گرمازدگي و روشهاي مقابله با آن

بيماريهاي مـربوط به گرما هنگامي روي مي دهند که دمــاي بـدن فرد از حد طبيعي خود افزايش مي يابـد. بدن انسان بطور عمده توسط منبسط ساختن عروق سـطـــحي پوست و تعريق دماي افزايش يافته بدن را کاسته و سبب تنظيم و کنترل گرماي بدن مي گــردد. اما در آب و هواي مرطوب عملکرد تعريق مختل و کنـدشده و بدن ديگر قادر به خنک ساختن خود نميـباشد. دو عـــامل فعاليت بدني شديد و طولاني مدت و آب و هواي گرم مسبب بيماريهاي مربوط به گرما هستنـد. همچنين زماني که فرد دچار کم آبي در بدن خود ميگردد در معرض عوارض گرماي زياد قرار خواهد داشت زيرا در اين حالت غلظت خون بدن افزايش يافته و جريان خون کند ميگردد که سبب اختلال در عملکرد ارگانهاي بدن مي شود.
عوارض ناشي از گرما به قرار زير است:

1. گرمازدگي خفيف

در اين حالت بدن بشدت عرق کرده و حجم خون کاهش مي يابد.

علايم:

تعريق شديد، ضعف، سرگيجه، سردرد، حالت تهوع، استفراغ، افزايش ضربان قلب، کاهش فشار خون، پوست مرطوب، سرد و رنگ پريده، افزايش درجه حرات مرکزي بدن تا 39- 38 درجه سلسيوس.

درمان:

انتقال بيمار به يک مکان خنک و سايه،دادن مايعات به بيمار براي جبران کم آبي بدن. براي جبران نمک بدن نيز بايد اندکي نمک (به نسبت يک قاشق چاي خوري نمک در يک ليتر آب) به آب اضافه کرد، لباسهاي فرد گرمازده را در آورده و يک ملحفه مرطوب دور بدن وي بپيچيد و يا توسط باد بزن مصدوم را باد بزنيد.

2. گرمازدگي شديد

اين حالت بسيار خطرناک بوده و خطر مرگ را نيز ميتواند در پي داشته باشد. در اين حالت حرارت مرکزي بدن از 40.5 درجه سلسيوس فراتر ميرود. در اين وضعيت اغلب ارگانهاي بدن در معرض آسيب بافتي قرار ميگيرند. گرمازدگي شديد يک وضعيت اورژانس بوده و دماي بدن فرد گرمازده بايد سريعا کاهش يابد. عدم درمان گرمازدگي شديد به تشنج، کما و مرگ منجر خواهد شد. گرمازدگي شديد علاوه بر اثرات سوء آن بروي سيستم عصبي همچنين کبد، کليه ها، قلب و عضلات را نيز در معرض آسيب قرار ميدهد.

علايم:

پوست قرمز رنگ، داغ، رنگ پريده و خشک، ضربان تند و قوي، سردرد ضرباني، پريشاني و سرگيجه، تنفس کم عمق، مردمک چشم ممکن است متسع شده و به نور واکنش نشان ندهد.

عوامل ايجاد کننده

قرار گرفتن در زير آفتاب به مدت طولاني ،فعاليت شديد بدن، کم آب شدن بدن.

درمان:

تلاش براي کاهش حرارت بدن بايد بسرعت انجام گيرد: بيمار را به مکان خنک و سايه انتقال داده و لباسهايش را از تن جدا کنيد. روي دستها و پاها آب خنک ريخته و يا يک ملحفه خيس را دور بدن مصدوم بپيچيد، بيمار را در معرض باد قرار داده و يا توسط پنکه و يا باد بزن اقدام به خنک کردن وي کنيد. هنگامي که روي دستها و پاها آب ميريزيد حتما دستها و پاها را شديدا ماساژ دهيد تا خون خنک شده به سمت نواحي مرکزي بدن رانده گردد.

3. گرفتگي عضلات

همان گرفتگي عضلات ميباشد که عامل آن گرما ميباشد. اين حالت پس از فعاليت شديد بدني ايجاد ميگردد. درمان آن خوراندن مايعات کافي همراه با اندکي نمک (به نسبت 4/1 قاشق چايخوري نمک در يک ليوان آب) به مصدوم و انجام حرکات کششي پس از آن ميباشد.

4. سنکوب گرما

اين حالت نوعي غش خفيف ميباشد که به علت فعاليت شديد در آب و هواي گرم ايجاد ميگردد. بدن در تلاش براي افزايش دفع گرما از بدن اقدام به منبسط ساختن عروق سطحي پوست ميکند اما هنگامي که اين مکانيسم بسرعت انجام ميگيرد سبب کاهش جريان خون به مغز گشته و حالت غش را ايجاد ميکند.

علايم:

سرگيجه، سردرد، افزايش ضربان قلب، حالت تهوع، استفراغ، غش و بي هوشي.
درمان آن مانند درمان گرمازدگي خفيف ميباشد.

5، عرق سوز

در اين حالت نواحي خاصي در بدن (معمولا نواحي پوشيده شده توسط لباس) دچار خارش و سوزش شديد ميگردد. اين حالت بيشتر در آب و هواي گرم و مرطوب و در افراد خردسال، داراي فعاليت شديد، بيماران بستري و تب دار مشاهده ميگردد. اين عارضه معمولا پس از چند روز بخودي خود بر طرف ميگردد. هنگامي که تعريق بدن افزايش مي يابد عرق به سلولهاي سطح پوست آسيب وارد ساخته و يک سد در مقابل خروج عرق ايجاد ميکند. بنابراين عرق در زير پوست به دام افتاده و تجمع مي يابد. در اين حالت برآمدگيهاي ريزي روي پوست ايجاد ميگردد. هنگامي که اين برآمدگيهاي جوش مانند ريز ميترکند محتويات عرق تخليه گشته و فرد احساس سوزش ميکند.

درمان:

هيچگاه از مواد کاهش دهنده تعريق و يا پودر بچه استفاده نکنيد اين عمل تنها علايم را تشديد ميکند. تنها از لوسيون کالامين (CALAMIN) و يا کرم هيدروکورتيزون (HYDROCORTISON 1%) استفاده کنيد.

اقدامات پيشگيرانه :

1، در تابستان و هواي گرم لباسهاي سبک، گشاد و با رنگ روشن به تن کنيد.
2، در طول روز آب کافي بنوشيد. 8 ليوان آب.
3، در حين هر نوع فعاليت بدني در فواصل زماني معين به استراحت بپردازيد.
4، خود را در برابر گرماي آفتاب با به سر گذاشتن کلاه و يا استفاده از چتر محافظت کنيد.
5، فعاليتهاي شديد خارج از منزل را در ساعاتي که هوا خنک تر ميباشد يعني پيش از 10 صبح و يا پس از 6 بعد از ظهر برنامه ريزي کنيد.
منبع:www.nasimerezvan.com /س