راهکارهایی برای تقویت اراده

رسیدن به آرامش و درک زندگی پاک، یکی از مهم‌ترین اهداف آفرینش انسان است. خدای رحمان به ما عقل و چشم و گوش و مهم‌تر از همه ، پیام‏هایش را عنایت فرمود تا « آرامش و زندگی پاک » را تجربه کنیم:
«ألا بذکر الله تطمئن القلوب». (1)
بدون خدا، زندگی رنجی است بی پایان ، « وَ مَنْ أعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَه ضَنْکاًً». (2)
«کسانی که به خدا ایمان آورده و ایمان خود را به ظلم نیالوده‌اند ، دارای ایمنی و مصونیتند و آنان هدایت یافتگان واقعی هستند» (3)
بنیامین راش، پدر روان‌پزشکی می‌گوید: « دین آن قدر برای پرورش و سلامت روح آدمی ‏اهمیت دارد که هوا برای تنفس». (4)
یونگ، روانکاو می‌گوید: «در مورد بیماران روحی که از 35 سال به بالا داشتند ، حتی یک نفر یافت نمی‏شود که مشکل روانی او در آخرین مرحله تحلیل، به ایمان مذهبی مربوط نگردد و بهتر است بگوییم که هر فرد از آنان، به علت فقدان آن چه که دین به اشخاص می‏دهد ، بیمار شده‏اند و هیچ کس از آن ها که نظر دینی و مذهبی خویش را باز نیافتند ، واقعاً درمان نشده‏اند». (5)
امام علی علیه السلام می‌فرماید: « تقوا، داروی بیماری دل‏های شما و شفای مرض بدن‏های شماست». (6)
امام کاظم علیه السلام می‌فرماید: « لقمان به پسرش گفت: دنیا ، دریای ژرفی است که افراد بسیاری در آن غرق شده‏اند و تقوا و پرهیزکاری، کشتی توست. آن کشتی‌ای که آکنده از ایمان باشد ، بادبان‏های آن، توکل به خدا و پاس‌دارش، عقل و ناخدایش، علم و فرمان آن، بردباری و تحمل است». (7)
زندگی، قانون دارد. خوشبختی، با فهم و رعایت قانون زندگی و سیه‌روزی، با نادیده انگاشتن قانون زندگی، حاصل می‌شود.
موفقیت‏ها به بخت و اقبال وابسته نیست، بلکه زندگی پاک را با احترام به قوانین، می‌توان در آغوش کشید.
جوانان، دانشجویان و استادان بزرگوار، باید بدانند که دنیای بی‌خدای امروز، برای کسب موفقیت کامل و آرامش واقعی، حرف زیادی ندارد و طی دو یا سه قرن گذشته ، برخی از دانشمندان تربیتی و روان‌شناسان غربی توانسته‏اند به برخی از قوانین آن – به گونه‌ای ناقص – پی ببرند اما (قرآن و عترت)، ???? سال قبل، آن هم با رعایت همه عرصه‏های زندگی و باور به سرای ابدی، دقیق‌ترین قواعد را برای درک یک زندگی پاک، بیان کردند ، « من عمل صالحاً من ذکر و أنثی فهو مؤمن فلنحیینه حیاه طیبه». (8)
اینک برای این که دچار « روابط و دوستی‏های ویران‌گر» نشویم ، قاعده تقویت اراده را به اختصار بیان می‌کنیم .

1 - تقویت اراده در انجام برنامه‏ها

شخص با اراده کسی است که وقتی درباره ی کاری، به خوبی تأمل کرد و آن را نافع دانست، تصمیم به انجام آن می‏گیرد و با فعالیت و ثبات قدم، آن را به اجرا در می‏آورد (9) و در مقابل، فرد سست اراده ، با کمترین مشکلی، از انجام دادن کار، دلسرد شده ، دست از تلاش برمی‏دارد.
شخص با اراده، کسی است که دارای هدفی معقول است و تا موقعی که به آن نرسیده، از تعقیب آن باز نمی‏ایستد و مشکلات و موانع روانی یا مادی، به اراده و عزم او لطمه نمی‏زند و از پیشرفتش، جلوگیری نمی‏کند.
کسی که اراده‌ای قوی دارد ، آن چه را خواسته است، با کوشش و ثبات قدم، به دست می‏آورد. شخص با اراده، کسی است که دارای هدفی معقول است و تا موقعی که به آن نرسیده، از تعقیب آن باز نمی‏ایستد و مشکلات و موانع روانی یا مادی، به اراده و عزم او لطمه نمی‏زند و از پیشرفتش، جلوگیری نمی‏کند.

راهکارهای تقویت اراده

الف) تعیین هدف یا اهداف

انسان باید ابتدا هدف و یا اهداف خود را در زندگی و یا کاری که می‏خواهد انجام دهد ، به طور دقیق و مشخص، ترسیم کند. طبیعی است که این هدف، باید شفاف، معقول، قابل دست‌یابی، بدون افراط و تفریط ، مطابق توان و استعداد خود و واقع‌بینانه باشد نه بلندپروازانه و خارج از توانایی‌‏های شخص. در غیر این صورت، وقتی با مشکلات و موانع سختی رو‌به‌رو شود ، ناامید و دلسرد شده ، از ادامه کار، منصرف می‏‏شود و خود را ناتوان و بی‌‏اراده می‏بینید.

ب) شناخت توانایی‌‏ها و استعدادها

همه ما در وجود خود ، از استعدادهایی برخورداریم . کافی است این نیروها را بشناسیم و برای رسیدن به هدف، آنها را به کار گیریم.

ج) برنامه‌‏ریزی

باید برای تمام کارها و فعالیت‌‏های شبانه‌روزی، برنامه‌‌ای مدون و منظّم داشته باشید . بدین منظور از جدولی استفاده کنید که در ستون افقی آن، ساعات شبانه‌روز و در ستون عمودی، ایام هفته را یادداشت و تمام کارهای روزانه – خواب، استراحت، ورزش، مطالعه - را در آن درج کنید و هر فعالیتی را در زمان خاص خود ، در جدول بنویسید و هیچ زمانی را بدون کار ، خالی نگذارید. هر روز صبح با نگاهی به آن برنامه ، به اجرای دقیق آن بپردازید و شب‏ها، قبل از خواب، آن را محاسبه و ارزیابی کنید. شایسته است هم چون یک محاسبه‌‏گر جدی و قاطع ، فعالیت‏های روزانه و میزان موفقیت خود در انجام دادن آن ها را بررسی کنید و در صورت موفقیت، خود را تشویق و در صورت تخلّف و سهل‌‏انگاری در اجرا، خود را تنبیه کنید.
آجر‏های بنای هستی‌مان را، طرز تفکرمان می‏سازد و اگر بخواهیم در دنیای‌مان اتفاق زیبایی بیفتد ، گام اول ، تغییر در نگاه و بینش ماست.

د) اصل تلقین یا خودگویی‏های مثبت

گفتن، باور داشتن است. وقتی می‏گوییم من آدم شکست خورده‌ای هستم، بی‌استعدادم و عوض شدنی نیستم، در واقع، حکم محکومیت خود را صادر می‏کنیم. روان‌شناسی شناخت، به ما چنین می‏گوید: دستور دادن، فرایند شدن است و ما را دستورات می‏سازند. ما همواره با خودمان حرف می‏زنیم و هفتاد درصد (70%) وقت‌مان با گفت‌وگو سپری می‏شود حتی زمان خواب و ما همان می‏شویم که با خود حرف می‏زنیم. سعی کنید دستورات خوبی به خودتان بدهید. شما با خودتان چه می‏گویید؟ فرهنگ ذهن و زبان شما، مثبت است و نیروزا و یا منفی است و نیروبر؟
آجر‏های بنای هستی‌مان را، طرز تفکرمان می‏سازد و اگر بخواهیم در دنیای‌مان اتفاق زیبایی بیفتد ، گام اول ، تغییر در نگاه و بینش ماست. با تغییر نگاه ، ایده‌آل‏ها و اهداف زندگی‌مان به درستی شکل می‏گیرند و آن گاه گام دوم، یعنی تلاش مستمر و انتخاب‏های عالی و فرداساز، در دنیای ما رخ خواهد داد . «إن الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم».
نگرش‏ها و اندیشه‏های ما، مهم‌ترین عامل تغییر به شمار می‏آیند. نود درصد (90%) تغییرات خوب و بد زندگی‌مان، به نوع نگرش ما به رخدادهای زندگی بستگی دارد و ده درصد (10%) آن به وقایع بیرونی وابسته است.
ادیسون می‏گوید: « مشکل افرادی که شکست خورده‏اند و دست از تلاش بر‌داشتند ، این بود که نمی‏دانستند که در یک قدمی ‏پیروزی‏اند » و می‏گفت: راز توفیقم این بود که هرگاه برای باز کردن دری تلاش می‏کردم و باز نمی‏شد ، بارها و بارها تلاش می‏کردم و با خود می‏گفتم: حتماً این کلید ، درب را در صدمین بار، باز خواهد کرد.

ه) تدریجی بودن تقویت اراده

برای به دست آوردن اراده‏ای قوی و محکم، باید به تدریجی بودن آن و نیاز آن به تمرین، توجه داشت. گمان نکنید می‏توانید به طور دفعی و بدون تلاشی درخور، به آن دست یابید. بنابراین، به راهکارهای عملی زیر توجه کرده، به آنها پای‏بند باشید:

• هر روز صبح حداقل بیست دقیقه ، به طور مرتب و در ساعتی معین ، ورزش کنید.
• صبح‏گاهان، هر زمان که بیدار شدید ، بی‌‏درنگ برخیزید و از رختخواب بیرون روید ، حتی اگر خواب‌آلودگی مزاحمتان است، از اتاق بیرون روید و قدری نرمش کنید تا خواب‌آلودگی از بین برود.
• در صورت امکان، چند دقیقه قبل از اذان صبح از خواب بیدار شده، نماز شب بخوانید و اگر در آن وقت بیدار نشدید ، قضای آن را به جا آورید.
• مقید باشید هر روز تعداد آیات معینی از قرآن را تلاوت کنید (حداقل 30 تا 50 آیه) و در صورت تمایل، در هفته‌‏های بعد، بر میزان آن بیفزایید.
• ترک گناه و مخالفت با هواهای نفسانی، نقش بسیار مؤثری در تقویت اراده و نهادینه کردن آن در درون انسان دارد.
• هرگز در کارها، ناامید نشوید و با حالتی تهاجمی، برای پی‌گیری و به انجام رساندن کارهای ناقص و ناموفق، تلاش کنید.
• کارهایی را که به عهده می‏گیرید، ناتمام رها نکنید و آن ها را به نحو احسن و تا رسیدن به نتیجه مطلوب، ادامه دهید و از پراکنده کاری و آشفتگی در کارها که موجب به هم ریختگی نظام فکری می‏شود ، بپرهیزید و به فعالیت‏های خود ، تمرکز و انسجام ببخشید.
• همواره بر خداوند ، توکل کرده و در همه امور، از او استمداد جویید. (10)
  

  پی نوشت :

  1. رعد، آیه 28.
  2. طه، آیه 124.
  3. انعام، آیه 82.
  4. مجله پیوند، ش 257، ص 34.
  5. موسوی لاری، رسالت اخلاق در تکامل انسان، ص 170.
  6. نهج البلاغه، خ 198.
  7. کلینی، اصول کافی، 1، 19.
  8. نحل، آیه 97.
  9. نیروی اراده نیرویی باطنی برای اتخاذ تصمیمات، اقدام به کار، اداره و انجام اهداف و وظـایـف است.
  10. محمدرضا احمدی، پرسش‏ها و پاسخ‏ها، دفتر هفتم .

  منبع: فصل نامه پرسمان
  /س