مطالعه کردن در عین حال که یکی از لذت بخش ترین کارهایی است که می‌تواند در هنگام اوقات فراغت انجام داد، می‌تواند به سلامت مغز ما هم کمک کند. اما همه این‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که شما با روش های مطالعه موثر آشنا باشید.
در واقع آشنایی با این تکنیک ها به شما کمک خواهد کرد تا بدون خستگی مطالعه کنید و حتی درک مطلب بیشتری هم داشته باشید. یکی از دلایلی که باعث می‌شود دانش آموزان و دانشجویان ما خیلی از مطالبی را که مطالعه می‌کنند، فراموش کنند آشنا نبودن با همین روش ها است.
به همین دلیل هم بسیاری از اساتید استفاده از این روش‌ها را به خصوص در زمان جمع بندی کنکور توصیه می‌کنند. فراموش نکنید که مطالعه کردن چیزی فراتر از خواندن خط به خط کتاب است.
آیا تا کنون دقت کرده‌اید که هر جلسه‌ی مطالعه‌ی شما چگونه شروع می‌شود؟
شاید کمتر دقت کرده باشید که یکی از نقطه ضعف‌های اساسی بیشتر دانش‌آموزان به نحوه‌ی آغاز مطالعه باز می‌گردد.مطالعه بدون کسب آمادگی‌های لازم، مانند شنا کردن بدون یادگیری مهارت‌های شنا است. کسی که بی‌مقدمه وارد مطالعه شود، علاوه بر این که چیز زیادی یاد نخواهدگرفت، زمان زیادی را هم از دست خواهدداد.
مکان مطالعه
دانش‌آموزان در خصوص مکان مطالعه عادت‌های متفاوتی دارند. مطالعه در منزل، پارک و کتابخانه‌های عمومی از رایج‌ترین مکان‌های مطالعه محسوب می‌شوند. آن چه در این باره باید بدانید این است که محیط و مکان مطالعه علاوه برداشتن شرایطی چون سکوت و آرامش، باید تا حد امکان ثابت و بدون تنوع باشد.اگر واقعاٌ می‌خواهید با تمرکز مطالعه نمایید باید سعی کنید که خود را به محیط یکنواخت و ثابت عادت دهید. بنا بر این فضاهای عمومی مانند پارک، برای یک مطالعه‌ی جدّی، مکان مناسبی محسوب نمی‌شود.
تغییرات مکرر در دکور اتاق و یا مکان مطالعه نیز چون مخلّ تمرکز می‌شوند توصیه نمی‌گردد.بعضی‌ها دوست دارند موقع مطالعه کسان دیگری مانند دوستان دور و برشان باشند. اگر هدف از این کار مطالعه‌ی گروهی و رفع اشکال باشد خوب است، اما در هر حال، باید زمان‌هایی برای مطالعه‌ی فردی -به صورت تنها- در نظر گرفته شود.
اگر می‌توانید -و امکانات لازم را دارید- بهترین مکان برای مطالعه‌ی توأم با تمرکز، منزل خودتان و البته یک اتاق مشخص است و اگر علی‌رغم فراهم بودن امکانات و شرایط وهمکاری اعضای خانواده، باز دوست دارید که در فضاهای دیگری مطالعه نمایید، احتمالا باید در نیت جدّی خود برای درس خواندن شک کنید.
تکنیک فاینمن
تکنیک فاینمن یک روش کارآمد برای یادگیری سریع یک مفهوم با توضیح ساده و ساده آن است. این بر اساس این ایده است ، "اگر می خواهید چیزی را خوب بفهمید ، سعی کنید آن را به سادگی توضیح دهید." معنای آن این است که ، با تلاش برای توضیح یک مفهوم با کلمات خود ، به احتمال زیاد آن را بسیار سریعتر درک می کنیم.
چگونه کار می کند:
موضوع/مفهوم مورد مطالعه خود را در بالای یک ورق کاغذ بنویسید.سپس ، آن را با کلمات خود طوری توضیح دهید که انگار به شخص دیگری آموزش می دهید.
مطالبی را که نوشته اید مرور کنید و مناطقی را که اشتباه کرده اید ، مشخص کنید. پس از شناسایی آنها ، به یادداشت ها یا مطالب خواندن خود برگردید و پاسخ درست را پیدا کنید.
در نهایت ، اگر در نوشتار شما زمینه هایی وجود دارد که در آن از اصطلاحات فنی یا زبان پیچیده استفاده کرده اید ، به عقب برگردید و این بخشها را برای افرادی که سابقه تحصیلی شما را ندارند ، با اصطلاحات ساده تر بنویسید.
کلید: برای مطالعه‌ی جدّی و توام با تمرکز، یک فضای ثابت و یکنواخت بهترین مکان است.
هدفمندی مطالعه
این موضوع را از زوایای مختلف می‌توان مورد بحث قرار داد. یک بُعد مهم هدفمندی به نیات و ایده‌آل و انگیزه‌های شما برمی‌گردد. بُعد دیگر آن به آرامش ذهنی و نظم رفتاری شما مربوط است.یکی دیگر از ابعاد آن این است که شما چه قدر مهارت‌ها و ظرافت‌های لازم در برنامه‌ریزی و به خصوص پیش‌بینی تغییرات به خرج دهید. یعنی این که اگر قسمتی از برنامه‌ی شما اجرا نشد و یا طولانی شدن یک برنامه منجر به اختلال در برنامه‌های دیگر شد چه طرح‌های هدفمندی را پیش‌بینی کرده باشید.
اگر چه درخصوص هر یک از ابعاد در قسمت‌های بعدی صحبت خواهیم کرد، اما برای این که در این قسمت هم به نتیجه‌ای رسیده‌باشیم به این نکته اشاره می‌کنیم که هدفمندی در مطالعه یعنی داشتن یک ذهنیت روشن و شفاف درباره‌ی اهداف برنامه‌ها و پیش‌بینی‌های لازم. به عبارت دیگر با یک ذهن ابهام‌گرا و پیچیده و سردرگم نمی‌توان مطالعه‌ای موفق داشت. اگر از پس خود بر نمی‌آیید به مشاور مراجعه کنید.
تمرین فاصله
تمرینات فضایی (که به عنوان "تمرین توزیع شده" نیز شناخته می شود) دانش آموزان را تشویق می کند تا به مدت طولانی تر به جای تمرین شب قبل مطالعه کنند. وقتی مغز ما چیزی را تقریباً فراموش می کند ، بیشتر تلاش می کند تا این اطلاعات را به خاطر آورد.فاصله گرفتن از مطالعه باعث می شود ذهن شما بتواند بین ایده ها ارتباط برقرار کند و بر دانشی که بعداً به راحتی به خاطر می آید ، برسد.
برای امتحان این تکنیک ، مطالب خود را در فواصل زمانی مشابه برنامه زیر مرور کنید:
روز اول: مطالب را در کلاس یاد بگیرید.روز دوم: بازبینی و مرور.
روز سوم: بازبینی و مرور.
بعد از یک هفته: دوباره مراجعه کنید و مرور کنید.
پس از دو هفته: بازبینی و مرور.
مهم این است که برنامه ریزی را زود شروع کنید. در ابتدای هر ترم ، هر روز زمانی را فقط برای مطالعه و مرور مطالب برنامه ریزی کنید. حتی اگر چند ماه از امتحانات شما بگذرد ، این به شما کمک می کند تا خود را مسئول بدانید.کلید: باید به طور شفاف بدانید که چه در مغز شما می‌گذرد و چه می‌خواهید بکنید.
آغاز هشیارانه
ما در این جا برای بیداری و هشیاری تعاریف متفاوتی رادرنظر می‌گیریم. هشیاری یعنی داشتن یک آگاهی ارادی و به عبارت بهتر یعنی بیداری آگاهانه.بسیاری از دانش‌آموزان برای ورود به مطالعه بیدار هستند ولی هشیاری لازم را ندارند. شاید برای شما پیش آمده که مطالعه‌ی درسی را شروع کرده‌اید، اما بعد از گذشتن دقایقی تازه متوجه شده‌اید که اصلاٌ نمی‌دانید چه می‌کنید! دچار حواس‌پرتی می‌شوید و یا مطالب را خوب درک نمی‌کنید.
مطالعه‌ی شما وقتی هشیارانه است که شما از لحظه‌ی شروع مطالعه -و بعد در لحظه لحظه‌ی ادامه‌ی آن- بدانید که دارید چه می‌کنید و کاملاٌ کنترل ارادی بر رفتار خود داشته‌باشید.
چگونه می‌توان مطالعه را هشیارانه آغاز کرد؟
وضو بگیرید، نیت کنید، برای یکی دو دقیقه چشمان خود را ببندید و افکارتان را بر روی کاری که می‌خواهید انجام دهید متمرکز سازید.
یک تذکر آمرانه و جلب توجه کننده به خودتان بدهید. مثلاً با صدای بلند به خود دستور بدهید که من در این لحظه با آمادگی کامل می‌خواهم مطالعه‌ی این قسمت از کتاب را شروع کنم.
یک علامت یا رمز به خصوص را برای خود تعیین کنید و…
کلید:
تمرین خودآگاهی و تقویت هشیاری، کیفیت آغاز و ادامه‌ی مطالعه را افزایش خواهد داد.
نتیجه‌گیری:
برای مطالعه‌ی جدّی و توام با تمرکز، یک فضای ثابت و یک نواخت بهترین مکان است.باید به طور شفاف بدانید که چه در مغز شما می‌گذرد و چه می‌خواهید بکنید.
تمرین خودآگاهی و تقویت هشیاری، کیفیت آغاز و ادامه‌ی مطالعه را افزایش خواهد داد.
منبع: بخش پژوهش و مطالعات راهبردی سایت راسخون
