درباره ي خون و بيماري هاي کم خوني بيشتر بدانيم
نويسنده: زهرا خان اف
خون 7 الي 8 درصد وزن بدن را تشکيل مي دهد و حجم آن در يک فرد بالغ به طور متوسط 5 ليتر مي باشد. خون به واسطه گردش در داخل رگ هاي خوني عامل اصلي توزيع مواد غذايي، اکسيژن و حرارت در بدن و انتقال دي اکسيد کربن و مواد زايد حاصل از فعاليت سلول ها از بافت ها به ارگان هاي دفعي است.
پلاسما، که 55 درصد خون را تشکيل مي دهد، مايعي است که 91 درصد آن را آب، 7 درصد آن را پروتئين ها، يک درصد آن را املاح معدني و يک درصد بقيه را ويتامين ها، مواد قندي و مواد ليپيدي، هورمون ها و اسيدهاي آمينه تشکيل مي دهند.
گويچه هاي قرمز خون حاوي مولکول پيچيده اي به نام هموگلوبين مي باشد که از يک قسمت پروتئيني به نام گلوبين و يک رنگ دانه آهن دار به نام «هم» تشکيل شده است.
هموگلوبين به علت داشتن آهن که در حالت احيا شده مي باشد. مي تواند با اکسيژن و دي اکسيد کربن ترکيب شده و به ترتيب آهن، هموگلوبين و کربامينو هموگلوبين تشکيل دهد.
با توجه به بالا بودن فشار اکسيژن در ريه ها، اکسي هموگلوبين در ريه ها تشکيل شده و پس از رسيدن به بافت ها، اکسيژن جدا شده و دي اکسيد کربن به آن متصل مي گردد. بدين ترتيب امکان حمل اکسيژن از ريه به بافت ها و دي اکسيد کربن از بافت ها به ريه امکان پذير مي گردد. عمر گلبول هاي قرمز 120 روز مي باشد.
پلاکت ها را ترومبوسيت نيز مي نامند. تعداد پلاکت ها 400 - 200 هزار در هر ميکروليتر خون مي باشد. و عمر آنها 11 - 8 روز مي باشد.
کار اصلي پلاکت جلوگيري از خونريزي است. که اين عمل با چسبيدن پلاکت ها به همديگر و محل آسيب ديده رگ و تشرح مواد دخيل در انعقاد انجام مي گيرد. تحريک پلاکت ها در محل آسيب عروقي باعث ترشح ADP مي گردد که ADP چسبيده به سطح پلاکت موجب چسبيدن پلاکت ها به هم و تشکيل توده پلاکتي را مي کند که به صورت درزگير عمل کرده و از ادامه خونريزي جلوگيري مي کند.
تقريبا تمامي اکسيژني که در خون حمل مي گردد، به هموگلوبين موجود در گلبول هاي قرمز خون متصل مي باشد. فعاليت اصلي گلبول قرمز، حمل هموگلوبين است که با غلظت بالا به صورت محلول در سيتوزول وجود دارد.
از لحاظ ژنتيکي، بيش از 300 نوع هموگلوبين شناخته شده در جمعيت هاي انساني وجود دارد. بيشتر اين انواع ناشي از تفاوت هايي در يک ريشه اسيدآمينه مي باشند.در اغلب موارد اين اثرات بر روي ساختمان و عملکرد جزئي بوده، ولي گاهي مي تواند وخيم بوده و به بيماري هاي خوني و کم خوني منجر شود.
در تمام هموگلوبين ها قسمت «هم » يکسان است و تغييرات ژنتيکي فقط محدود به قسمت گلوبين مي گردد.
بسياري از ناهنجاري هاي مختلف گويچه هايي سرخ که بيشترشان ارثي هستند، گويچه هاي سرخ را شکننده مي سازند، به طوري که هنگام عبور از مويرگ ها و بخصوص هنگام عبور از طحال به آساني پاره مي شوند و منجر به آنمي شديد مي شوند.
تقريبا در 1/3 هموفيلي ها نمي توان سابقه خانوادگي هموفيلي را پيدا کرد و به نظر مي رسد اين به دليل وجود چنيدن نسل ناقل خاموش يا وقوع يک جهش جديد است.
در سال 1935 يک دانشمند دانمارکي طي يک سري تحقيقات، متوجه وجود يک نوع ويتامين در بدن مرغ شد که ضد خونريزي بود اين دانشمند آن را ويتامين k ناميد.
تا کنون دو نوع ويتامين به نام k1 و k2 که فرمول ساده آنها تفاوت جزئي با هم دارد، شناخته شده اند.
مقدار کمي از اين ويتامين در کبد ذخيره مي شود که اين مقدار فقط نياز يک هفته بدن را تأمين مي کند و هر چه هوا گرم تر باشد نياز بدن به ويتامين مزبور بيشتر مي شود. بعضي از اشخاص در تابستان و در هواي گرم دچار خونريزي مانند خونريزي بيني مي شوند اين علايم نشانه کمبود ويتامين k در بدن است؛ زيرا اين ويتامين براي انعقاد خون لازم است و بدون وجود اين ويتامين کبد نمي تواند پروترومبين (عامل انعقاد خون) بسازد.
منابع غذايي ويتامين k شامل: جعفري، کلم، اسفناج، گل کلم، کاهو، گوجه فرنگي، کرفس، لوبيا سبز، شاهي، شلغم و نخود سبز پخته است. همچنين در شير، گوشت و ميوه جات به مقدار کم وجود دارد.
ويتامين k غير از منابع غذايي، توسط باکتري هاي روده نيز ساخته مي شود به همين دليل کمبود آن در انسان نادر است.
اشخاص سالم که تغذيه صحيح و مناسبي دارند نيازي به دريافت اضافي ويتامين k ندارند؛ زيرا مواد غذايي مصرفي آنها مي تواند کمبود اين ويتامين را جبران کند ولي در افرادي که دچار بيماري هاي روده هستند، چون ممکن است ميکروب هاي روده نتوانند ويتامين k بسازند و يا اينکه ويتامين مزبور به اندازه کافي جذب نشود، لازم است مصرف غذاهاي حاوي اين ويتامين را افزايش دهند.
تحقيقات پژوهشگران نشان مي دهد کاهش ميزان ويتامين k در خون، احتمال ابتلا به آرتروز دست و زانو را در سنين پيري افزايش مي دهد.
ويتامين k بيشتر در سبزيجاتي که برگ سبز دارند، پنير، جگر و چاي سبز يافت مي شود.
منبع: ماهنامه ي پيام زن شماره ي 194
/س
پلاسما، که 55 درصد خون را تشکيل مي دهد، مايعي است که 91 درصد آن را آب، 7 درصد آن را پروتئين ها، يک درصد آن را املاح معدني و يک درصد بقيه را ويتامين ها، مواد قندي و مواد ليپيدي، هورمون ها و اسيدهاي آمينه تشکيل مي دهند.
گلبول هاي قرمز (Erthrocytes)
گويچه هاي قرمز خون حاوي مولکول پيچيده اي به نام هموگلوبين مي باشد که از يک قسمت پروتئيني به نام گلوبين و يک رنگ دانه آهن دار به نام «هم» تشکيل شده است.
هموگلوبين به علت داشتن آهن که در حالت احيا شده مي باشد. مي تواند با اکسيژن و دي اکسيد کربن ترکيب شده و به ترتيب آهن، هموگلوبين و کربامينو هموگلوبين تشکيل دهد.
با توجه به بالا بودن فشار اکسيژن در ريه ها، اکسي هموگلوبين در ريه ها تشکيل شده و پس از رسيدن به بافت ها، اکسيژن جدا شده و دي اکسيد کربن به آن متصل مي گردد. بدين ترتيب امکان حمل اکسيژن از ريه به بافت ها و دي اکسيد کربن از بافت ها به ريه امکان پذير مي گردد. عمر گلبول هاي قرمز 120 روز مي باشد.
گويچه هاي سفيد خون
پلاکت ها (placlets)
پلاکت ها را ترومبوسيت نيز مي نامند. تعداد پلاکت ها 400 - 200 هزار در هر ميکروليتر خون مي باشد. و عمر آنها 11 - 8 روز مي باشد.
کار اصلي پلاکت جلوگيري از خونريزي است. که اين عمل با چسبيدن پلاکت ها به همديگر و محل آسيب ديده رگ و تشرح مواد دخيل در انعقاد انجام مي گيرد. تحريک پلاکت ها در محل آسيب عروقي باعث ترشح ADP مي گردد که ADP چسبيده به سطح پلاکت موجب چسبيدن پلاکت ها به هم و تشکيل توده پلاکتي را مي کند که به صورت درزگير عمل کرده و از ادامه خونريزي جلوگيري مي کند.
بيماري کم خوني
تقريبا تمامي اکسيژني که در خون حمل مي گردد، به هموگلوبين موجود در گلبول هاي قرمز خون متصل مي باشد. فعاليت اصلي گلبول قرمز، حمل هموگلوبين است که با غلظت بالا به صورت محلول در سيتوزول وجود دارد.
از لحاظ ژنتيکي، بيش از 300 نوع هموگلوبين شناخته شده در جمعيت هاي انساني وجود دارد. بيشتر اين انواع ناشي از تفاوت هايي در يک ريشه اسيدآمينه مي باشند.در اغلب موارد اين اثرات بر روي ساختمان و عملکرد جزئي بوده، ولي گاهي مي تواند وخيم بوده و به بيماري هاي خوني و کم خوني منجر شود.
در تمام هموگلوبين ها قسمت «هم » يکسان است و تغييرات ژنتيکي فقط محدود به قسمت گلوبين مي گردد.
آنمي ناشي از دفع خون
آنمي آپلاستيک
بسياري از ناهنجاري هاي مختلف گويچه هايي سرخ که بيشترشان ارثي هستند، گويچه هاي سرخ را شکننده مي سازند، به طوري که هنگام عبور از مويرگ ها و بخصوص هنگام عبور از طحال به آساني پاره مي شوند و منجر به آنمي شديد مي شوند.
آنمي داسي شکل
تالاسمي
اختلالات مادرزادي انعقاد خون
هموفيلي A
تقريبا در 1/3 هموفيلي ها نمي توان سابقه خانوادگي هموفيلي را پيدا کرد و به نظر مي رسد اين به دليل وجود چنيدن نسل ناقل خاموش يا وقوع يک جهش جديد است.
هموفيلي B
درمان اختلالات مربوط به انعقاد خون
درمان کم خوني
ويتامين k ؛ ضروري براي انعقاد خون
در سال 1935 يک دانشمند دانمارکي طي يک سري تحقيقات، متوجه وجود يک نوع ويتامين در بدن مرغ شد که ضد خونريزي بود اين دانشمند آن را ويتامين k ناميد.
تا کنون دو نوع ويتامين به نام k1 و k2 که فرمول ساده آنها تفاوت جزئي با هم دارد، شناخته شده اند.
مقدار کمي از اين ويتامين در کبد ذخيره مي شود که اين مقدار فقط نياز يک هفته بدن را تأمين مي کند و هر چه هوا گرم تر باشد نياز بدن به ويتامين مزبور بيشتر مي شود. بعضي از اشخاص در تابستان و در هواي گرم دچار خونريزي مانند خونريزي بيني مي شوند اين علايم نشانه کمبود ويتامين k در بدن است؛ زيرا اين ويتامين براي انعقاد خون لازم است و بدون وجود اين ويتامين کبد نمي تواند پروترومبين (عامل انعقاد خون) بسازد.
منابع غذايي ويتامين k شامل: جعفري، کلم، اسفناج، گل کلم، کاهو، گوجه فرنگي، کرفس، لوبيا سبز، شاهي، شلغم و نخود سبز پخته است. همچنين در شير، گوشت و ميوه جات به مقدار کم وجود دارد.
ويتامين k غير از منابع غذايي، توسط باکتري هاي روده نيز ساخته مي شود به همين دليل کمبود آن در انسان نادر است.
اشخاص سالم که تغذيه صحيح و مناسبي دارند نيازي به دريافت اضافي ويتامين k ندارند؛ زيرا مواد غذايي مصرفي آنها مي تواند کمبود اين ويتامين را جبران کند ولي در افرادي که دچار بيماري هاي روده هستند، چون ممکن است ميکروب هاي روده نتوانند ويتامين k بسازند و يا اينکه ويتامين مزبور به اندازه کافي جذب نشود، لازم است مصرف غذاهاي حاوي اين ويتامين را افزايش دهند.
تحقيقات پژوهشگران نشان مي دهد کاهش ميزان ويتامين k در خون، احتمال ابتلا به آرتروز دست و زانو را در سنين پيري افزايش مي دهد.
ويتامين k بيشتر در سبزيجاتي که برگ سبز دارند، پنير، جگر و چاي سبز يافت مي شود.
منبع: ماهنامه ي پيام زن شماره ي 194
/س
