معرفی بنگ دانه یا بزرالبنج و خواص درمانی آن

بنگ دانه گونه‌های مختلفی دارد که بعضی از گونه‌ها به شدت سمّی و در صورت استفاده مرگ‌آور می‌باشند و در صنایع داروسازی از آنها استفاده می‌شود. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از آنها که خواص دارویی داشته و در طب سنتی نیز کاربرد دارد اشاره شده است.

نام علمی:

Hyoscyamus niger L.، نام فرانسه Herbe aux chevaux و نام انگلیسی آن Henbane می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، بنگ دانه، بذرالبنج و سکران نامیده شده است.

تیره گیاه:

سیب زمینی Solanaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و یک الی دو ساله با ساقه‌ای افراشته و استوانه‌ای به ارتفاع حدود 70 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر و دارای ریشه‌ای عمودی، ضخیم و دراز می‌باشد. برگ‌های آن متناوب، پهن، دارای بریدگی‌های عمیق، بدون دمبرگ، نوک تیز، به رنگ سبز مایل به سفید و متراکم در طول ساقه می‌باشند. گل‌های آن دارای دمگلی کوتاه، دوکی شکل، زرد رنگ و با رگه‌های ارغوانی هستند. میوه‌اش سته و محتوی بذرهای ریز، مسطح، کلیوی شکل و به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری یا مایل به زرد است.

طبیعت تخم:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی سرد و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در قسمتی از نواحی اروپا، آسیا، سیبری، آفریقا، آمریکا و در ایران در نواحی استان‌های شمالی، آذربایجان شرقی و غربی، سمنان و تهران انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در برگ و دانه:

در برگ‌های آن آلکالوئیدهای هیوسیامین، اسکوپولامین، کمی آتروپین و هیوسی پیکرین و به علاوه دردانه‌های آن روغن ثابت و نشاسته تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

برگ و دانه

نحوه مصرف:

برگ گیاه را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و ضماد و روغن به دست آمده از دانه نیز خواص دارویی دارد. در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها با استفاده از قسمت‌های ذکر شده نحوه و مقدار مصرف را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی دانه:

ضد تشنج و ترمیم کننده سیستم اعصاب، آرام کننده دردها و مخدر، خواب‌آور و ضد سرفه‌های تشنجی، ضد هیستری و مسکن دردهای مفصلی، ضد سیاه سرفه و مفید برای بیماریهای دستگاه تنفسی، ضد آسم و رفع کننده احساس چنگ‌زدگی در معده می‌باشد. در ضمن برای برونشیت مزمن، دردهای عصبی مخصوصاً مربوط به عصب تری ژومو، داء الرقص، روماتیسم، نقرس و پارکینسون نیز مفید است.

خواص درمانی برگ:

در استعمال خارجی استفاده از برگ‌ها به صورت ضماد رفع کننده ورم حاد و مزمن پستان و جمع شدن شیر در آن می‌باشد.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف بزرالبنج مضر و مصرف حدود 12 گرم آن مرگ‌آور می‌باشد. در کلیه‌ی موارد مذکور مصرف آن باید با رعایت دقت و احتیاط صورت گیرد تا باعث ایجاد مسمومیت نگردد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.