارد شود.
5- براي دادن يك ماساژ قلبي موثر علاوه بر اينكه بايد ماساژ را با تكنيك صحيح انجام داد لازم است كه وي را در
وضعيت مناسبي بخوابانيد.بيمار را به پشت خوابانده , مطمئن شويد كه وي روي يك سطح سخت قرار گرفته است.
اگر فرد در رختخواب يا هر سطح نرم ديگري است وقت را تلف نكنيد و فقط كافيست كه او را روي زمين بلغزانيد
يا اينكه يك تخته با هر شي صاف و سخت را از بين پشت او و ملحفه قراردهيد.
6- كنار مصدوم زانو بزنيد.
7- آخرين حد دنده هاي او را با دو انگشت دستي كه به بالاي فرد نزديكتر است بيابيد.انگشتان خود را بسمت بالا بلغزانيد
تا به يك فرو رفتگي در محل اتصال دنده هاي دو طرف برسيد.
يك انگشت را در محل فرورفتگي بگذاريد و انگشت ديگر را كنار آن قرار دهيد سپس ته دست ديگر را در كنار آن دو انگشت قرار دهيد
بعد ته دست دوم را روي دست اولي بگذاريد.
8- موقعيت بدن خود را طوري تنظيم كنيد كه بازوها خم نشوند و بر بدن ورزشکار عمود باشند.
و شانه ها در امتداد نقطه اتكا دستها باشند.به اندازه اي بر جناغ فرد فشار وارد كنيد كه 4 تا 5 سانتي متر پايين برود.
9- پس از انجام 15 عدد ماساژ پشت سر هم (اين 15 ماساژ در مدت 11 ثانيه خواهد بود) دو عدد تنفس مصنوعي به فرد بدهيد
شما براي انجام اين دو تنفس 4 ثانيه فرصت داريد.
اين سيكل بايد چهار بار در دقيقه تكرار شود براي اينكه بتوانيد نسبت 15:2 را در هر دوره رعايت كنيد بهتر است با هر ماساژ شماره آن را بلند بگوييد.
10- بعد از يك دقيقه وضعيت مصدوم را ازريابي كنيد.اگر ضربان مداوم رگ گردن باز نگشته باشد دوباره احياي قلبي ريوي را
با دو تنفس و 15 ماساژ قلبي از سر بگيريد. شما براي انجام اين دو تنفس و 15 ماساژ، 15 ثانيه فرصت داريد.
11- اين كار را براي مدت 3 دقيقه ديگر ادامه دهيد.
اگر در اين مدت تنفس منظم فرد بازگشت نيازي به تكرار احياي قلبي ريوي نيست بلكه بايد مرتب تنفس و نبض فرد را چك كنيد.
اگر تنفس منظم فرد برنگشت تنفس مصنوعي را با سرعت 12 عدد در دقيقه شروع كنيد و همزمان نبض فرد را چك كنيد .
توجه داشته باشيد كه وقفه در انجام مراحل احياي قلبي ريوي بيشتر از 5 ثانيه نشود.

علائم CPR موفق چیست

اگر CPR موثر باشد نبض و تنفس به حالت عادی بر می گردد,کبودی لبها و ناخنها از بین می رود و به رنگ صورتی تبدیل می شود.
منبع: موسسه طب ورزش پارس
/س