مطالعه موفق با تمركز(قسمت دوازدهم)

پاسخ به سؤالات شما درباره تمركز حواس

در آخرين قسمت ‌مي‌خواهيم به سؤالاتي كه احتمالاً براي شما در زمينه تمركز حواس وجود دارد پاسخ دهيم.
1– آيا اختلاف و تفاوت افراد در قدرت يادگيري از هوش متفاوت آنها ناشي مي شود؟
جواب – خير. ريشه اين اختلاف در يادگيري، مطلقاً هوش ذاتي و يا ميزان انگيزه آنها نيست. انگيزه افراد، نسبتاً يكسان است. تفاوت، در توانايي تمركز داشتن و جذب كردن است.
2– آيا تمركز مي تواند خود به خود ايجاد شود؟
جواب – بله. بعضي از عوامل هستند كه باعث مي شوند تمركز حواس بدون تلاش ما به وجود بيايد. مثلاً علاقه فراوان به يك موضوع باعث مي شود كه ما بدون صرف انرژي، بر آن متمركز شويم. همين طور مشكلي كه بار هيجاني دارد و از نظر روحي براي ما مهم است، تمركز ايجاد مي كند. 3– آيا تمركز داشتن يعني بر افكار مزاحم تسلط داشتن؟
جواب - خير. اگر شما چنين تعريفي از تمركز حواس در ذهن خود داشته باشيد محكوم به شكست هستيد. شما هر چقدر هم كه در ايجاد تمركز حواس در خود ماهر شويد، هرگز قادر نيستيد عوامل حواس پرتي و افكار مزاحم را كاملاً حذف كنيد. تمركز حواس يعني كاهش عوامل حواس پرتي.
4 – اگر به شما بگويند از كل تمرينات اين كتاب، كدام عوامل را در ايجاد تمركز مؤثرتر مي دانيد، شما چه مي گوييد؟
جواب– علاقه، علاقه، علاقه.
5– مهمترين راه و شيوه ايجاد علاقه كدام است؟
جواب – افزايش دامنه اطلاعات از يك موضوع به آرامي. كسب اطلاعاتي ساده و مختصر درباره موضوع.
6– آيا سلامت جسمي در توانايي تمركز مؤثر است؟
جواب – البته. احساس سلامت و توانايي، نيروي حياتي فراواني را در شما ايجاد مي كند و اعتماد به نفس شما را افزايش مي دهد در حالي كه احساس بيماري و ناخوشي و كسالت باعث مي شود كه شما افسرده شويد و اعتماد به نفس خود را از دست بدهيد. از آن جا كه اعتماد به نفس و احساس توانمندي در هر موقعيتي نقش پايه اي دارد، در زمينه تمركز حواس هم همين طور است. هرچه بيشتر احساس سلامت و توانايي كنيد تمركز حواس بهتري هم مي توانيد داشته باشيد.
7– آيا يك موضوع درسي مي تواند عامل حواس پرتي براي موضوع ديگر شود؟
جواب – بله. هر چيزي كه بتواند توجه شما را از موضوع مورد نظرتان منحرف كند، عامل حواس پرتي است. مثلاً وقتي كه شما مشغول مطالعه فيزيك هستيد، توجه به درس شيمي حواس پرتي است. براي همين هم ما توصيه مي كنيم وقتي كه در حال مطالعه يك درس خاص هستيد، كتابها و موضوعات درسي ديگر جلوي چشم شما نباشند تا شما را به ياد موضوعات ديگر بيندازند.
8– گفتيد موسيقي به همراه مطالعه از تمركز شخص كم مي كند، اما من كسي را مي شناسم كه با آنكه هنگام مطالعه به موسيقي گوش مي كند قدرت فراگيري بالايي دارد.
جواب – موسيقي قدرت فراگيري را به صفر نمي رساند. اگر همين فرد عادت گوش دادن به موسيقي هنگام مطالعه را ترك كند مسلماً نمراتش خيلي بهتر خواهد شد.
9– شنيدم نويسنده اي مي گفت هر وقت روي صندلي مخصوصش مي نشيند تمركزش براي نوشتن بيشتر مي شود. آيا حقيقت دارد؟
جواب – كاملاً. اين موضوع، همان شرطي شدن است. هر كسي مي تواند خودش را به محيط يا زماني خاص عادت دهد و شرطي كند. عادتهاي متركز هر شخص هم متفاوت است. صندلي، يكي از عادتهاي تمركز است. البته بايد دقت كنيم كه صندلي مطالعه ما خيلي راحت نباشد. صندليهاي بسيار راحت باعث لميدن، چرت زدن و احساس خواب آلودگي مي شوند كه با تمركز حواس مغايرت كامل دارد.
10– براي آن كه قدرت تمركزم در طول برنامه درسي روزانه كاهش نيابد چه كار كنم؟
جواب – در شروع برنامه هر روز، ابتدا كتابهاي ساده تر، راحتتر، مطلوبتر و خوشايندتر را بگنجانيد. در فاصله بين مطالعه دو موضوع متفاوت، به تمرينات آرامش و ريلكس بپردازيد. از هواي آزاد استفاده كنيد. نفس عميق بكشيد و استراحت كنيد.
11– نقش اعتماد به نفس در تمركز حواس چيست؟
جواب – اعتماد به نفس، مهمترين عامل روان شناختي مؤثر در تمركز حواس است. احساس بي كفايتي همان چيزي است كه از فايق شدن شما بر سستي ممانعت مي كند. كاملاً ضروري است كه احساس مخالف آن يعني ارزش خود را بالا ببريد. خود پنداري مثبت، مهمترين كمكي است كه شما مي توانيد براي تمركز و يادگيري به خود بكنيد. موفقيت در كارهاي كوچك و يادآوري آنها از گذشته، دو عامل مؤثر در پرورش اعتماد به نفس هستند و پس از آن تصوير ذهني مثبت و كوچك نشمردن موفقيتهاي خود.
12– نقش ضمير ناخودآگاه در پرورش تمركز حواس چيست؟
جواب – ضمير ناخودآگاه مهمترين ابزار هر كسي براي دستيابي به هر موفقيتي است، از جمله پرورش تمركز حواس. براي ضمير ناخودآگاه صرفاً بايد هدف روشن و مشخصي را قرار داد و نگران هيچ چيز نبود. راه دستيابي، خود به خود نمايان مي شود. شما هدفتان تمركز حواس بوده و اين كتاب اكنون جذب شما شده است. اين كار ضمير ناخودآگاه شماست. هم چنين اگر در طول تمرينات، خود را شخصي قوي و متمركز ببينيد. داراي همان تمركز قوي كه مشتاق آن هستيد مي شويد. هر موفقيت كوچك شما در ناخودآگاه شما ثبت مي شود و الگوي شما در آينده مي شود.
13– شما گفتيد براي پرورش اعتماد به نفس به خود تلقين كنيم. لطفاً بيشتر توضيح دهيد.
جواب – تلقين به نفس وقتي مؤثر است كه شما اصول آن را رعايت كنيد: اول آن كه به آن چه مي گوييد فكر و توجه كنيد. مثلاً وقتي مي گوييد: تمركز حواس من عالي است، خود را اين چنين تصور كنيد و به آن بينديشيد. دوم آن كه: آن را فراوان تكرار كنيد، خصوصاً شبها قبل از خواب. سوم آن كه به موضوع كاملاً معتقد باشيد. ترديد نداشته باشيد و با ايمان آن را انجام دهيد. چهارم اين كه با احساس و شور و اشتياق فراوان عبارات تأكيدي و جملات تلقيني را بگوييد نه از سر اجبار و وظيفه. بيشتر كساني كه تلقين به نفس را انجام مي دهند و خصوصاً تجسم عيني موضوع را در پيش مي گيرند، طي 2 الي 4 هفته نتيجه مثبت مي گيرند.
14– سن من زياد شده و براي همين تمركزم را از دست داده ام، چه كار كنم؟
جواب – ابداً چنين چيزي نيست. تحقيقات نشان داده است كه كلاس درس افراد مسن از تمركز بالايي برخوردار است. افراد مسن، غالباً دلايل محكمتر و اطمينان بخش تري براي فراگيري دارند و انگيزه فراگيري و استفاده مثبت از كلاس در آنها قويتر است. برتري بزرگتر ديگري كه بزرگ سالان دارند اين است كه آنان آموخته هاي خود را خيلي سريعتر از يك كودك در زندگي روزانه به كار مي گيرند و به همين دليل، اين آموخته ها خيلي سريع خودكار مي شوند.
15– گفته بوديد كه كردن در كلاس چقدر مهم است. اگر اين طور است علت اين كه اكثر دانش آموزان در كلاس غالباً نمي كنند چيست؟
جواب – بسيار خوبي بود. اما جواب آن: اول اين كه بسياري از آنها پرسيدن را دليلي بر اين مي دانند كه مطلب را نفهميده اند و از پرسيدن ابا دارند كه اين سبب عقب ماندگي فراوان مي شود. دوم اين كه عده اي عزت نفس لازم را ندارند يا مضطرب مي شوند و يا خجالت مي كشند و يا واهمه دارند از اين كه مبادا شان احمقانه باشد. به اين افراد توصيه مي كنيم كه به پرورش اعتماد به نفس خود بپردازند و از همين امروز تصميم بگيرند كه خود را در كلاس مطرح كنند. تمام مشكل در دفعه اول است. به تدريج كردن برايتان عادي مي شود و خيلي راحت مي توانيد خود را بپرسيد. به افراد دسته اول هم مي گوييم كه اين مثل قديمي را عمل كنند كه "پرسيدن عيب نيست، ندانستن عيب است." بر فرض هم كه پرسش شما نشانه آن باشد كه مطلب را نفهميده ايد، شما به كلاس آمده ايد كه بفهميد و معلم شما خيلي خوشحال مي شود از اين كه به شما كمك كند درك بهتري از مطلب داشته باشيد.
16– من در لحظات امتحان دچار حواس پرتي مي شوم و متركز نيستم. علت چيست؟
جواب – اول اين كه به احتمال فراوان اطلاعات شما براي امتحان كافي نيست. چون اطلاعات فراوان علاقه فراوان ايجاد مي كند و علاقه، شرط تمركز است. دوم آن كه از نتيجه امتحان مضطرب هستيد و اضطراب مانع تمركز است. سوم اين كه اهميت تحصيل و درس خواندن در ذهن شما كمتر از مسايل ديگر است. علاقمند شدن به درس، مطالعه منظم و مستمر و عادت كردن به آن، حضور در جلسه امتحان با آمادگي، زود رسيدن به جلسه امتحان، تنفس عميق و تمرينات آرامش قبل از امتحان، به تمركز بيشتر شما كمك مي كند. آن كه پاسخ دادن به ات آسان در ابتدا نيز شوق و تمركز شما را افزايش مي دهد.
17– من در هنگام پاسخگويي به امتحاني ناگهان فكرم به جاي ديگر مي رود و رشته كلام را از دست مي دهم، چرا؟
جواب – شما ضعف سازماندهي داريد. قبلاً هم گفتيم كه تمركز و حافظه ارتباط تنگاتنگ و مؤثري دارند. يادداشت برداري، خواندن و به ياد آوردن، همه بايد با نظم و سازماندهي انجام شود. آن چه را كه مي خوانيد، روي كاغذ سازماندهي كنيد و ارتباطشان را با هم در نظر بگيريد.
18– آيا راه ميانبري براي تمركز حواس وجود دارد؟
جواب – تمركز يك مهارت اكتسابي است و زمان مي خواهد. اما تمرينات مستمر و استفاده از تلقين و تجسم عيني، روند پيشرفت و بهره وري را بسيار به جلو مي اندازد و سريع مي كند.
19– نقش بازيهاي فكري مانند شطرنج در تمركز حواس چيست؟
جواب – بسيار عالي است. به شرط آن كه در طول بازي، افكار منظم و دنباله دار و جهت داري را دنبال كنيد. يادتان باشد هر بازي كه در آن بازيكن آن چه را كه در بازي مي گذرد به خاطر بسپارد يا پيش بيني كند، در افزايش قدرت تمركز مؤثر است.
20- دوست من مي گويد وقتي سيگاري روشن مي كنم جريان فكرم به كار مي افتد و تمركزم بيشتر مي شود. نظر شما چيست؟
جواب – نه. تمام شواهد و تجارب و تحقيقات علمي درست عكس اين قضيه را نشان مي-دهد. ثابت شده است كه سيگار كشيدن عملاً روند هوش را به تأخير مي اندازد. علاوه بر اين، از آنجا كه سيگار بر سلامت تن و تنفس مستقيماً اثر منفي مي گذارد، مسلماً تمركز را بر هم مي زند. اين موضوع يك عادت و يك برداشت نادرست ذهني است.
21– من نمي دانم آن چه كه شما گفتيد واقعاً مؤثر است يا نه. چون با انجام اين تمرينات گاهي تمركز فوق العاده خوبي دارم و گاهي هم مانند گذشته تمركز خوبي ندارم. چه كار كنم كه هميشه تمركز خوب داشته باشم؟
جواب – همين كه گاهي نتيجه گرفته ايد، نشان مي دهد كه تغيير در شما آغاز شده و قابليت دايمي شدن را دارد. اين موضوع با تلاش و تمرين مستمر شما و انجام تمرينات تلقين و تجسم، مسير تازه عصبي را در ذهن شما ايجاد مي كند و در ناخودآگاه به عنوان يك عادت و رفتار دايمي جاي مي گيرد. فقط از حركت باز نايستيد. توصيه همين است.
22– تفاوت تفكر مثبت با تجسم خلاق چيست؟
جواب – تفكر مثبت مربوط به ذهن آگاه و هوشيار شماست كه انديشه شما را اصلاح و پاك مي كند. تجسم خلاق، مربوط به ذهن نيمه آگاه و نيمه هوشيار شماست كه افكار مثبت ذهن آگاه را در ناخودآگاه ثبت و جايگزين مي كند.
23– من روش هاي پيشنهادي شما را يك هفته تمام است كه به كار برده ام اما هنوز نتيجه محسوسي نگرفته ام. آيا امكان دارد كه اين روشها براي من مناسب نباشد؟
جواب – به هيچ عنوان. از اين كه يك هفته است داريد تمرين مي كنيد خوشحاليم و به شما تبريك مي گوييم. فقط از شما مي خواهيم كه اين تمرينها را به طور مستمر تا 20 روز ديگر هم انجام دهيد و حدوداً پس از يك ماه در مورد خود قضاوت كنيد و خود را ارزيابي نماييد. الآن واقعاً خيلي زود است.
24– اساساً چرا وقتي در حال انجام كاري هستم، خيالات ديگر به سراغم مي آيند؟
جواب – خيال پروري، خود يك راه زندگي به صورت تفريحي است. هر چند وقت يك بار درست وسط يك كار جدي، شما رؤيايي مي شويد كه معني اش اين است: هنوز به آن كار رغبت كافي نداريد. هنوز به اندازه كافي بر انگيخته نشده ايد. بايد در خودتان علاقه بيشتر ايجاد كنيد و خود را هدفدار كنيد. اما در چنين مواردي توصيه مي كنيم كه در محيطي ديگر قرار بگيريد و خيال پردازي نكنيد، اين بار آگاهانه، خود خواسته و جهت دار. در فكر فرو نرويد بلكه فكر كنيد. فكر، شما را به هر سو نكشد بلكه شما فكر را به دنبال خود بكشيد. با اين كار، ذهن شما آسوده تر مي شود و براي تمركز بعدي مهيا مي گردد.
25– من نمي توانم دو ساعت مطالعه متمركز حتي به روش پيشنهادي شما داشته باشم.
جواب – زمان بندي شما نادرست است. پس از هر نيم ساعت مطالعه، پنج دقيقه استراحت كنيد تا اين آرامش، خلأ ذهني لازم را براي جذب مطالب بعدي و تمركز بر آنها به وجود آورد. پشت سر هم مطالعه نكنيد. حتي حافظه شما تمايل دارد كه پس از چند دقيقه جذب و فراگيري به دسته بندي و ذخيره سازي بپردازد.
26– من در منزلي كه در محله شلوغ و پر رفت و آمدي است زندگي مي كنم. سر و صدا واقعاً خيلي زياد است. چه كار كنم؟
جواب – اول اين كه اطمينان داشته باشيد كه در سخت ترين و دشوارترين شرايط نيز تمركز داشتن ممكن است. اگر علاقه و رغبت شما فراوان باشد، يا سر و صداي محيط را اصلاً درك نمي كنيد و يا كمتر درك مي كنيد. بنابراين سعي كنيد روشهاي علاقمند شدن به موضوع را به كار بگيريد. ضمن آن كه گفتيم آن چه مهم است سكوت نسبي است. ما مي گوييم در محيط منزل خود ساكت ترين جا نسبتاً كجاست؟ آنجا را انتخاب كنيد.
27– من از عدم تمركز خود بسيار كلافه بودم. آيا اين احساس نادرست بوده است؟
جواب خير، بسيار هم عالي بوده است. اولين قدم مثبت براي هر تغييري نارضايتي از وضع قبلي و كنوني است. اين نارضايتي است كه ميل و انگيزه شما را براي دگرگوني، رشد و تغيير مهيا مي كند.
اكنون شما مفهوم تمركز حواس، روشهاي ايجاد آن به هنگام مطالعه در منزل و همين طور در كلاس درس و جلسه سخنراني را فرا گرفته ايد و بايد تمرين را شروع كنيد. يادتان باشد مهمترين عامل موفقيت انسانهاي موفق، پافشاري در تمرينات است. آن قدر تمرين كنيد تا موفق شويد.
منبع: شبكه‌ي آموزش
/خ