در میان اقتصادهای دنیا اقتصادهای ماندگار و مقاومی وجود دارد که گاه تا صدها سال در رأس قله اقتصاد دنیا قرار دارند و تقریبا تمام اقتصادهای خرد و کلان دنیا به آن‌ها وابسته است. این اقتصادهای مقتدر علاوه بر فعالیت مستمر و علمی دارای مؤلفه‌ای هستند که بسیاری از اقتصادهای مقطعی فاقد آن هستند؛ محور این اقتصادها تولید است. آن‌ها تلاش می‌کنند با تبدیل مواد خام به مشتقات مختلف و متناسب، به ارزش افزوده‌ای دست پیدا کنند که گاه تا صدها برابر ارزش مواد خام، آورده مالی دارد؛ به عنوان مثال فرانسه با تولید یک نوع داروی ضد سرطان توانسته است در مدت یک سال، یک و نیم برابر فروش یک سال ایران کسب درآمد نماید؛(1) این در حالی است که علاوه بر این درآمد سرشار فرانسه میتواند این دارو را به عنوان اهرم فشاری بر کشورها فاقد داروهای ضد سرطان تبدیل نماید و یا کشورهایی که فاقد نفت سرشار هستند با خرید نفت خام از کشورهای دارای نفت و تبدیل آن به مشتقات نفتی از بنزین، گازوئیل و نفت سفید گرفته تا لباس، لوازم آرایش و لوازم التحریر(2) صدها و هزاران برابر پولی که برای خرید نفت خام پرداخته‌اند از دولتهای فروشنده نفت پس بگیرند؛ علاوه بر اینکه این روال باعث رونق اشتغال و درآمدزایی برای خانواده‌های تحت حاکمیت قدرت‌های اقتصادی خواهد شد.
اسلام و تولید
در اسلام نیز اقتصاد تولیدی بر همه اقتصادها برتری دارد و ائمه بعد از رسول‌خدا(ص) بیش از آنکه بر تجارت و حق‌العمل کاری تأکید نمایند به تولید توصیه نموده و خود در این راه قدم برداشته‌اند و در میان همه اقتصادهای تولیدی اقتصاد کشاورزی را به عنوان پایه اقتصاد مورد توجه عمده قرار داده‌اند. امیرمؤمنان(ع) در خصوص اقتصاد کشاورزی می‌فرماید:
فرانسه با تولید یک نوع داروی ضد سرطان توانسته است در مدت یک سال، یک و نیم برابر فروش یک سال ایران کسب درآمد نماید؛ این در حالی است که علاوه بر این درآمد سرشار فرانسه میتواند این دارو را به عنوان اهرم فشاری بر کشورها فاقد داروهای ضد سرطان تبدیل نماید
مَنْ وَجَدَ ماءً وَ تُرابا ثُمَّ اِفْتَقَرَ فَاَبْعَدَهُ اللّهُ.(3)
کسی که آب و خاک داشته باشد و در عین حال فقیر زندگی کند، خداوند او را از رحمتش دور می‌کند.
این نوع اقتصاد یعنی اقتصاد تولیدی بر پایه کشاورزی از شریف‌ترین مشاغل است و کسانی که مشغول به این کار هستند در زمره شریف‌ترین انسان‌ها می‌باشند. امام صادق(ع) در مورد اقتصاد تولیدی_کشاورزی می‌فرمایند:
اِذا دَعُوا وَاغْرِسُوا واللّهِ ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً اجَلُّ وَ لا اَطْیَبُ مِنْهُ.(4)
زراعت کنید و درخت بکارید، سوگند به خدا برای مردم کاری ارجمندتر و پاک‌تر از آن نیست!
.jpg "اقتصاد تولیدی و برکات آن")
رونق تولید در کشور مساوی است با رونق اشتغال و رونق اشتغال برابر است با امنیت اقتصادی خانوار و امنیت اقتصادی خانوار مساوی است امنیت اجتماعی؛ این یک حلقه متصل است.
مردی امیرمؤمنان علی(ع) را دید که سوار بر شتر شده است. و بارهایی از هسته خرما بر پشت شتر خود دارد پرسید: ای ابوالحسن، این بارها چیست؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: «مأة الفِ عَذْقٍ إنْ شاءَ اللّه» اگر خدا بخواهد صد هزار درخت خرما!
آن حضرت به صحرا رفت و آن هستهها را در زمین مساعدی کاشت و سالها آبیاری و مراقبت نمود؛ در نتیجه نخلستانهایی که در مجموع دارای صدهزار درخت خرما بودند به وجود آمد.(5)
راه های رونق تولید
رونق تولید در گرو مصرف تولیدات در جامعه است و قوام و ماندگاری اقتصاد تولیدی به رغبت جامعه به محصولات یک تولید کننده است این رغبت به صرف تبلیغات و هیاهو به دست نمی آید و اگر هم به دست آید موقت و زود‌گذر است.
در کلمات اهل‌بیت(ع) به راه‌های ایجاد رغبت به محصولات یک تولید کننده اشاره شده است که با تجمیع آن‌ها می‌توان مدلی در راستای ایجاد کشش به کالای داخلی و نیز رونق تولید ایجاد نمود. امام صادق(ع) در مورد راهکار برند شدن یک تولید می‌فرماید:
کُلُّ ذِی صِنَاعَةٍ مُضْطَرٌّ إِلَى ثَلَاثِ خِصَالٍ یَجْتَلِبُ بِهَا الْمَکْسَبَ وَ هُوَ أَنْ یَکُونَ حَاذِقاً بِعَمَلِهِ مُؤَدِّیاً لِلْأَمَانَةِ فِیهِ مُسْتَمِیلًا لِمَنِ اسْتَعْمَلَهُ.(6)
هر اهل فنی برای موفقیت در کسب و کار خود به سه مطلب نیازمند است : در فن و حرفه مورد متخصص و باهوش باشد؛ در کار و مال مردم امین باشد و با کارفرما و صاحب کار خوش برخورد و خوش قلب باشد.
مردی امیرمؤمنان علی(ع) را دید که سوار بر شتر شده است. و بارهایی از هسته خرما بر پشت شتر خود دارد پرسید: ای ابوالحسن، این بارها چیست؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: «مأة الفِ عَذْقٍ إنْ شاءَ اللّه» اگر خدا بخواهد صد هزار درخت خرما!
آن حضرت به صحرا رفت و آن هستهها را در زمین مساعدی کاشت و سالها آبیاری و مراقبت نمود؛ در نتیجه نخلستانهایی که در مجموع دارای صدهزار درخت خرما بودند به وجود آمد.(5)
راه های رونق تولید
رونق تولید در گرو مصرف تولیدات در جامعه است و قوام و ماندگاری اقتصاد تولیدی به رغبت جامعه به محصولات یک تولید کننده است این رغبت به صرف تبلیغات و هیاهو به دست نمی آید و اگر هم به دست آید موقت و زود‌گذر است.
در کلمات اهل‌بیت(ع) به راه‌های ایجاد رغبت به محصولات یک تولید کننده اشاره شده است که با تجمیع آن‌ها می‌توان مدلی در راستای ایجاد کشش به کالای داخلی و نیز رونق تولید ایجاد نمود. امام صادق(ع) در مورد راهکار برند شدن یک تولید می‌فرماید:
کُلُّ ذِی صِنَاعَةٍ مُضْطَرٌّ إِلَى ثَلَاثِ خِصَالٍ یَجْتَلِبُ بِهَا الْمَکْسَبَ وَ هُوَ أَنْ یَکُونَ حَاذِقاً بِعَمَلِهِ مُؤَدِّیاً لِلْأَمَانَةِ فِیهِ مُسْتَمِیلًا لِمَنِ اسْتَعْمَلَهُ.(6)
هر اهل فنی برای موفقیت در کسب و کار خود به سه مطلب نیازمند است : در فن و حرفه مورد متخصص و باهوش باشد؛ در کار و مال مردم امین باشد و با کارفرما و صاحب کار خوش برخورد و خوش قلب باشد.
اشتغال از پایه‌های سلامت اجتماعی و عامل امنیت اقتصادی خانواده است. جامعه‌ای که جمعیت آن به بیش از هشتاد میلیون نفر رسیده است هیچ‌گاه با اقتصاد بیزنسی و کارگری قابل اداره نیست چرا که ظرفیت‌های جامعه محدود است و اقتصاد بیزنسی و کارگری بازدهی‌اش بسیار کمتر از آن است که بتوان یک جامعه هشتاد میلیونی را با آن اداره کرد؛
برکات رونق تولید:
رونق تولید علاوه بر اینکه قدرت اقتصادی ایجاد می‌کند برکات زیاد دیگری دارد که باعث می‌شود تا جامعه از لحاظ روحی و روانی به یک ثبات و امنیت قابل توجهی دست پیدا نماید آنچه امروز در اقتصاد ایران شاهد آن هستیم محصول تعطیلی بیش از 4000 واحد تولیدی از کارخانه‌های بزرگ، با سابقه 70 سال، تا کارگاه‌های کوچک تولیدی و مشاغل خانوادگی است. از برکات رونق تولید می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
اشتغال
اشتغال از پایه‌های سلامت اجتماعی و عامل امنیت اقتصادی خانواده است. جامعه‌ای که جمعیت آن به بیش از هشتاد میلیون نفر رسیده است هیچ‌گاه با اقتصاد بیزنسی و کارگری قابل اداره نیست چرا که ظرفیت‌های جامعه محدود است و اقتصاد بیزنسی و کارگری بازدهی‌اش بسیار کمتر از آن است که بتوان یک جامعه هشتاد میلیونی را با آن اداره کرد؛ به عنوان مثال کارخانه ای را تصور کنید که در شهری کوچک با 4000 کارگر به تولید مشغول بوده و محصولات آن در کشور مورد استفاده قرار می‌گرفته است؛ تعطیلی آن واحد تولیدی مساوی است با بیکاری 4000 نفر؛ حال قرار است همان 4000 نفر به بازار کارگری و اقتصاد تجاری و بیزینسی آن شهر اضافه شوند؛ در حالی که مشاغل کارگری و بیزینسی در آن شهر کوچک اشباع شده است و این یعنی بیکار ماندن یک توده قابل توجه از کسانی که تا قبل از ویرانی عرصه تولید در کشور مشغول به کار بوده‌اند.
رونق تولید در کشور مساوی است با رونق اشتغال و رونق اشتغال برابر است با امنیت اقتصادی خانوار و امنیت اقتصادی خانوار مساوی است امنیت اجتماعی؛ این یک حلقه متصل است.
شهید نواب صفوی به مردم می‌گفت: اگر با کاشتن گندم بر پشت بام خانه ها، می توانی رفع احتیاج از بیگانه کنی؛ بهتر است بر این کار اقدام کنی تا اینکه دست گدایی به سوی دشمنان اسلام دراز کنی!
عدم وابستگی به بیگانه
یکی دیگر از برکات قابل توجه رونق تولید عدم وابستگی به بیگانگان است. در دنیا محصولاتی به عنوان محصولات استراتیژیک به حساب می آید که گندم، انواع سوخت، سلاح و ... از جمله آن‌هاست؛ عدم توجه به تولید و خودکفایی باعث می‌شود تا همواره دست کشور به سمت بیگاگان دراز باشد و همین مسئله به اهرم فشاری برای قدرت‌های صاحب اقتصادهای تولیدی تبدیل شود؛ به همین دلیل بزرگان مبارزه با استعمار مانند شیخ فضل الله نوری، شهید مدرس و شهید نواب صفوی دائما به خودکفایی و قطع نیاز به خارج تاکید داشته‌اند. شهید نواب صفوی به مردم می‌گفت:
اگر با کاشتن گندم بر پشت بام خانه ها، می توانی رفع احتیاج از بیگانه کنی؛ بهتر است بر این کار اقدام کنی تا اینکه دست گدایی به سوی دشمنان اسلام دراز کنی!
کارهای عم المنفعه
در جامعه معمولا انسان‌های مستمندی وجود دارند که نیاز به یاری و کمک دیگران دارند؛ قوت اقتصادی بر پایه رونق تولید این امکان را فراهم می آورد تا اشخاص توانمند و صاحبان صنعت بتوانند تا با استفاده از درآمدهای سرشاری که به دست می‌آورند به امور عام المنفعه بپردازند و نیاز مستمندان جامعه را برآورده سازند. در سیره امیرمؤمنان(ع) آمده است:
کانَ امیرُالمؤمنینَ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِ، یَضْرِبُ بِالْمَرِّ، و یَسْتَخْرِجُ الأرَضِینَ.. و إنَّ اَمیرَالمؤمِنینَ اَعْتَقَ اَلْفَ مَمْلُوکٍ مِنْ مالِهِ و کَدِّ یَدِه.(7)
امیرمؤمنان علی(ع) ـ صلوات خدا بر او باد ـ در زمین بیل میزد و مواهب زمین را (با کشاورزی و رنج و زحم) خارج مینمود. همانا امیرمؤمنان(ع) هزار برده از مال شخصی خود و از حاصل دسترنج خود خرید و آزاد کرد.
برکات رونق تولید:
رونق تولید علاوه بر اینکه قدرت اقتصادی ایجاد می‌کند برکات زیاد دیگری دارد که باعث می‌شود تا جامعه از لحاظ روحی و روانی به یک ثبات و امنیت قابل توجهی دست پیدا نماید آنچه امروز در اقتصاد ایران شاهد آن هستیم محصول تعطیلی بیش از 4000 واحد تولیدی از کارخانه‌های بزرگ، با سابقه 70 سال، تا کارگاه‌های کوچک تولیدی و مشاغل خانوادگی است. از برکات رونق تولید می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
اشتغال
اشتغال از پایه‌های سلامت اجتماعی و عامل امنیت اقتصادی خانواده است. جامعه‌ای که جمعیت آن به بیش از هشتاد میلیون نفر رسیده است هیچ‌گاه با اقتصاد بیزنسی و کارگری قابل اداره نیست چرا که ظرفیت‌های جامعه محدود است و اقتصاد بیزنسی و کارگری بازدهی‌اش بسیار کمتر از آن است که بتوان یک جامعه هشتاد میلیونی را با آن اداره کرد؛ به عنوان مثال کارخانه ای را تصور کنید که در شهری کوچک با 4000 کارگر به تولید مشغول بوده و محصولات آن در کشور مورد استفاده قرار می‌گرفته است؛ تعطیلی آن واحد تولیدی مساوی است با بیکاری 4000 نفر؛ حال قرار است همان 4000 نفر به بازار کارگری و اقتصاد تجاری و بیزینسی آن شهر اضافه شوند؛ در حالی که مشاغل کارگری و بیزینسی در آن شهر کوچک اشباع شده است و این یعنی بیکار ماندن یک توده قابل توجه از کسانی که تا قبل از ویرانی عرصه تولید در کشور مشغول به کار بوده‌اند.
رونق تولید در کشور مساوی است با رونق اشتغال و رونق اشتغال برابر است با امنیت اقتصادی خانوار و امنیت اقتصادی خانوار مساوی است امنیت اجتماعی؛ این یک حلقه متصل است.
شهید نواب صفوی به مردم می‌گفت: اگر با کاشتن گندم بر پشت بام خانه ها، می توانی رفع احتیاج از بیگانه کنی؛ بهتر است بر این کار اقدام کنی تا اینکه دست گدایی به سوی دشمنان اسلام دراز کنی!
عدم وابستگی به بیگانه
یکی دیگر از برکات قابل توجه رونق تولید عدم وابستگی به بیگانگان است. در دنیا محصولاتی به عنوان محصولات استراتیژیک به حساب می آید که گندم، انواع سوخت، سلاح و ... از جمله آن‌هاست؛ عدم توجه به تولید و خودکفایی باعث می‌شود تا همواره دست کشور به سمت بیگاگان دراز باشد و همین مسئله به اهرم فشاری برای قدرت‌های صاحب اقتصادهای تولیدی تبدیل شود؛ به همین دلیل بزرگان مبارزه با استعمار مانند شیخ فضل الله نوری، شهید مدرس و شهید نواب صفوی دائما به خودکفایی و قطع نیاز به خارج تاکید داشته‌اند. شهید نواب صفوی به مردم می‌گفت:
اگر با کاشتن گندم بر پشت بام خانه ها، می توانی رفع احتیاج از بیگانه کنی؛ بهتر است بر این کار اقدام کنی تا اینکه دست گدایی به سوی دشمنان اسلام دراز کنی!
کارهای عم المنفعه
در جامعه معمولا انسان‌های مستمندی وجود دارند که نیاز به یاری و کمک دیگران دارند؛ قوت اقتصادی بر پایه رونق تولید این امکان را فراهم می آورد تا اشخاص توانمند و صاحبان صنعت بتوانند تا با استفاده از درآمدهای سرشاری که به دست می‌آورند به امور عام المنفعه بپردازند و نیاز مستمندان جامعه را برآورده سازند. در سیره امیرمؤمنان(ع) آمده است:
کانَ امیرُالمؤمنینَ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِ، یَضْرِبُ بِالْمَرِّ، و یَسْتَخْرِجُ الأرَضِینَ.. و إنَّ اَمیرَالمؤمِنینَ اَعْتَقَ اَلْفَ مَمْلُوکٍ مِنْ مالِهِ و کَدِّ یَدِه.(7)
امیرمؤمنان علی(ع) ـ صلوات خدا بر او باد ـ در زمین بیل میزد و مواهب زمین را (با کشاورزی و رنج و زحم) خارج مینمود. همانا امیرمؤمنان(ع) هزار برده از مال شخصی خود و از حاصل دسترنج خود خرید و آزاد کرد.
خلاصه آنکه
رونق تولید به معنای پویایی اقتصاد مولد و تاثیر گذار است که میتواند عمده مشکلات اقتصادی جامعه را برطرفنماید و از این رهگذر برکات زیادی را در حوزه های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی به دنبال بیاورد و شایسته است تا توانمندان جامعه به جای رفتن به سمت اقتصاد بیزنسی به تولید روی بیاورند چرا که این اقتصاد اگر چه ممکن است در ابتدای راه زحمات زیادی را متوجه سرمایه‌گذار بنماید، اما در ادامه خیر دنیای و آخرت را برای او به ارمغان خواهد آورد.
منابع:
- خبرگزاری ایسنا به نقل از محمد نبیونی؛ رئیس انجمن زیست شناسی ایران
- خبر آنلاین، 9 وسیله ای که از نفت ساخته میشوند
- بحارالانوار، ج103، ص65
- وسائل الشیعه، ج 13ص 68
- فروع کافی، ج5، ص75
- تحف العقول ص 322
- الکافی , جلد، 5 صفحه 74
