آنژيوگرافي
مقدمه: اگر بر اساس توصيه پزشک، آنژيوگرافي قلبي يا کاتتريسم در برنامه تشخيصي شما قرار گرفته است؛ بدون شک اولين سوال براي شما اين است که چه فعاليتي بر روي بدن شما انجام مي گيرد، آيا واقعا اين کار لازم است؟ و عوارض آن چيست؟ بدون شک سوالات متعددي در ذهن شما ايجاد شده است که دانستن پاسخ آنها حق طبيعي شما است. اگر چه پزشک يا کادر درماني به طور معمول قسمتي از سوالات را پاسخ مي دهند، اما احتمالا سوالاتي در ذهن شما باقي مي ماند که دوست داريد در مورد آنها بيشتر بدانيد. در اين مقاله به تعدادي از اين سوالات پاسخ گو خواهيم بود.
- اکثر بيماران در مدت انجام کار، بيدار يا حداکثر کمي خواب آلود هستند که مربوط به داروي آرام بخش است.
- هيچ بيماري جهت آنژيوگرافي بيهوش نمي گردد (مگر بچه هاي خيلي کوچک که بي قراري مي کنند).
- پس از ورود به اتاق کاتتريسم قلبي، به روي تخت منتقل مي شويد. در بيشتر مواقع کاتتريسم قلبي از ناحيه کشاله ران انجام مي شود. بعضي از بيماران از طريق شريان جلوي آرنج تا مچ دست آنژيو مي شوند. کشاله ران شما بايد از قبل تميز و موهايش تراشيده شده باشد.
- روي شما به وسيله پارچه هاي استريل پوشانده مي شود. آن گاه پزشک ناحيه مربوط را با تزريق ماده بي حسي مثل ليدوکايين (که ممکن است در دندانپزشکي مصرف کرده باشيد) بي حس مي کند. سپس لوله کوچکي که شيت ناميده مي شود، داخل شريان کشاله ران يا بازو گذاشته مي شود. گاهي اوقات لوله ديگري در وريد ناحيه ران براي اندازه گيري فشار و اکسيژن خون و به دست آوردن نمونه هاي اندازه گيري شده اکسيژن خون قلب، گذاشته مي شود. درد ملايم حين تزريق بي حسي و کارگذاري شيت به طول معمول حداکثر دردي است که بيمار حين آنژيوگرافي احساس مي کند. در شروع کار کاتترهاي ويژه لوله هاي پلاستيکي و نازک ممکن است به داخل حفره هاي قلب فرستاده شود. همچنين ممکن است بر حسب نوع کار کاتترهاي ديگري که به اشکال متفاوت هستند به داخل حفرات قلب و ابتداي شريان اصلي کرونري چپ فرستاده شوند.
- يک ماده راديولوژيک مخصوص ( اروگرافين يا مواد مشابه) به داخل شريان اصلي کرونري قلب و شاخه هاي آن تزريق مي شود. همان طور که به تدريج به مريض ماده رنگي تزريق مي گردد، عکس هاي راديولوژيکي نيز گرفته مي شود. دوربين عکسبرداري با اشعه ايکس به دور شما مي چرخد تا از نماهاي مختلف از شريان هاي کرونري عکس بگيرد.
- يک کانتر مخصوص ديگر از کشاله ران به ابتداي شريان کرونري راست فرستاده مي شود. تصاوير مربوط به شريان کرونري راست هم گرفته مي شود. اکثر بيماران در موقع تزريق درون شريان کرونر، هيچ احساسي ندارند. بعضي از افراد ممکن است احساس يک ناراحتي خفيف داشته باشند که اين مساله چند ثانيه بعد از تزريق ماده رنگي برطرف مي گردد.
اين ناراحتي ممکن است به شکل گرم شدن، حالت تهوع خفيف يا احساس سنگيني يا تنگي نفس ملايم روي سينه باشد.
- بعد از اينکه تصاوير شريان هاي کرونري گرفته مي شود (يا گاهي قبل از آن)، يک کاتتر ويژه به داخل بطن چپ فرستاده مي شود. سپس ماده حاجب رنگي به داخل بطن چپ تزريق مي گردد، انجام اين کار به پزشک اجازه مي دهد که چگونگي پمپاژ قلب را ارزيابي کند. اين تصاوير، ونتريکولوگرافي ناميده مي شود، همچنين مي تواند وضعيت دريچه هاي قلب و نارسايي احتمالي آنها را نشان دهد.
- اکثر بيماران در مدت عکسبرداري از حفره بطن چپ احساس گر گرفتگي را در مدت 15 ثانيه حس مي کنند. پزشکان تصاوير راديوگرافي را در طي مدت کاتتريزاسيون روي صفحه نمايش مخصوص مشاهده مي کنند.
- مدت زمان کاتتريزاسيون ممکن است 20 دقيقه و حتي بعضي اوقات يک ساعت طول بکشد. مدت زمان انجام کار بستگي به اين دارد که چه اقدامي در مدت کاتتريزاسيون مورد نياز است و اين مساله ممکن است بر اثر آناتومي خاص قلب شخص مورد نظر متفاوت باشد.
2- سعي کنيد که بيدار مانده و با تيم پزشکي و در خواست هاي ايشان همکاري لازم را داشته باشيد.
3- ممکن است از شما خواسته شود سرفه کنيد، نفس عميق بکشيد يا اعمال مشابه را انجام دهيد، نگران نباشيد.
4- گاهي اوقات عوارض مختصري مثل حالت تهوع گذرا، سنگيني خفيف سينه، گر گرفتگي، خارش، ضعف و ... ممکن است روي دهد که همگي در عرض چند ثانيه از بين رفته و گذرا بوده و هيچ جاي نگراني ندارد.
5- حتي المقدور تا پايان آنژيوگرافي از وضعيت و مسائل پزشکي سوال نکنيد. چون ممکن است تمرکز تيم پزشکي به هم خورده و نظم کار رعايت نشود.
6- در صورت بروز هرگونه علامت که تحمل آن براي شما امکان پذير نمي باشد يادآوري کنيد.
7- در طول مدت آنژيوگرافي سعي کنيد که با دوره کردن خاطرات خوب خود، آرامش را حفظ کنيد و به نتيجه کار اصلا فکر نکنيد. پزشک در پايان کار کلياتي از يافته ها را به شما خواهد گفت.
اين مسائل طبيعي است، اما اگر شما متوجه حساسيت، درد يا تورم بيش از حد در اين ناحيه شديد با پزشک خود تماس بگيريد. مساله مهم اين است که آيا شما به ارزيابي بيشتر احتياج داريد يا خير. در موارد نادر ممکن است سوراخ به طور کامل بسته نشده باشد يا اينکه عفونتي ايجاد شده باشد که نياز به درمان مناسب دارد.
نکاتي که بايد پس از آنژيوگرافي تا زمان ترخيص رعايت کنيد:
1- با پرستاري که شيت را از پاي شما خارج مي کند کمال همکاري را بنماييد.
2- وجود کيسه شن بر روي پاي شما براي بسته شدن کامل محل سوراخ است اگر اين چند ساعت را خوب تحمل نکنيد، ممکن است بعد دچار مشکل تورم و حساسيت کشاله ران گرديد. 3- در صورت احساس دستشويي به همان حالت درازکش به پشت امور خود را انجام دهيد و از وسواس شست و شو پرهيز کنيد. 4- از حدود نيم ساعت پس از آنژيوگرافي مي توانيد به تدريج مايعات شيرين و سپس به تدريج غذا ميل کنيد، اما آهسته آهسته و نه ناگهاني. 5- در اين دوره گاه با تغيير وضعيت يا احساس درد در کشاله ران احساس ضعف يا طپش ممکن است ايجاد شود که طبيعي است.
6- سعي کنيد که به مسائل و مشکلات محيط با ساير بيماران توجه نکنيد تا آرامش شما سلب نگردد. 7- انجام ملاقات با همراهان و گفت و گو در اين زمان بلامانع است. 8- در زمان ترخيص به تدريج پايين آمده، کمي آهسته قدم بزنيد و از فعاليت هاي شديد و نشستن و برخاستن ناگهاني تا چند روز پرهيز کنيد. 9- در صورت درد يا تورم خفيف محل آنژيوگرافي استفاده از مسکن يا کمپرس گرم بلامانع است. 10- در صورت احساس درد يا تورم شديد يا درد غير قابل تحمل به بيمارستان مراجعه کنيد. 11- بروز کبودي سطح پوست ران بدون درد و تورم، يافته اي عادي است و علي رغم ظاهر پر هياهو هيچ عارضه اي ندارد و به تدريج برطرف مي گردد.
منبع:ماهنامه ي دنياي سلامت 31
/س
چه اتفاقي در طي يک آنژيوگرافي يا کاتتريسم قلب صورت مي گيرد؟
- اکثر بيماران در مدت انجام کار، بيدار يا حداکثر کمي خواب آلود هستند که مربوط به داروي آرام بخش است.
- هيچ بيماري جهت آنژيوگرافي بيهوش نمي گردد (مگر بچه هاي خيلي کوچک که بي قراري مي کنند).
- پس از ورود به اتاق کاتتريسم قلبي، به روي تخت منتقل مي شويد. در بيشتر مواقع کاتتريسم قلبي از ناحيه کشاله ران انجام مي شود. بعضي از بيماران از طريق شريان جلوي آرنج تا مچ دست آنژيو مي شوند. کشاله ران شما بايد از قبل تميز و موهايش تراشيده شده باشد.
- روي شما به وسيله پارچه هاي استريل پوشانده مي شود. آن گاه پزشک ناحيه مربوط را با تزريق ماده بي حسي مثل ليدوکايين (که ممکن است در دندانپزشکي مصرف کرده باشيد) بي حس مي کند. سپس لوله کوچکي که شيت ناميده مي شود، داخل شريان کشاله ران يا بازو گذاشته مي شود. گاهي اوقات لوله ديگري در وريد ناحيه ران براي اندازه گيري فشار و اکسيژن خون و به دست آوردن نمونه هاي اندازه گيري شده اکسيژن خون قلب، گذاشته مي شود. درد ملايم حين تزريق بي حسي و کارگذاري شيت به طول معمول حداکثر دردي است که بيمار حين آنژيوگرافي احساس مي کند. در شروع کار کاتترهاي ويژه لوله هاي پلاستيکي و نازک ممکن است به داخل حفره هاي قلب فرستاده شود. همچنين ممکن است بر حسب نوع کار کاتترهاي ديگري که به اشکال متفاوت هستند به داخل حفرات قلب و ابتداي شريان اصلي کرونري چپ فرستاده شوند.
- يک ماده راديولوژيک مخصوص ( اروگرافين يا مواد مشابه) به داخل شريان اصلي کرونري قلب و شاخه هاي آن تزريق مي شود. همان طور که به تدريج به مريض ماده رنگي تزريق مي گردد، عکس هاي راديولوژيکي نيز گرفته مي شود. دوربين عکسبرداري با اشعه ايکس به دور شما مي چرخد تا از نماهاي مختلف از شريان هاي کرونري عکس بگيرد.
- يک کانتر مخصوص ديگر از کشاله ران به ابتداي شريان کرونري راست فرستاده مي شود. تصاوير مربوط به شريان کرونري راست هم گرفته مي شود. اکثر بيماران در موقع تزريق درون شريان کرونر، هيچ احساسي ندارند. بعضي از افراد ممکن است احساس يک ناراحتي خفيف داشته باشند که اين مساله چند ثانيه بعد از تزريق ماده رنگي برطرف مي گردد.
اين ناراحتي ممکن است به شکل گرم شدن، حالت تهوع خفيف يا احساس سنگيني يا تنگي نفس ملايم روي سينه باشد.
- بعد از اينکه تصاوير شريان هاي کرونري گرفته مي شود (يا گاهي قبل از آن)، يک کاتتر ويژه به داخل بطن چپ فرستاده مي شود. سپس ماده حاجب رنگي به داخل بطن چپ تزريق مي گردد، انجام اين کار به پزشک اجازه مي دهد که چگونگي پمپاژ قلب را ارزيابي کند. اين تصاوير، ونتريکولوگرافي ناميده مي شود، همچنين مي تواند وضعيت دريچه هاي قلب و نارسايي احتمالي آنها را نشان دهد.
- اکثر بيماران در مدت عکسبرداري از حفره بطن چپ احساس گر گرفتگي را در مدت 15 ثانيه حس مي کنند. پزشکان تصاوير راديوگرافي را در طي مدت کاتتريزاسيون روي صفحه نمايش مخصوص مشاهده مي کنند.
- مدت زمان کاتتريزاسيون ممکن است 20 دقيقه و حتي بعضي اوقات يک ساعت طول بکشد. مدت زمان انجام کار بستگي به اين دارد که چه اقدامي در مدت کاتتريزاسيون مورد نياز است و اين مساله ممکن است بر اثر آناتومي خاص قلب شخص مورد نظر متفاوت باشد.
در حين آنژيوگرافي چه نکاتي را رعايت کنيد؟
2- سعي کنيد که بيدار مانده و با تيم پزشکي و در خواست هاي ايشان همکاري لازم را داشته باشيد.
3- ممکن است از شما خواسته شود سرفه کنيد، نفس عميق بکشيد يا اعمال مشابه را انجام دهيد، نگران نباشيد.
4- گاهي اوقات عوارض مختصري مثل حالت تهوع گذرا، سنگيني خفيف سينه، گر گرفتگي، خارش، ضعف و ... ممکن است روي دهد که همگي در عرض چند ثانيه از بين رفته و گذرا بوده و هيچ جاي نگراني ندارد.
5- حتي المقدور تا پايان آنژيوگرافي از وضعيت و مسائل پزشکي سوال نکنيد. چون ممکن است تمرکز تيم پزشکي به هم خورده و نظم کار رعايت نشود.
6- در صورت بروز هرگونه علامت که تحمل آن براي شما امکان پذير نمي باشد يادآوري کنيد.
7- در طول مدت آنژيوگرافي سعي کنيد که با دوره کردن خاطرات خوب خود، آرامش را حفظ کنيد و به نتيجه کار اصلا فکر نکنيد. پزشک در پايان کار کلياتي از يافته ها را به شما خواهد گفت.
و اما بعد از کاتتريزاسيون ...
اين مسائل طبيعي است، اما اگر شما متوجه حساسيت، درد يا تورم بيش از حد در اين ناحيه شديد با پزشک خود تماس بگيريد. مساله مهم اين است که آيا شما به ارزيابي بيشتر احتياج داريد يا خير. در موارد نادر ممکن است سوراخ به طور کامل بسته نشده باشد يا اينکه عفونتي ايجاد شده باشد که نياز به درمان مناسب دارد.
نکاتي که بايد پس از آنژيوگرافي تا زمان ترخيص رعايت کنيد:
1- با پرستاري که شيت را از پاي شما خارج مي کند کمال همکاري را بنماييد.
2- وجود کيسه شن بر روي پاي شما براي بسته شدن کامل محل سوراخ است اگر اين چند ساعت را خوب تحمل نکنيد، ممکن است بعد دچار مشکل تورم و حساسيت کشاله ران گرديد. 3- در صورت احساس دستشويي به همان حالت درازکش به پشت امور خود را انجام دهيد و از وسواس شست و شو پرهيز کنيد. 4- از حدود نيم ساعت پس از آنژيوگرافي مي توانيد به تدريج مايعات شيرين و سپس به تدريج غذا ميل کنيد، اما آهسته آهسته و نه ناگهاني. 5- در اين دوره گاه با تغيير وضعيت يا احساس درد در کشاله ران احساس ضعف يا طپش ممکن است ايجاد شود که طبيعي است.
6- سعي کنيد که به مسائل و مشکلات محيط با ساير بيماران توجه نکنيد تا آرامش شما سلب نگردد. 7- انجام ملاقات با همراهان و گفت و گو در اين زمان بلامانع است. 8- در زمان ترخيص به تدريج پايين آمده، کمي آهسته قدم بزنيد و از فعاليت هاي شديد و نشستن و برخاستن ناگهاني تا چند روز پرهيز کنيد. 9- در صورت درد يا تورم خفيف محل آنژيوگرافي استفاده از مسکن يا کمپرس گرم بلامانع است. 10- در صورت احساس درد يا تورم شديد يا درد غير قابل تحمل به بيمارستان مراجعه کنيد. 11- بروز کبودي سطح پوست ران بدون درد و تورم، يافته اي عادي است و علي رغم ظاهر پر هياهو هيچ عارضه اي ندارد و به تدريج برطرف مي گردد.
منبع:ماهنامه ي دنياي سلامت 31
/س
