سرگیجه یکی از شایع‌ترین مشکلات در حوزه سلامت و پزشکی محسوب می‌شود و با افزایش سن، احتمال بروز سر‌گیجه افزایش می‌یابد

چکیده
احساس سرگیجه در هنگام خم شدن، اتفاقی شایع است. در اکثر موارد، سرگیجه یا سبکی سر علتی جدی ندارد، اگرچه برخی از عللِ مربوط به این رخداد، نیاز به توجه دارند. در این مقاله به علل شایع این مشکل پرداخته و روش‌های درمانی مربوط به هر کدام از علل را به صورت جداگانه ذکر خواهیم کرد.

تعداد کلمات 1619/ تخمین زمان مطالعه 8 دقیقه

مترجم: سید مصطفی سید آقامیری

مقدمه

سرگیجه در هنگام خم شدن اتفاقی شایع است. برخی اوقات بالا و پایین بردن سر و یا چپ و راست کردن سریع آن، موجب سرگیجه خواهد شد. در بسیاری از مواقع، علتی ساده موجب سرگیجه خواهد شد. مثلاً حذف یک وعده غذایی، هوای گرم و یا خستگی زیاد. حتی یک سرماخوردگی ساده و یا یک بیماری معمولی نیز، ممکن است سر‌گیجه را در پی داشته باشد.
بسیاری از علل سرگیجه جدی نیستند؛ اما اگر سرگیجه زیاد اتفاق بیافتد و یا شدید باشد، می‌تواند فعالیت‌های روزمره را دچار اختلال کند. اگر بابت سرگیجه‌های خود نگرانید، بهتر است این موضوع را با پزشک خود مطرح کرده تا با پیدا کردن علت زیربنایی به درمان آن اقدام نمایید.

علل

سرگیجه یکی از شایع‌ترین مشکلات در حوزه سلامت و پزشکی محسوب می‌شود. با افزایش سن، احتمال بروز سر‌گیجه افزایش می‌یابد. حدود 30 درصد افراد بالای 60 سال سرگیجه و یا وتیگو (احساس این‌که همه چیز به دور سر آدم می‌چرخد) را تجربه می‌کنند.
وقتی در موقع خم کردن سر دچار سرگیجه می‌شوید، ممکن است علتی ساده مانند پایین بودن سطح قند خون و یا علتی جدی‌تر مانند مشکلات قلبی داشته باشد. در ادامه به برخی علل احتمالی سرگیجه در هنگام خم کردن سر می‌پردازیم:

1. کم آبی بدن

اگر زیاد در زیر آفتاب می‌مانید و به اندازه کافی آب نمی‌نوشید پس ممکن است سر‌گیجه شما در هنگام پایین بردن سر و یا تکان دادن سریع آن، ناشی از رطوبت کم بدنتان باشد.

2. کم بودن قند خون

نخوردن غذا و یا کم خوردن، می‌تواند موجب شود در هنگام پایین بردن سر دچار سرگیجه شوید. اگر دیابت دارید، باید قند خونتان را در محدوده نرمال کنترل کنید. اگر داروهای دیابت مصرف می‌کنید، افزایش دوز آن‌ها ممکن است سبب سرگیجه گردد.

3. فشار خون پایین

اگر فشار خونتان پایین باشد، ممکن است در هنگام خم کردن سر دچار سرگیجه شوید، زیرا فشار خون پایین موجب می‌شود خون به اندازه کافی به مغزتان نرسد. همچنین در این وضعیت اگر سریعاً از جای خود برخیزید نیز ممکن است سرتان گیج رود.

4. گردش ضعیف خون

نرسیدن اکسیژن کافی به مغز به علت گردش ضعیف خون موجب می‌شود در هنگام خم کردن سر به سمت پایین احساس سرگیجه نمایید. این وضعیت ممکن است نتیجه یک بیماری جدی مانند حمله قلبی، نارسایی احتقانی قلب و یا ضربان غیر‌طبیعی قلب (آریتمی) باشد.

5. کم خونی

کم خونی ممکن است علل بسیاری داشته باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
    • کمبود آهن، ویتامین ب 12 و یا فولات
    • عدم تولید گلبول‌های قرمز خون توسط مغز استخوان
    • تخریب گلبول‌های قرمز خون
    • از دست دادن خون
کم‌خونی شدید بر اکسیژن‌رسانی به مغز تأثیری منفی دارد. در نتیجه کم‌خونی موجب سرگیجه خواهد شد، خصوصاً وقتی سرتان را به سمت پایین خم می‌کنید.

6. حمله پانیک

گاهی اوقات فراموش می‌کنیم که چگونه استرس‌های هیجانی می‌توانند سلامت جسمی ما را به خطر بیاندازند. ممکن است سرگیجه در هنگام خم‌کردن سر، نتیجه کاهش سطح دی اکسید کربن بدن باشد. از طرفی هایپرونتیلیشن (تنفس سریع) که از علائم حملات پانیک، ترس یا اضطراب است، می‌تواند با کاهش دی‌اکسید‌کربن مرتبط باشد.

7. مشکلات گوش داخلی

سیستم دهلیزی (وستیبیولار) که موجب حفظ تعادل انسان می‌گردد در گوش داخلی قرار دارد. عفونت گوش و یا هر‌گونه آسیب دیدگی گوش می‌تواند موجب آسیب به این ناحیه و در نتیجه از دست رفتن تعادل و ایجاد سرگیجه در هنگام خم کردن سر، گردد.
یکی از مشکلات شایع گوش میانی این است که ذرات کلسیم از یک سمت گوش حرکت کرده و به سمت دیگر گوش می‌روند. این تغییر ممکن است موجب ورتیگو و سرگیجه گردد. این بیماری سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) نامیده می‌شود.

8. کم‌کاری تیروئید

اگر غده تیروئید به درستی کار خود را انجام ندهد ضربان قلب و فشار خون کاهش خواهند یافت. کاهش ضربان قلب و فشار خون هر دو می‌توانند موجب سرگیجه در هنگام خم کردن سر گردند.

9. عوارض برخی داروها

بسیاری از داروهای رایج، سرگیجه را به عنوان یکی از عوارض دارو در برشورهای خود ذکر می‌کنند. برخی از این داروها از این قرارند:
    • داروهای فشار خون
    • دیورتیک‌ها (داروهای ادرار آور)
    • داروهای خواب‌آور
    • داروهای ضد افسردگی
    • آرام بخش‌ها
    • برخی آنتی بیوتیک‌ها

10. علل دیگر

برخی بیماری‌ها و یا شرایط بدنی ممکن است موجب سرگیجه شده و یا وضعیت شما را بدتر کنند. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
    • تغییرات هورمونی در اثر قاعدگی و یا حاملگی
    • سردردهای میگرنی
    • بیماری لایم
    • سندرم خستگی مزمن (CFS)
    • اضطراب یا افسردگی
    • دمانس (بیماری زوال عقل)
    • بیماری پارکینسون
    • بیماری‌ام اس
    • نوروپاتی محیطی

بیشتر بخوانید: دانستنی هایی درباره سرگیجه

درمان

درمان شما به شدتِ سرگیجه و علت زیربنایی آن بستگی دارد. اگر تنها گاهی اوقات پس از خم‌کردن سرتان دچار سرگیجه می‌شوید (یعنی اگر این شرایط موقتی است)، برای درمان روش‌های زیر را امتحان کنید:
    • دراز بکشید و چشمان خود را ببندید.
    • اگر احساس می‌کنید گرمتان شده، به زیر کولر و یا زیر سایه بروید.
    • اگر بدنتان دچار کم آبی شده، سعی کنید با مصرف کافی مایعات مشکل خود را حل کنید.
    • برای چند دقیقه به آرامی نفس بکشید.
سرگیجه، ورتیگو و حالت تهوع در برخی افراد با اضافه کردن زنجبیل تازه و یا پودر زنجبیل به غذا و یا نوشیدنی‌ها، تسکین می‌یابد. هم‌چنین می‌توانید برای تسکین این حالت از مکمل‌های خوراکی زنجبیل استفاده کنید.
کلینیک مِیو پیشنهاد می‌کند برای جلوگیری از بدتر شدن سرگیجه مصرف کافئین، الکل، نمک و دخانیات را کاهش دهید؛ اما به این نکته نیز توجه کنید که در صورتی‌که علت سرگیجه شما فشار خون پایین باشد، مصرف نمک برای شما مفید خواهد بود.
اگر سرگیجه شما متأثر از یک مشکل و یا بیماری دیگر باشد، پزشک تلاش خواهد کرد تا آن مشکل را درمان کند. در ادامه به برخی دلایل سرگیجه در هنگام خم کردن سر که در بالا ذکر شد و درمان آن‌ها می‌پردازیم:

فشار خون پایین

فشار خون پایین ممکن علل مختلفی داشته باشد، از جمله مشکلات قلبی و یا کمبود برخی ویتامین‌ها.
مصرف نمک بیشتر در رژیم غذایی و مایعات مصرفی، به درمان فشار خون پایین کمک می‌کند.
ممکن است برای افزایش گلبول‌های قرمز خون به مصرف برخی ویتامین‌های خاص نیاز داشته باشید. هم‌چنین ممکن است پزشک شما را به داشتن رژیمی متعادل‌تر توصیه نماید.
برخی داروهای فشار خون نیز می‌توانند موجب کاهش شدید فشار خون گردند. برای در امان ماندن از این مشکل با مشورت پزشک دوز داروی خود را کاهش دهید.

کم‌خونی

کم‌خونی ممکن است علل مختلفی داشته باشد. ممکن است کم‌خونی در اثر کمبود آهن، فقر تغذیه، حاملگی، عفونت و یا بیماری‌های مزمن مانند کم‌خونی داسی شکل و بیماری کلیوی ایجاد گردد.
ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق علت کم‌خونی، انجام آزمایش خون را توصیه نماید. پزشک برای درمان کم‌خونی ممکن است مکمل آهن و ویتامین ب را تجویز نموده و شما را به تغییر رژیم غذایی‌تان تشویق کند، انجام این کارها به افزایش هموگلبین خون خواهند انجامید.

کم‌کاری تیروئید

اگر به خاطر سرگیجه در هنگام خم‌کردن سر به پزشک مراجعه کنید، ممکن است پزشک برای شما آزمایش تیروئید بنویسد، خصوصاً اگر زن باشید. احتمال ابتلای زنان به مشکلات تیروئید، 5 تا 9 برابر از مردان است. کم‌کاری تیروئید با مصرف برخی داروها که در حکم تیروئید مصنوعی هستند، درمان خواهد شد.

مشکلات گوش داخلی

اگر دچار عفونت گوش و یا آسیب گوش شده‌اید، پزشک به درمان عفونت باکتریایی و یا آسیب، خواهد پرداخت. اگر سرماخوردگی و یا آنفولانزا موجب التهاب عصب‌های گوش داخلی شود، این مشکل خود‌به‌خود و به مرور زمان بهبود خواهد یافت.
هم‌چنین پزشک، سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) را بررسی خواهد کرد. BPPV یکی از علل شایع سرگیجه، خصوصاً در افراد مسن، محسوب می‌شود. یک سوم افراد مسن مبتلا به سرگیجه دچار BPPB هستند.
خوشبختانه BPPV یک بیماری خوشخیم بوده که با روش‌هایی هم‌چون مانور ایپلی قابل درمان است.

سردردهای میگرنی

اگر دچار سردردهای میگرنی هستید، ممکن است در اوقاتی که سرتان درد نمی‌کند، سرگیجه داشته باشید. ممکن است پزشک برای کمک به پیشگیری از حملات میگرنی، داروهایی تجویز نماید (داروهای ضد تشنج و ضد افسردگی). هم‌چنین ممکن است پزشک برای تسکین دردهای میگرنی داروهایی دیگر تجویز کند.

عوارض جانبی داروها

اگر سرگیجه شما به داروهایی که تازه مصرفشان را شروع کرده‌اید مربوط باشد، ممکن است پزشک دوز آن‌ها را تغییر داده و یا داروهای دیگری را با آن‌ها جایگزین نماید. ممکن است در برخی اوقات بدن پس از مدتی به مصرف داروی جدید عادت کرده و سرگیجه خود‌به‌خود مرتفع گردد.

برخی دیگر از علل سرگیجه

اگر یک بیماری خاص علت سرگیجه شما در هنگام خم‌کردن سر است، برای رها شدن از این مشکل از پزشک خود کمک بگیرید. مثلاً ممکن است داروهای ضد افسردگی به درمان سرگیجه ناشی از استرس کمک کنند. هم‌چنین مصرف آنتی‌هیستامین‌ها نیز می‌توانند در درمان برخی از انواع سرگیجه مفید باشد.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر دوره‌های سر‌گیجه تکرار شود، هر دوره سرگیجه برای مدتی طولانی ادامه یابد و یا شدید باشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
در صورتی‌که علاوه بر سرگیجه علائم زیر را نیز دارید، پس لازم است هر چه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کنید:
    • کاهش هوشیاری
    • استفراغ
    • درد قفسه سینه
    • تاری دید
همه این علائم نشان از مشکلی جدی بوده که برای حل آن لازم است بدون اتلاف وقت به بیمارستان مراجعه کنید.

سخن پایانی

سرگیجه در هنگام خم‌کردن سر مشکلی شایع بوده و در اغلب موارد موضوعی جدی محسوب نمی‌شود. اگر سرگیجه فعالیت‌های روزمره شما را دچار اختلال نمود، برای مشخص شدن علت سرگیجه به پزشک مراجعه کنید. در بسیاری از موارد، علل احتمالی قابل درمان می‌باشند.

منبع: www.healthlin.com