شناسنامه کتاب:
عنوان: یاران شیدای حسین بن علی(ع)
موضوع: معرفی و بررسی عاشورا و یاران امام
زبان: فارسی
قطع: وزیری
تیراژ: 3000
شابک: 3 ـ 12 ـ 8619 ـ 964
نویسنده: مرتضی آقا تهرانی
ناشر: میم
سال چاپ: 1384
نوبت چاپ: اول
تعداد صفحات: 368 صفحه
معرفی کتاب:
معرفی کتاب:
کتاب با مقدمه مؤسسه و مقدمه نویسنده و سخنان آغازین شروع می‌شود، این کتاب شامل سه عنوان است: 1. کلیات؛ 2. بررسی حرکت امام حسین(ع) از مدینه به کربلا؛ 3. یاران حسین(ع) عنوان سوم، خود شامل چهار بخش است و هر بخش از مراحل مختلفی تشکیل می‌شود.* کلیات: در این قسمت، وضعیت جزیره العرب در پیش از اسلام بررسی می‌شود مهم‌ترین مسائلی که در این قسمت به آن پرداخته شده، عبارت‌اند از: وضعیت اعراب پیش از طلوع اسلام، فرهنگ دینی پیش از اسلام، تصرف در نام خدا، نام‌گذاری بت‌ها، ظهور اسلام و اقامه توحید، اسلام و خرافه زدایی، اخلاق عمومی اعراب، تابش اسلام بر حجاز و تحولات امت اسلام از آغاز دوران امام حسین(ع).
* بررسی حرکت امام حسین(ع) از مدینه به کربلا: در این قسمت، وضعیت مدینه و علت حرکت امام از این شهر به سمت مکه و از مکه به سمت عراق بررسی می‌شود. امام در راه مکه تا کربلا، از 27 منزل عبور کرده است؛ در این قسمت، هرکدام از این منازل مهم و ویژگی‌های جغرافیایی و حتی مردمان آن منازل معرفی شده، که از نظر تاریخی مورد اهمیت بوده است در این قسمت به بررسی تعداد سپاهیان دشمن بررسی، و در این زمینه نظریه‌ها و قول‌های بسیاری نقل شده است.
*یاران امام: این قسمت شامل چهار بخش است: 1. سفیران امام (زمینه مدینه سازان قیام)؛ 2. اصحاب و یاران امام در کربلا؛ 3. شهادت یاران امام پس از شهادت امام حسین؛ 4. یاری‌کنندگان امام پس از نهضت حسینی.
در بخش اول که به سفیران امام اختصاص دارد، این افراد معرفی و عملکرد آنان در یاری امام بررسی می‌شود 1. در این بخش، دعوت اهل کوفه برای یاری امام، ورود مسلم به این شهر و بیعت مردم با وی و محورهای این بیعت و نامه مسلم به امام می‌نویسد مطرح می‌گردد.
از دیگر سفیران امام، عبدالله بن یقطر حمیر، سلیمان بن زرین، قیس بن مسهّر صیداوی هستند که حرکت آنها به سوی امام و به شهادت رسیدن آنها و رسیدن خبر شهادتشان به امام کاملاً بررسی شده است.
ـ بخش دوم به اصحاب و یاران امام در روز عاشورا و واقعه کربلا اختصاص دارد و شامل هفده مرحله است که در هر مرحله، تعدادی از یاران امام معرفی شده‌اند و نحوه شهادت آنها بیان می‌گردد.
ـ مرحله اول: در مورد آغاز نبرد است و معرفی یاران و اصحابی که در این مرحله وارد میدان شدند، از جمله نعیم بن عصبان، عمران بن کعب، زهیر بن سلیم و بسیاری دیگر که در مورد تمام این افراد توضیحاتی آورده شده است.
ـ مرحله دوم: در این مرحله از جنگ، نبرد افراد به صورت گروهی و سه یا چهار نفری صورت می‌گیرد. از جمله افرادی که در این مرحله به شهادت رسیدند، رافع بن عبدالله، حجاج بن بدر، مسالم بن عمرو، جش بن قیس، جوین بن مالک و... هستند.
ـ مرحله سوم: در این مرحله، نبرد، تن به تن است. افرادی که در این مرحله به شهادت رسیدند، عبارت‌اند از: ام وهب همسر عبدالله بن عمیر، عمرو بن جباده، عبدالله بن عمیر و... .
ـ مرحله چهارم و پنجم: نبرد چند نفری بوده است که به علت کم بودن سپاهیان امام، بودند با کمترین شهید، بیشترین ضربه را به دشمن وارد کنند. از شهدای این مرحله، مالک بن عبدالله، عبدالله بن عروه، عمرو بن خالد اسدی صیداوی و... هستند.
ـ مرحله ششم: پیوستن افرادی از لشکر دشمن به سپاه امام، که امام نیز آ‌ها را بی‌دریغ یاری کرد؛ از جمله مسلم بن حارث انصاری .. بن حارث و ... .
ـ مرحله هفتم: ترس دشمن از نبرد تن به تن با یاران امام و حمله گروهی آنها به این افراد؛ از جمله شهدای این مرحله، مسلم بن عوسجه، عقبه بن صلت، عبادبن مهاجر و... هستند.
مرحله هشتم: شکست سپاهیان کوفه که به طرف چپ سپاه امام حسین(ع) حمله کردند.
ـ مرحله نهم: کمک خواهی فرمانده سوارِنظام امام از پیاده نظام؛ از شهدای این مرحله ابوالشعشاء کندی است.
ـ مرحله دهم: هنگام ظهر و شهادت شهیدانی همچون حبیب بن مظاهر؛ توضیحاتی درباره حبیب که او یار و یاور پیامبر و امام علی(ع) بود و نقل گفته پیامبر در مورد وی که فرموده حبیب حاصل اسرار الهی است، و رجزخوانی حبیب و... از جمله مسائلی است که در مورد او مطرح می‌گردد. از دیگر شهدای این مرحله، حرّ بن یزید ریاحی است و بیان توضیحاتی درباره او چون خروجش از کوفه، رویارویی‌اش با امام، توبه و شهادت.
ـ مرحله یازدهم: اقامه نماز ظهر با فداکاری دو تن از یاران امام به نام‌های سلید ابن عبدالله حنفی و زهیر بن عبدالله که در مورد این دو تن و مقامات معنوی ایشان آمده است.
ـ مرحله دوازدهم: هدف تیر قرار گرفتن مرکب‌های سپاه امام و شهادت سواران آنهاست؛ از شهدای این مرحله، سلمان بن مضار، ابوثمامه عمرو الصائدی و زهیر بن قیس هستند. آمادگی زهیر برای جهاد، دفاع وی از خیمه‌ها و دعای امام به او در زیارت ناحیه مقدسه، از مطالب این مرحله است.
ـ مرحله سیزدهم: شهادت اهل بیت. در این مرحله که هیچ کس از یاران امام حسین(ع) باقی نمانده بود، نخستین شهید، علی بن حسین(ع) است. ویژگی‌های حضرت علی‌اکبر(ع)، سخنان امام درباره او، خواندن اشعار حماسی توسط علی‌اکبر، شهادت و انتقال وی به خیمه، از مهم‌ترین مطالب این مرحله است. از دیگر شهدای در این مرحله، عبدالله بن مسلم بن عقیل است.
ـ مرحله چهاردهم: حمله فرزندان ابوطالب پس از شهادت عبدالله بن مسلم به لشکر یزید؛ از شهدای این مرحله، عبدالله، بن عقیل، عون بن عبدالله محمد بن عبدالله، محمد بن مسلم و... هستند.
ـ مرحله پانزدهم: فرمان حضرت عباس به برادران و مادری خویش برای یاری حسین بن علی(ع)؛ عبدالله بن علی بن ابی‌طالب، عثمان بن علی از شهدای این مرحله‌اند.
ـ مرحله شانزدهم: شهادت حضرت عباس(ع)؛ در این مرحله، نام و القاب ایشان، بندگی و عبودیت، عصمت، مواسات، ایمان و دوراندیشی، جان باختگی در راه امام، وفای به عهد، صبر و شکیبایی و علم و یقین آن حضرت بررسی می‌شود. در ادامه، مطالبی پیرامون خواستگاری امیرالمؤمنین از ام‌البنین مطرح، و فرزندان ایشان معرفی می‌شود و عملکرد ام‌البنین پس از واقعه عاشورا بررسی می‌گردد. از دیگر شهدای این مرحله، علی‌اصغر امام حسین(ع) (عبدالله بن حسین) و محمد بن ابی سعید و ... هستند.
ـ مرحله هفدهم: شهادت سیدالشهدا(ع) در این مرحله صورت گرفته است. معرفی آن حضرت و عملکردش در زمان پدر و برادر گرامی‌اش، برخورد ایشان در زمان حکومت معاویه، سخنان وی در صبح عاشورا و دعای امام به زبان عربی و فارسی و... از جمله مطالب این قسمت است.
بخش سوم: در مورد شهادت یاران امام پس از شهادت آن حضرت است؛ از جمله این شهدا، سوید بن عمرو بن ابی مطاع، هفهاف بن مهتدر اسبی، بکر بن حی، حسن مثنی بن حسن، سرار بن ابی‌حمیر، و سلیمان بن ابی زرین و... هستند کهدر این بخش معرفی شده‌اند.
بخش چهارم: زنده‌کنندگان خون شهدای کربلا. افرادی که در این بخش معرفی شده‌اند، عبارتند‌اند از: 1. علی اوسط، امام زین العابدین(ع) که در کوفه و شام افشاگری می‌کرد 2. محمد بن علی (امام محمد باقر(ع)) 3. زینب بنت علی 4. ام کلثوم بنت علی (خطبه خوانی این دو خواهر با در کوفه، خیانت یزیدیان را افشا می‌کردند) 5. سکینه بنت الحسین و فاطمه بنت الحسین.
فهرست در ابتدای کتاب، و فهرست منابع و مآخذ در پایان به صورت مفصل آمده است. همچنین منابع و مآخذ در پاورقی نیز ذکر شده است. این کتاب، به لحاظ معرفی دقیق یاران امام حسین(ع)، در خور اهمیت است. ما نمی‌توانیم در اینجا به ذکر نام آنها بپردازیم، ولی در این مجموعه، یاران ایشان به تفصیل معرفی شده‌اند.
منبع مقاله : pajuhesh.irc.ir
