انتظار، هدیه‌ای الهی است که تنها برخی از بندگان خدا توفیق آگاهی و شناخت آن را دارند.

یکی از مهمترین وظایف شیعیان در عصرغیبت، گسترش فرهنگ مهدویت و زمینه‌سازی برای ظهور امام زمان(عج) و انتقال این فرهنگ به نسل آینده است.

امروزه الگوهای متفاوت غربی و شرقی زندگی کودکان ما را محاصره کرده است و اگر نسبت به مقوله‌ی انتظار و سبک زندگی مهدوی بی‌توجه باشیم، بدون شک فرزندانمان با فرهنگی غیر دینی و اسلامی تربیت خواهند شد.

مهمترین و اساسی‌ترین آرزوی هر خانواده‌ی مسلمانی، داشتن فرزندانی دیندار و صالح است و بدون شک مهمترین نقش تربیتی در این امر بر عهده‌ی خود والدین می‌باشد. پس از خانواده، این امر خطیر بر عهده‌ی مدرسه و اجتماع است که به باورها و شخصیت کودکان شکلی صحیح و اسلامی دهد.

یکی از مسائل مهم مربوط به تربیت در حوزه‌ی انتظار، توجه به این نکته است که می‌خواهیم چه کسی را تربیت کنیم؟ ما می‌خواهیم کسی را تربیت کنیم که طبق بسیاری از روایات قبل از آنکه هفت سالش تمام شود باید ارزشهای مذهبی را در او پایه‌گذاری کنیم. از طرفی باید این نکته را نیز در نظر داشته باشیم که زبان و فهم او با یک فرد بزرگسال تفاوت دارد. از همین روی باید روشی را اتخاذ کنیم که با سن و شرایط او سازگاری دارد. روشی که عملی و عینی بوده و مفهوم انتظار و مهدویت را در روح و جان او حک کند.

در زیر به بررسی برخی از مهمترین این روش‌ها می‌پردازیم:

فضا سازی معنوی

اصولا کودکان تحت تاثیر محیط و فضای حاکم بر اطرافشان هستند و وقتی در فضای خاصی قرار می‌گیرند ناخودآگاه مطابق آن فضا رفتار می‌کنند.

اگر در محیط خانه و خانواده، فضایی حاکم باشد که در آن مسأله‌ی وجود امام زمان(عج) امری جدی و جزء اصول زندگی باشد، کودکان نیز تحت تاثیر این فضا قرار گرفته و به تدریج با این مساله آشنا می‌شوند.

احترام به امام زمان(عج)

در روایتی آمده است که: "دعبل خزاعی قصیده‌ای را برای امام رضا(ع) سروده و برای آن حضرت خواند. وقتی در آن قصیده حضرت نام مبارک "قائم" را شنید، از جا برخاستند و سر خود را به سوی زمین خم کرده و پس از آن، کف دست راست خود را بر سر گذاشته و فرمودند: اللهم عجل فرجه و مخرجه و انصرنا به نصرا عزیزا".[1]

با توجه به این روایت، احترام و تکریم حضرت باید در عمل نشان داده شود و ذکر و نام او پیوسته در زندگیمان جاری باشد و از کوچترین شوخی و سهل انگاری با این موضوع پرهیز شود.

اگر به تأسی از اهل بیت(ع)، با شنیدن نام حضرت حالمان دگرگون و چهر‌ه‌مان متغیر شود و به احترام او از جا بلند شده و دست خویش را بر سر بگذاریم، کودک با دیدن این تغییر متوجه اهمیت این موضوع خواهد شد که مساله مهدویت امری بسیار جدی در زندگی بوده و احترام حضرت جایگاه خاصی در میان ما دارد.

تلفیق زندگی روزمره با مفهوم انتظار

یکی از راههای انتقال فرهنگ مهدویت به کودکان، گره زدن این فرهنگ با علایق و زندگی روزانه کودک است. مثل اینکه برای کودک توضیح دهیم که اگر خوب درس بخواند یک قدم به اینکه یار و سرباز امام زمان(عج) باشد نزدیکتر می‌شود.

همچنین می‌توان در طول هفته و ایام سال، با متذکر شدن زمان‌هایی که می‌گویند متعلق به امام زمان(عج) است او را با این موضوع بیشتر آشنا کرد.

آموزش دعا و حدیث
یکی از مسائلی که باید به کودکانمان بیاموزیم، آموزش احادیثی درباره آن حضرت است. همچنین آموزش دعایی کوتاه برای امام زمان(عج) و تکرار آن و جایزه دادن به او می‌تواند در جهت تحقق انس او با حضرت تاثیر گزار باشد.

البته باید توجه داشت که از زیاده‌روی در آموزش و ایجاد انس پرهیز کرد.

آشنا شدن با امام زمان(عج)

یکی از وظایف مهم خانواده در عصر غیبت کبرای امام زمان(عج)، آشنا سازی فرزندان با مهدی(عج) است. آشنا سازی با نام و مشخصات ظاهری آن حضرت، آشنا سازی با ویژگی‌های شخصیتی و تبیین فضائل و مناقب و برکات وجودی آن بزرگوار برای مردم و امثال آن.

برای مثال تبیین اینکه رزق و روزی مردم به برکت وجود امام زمان(عج) است، او عدالت خواه است و حکومت عادلانه برقرار می‌کند، نمازگزاران را دوست دارد، به کودکان علاقه‌مند است، کسانی را که به پدر و مادر نیکی کنند و احترام بگذارند دوست دارد و در یک جمله، او مظهر همه خوبی‌هاست. اگر خانواده چنین کاری انجام دهد ایمان به آن حضرت در قلب فرزندان نهادینه می‌شود.[2]

استفاده از شعر و داستان

یکی از بهترین وسیله‌ها برای بیدار سازی عواطف کودکان و نوجوانان و تحریک عشق و علاقه آنها به ولی خدا و امام زمان(عج)، استفاده از فنون فصاحت و بلاغت و صناعات ادبی است.[3]

بهتر است سیمای حکومت امام زمان(عج) در قالب شعر، داستان و تصویر بیان شود. برای دستیابی به این امر می‌توان از قدرت تخیل و علاقه‌مندی کودکان به شنیدن قصه‌ها و قهرمان پروری استفاده کرد و به نقل داستان کسانی که با حضرت ارتباط داشته‌اند پرداخت.

ایجاد دوستی و محبت

اصولا کودکان دوست دارند مورد محبت واقع شوند و والدین باید آنها را به این امر آگاه سازند که پس از خدا، امام زمان(عج) بیش از دیگران آنها را دوست دارد و در هر زمانی قابل دسترس است و سلام و دعایمان را می‌شنود.

باید به کودک یاد داد که راه دوستی با امام زمان(عج) انجام کارهای خوب است و با صلوات فرستادن، نماز خواندن، کمک به دیگران و ... می‌توان به او نزدیک شد.

بهره گیری از نمادها

می‌توان با استفاده از پوستر یا تابلوهای زیبا با موضوع امام زمان(عج) کودک را بیشتر با او مانوس کرد. همچنین با خاطره انگیز کردن عید نیمه شعبان و عیدی دادن و شیرینی دادن و چراغانی در این روز، اهمیت این موضوع را به صورت عملی به او نشان داد.

بیان آثار ظهور حضرت

در روایتی از رسول خدا(ص) آمده است که: "وقتی قائم ما اهل بیت قیام کند، ساکنان آسمان، مردم زمین، پرندگان هوا، درندگان صحرا و ماهیان، همه و همه از او خشنود خواهد شد".[4]

یکی از راههای مؤثر در ایجاد ارتباط فرزندان با امام زمان(عج) و انتقال نشاط و شوق به دل آنها، شرح آثار خوب، زیبا و مثبت ظهور حضرت مثل روایتی که ذکر است؛ نه بیان جملات و القای خرافات و داستانهای غیر واقعی که ترس را در دل کودکان می‌اندازد و آنها را اذیت می‌کند.

نقش مادران در تربیت فرزند مهدوی

کودکان معمولا از مادر بیشتر تاثیر می‌پذیرند. چون او از نظر عاطفی، مهر و محبت افزون‌تری به فرزند دارد. بر این اساس مسئولیت وی در تربیت فرزند و آشنا سازی او با اهل بیت (ع) و به خصوص حضرت مهدی(عج) بیش از دیگران است.[5]

بهره‌گیری از محصولات فرهنگی

بهتر است بخشی از کتابخانه‌ی شما و کودکتان را کتابهایی با موضوع مهدویت تشکیل دهد تا بتوان با بهره‌گیری از آنها فرهنگ مهدویت را به فرزندان انتقال داد. در همین زمینه می‌توان از فیلم، سی دی‌های آموزشی و بازی‌های مذهبی نیز بهره ‌گرفت.

منابع:

[1]. منتهی الامال، شیخ صدوق، ج2، ص488و489
[2]. زمینه سازی تربیتی مهدویت، محمد احسانی، مجله معرفت، سال20، ش 16،فروردین 90
[3]. وظیفه مادران در تربیت نسل و فرزندانی مهدوی، مریم معین الاسلام، ماهنامه انتظار موعود، ش22
[4]. الحاوی للفتاوی، سوطی، ج2ص82
[5]. زمینه سازی تربیتی مهدویت، محمد احسانی، مجله معرفت، سال20، ش 16،فروردین 90