مردعنکبوتی (Spiderman)

فیلم «مرد عنکبوتی» سال ۲۰۰۲ به کارگردانی «سام ریمی» با بازی «توبی مگوایر»، «ویلم دافو»، «کریستین دانست»، «جیمز فرانکو»، «کلیف رابرتسون»، «رزمری هریس» و ... ساخته شد. در این فیلم «پیتر پارکر» - توبی مگوایر - یک دانش‌آموز دبیرستانی بسیار ترسو و خجالتی است، کسی که مدام توسط همکلاسی‌های شر و پردردسر خود آزار می‌بیند. او روزی پس از رفتن به آزمایشگاه حشرات و گزیده شدن توسط یک عنکبوت پی می‌برد که تغییری در او به وجود آمده است. او زمانی به این تغییر پی می‌برد که در رستوران کنار همان همکلاسی‌های عذاب‌دهنده است. وی درمی‌یابد که در لحظه‌ی خشم می‌تواند به‌طور افقی از بالای سر همشاگردی‌هایش پرواز کند و از رستوران بیرون برود. این صحنه آن‌قدر برای تماشاگر جالب است که به‌ندرت به فیزیک بحث‌برانگیز آن توجه می‌کند.
از طرفی پدر «نورمن آربورن» - ویلم دافو - دوست پیتر پارکر با عجله دست به آزمایش یکی از فرضیه‌های علمی خود می‌زند و در نتیجه به موجودی مبتلا به شیزوفرنی و قاتلی قدرتمند تبدیل می‌شود که این امر سرانجام به نبردهایی بین او و مگوایر منجر می‌شود.
تمام فیلم بر اساس استدلال غلط بزرگ کردن مقیاس با این فرض است که اگر موجود کوچکی مثل عنکبوت دارای جثه‌یی بسیار بزرگ شود، می‌تواند قدرت بسیار زیادی نیز داشته باشد و این استدلال به‌طور کامل نادرست است. در این فیلم یک رشته از تار عنکبوتی صد برابر تار معمولی بزرگ می‌شود و می‌تواند وزنی معادل ۵۰ برابر وزن خودش را تحمل کند در حالی که در دنیای واقعی یک عنکبوت کوچک نمی‌تواند باری معادل ۵۰ برابر خود را جابه‌جا کند. یک تار تنیده‌شده در مقیاس بزرگ - حتی اگر مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن از فولاد هم باشد - تنها می‌تواند نیمی از وزن عنکبوت را حمل کند.
قطر چنین تاری باید ۱۰ هزار برابر ضخیم‌تر شود تا بتواند ۵۰ برابر وزن عنکبوت بزرگ‌شده را تحمل کند نه فقط ۱۰۰ برابر که این نکته از نگاه فیزیک منطقی نیست. هم‌چنین قدرت عجیب و بی‌نظیر عنکبوت‌های کوچک عمدتاً به اندازه‌ و جثه‌ی کوچک آن‌ها مربوط است نه خواص ژنتیکی برتر! مثلاً اگر عنکبوتی بتواند مسافت معادل ۵۰ برابر قد خود را بپرد پس همان عنکبوت در اندازه‌ی ۱۰۰ برابری خودش فقط توانایی پریدن به اندازه‌ی نصف طول قد خود را دارد.
از طرفی عنکبوت‌ها به علت جثه‌ی کوچکشان می‌توانند بسیار سریع‌تر از انسان واکنش نشان دهند زیرا برای ارسال تحریک‌های عصبی به مسافت کم‌تری نیاز دارند و اینرسی بسیار کم‌تری وجود دارد که لازم باشد بر آن غلبه کنند. هم‌چنین عنکبوت‌ها نسبت به انسان مغز بسیار کوچک و تخصیص‌یافته‌تری دارند و اگر جثه‌شان صد برابر افزایش یابد به‌طور حتم نمی‌توانند کار چندان مفیدی انجام دهند.در این فیلم حجم تار تنیده‌شده نیز خود مشکلی دیگر است.
یک تار تنیده‌شده حداقل باید ۵/۰ سانتیمتر قطر داشته باشد تا بتواند حرکات عجیب و تارتنی‌های مرد عنکبوتی را تحمل کند. حال اگر چنین تار عنکبوتی ۱۰۰ برابر بلندتر باشد پس حجم آن باید در مقایسه با حجم تخمین زده‌شده‌ی تار تنیده‌ی مرد عنکبوتی که ۰۷۲۶/۰ متر مکعب است، چیزی معادل ۰۰۱۹۶/۰ متر مکعب باشد. پس مرد عنکبوتی فیلم ما هر بار که تاری به طول صد متر درست می‌کند، باید ۷/۲ درصد از حجم تارهای خود را از دست بدهد و هم‌چنین هنگام تنیدن یک تار یک کیلومتری باید حدود ۳۸ درصد از حجم بدنش تحلیل رود و قبل از رسیدن به غذایی کافی برای جبران حجم از دست رفته‌ی بدنش باید تبدیل به پوست و استخوان شود که این اتفاق در فیلم رخ نمی‌دهد.
مسئله‌ی دیگر سرعت نسبتاً بالای مرد عنکبوتی است. درست است که عنکبوت از سرعت بسیار بالایی برخوردار است اما به‌طور حتم فرود آمدن روی خودروهای در حال حرکت کار ساده‌یی نیست. وقتی مرد عنکبوتی به سمت پایین می‌آید سرعت بالایی دارد اما وقتی به سمت بالا می‌رود اندکی از سرعتش کاسته می‌شود و برای جلوگیری از این وضعیت مجبور است تارهای جدیدی تولید کند تا قبل از این که به انتهای تار تنیده‌شده برسد یک تار جدید جلوی راه خود داشته باشد.
اگر تار کوتاه باشد ممکن است به آن نرسد و چنان‌چه خیلی بلند باشد احتمال دارد به زمین بخورد. هم‌چنین در طول حرکت خود دایماً مجبور است از این طرف به طرف دیگر بپرد و ارتفاع و سرعتش را تغییر دهد. کنترل این وضعیت درست مثل یک کابوس است و جالب این ‌که مرد عنکبوتی تارها را باید با سرعتی بیش از سرعت حرکت خود ایجاد کند.
به اعتقاد بسیاری کم‌باورترین صحنه زمانی است که «دافو» به شکل گرین گابلین - قاتل وحشتناک - بر فراز ساختمانی می‌ایستد و با یک دست خودروی کابلی پر از کودک و با دست دیگرش یکی از دوستان مرد عنکبوتی را نگه می‌دارد. اگر فرض کنیم که خودروی کابلی و بچه‌ها بدون احتساب وزن کابل ۱۸۱۸ کیلوگرم وزن داشته باشند و با خط افق زاویه‌یی ۵ درجه بسازند، پس با فرمول زیر می‌توانیم نیروی به اطراف رفتن خودرو را حساب کنیم. نیرویی که به‌طور قطع باید به گابلین وارد شود:
در این‌جا F اندازه‌ی نیرو در خط افق، w وزن خودروی کابلی و بچه‌ها و زاویه‌ی بین خط افق و کابل است.
نیروی به اطراف کشیده شدن خودرو ۱۰۲۰۰۰ نیوتن است. حتی اگر بپذیریم که «گابلین» بتواند کابل را نگه دارد اصطکاک پاهای او به حدی نیست که بتواند او را از کشیده شدن به اطراف محفوظ نگه دارد. با این حال در این صحنه گابلین حتی ذره‌یی به اطراف کشیده نمی‌شود.
در هر حال فیلم مرد عنکبوتی با داشتن طرح زیبای داستان و بازیگرهایی خوب توانسته است ما را وادار کند که فیزیک را نادیده بگیریم و تنها از دیدن خود فیلم لذت ببریم اما این فیلم از نگاه علم فیزیک در رده‌ی NR - افتضاح، حتی نمی‌شود به‌طور جدی در مورد آن حرف زد - قرار می‌گیرد .
منبع: www.iricap.com
/خ