نگاهی به کاربرد پزشکی موریندا

نام علمی (خانواده):

Morinda citrifolia L. (Rubiaceae)

نام انگلیسی:

Mengkudu, Indian Mulberry, Noni

نام فارسی:

موریندا

مشخصات:

Morinda citrifolia L. درختی است که تا ارتفاع 9 متر رشد می‌کند. برگ‌ها یک تکه، بزرگ، 10-15 سانتی‌متر در 20-30 سانتی‌متر، چلیپایی و گوشوارک‌دار هستند. پهنه برگ بیضوی متقارن یا بیضوی رو به پایین، براق، نرم و شیره‌دار است. ضد درد، ضد کرم، ضد رنگ‌زایی ضد باکتری، ضد سرطان / ضد نئوپلازی، ضد فشار خون، ضد ویروس، ضد التهاب، آنتی اکسیدان، ضد تک یاخته، ضد دیابت، سداتیو / ضد اضطراب، عامل شیمی درمانی، حشره کش، بهبود دهنده زخم و محافظ کبد. گل‌ها کوچک، بی‌پایه، سفید، با عرض 1/5-2 سانتی‌متر، انتهایی و کناری هستند. میوه این گیاه آب‌دار، بیضوی، با عرض 5-7 سانتی‌متر، سبز مایل به خاکستری کمرنگ که در موقع بلوغ به زرد تغییر رنگ پیدا می‌کند.

منشأ:

بومی نواحی گرمسیری و معتدل آسیا و استرالیا.

ترکیبات شیمیایی:

مورینتریفولین A و B، موریندین، موریندون، روبیادین، موریندادیول، موریندیکون، مورینتون، موریندیسینون، موریندیسینینون، نونیوسید E-H، مورینافتالنون و ترکیبات دیگر.

کاربرد در طب سنتی:

از مجموع قسمت‌های گیاه برای درمان درد استخوان و التهاب مفاصل استفاده می‌شود. در مالزی، برای درمان سرفه، تهوع، قولنج و بزرگی طحال بر روی قفسه سینه و شکم به کار می‌رود. در طب ژاپنی و چینی، M. citrifolia برای درمان تب و به عنوان مقوی به کار می‌رود ولی در شبه‌جزیره هندوچین، میوه گیاه برای کمردرد، آسم و اسهال خونی تجویز می‌شود. جوشانده برگ به صورت خوراکی برای درمان تب، اسهال خونی و اسهال مؤثر است. از ضماد حاصل از برگ‌های تازه می‌توان برای درمان کورک استفاده کرد. میوه به همراه مقدار کمی نمک، اثر اشتهاآور و مسهل دارد و در درمان اسهال خونی، خون‌ریزی ادراری، سرفه، زکام، ادم و درد عصبی مؤثر است. پوست ریشه اثر سودمندی در فشار خون، دردهای استخوانی و کمر درد دارد. از میوه گیاه نیز برای درمان عارضه‌های دهان و لثه، اسهال خونی و ترشحات واژینال و از ریشه گیاه برای به عنوان مسهل و تب‌بر استفاده می‌شود. عصاره فراوری شده میوه نیز در درمان بیماری‌های مختلف مانند دیابت، فشار خون بالا، سردرد، بیماری‌های قلبی، AIDS، سرطان، زخم معده، افسردگی، ضعف سالمندی، سوء هاضمه، آترواسکلروز و اعتیاد طالب زیادی دارد.

آثار دارویی:

ضد درد، ضد کرم، ضد رنگ‌زایی ضد باکتری، ضد سرطان / ضد نئوپلازی، ضد فشار خون، ضد ویروس، ضد التهاب، آنتی اکسیدان، ضد تک یاخته، ضد دیابت، سداتیو / ضد اضطراب، عامل شیمی درمانی، حشره کش، بهبود دهنده زخم و محافظ کبد.

مقدار مصرف:

برای درمان فشار خون، دردهای استخوانی و کمردرد، 10 تا 20 گرم از پوست ریشه روزانه به صورت جوشانده آبی یا خیسانده الکلی، خشک شده و تجویز می‌شود.

عوارض جانبی:

ممکن است سداسیون، تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی، حساسیت، هیپرکالمی، اتفاق بیفتد.

مسمومیت‌زایی:

عصاره آبی ریشه M. citrifolia هیچ مسمومیت‌زایی نشان نداده است ولی در آزمون‌های صفحه داغ و پیچش (writhing) اثر ضد دردی مرکزی قابل ملاحظه و وابسته به دوز نشان داده است. بررسی شیمیایی و آزمون‌های سمیت ژنتیکی نشان داده که عصاره این گیاه اثر سمیت ژنتیکی ندارد و کینون‌های دارای سمیت ژنتیکی در عصاره این گیاه وجود ندارد با این حال، براساس نظر برخی محققان، در بین ترکیبات موجود در M. citrifolia، آنتراکینون‌ها محتمل‌ترین ترکیبات برای اثر سمیت کبدی هستند. بروز هپاتیت با عصاره این گیاه گزارش شده است.

موارد منع مصرف:

در دوران بارداری و شیردهی نباید مصرف شود. در کسانی که مبتلا به هیپرکالمی هستند یا به M. citrifolia حساسیت دارند، موارد منع مصرف دارد.

پی‌نوشت:

برای مشاهده پی‌نوشت‌های این کتاب به منبع مقاله مراجعه شود.

منبع مقاله :
لینگ، کوهویی - تانگ کیان، چوا - چای هون، تان؛ (1392)، راهنمای گیاهان دارویی: مصور و با رویکرد علمی و دارویی، مترجمان: حسین حسین‌زاده - محسن ایمن شهیدی، رامین رضایی، مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، چاپ اول.