دنیای حبابی!
بعضی از دوستان یا اطرافیان شما کمی عجیب به نظر می‌رسند. تغییرات زیادی را در شکل و قیافه آن ها می‌بینید. مرتب تکرار می‌کنند: «دوست دارم متفاوت باشم!». گاهی آنقدر با این جمله حس می‌گیرند که یادشان می‌رود شلواری پوشیده‌اند که همه جایش پاره و سوراخ است! این هم دنیایی دارد اما دنیای حبابی! خوب به نظر شما اشکال کار کجاست و کدام سیم از این مدار قطع شده است؟ در طرف مقابل هم، کسانی که فقط از خودشان الگوبرداری می‌کنند، مشکلاتی خواهند داشت. این خودشیفتگی آن ها را از دیگران دور می‌کند. نداشتن الگوی موفق و کامل، مانند حرکت با چراغ خاموش در یک مسیر تاریک و پر از چاله است که معلوم نیست چه بلایی سر خودرو و سرنشینان آن بیاید؟
آینه شما
شما خودتان را در کدام آینه می‌بینید؟ وقتی تصمیم به انجام کاری می‌گیرید، معمولا یاد چه کسی می‌افتید؟ فکر کنید که الان قصد دارید به خاطر گلی که زده‌اید، شادی کنید و خوشحالی خودتان را اعلام کنید، ترجیح می‌دهید از کدام شیوه استفاده کنید؟ امکان دارد که جوری شادی کنید که با کارت زرد روبرو شوید؟ معمولا هر کدام از ما الگوهایی را در ذهن خودمان داریم که خواسته یا ناخواسته روی رفتار ما تأثیر می‌گذارند. کمی به لباس پوشیدن، حرف زدن، انتخاب موسیقی، نحوه درس خواندن و حتی شکل ارتباط خودتان یا دوستان‌تان دقت کنید؟ اگر این سیم را دنبال کنید، به مخزنی می‌رسد که نامش الگوست. بعضی‌ها هم شاید مدعی باشند که الگویی ندارند، ولی وقتی رفتارشان بررسی می‌شود، الگوی مخفی آن لو می‌رود، مثلا ممکن است سعید کپی پدرش حرف بزند یا سمانه دقیقا مثل مادرش احوالپرسی کند.
الگوها و هدف‌ها
الگوهای ما بر اساس هدف‌هایی که داریم، انتخاب می‌شوند. یک بازیکن ورزشی نمی‌تواند برای الگوگیری، زندگی‌نامه یک پزشک را مطالعه کند و پشتکاری علمی و نبوغ او را در دانش پزشکی، مدل خودش قرار دهد. یک دانشمند هم نمی‌تواند یک میوه‌فروش را الگوی خودش قرار دهد تا به موفقیت دلخواه خود برسد. عاقلانه این است که هر کدام بر اساس هدف‌هایی که داریم، دنبال شناسایی الگوهای مناسب خودمان باشیم تا دقیقا به سمت هدف‌مان حرکت کنیم.
الگوهای پیشنهادی خدا
خداوند نیاز به الگو را در ما به رسمیت شناخته است. به همین دلیل در کتاب جامع موفقیت یعنی قرآن، الگوهایی را به ما معرفی می‌کند. این الگوها در زمینه‌های مختلف معرفی شده‌اند؛ مثلا حضرت ایوب(ع)، الگویی برای تحمل و صبر، حضرت یوسف(ع)، الگوی زندگی بدون گناه، خانواده امام علی(ع)، الگوی ازخودگذشتگی و توجه به دیگران، حضرت مریم(س)، الگوی پاکدامنی و ایمان به خدا. این الگوها بسیار زیادند. حتی خداوند برای آدم‌های بد هم الگو معرفی کرده که اگر به بدی‌های خودشان ادامه دهند، به سرانجام بد آنها دچار خواهند شد، مثل قارون که الگوی سرمایه‌دار بی‌ایمان است و فرعون که الگوی قدرت بدون خداپرستی است یا زن نوح که الگوی زنان بی‌دین معرفی شده است.
الگوی جامع
از میان همه الگوهای معرفی شده خداوند، یک الگو نشان برتر دارد. الگویی که برای همه دوستان خدا و سرانجام نیکو، کافی است. کسانی که می‌خواهند زندگی معنوی سرشار از آرامش، موفقیت و ماندگاری داشته باشند و بتوانند به گونه‌ای زندگی کنند که دیگران نیز آنها را الگو قرار دهند. این شخصیت برتر، پیامبر اعظم(ص) است. به پیام و پیشنهاد خداوند توجه کنید: « لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثیراً؛ قطعا برای شما در رسول خدا، الگوی نیکویی است برای هر که امید به خدا و روز پاداش دارد و خدا را زیاد یاد می‌کند».1 چنین الگویی همیشه زنده است و هیچ‌گاه جایگزین نمی‌یابد، زیرا توانسته همه خوبی‌ها را در خود جمع کند. الگوهای برتر، محدود به زمان نمی‌شوند و همیشه طرفداران بسیاری دارند.
از الگوشناسی تا الگوگیری
انتخاب الگوی مناسب، نیاز به زحمت دارد. لازم است مدتی صرف شناسایی الگوهای موفقی کنیم که می‌توانند ضریب موفقیت ما را در زمینه‌های مختلف افزایش دهند. گزینش این الگوها، با مطالعه و نیز گفتگو با دانایان ممکن است. وقتی که این الگوها شناسایی شدند، کار اصلی شروع می‌شود که تنظیم رفتار با الگوی انتخاب شده است. چنانچه فردی در همان گام اول بماند، معلوم است که رشدی نخواهد کرد. داشتن رفتاری متفاوت با الگوی انتخاب شده، سردرگمی و نارضایتی هم به دنبال خودش دارد.
الگوهای دوره ما
ممکن است کسانی بخواهند با یک واسطه از الگوی کامل استفاده کنند؛ یعنی با دقت در زندگی کسانی که حضرت رسول(ص) را الگوی خودشان قرار دادند مانند عالمان دینی و استادان اخلاق. امام خمینی(ره) یکی از انسان‌های موفقی است که خودشان از پیامبر و خانواده ایشان الگوبرداری کردند و توانستند شیوه جدید و ماندگاری را در دنیا به وجود آورند. امروزه، حضرت امام در جنبه‌های مختلف زندگی خود، الگوی بسیاری از مردم هستند. کسانی که با زندگی‌نامه امام آشنایی بیشتری دارند، اسرار موفقیت ایشان را کشف کرده و خود نیز به سوی این موفقیت در حرکتند. این الگو همیشه ماندگار خواهد بود.
بعضی از دوستان یا اطرافیان شما کمی عجیب به نظر می‌رسند. تغییرات زیادی را در شکل و قیافه آن ها می‌بینید. مرتب تکرار می‌کنند: «دوست دارم متفاوت باشم!». گاهی آنقدر با این جمله حس می‌گیرند که یادشان می‌رود شلواری پوشیده‌اند که همه جایش پاره و سوراخ است! این هم دنیایی دارد اما دنیای حبابی! خوب به نظر شما اشکال کار کجاست و کدام سیم از این مدار قطع شده است؟ در طرف مقابل هم، کسانی که فقط از خودشان الگوبرداری می‌کنند، مشکلاتی خواهند داشت. این خودشیفتگی آن ها را از دیگران دور می‌کند. نداشتن الگوی موفق و کامل، مانند حرکت با چراغ خاموش در یک مسیر تاریک و پر از چاله است که معلوم نیست چه بلایی سر خودرو و سرنشینان آن بیاید؟
آینه شما
شما خودتان را در کدام آینه می‌بینید؟ وقتی تصمیم به انجام کاری می‌گیرید، معمولا یاد چه کسی می‌افتید؟ فکر کنید که الان قصد دارید به خاطر گلی که زده‌اید، شادی کنید و خوشحالی خودتان را اعلام کنید، ترجیح می‌دهید از کدام شیوه استفاده کنید؟ امکان دارد که جوری شادی کنید که با کارت زرد روبرو شوید؟ معمولا هر کدام از ما الگوهایی را در ذهن خودمان داریم که خواسته یا ناخواسته روی رفتار ما تأثیر می‌گذارند. کمی به لباس پوشیدن، حرف زدن، انتخاب موسیقی، نحوه درس خواندن و حتی شکل ارتباط خودتان یا دوستان‌تان دقت کنید؟ اگر این سیم را دنبال کنید، به مخزنی می‌رسد که نامش الگوست. بعضی‌ها هم شاید مدعی باشند که الگویی ندارند، ولی وقتی رفتارشان بررسی می‌شود، الگوی مخفی آن لو می‌رود، مثلا ممکن است سعید کپی پدرش حرف بزند یا سمانه دقیقا مثل مادرش احوالپرسی کند.
الگوها و هدف‌ها
الگوهای ما بر اساس هدف‌هایی که داریم، انتخاب می‌شوند. یک بازیکن ورزشی نمی‌تواند برای الگوگیری، زندگی‌نامه یک پزشک را مطالعه کند و پشتکاری علمی و نبوغ او را در دانش پزشکی، مدل خودش قرار دهد. یک دانشمند هم نمی‌تواند یک میوه‌فروش را الگوی خودش قرار دهد تا به موفقیت دلخواه خود برسد. عاقلانه این است که هر کدام بر اساس هدف‌هایی که داریم، دنبال شناسایی الگوهای مناسب خودمان باشیم تا دقیقا به سمت هدف‌مان حرکت کنیم.
الگوهای پیشنهادی خدا
خداوند نیاز به الگو را در ما به رسمیت شناخته است. به همین دلیل در کتاب جامع موفقیت یعنی قرآن، الگوهایی را به ما معرفی می‌کند. این الگوها در زمینه‌های مختلف معرفی شده‌اند؛ مثلا حضرت ایوب(ع)، الگویی برای تحمل و صبر، حضرت یوسف(ع)، الگوی زندگی بدون گناه، خانواده امام علی(ع)، الگوی ازخودگذشتگی و توجه به دیگران، حضرت مریم(س)، الگوی پاکدامنی و ایمان به خدا. این الگوها بسیار زیادند. حتی خداوند برای آدم‌های بد هم الگو معرفی کرده که اگر به بدی‌های خودشان ادامه دهند، به سرانجام بد آنها دچار خواهند شد، مثل قارون که الگوی سرمایه‌دار بی‌ایمان است و فرعون که الگوی قدرت بدون خداپرستی است یا زن نوح که الگوی زنان بی‌دین معرفی شده است.
الگوی جامع
از میان همه الگوهای معرفی شده خداوند، یک الگو نشان برتر دارد. الگویی که برای همه دوستان خدا و سرانجام نیکو، کافی است. کسانی که می‌خواهند زندگی معنوی سرشار از آرامش، موفقیت و ماندگاری داشته باشند و بتوانند به گونه‌ای زندگی کنند که دیگران نیز آنها را الگو قرار دهند. این شخصیت برتر، پیامبر اعظم(ص) است. به پیام و پیشنهاد خداوند توجه کنید: « لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثیراً؛ قطعا برای شما در رسول خدا، الگوی نیکویی است برای هر که امید به خدا و روز پاداش دارد و خدا را زیاد یاد می‌کند».1 چنین الگویی همیشه زنده است و هیچ‌گاه جایگزین نمی‌یابد، زیرا توانسته همه خوبی‌ها را در خود جمع کند. الگوهای برتر، محدود به زمان نمی‌شوند و همیشه طرفداران بسیاری دارند.
از الگوشناسی تا الگوگیری
انتخاب الگوی مناسب، نیاز به زحمت دارد. لازم است مدتی صرف شناسایی الگوهای موفقی کنیم که می‌توانند ضریب موفقیت ما را در زمینه‌های مختلف افزایش دهند. گزینش این الگوها، با مطالعه و نیز گفتگو با دانایان ممکن است. وقتی که این الگوها شناسایی شدند، کار اصلی شروع می‌شود که تنظیم رفتار با الگوی انتخاب شده است. چنانچه فردی در همان گام اول بماند، معلوم است که رشدی نخواهد کرد. داشتن رفتاری متفاوت با الگوی انتخاب شده، سردرگمی و نارضایتی هم به دنبال خودش دارد.
الگوهای دوره ما
ممکن است کسانی بخواهند با یک واسطه از الگوی کامل استفاده کنند؛ یعنی با دقت در زندگی کسانی که حضرت رسول(ص) را الگوی خودشان قرار دادند مانند عالمان دینی و استادان اخلاق. امام خمینی(ره) یکی از انسان‌های موفقی است که خودشان از پیامبر و خانواده ایشان الگوبرداری کردند و توانستند شیوه جدید و ماندگاری را در دنیا به وجود آورند. امروزه، حضرت امام در جنبه‌های مختلف زندگی خود، الگوی بسیاری از مردم هستند. کسانی که با زندگی‌نامه امام آشنایی بیشتری دارند، اسرار موفقیت ایشان را کشف کرده و خود نیز به سوی این موفقیت در حرکتند. این الگو همیشه ماندگار خواهد بود.
نویسنده: ابراهیم اخوی
منبع:
1. أحزاب : 21.
1. أحزاب : 21.
