وظایف عمده مربوط به رشد در این دوره عبارتند از:
۱- برقراری روابط جدید و صحیح با همسالان خود:
در این دوره باید فرد یاد بگیرد به دختران به عنوان زن و پسران به عنوان مرد نگاه کند. او باید میان سالمندان مثل یک سالمند رفتار کند و با دیگران برای نیل به یک هدف عمودی بدون اینکه تحت تأثیر منافع شخصی قرار گیرد همکاری کند. نوجوان باید یاد بگیرد. دیگران را بدون تحکم رهبری نماید. اولیاء مدرسه می توانند اقداماتی برای بالا بردن سطح رشد اجتماعی افراد بعمل آورند. مثلا از طریق فعالیتهای غیر درسی وغیر رسمی مانند تشکیل انجمن ها، میهمانیها، اداره مدرسه بوسیله شاگردان، امور ورزشی و هنری می توان اقداماتی برای توسعه مهارتهای اجتماعی در افراد بعمل آورد. آموزشهای دینی، اجتماعی و سیاسی و دادن مسؤولیت به افراد در فعالیتهای تربیتی موجب موفقیت در اجرای این وظیفه است.
۲- قبول اجرای نقش اجتماعی جنس مذکر یا مؤنث که مورد تصویب جامعه باشد:
از لحاظ تربیتی برای پسرها اجرای این وظیفه آسان است. عده معدودی از پسرها که در تربیت آنها نفوذ مردانگی کم بوده است یا تحت تأثیر عادات و علائق زنانگی قرار داشته اند در اجرای این وظیفه احتیاج به کمک دارند. از طریق راهنمایی و مشورت با خود آنها می توان به ایشان کمک نمود؛ در بین دختران نیز حالت امتناعی از قبیل انتظارات مربوط به زنان از لحاظ زن یا مادر شدن نیز دیده می شود . در مدرسه باید فرصتهایی ایجاد نمود تا دختران به طور انفرادی و گروهی راجع به نقش زنانگی بحث نمایند. در ضمن درس ادبیات و روانشناسی می توان پاره ای از این مسائل را مطرح کرد و به شاگردان در حل این مسائل کمک نمود.
٣- قدر دانی از قدرت بدنی خود و بکار بردن آن به طور مؤثر:
معمولا در مدرسه به پسرها و دخترها گفته می شود که در تقویت قوای بدنی خود بکوشند و دائما رشد بدنی خویشتن را ارزش سنجی نمایند. بنا براین باید انتظار داشت که داشتن بدن مناسب و جاذب یا محروم بودن از آن باعث علاقه، افتخار، اطمینان یا تردید، نگرانی و احساس حقارت در افراد گردد. باید به هر یک از بچه ها کمک کرد که در مقابل وضع بدنی خود قدردان باشد و تصور نکند که قیافه و اندام او وضعی غیر عادی دارد. در اجرای ورزشها باید رشد بدنی افراد را در نظر گرفت و آنهایی که از این لحاظ با هم نزدیک هستند در ورزش یا بازی معین شرکت داد. در درس زیست شناسی و بهداشت باید بچه ها را تغییرات بدنی که در دوره بلوغ رخ می دهد آشنا ساخت وبه آنها فهماند که تنوع و اختلاف افراد در رشد امری عادی است. باید در مدرسه به بچه ها فرصت داد تا در باره رشد بدنی خود با معلمان صحبت کنند. ضمنا باید از دکترها، پرستارها و معلمان زیست شناسی در این باره استفاده نمود.
۴- مستقل ساختن خود در زمینه عاطفی از والدین و سایر سالمندان:
معمولا در دوره بلوغ افراد بتدریج باید از حالت اتکا خارج شده و خود را در زمینه عاطفی مستقل سازند. در مدرسه باید بچه ها را متوجه اختلاف میزانهای مربوط به دوره سالمندی و دوره بلوغ نمود. از راه مطالعه آثار نویسندگان می توان اختلاف و تضاد را به شاگردان نشان داد. مطالعه حالات عاطفی بچه ها و کمک به بچه ها در کنترل عواطف و احساسات در این زمینه مؤثر است.
والدین در آشنا کردن دخترها و پسرها بوضع زندگی خانوادگی نقش مؤثری بعهده دارند. مدرسه می تواند با قرار دادن درسهای مربوط به خانه داری، طرز برخورد به بچه های کوچک و پرستاری از آنها را به دخترها بیاموزد. تعلیم مطالبی درباره مسائل جنسی و نقش خانواده در جامعه نیز در این باره مفید خواهد بود .5- تامین استقلال اقتصادی:
احساس قدرت جهت اداره زندگی برای پسرها در دوره بلوغ ضروری است. در بعضی جوامع دخترها نیز در این دوره باید خود را برای استقلال اقتصادی و ترتیب زندگی آماده سازند. مدرسه باید در تحصیل تجربیات حرفه ای به شاگردان کمک کند. ایجاد کارگاهها در مدارس، قرار دادن موادی در برنامه از قبیل ماشین نویسی، منشی گری، مدیریت مؤسسه، تعلیمات صنعتی، با استفاده از مؤسسات صنعتی موجود در جامعه ازین لحاظ مفید خواهد بود.
6- انتخاب شغلی که فرد استعداد لازم برای اجرای آن را دارد و آماده شدن جهت انجام این شغل:
در این زمینه مدرسه باید به شاگردان در انتخاب شغلی که متناسب با استعداد و رغبت ایشان است کمک کند ومشاغلی را که برای جامعه ارزش داشته باشد تعیین نماید. در مورد شاگردان اجرای تربیت عمومی که برای آمادگی حرفه ای لازم است از طرف مدرسه ضروری بنظر می رسد.
۷- آمادگی برای ازدواج و تشکیل خانواده:
والدین در آشنا کردن دخترها و پسرها بوضع زندگی خانوادگی نقش مؤثری بعهده دارند. مدرسه می تواند با قرار دادن درسهای مربوط به خانه داری، طرز برخورد به بچه های کوچک و پرستاری از آنها را به دخترها بیاموزد. تعلیم مطالبی درباره مسائل جنسی و نقش خانواده در جامعه نیز در این باره مفید خواهد بود .
۸- توسعه و رشد مهارتهای عقلانی و در کل امور لازم جهت دارا شدن صلاحیتهای مدنی یا اجتماعی:
منظور این است که شاگردان اموری مربوط به قوانین، حکومت، اقتصاد، سیاست، وضع جغرافیایی، طبیعت انسان و مؤسسات اجتماعی را درک کنند و خود را برای برخورد به مسائل زندگی آماده نمایند. یکی از وظایف مهم دبیرستانها تربیت «تبعه» خوب برای جامعه است. برای توسعه صلاحیتهای اجتماعی در افراد از طریق اداره مدرسه بوسیله شاگردان، بررسی جامعه و مؤسسات آن، گردشهای علمی و شرکت در پروژه های محلی می توان اقدام نمود. مطالعه مسائل اجتماعی زمان حاضر و استفاده از اشخاصی که در قسمتهای مختلف تخصص دارند برای بررسی مسائل اجتماعی مفید است.
9- آشنایی به حقایق علمی و درک روش صحیح علمی برای مطالعه رشته های مختلف معلومات بشری و برخورد به مسائل زندگی از طریق صحیح برای جوانان و افراد بالغ ضروری است:
مدرسه باید در انتخاب مواد ومطالب مربوط به رشته های علمی دقت کافی بخرج دهد و ضمن اینکه شاگردان را به حقایق علمی آشنا می سازد روح علمی، عادات صحیح، علاقه به مسائل علمی و تمایل به اجرای روش علمی در کلیه مسائل را در شاگردان رسوخ دهد.
۱۰- کسب و تحصیل ارزشها و مبانی اخلاقی و مطابق ساختن رفتار خود با اینگونه ارزشها:
در این زمینه مدرسه می تواند اقدامات زیر را معمول دارد:
(۱) نظر به اینکه معلم موقعیت خاصی در جریان تربیتی دارد و اعمال او به عنوان سند مورد تقلید شاگردان است باید معلمان را از بین اشخاصی که صلاحیت احراز این شغل را دارند انتخاب نمود.
(۲) با شرکت دادن نوجوانان در کارهای جمعی آنها را به ارزشهای دینی و اجتماعی و طرز اجرای آنها و استفاده از مبانی علمی در مسائل زندگی آشنا نمود.
(3) کمک به نوجوانان در ایجاد و توسعه میزانهای اخلاقی با توجه به مقتضیات اجتماعی.
(4) برقراری جشنها و اجتماعات به منظور رعایت آداب اجتماعی.
منبع: اصول وفلسفه تعلیم وتربیت،علی شریعتمداری،چاپ پنجاه وسوم،مؤسسه انتشارات امیرکبیر،تهران1391
۱- برقراری روابط جدید و صحیح با همسالان خود:
در این دوره باید فرد یاد بگیرد به دختران به عنوان زن و پسران به عنوان مرد نگاه کند. او باید میان سالمندان مثل یک سالمند رفتار کند و با دیگران برای نیل به یک هدف عمودی بدون اینکه تحت تأثیر منافع شخصی قرار گیرد همکاری کند. نوجوان باید یاد بگیرد. دیگران را بدون تحکم رهبری نماید. اولیاء مدرسه می توانند اقداماتی برای بالا بردن سطح رشد اجتماعی افراد بعمل آورند. مثلا از طریق فعالیتهای غیر درسی وغیر رسمی مانند تشکیل انجمن ها، میهمانیها، اداره مدرسه بوسیله شاگردان، امور ورزشی و هنری می توان اقداماتی برای توسعه مهارتهای اجتماعی در افراد بعمل آورد. آموزشهای دینی، اجتماعی و سیاسی و دادن مسؤولیت به افراد در فعالیتهای تربیتی موجب موفقیت در اجرای این وظیفه است.
۲- قبول اجرای نقش اجتماعی جنس مذکر یا مؤنث که مورد تصویب جامعه باشد:
از لحاظ تربیتی برای پسرها اجرای این وظیفه آسان است. عده معدودی از پسرها که در تربیت آنها نفوذ مردانگی کم بوده است یا تحت تأثیر عادات و علائق زنانگی قرار داشته اند در اجرای این وظیفه احتیاج به کمک دارند. از طریق راهنمایی و مشورت با خود آنها می توان به ایشان کمک نمود؛ در بین دختران نیز حالت امتناعی از قبیل انتظارات مربوط به زنان از لحاظ زن یا مادر شدن نیز دیده می شود . در مدرسه باید فرصتهایی ایجاد نمود تا دختران به طور انفرادی و گروهی راجع به نقش زنانگی بحث نمایند. در ضمن درس ادبیات و روانشناسی می توان پاره ای از این مسائل را مطرح کرد و به شاگردان در حل این مسائل کمک نمود.
٣- قدر دانی از قدرت بدنی خود و بکار بردن آن به طور مؤثر:
معمولا در مدرسه به پسرها و دخترها گفته می شود که در تقویت قوای بدنی خود بکوشند و دائما رشد بدنی خویشتن را ارزش سنجی نمایند. بنا براین باید انتظار داشت که داشتن بدن مناسب و جاذب یا محروم بودن از آن باعث علاقه، افتخار، اطمینان یا تردید، نگرانی و احساس حقارت در افراد گردد. باید به هر یک از بچه ها کمک کرد که در مقابل وضع بدنی خود قدردان باشد و تصور نکند که قیافه و اندام او وضعی غیر عادی دارد. در اجرای ورزشها باید رشد بدنی افراد را در نظر گرفت و آنهایی که از این لحاظ با هم نزدیک هستند در ورزش یا بازی معین شرکت داد. در درس زیست شناسی و بهداشت باید بچه ها را تغییرات بدنی که در دوره بلوغ رخ می دهد آشنا ساخت وبه آنها فهماند که تنوع و اختلاف افراد در رشد امری عادی است. باید در مدرسه به بچه ها فرصت داد تا در باره رشد بدنی خود با معلمان صحبت کنند. ضمنا باید از دکترها، پرستارها و معلمان زیست شناسی در این باره استفاده نمود.
۴- مستقل ساختن خود در زمینه عاطفی از والدین و سایر سالمندان:
معمولا در دوره بلوغ افراد بتدریج باید از حالت اتکا خارج شده و خود را در زمینه عاطفی مستقل سازند. در مدرسه باید بچه ها را متوجه اختلاف میزانهای مربوط به دوره سالمندی و دوره بلوغ نمود. از راه مطالعه آثار نویسندگان می توان اختلاف و تضاد را به شاگردان نشان داد. مطالعه حالات عاطفی بچه ها و کمک به بچه ها در کنترل عواطف و احساسات در این زمینه مؤثر است.
والدین در آشنا کردن دخترها و پسرها بوضع زندگی خانوادگی نقش مؤثری بعهده دارند. مدرسه می تواند با قرار دادن درسهای مربوط به خانه داری، طرز برخورد به بچه های کوچک و پرستاری از آنها را به دخترها بیاموزد. تعلیم مطالبی درباره مسائل جنسی و نقش خانواده در جامعه نیز در این باره مفید خواهد بود .5- تامین استقلال اقتصادی:
احساس قدرت جهت اداره زندگی برای پسرها در دوره بلوغ ضروری است. در بعضی جوامع دخترها نیز در این دوره باید خود را برای استقلال اقتصادی و ترتیب زندگی آماده سازند. مدرسه باید در تحصیل تجربیات حرفه ای به شاگردان کمک کند. ایجاد کارگاهها در مدارس، قرار دادن موادی در برنامه از قبیل ماشین نویسی، منشی گری، مدیریت مؤسسه، تعلیمات صنعتی، با استفاده از مؤسسات صنعتی موجود در جامعه ازین لحاظ مفید خواهد بود.
6- انتخاب شغلی که فرد استعداد لازم برای اجرای آن را دارد و آماده شدن جهت انجام این شغل:
در این زمینه مدرسه باید به شاگردان در انتخاب شغلی که متناسب با استعداد و رغبت ایشان است کمک کند ومشاغلی را که برای جامعه ارزش داشته باشد تعیین نماید. در مورد شاگردان اجرای تربیت عمومی که برای آمادگی حرفه ای لازم است از طرف مدرسه ضروری بنظر می رسد.
۷- آمادگی برای ازدواج و تشکیل خانواده:
والدین در آشنا کردن دخترها و پسرها بوضع زندگی خانوادگی نقش مؤثری بعهده دارند. مدرسه می تواند با قرار دادن درسهای مربوط به خانه داری، طرز برخورد به بچه های کوچک و پرستاری از آنها را به دخترها بیاموزد. تعلیم مطالبی درباره مسائل جنسی و نقش خانواده در جامعه نیز در این باره مفید خواهد بود .
۸- توسعه و رشد مهارتهای عقلانی و در کل امور لازم جهت دارا شدن صلاحیتهای مدنی یا اجتماعی:
منظور این است که شاگردان اموری مربوط به قوانین، حکومت، اقتصاد، سیاست، وضع جغرافیایی، طبیعت انسان و مؤسسات اجتماعی را درک کنند و خود را برای برخورد به مسائل زندگی آماده نمایند. یکی از وظایف مهم دبیرستانها تربیت «تبعه» خوب برای جامعه است. برای توسعه صلاحیتهای اجتماعی در افراد از طریق اداره مدرسه بوسیله شاگردان، بررسی جامعه و مؤسسات آن، گردشهای علمی و شرکت در پروژه های محلی می توان اقدام نمود. مطالعه مسائل اجتماعی زمان حاضر و استفاده از اشخاصی که در قسمتهای مختلف تخصص دارند برای بررسی مسائل اجتماعی مفید است.
9- آشنایی به حقایق علمی و درک روش صحیح علمی برای مطالعه رشته های مختلف معلومات بشری و برخورد به مسائل زندگی از طریق صحیح برای جوانان و افراد بالغ ضروری است:
مدرسه باید در انتخاب مواد ومطالب مربوط به رشته های علمی دقت کافی بخرج دهد و ضمن اینکه شاگردان را به حقایق علمی آشنا می سازد روح علمی، عادات صحیح، علاقه به مسائل علمی و تمایل به اجرای روش علمی در کلیه مسائل را در شاگردان رسوخ دهد.
۱۰- کسب و تحصیل ارزشها و مبانی اخلاقی و مطابق ساختن رفتار خود با اینگونه ارزشها:
در این زمینه مدرسه می تواند اقدامات زیر را معمول دارد:
(۱) نظر به اینکه معلم موقعیت خاصی در جریان تربیتی دارد و اعمال او به عنوان سند مورد تقلید شاگردان است باید معلمان را از بین اشخاصی که صلاحیت احراز این شغل را دارند انتخاب نمود.
(۲) با شرکت دادن نوجوانان در کارهای جمعی آنها را به ارزشهای دینی و اجتماعی و طرز اجرای آنها و استفاده از مبانی علمی در مسائل زندگی آشنا نمود.
(3) کمک به نوجوانان در ایجاد و توسعه میزانهای اخلاقی با توجه به مقتضیات اجتماعی.
(4) برقراری جشنها و اجتماعات به منظور رعایت آداب اجتماعی.
منبع: اصول وفلسفه تعلیم وتربیت،علی شریعتمداری،چاپ پنجاه وسوم،مؤسسه انتشارات امیرکبیر،تهران1391
