تأملی در خطبه شعبانیه
به راستی بسیاری از ما انسان ها به خوبی جایگاه و اهمیت فرصت های طلایی که خدای متعال در پیش روی ما قرار داده را نمی دانیم، چرا که اگر قدر و اهمیت و ارزش آن فرصت ها را می دانستیم مهارت استفاده صحیح از آنها را در زندگی می آموختیم و اجازه نمی دادیم که آن لحظه های حساس زندگی به راحتی از کنار چشمان ما عبور کنند. در یک روایت زیبا و دلنشین در منابع روایی نقل شده است: «إِنَّ لِرَبِّکُمْ فِی أَیَّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحَاتٍ أَلَا فَتَعَرَّضُوا لَهَا؛ [1] همانا در طول عمر شما، نسیم های الهی وزیدن می گیرد، پس بیدار باشید و خود را در معرض این نسیم ها قرار دهید». بر اساس این روایت زیبا کافی است بیدار و هوشیار باشیم و خود را در معرض این ایام خاص قرار دهیم، یکی از این فرصت های طلایی و فوق العاده ماه مبارک رمضان است که در کتب روایی خطبه ای ماندگار از پیامبراکرم(صلی الله علیه اله) در فضیلت و اهمیت آن به یادگار مانده است و همگان را به استفاده و بهره گیری از آن دعوت کرده است.
گفت پیغامبر که نفحتهای حق اندرین ایام می‌آرد سبق
گوش و هش دارید این اوقات را در ربایید این چنین نفحات را
یک خبر فوق العاده و مسرت بخش
منابع روایی در خود خطبه ای زیبا و ماندگار به نام خطبه ی شعبانیه از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله)را به یادگار دارد که خبرهای مافوق تصور و مسرت بخشی را به همراه دارد، خبرهایی که هر انسان مشتاق بخشش و کرم الهی به دنبال آن می گردد، خبرهایی از جنس توشه برداشتن برای یک زندگی ایدآل و ابدی است، در روایت نقل شده است پیامبرگرامی اسلام(ص) این فرصت ارزشمند را این چنین معرفی کردند: «فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّه؛[2] على بن ابى طالب گوید رسول خدا «ص» یک روز این خطبه را براى ما خواند- ای مردم! به درستی که ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است ، ماهى است که پیش خدا بهترین ماه است و روزهایش بهترین روزها و شب هایش بهترین شب ها و ساعاتش بهترین ساعات آن ماهى است که در آن دعوت شدید بمهمانى خدا و اهل کرامت خدائید.»
سکانس های ماندگار از خطبه شعبانیه
1-ماه خدا در راه است
گاهی اوقات برای فهم و درک اهمیت یک جنس و کالا فقط کافی است که دریابیم که به چه جایی تعلق دارد، پیامبرگرامی نیز برای بیان اهمیت ماه مبارک رمضان خبر از ماهی می دهد که آن ماه به خدای متعال تعلق دارد از این رو می فرماید: «أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ؛ای مردم! به درستی که ماه خدا رو کرده است.» همین فراز ابتدایی برای درک جایگاه و اهمیت ماه رمضان برای انسان های هوشیار و بصیر کافی است که شور و نشاط تمام وجودشان را در برگیرد، چرا که وقتی خدا ماهی را به خود نسبت دهد، انسان عاقل می فهمد که حتماً این جنس با اجناس دیگر متفاوت بوده و الا این چنین خریدار و مالک و بلند مرتبه ای خواستار آن نبود.
2-ماه بخشش و رحمت الهی در راه است
از جمله زیباترین فراز های ماندگار و شعف انگیز خطبه شعبانیه معرفی کردن ماه رمضان به ماه رحمت و مغفرت است. ماهی که درآن بخشش و رحمت الهی گسترده می شود و همه انسان های پشیمان و خطا کار به دنبال باز شدن درهای رحمت الهی در آن می گردند، ماهی که در آن نوید بخشش تمام گناهان داده می شود تا اینکه بار دیگر انسان خاکی بال پرواز را برای سعود به سوی معبود خود را پیدا کند و به زندگی خود طراوتی تازه و خوشبو ببخشد. ماهی که لحظه لحظه ی آن با هیچ زمانی از زندگی قابل مقایسه نیست، چرا که روز و شب های آن عطر ملائکه الهی را به همراه دارد، ماهی که در آن انسان به بزرگ ترین ضیافت الهی دعوت شده است: « قَدْ أَقْبَلَ إِلَیکمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیامُهُ أَفْضَلُ الْأَیامِ وَ لَیالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ وَ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَی ضِیافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کرَامَةِ اللَّهِ؛ ای مردم! به درستی که ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است ماهی که نزد خدا بهترین ماهها، روزهایش بهترین روزها، شبهایش بهترین شب‌ها و ساعاتش بهترین ساعات است ماهی که در آن به ضیافت خدا خوانده و از اهل کرامت خدا قرار داده شده اید.»
گاهی اوقات برخی مشاجرات و اختلافات خانوادگی موجب می شود که افراد فامیل از یکدیگر دلگیر شده و قطع ارتباط می کنند، این امر علاوه بر اینکه در آیین مقدس اسلام یکی از گناه کبیره معرفی شده موجب می شود انسان خود را از دایره رحمت الهی خارج نماید، چه بهتر که با فرا رسیدن ماه خدا دل های خود را از کدورت ها و ناراحتی ها پاک نماییم برای رضای خدا به دیدار اقوام برویم و سالمندان را عیادت کنیم و دست نوازش بر سر کودکان و خردسالان بکشیم.
گاهی اوقات برخی مشاجرات و اختلافات خانوادگی موجب می شود که افراد فامیل از یکدیگر دلگیر شده و قطع ارتباط می کنند، این امر علاوه بر اینکه در آیین مقدس اسلام یکی از گناه کبیره معرفی شده موجب می شود انسان خود را از دایره رحمت الهی خارج نماید، چه بهتر که با فرا رسیدن ماه خدا دل های خود را از کدورت ها و ناراحتی ها پاک نماییم برای رضای خدا به دیدار اقوام برویم و سالمندان را عیادت کنیم و دست نوازش بر سر کودکان و خردسالان بکشیم.
بهترین کارهای دنیا در ماه رمضان
در فرازهای بعدی پیامبرگرامی(صلی الله علیه و اله) پرده از زیباترین کارهایی که می شود در این ماه پاک انجام داد بر می دارد، تا اینکه انسان خاکی بهتر و راحت تر بتواند پرپرواز و نزدیکی به سوی معبود را پیدا کند.
1-رسیدگی به حال مستمندان و نیازمندان
انسان در حال گرسنگی و تشنگی بهتر می تواند حال و روز افرادی که بیشتر زندگی خود را در نداری و فلاکت تجربه می کنند درک نماید. ماه مبارک رمضان این فرصت را به انسان می دهد که با تحمل گرسنگی به یاد انسان های نیازمند و فقیر بی افتد و دریابد که در تمام زندگی نسبت به آنها وظیفه ای الهی و انسان دوستانه دارد، از این رو پیامبراکرم(ص) در این ماه مبارک این چنین سفارش می فرماید: «وَ تَصَدَّقُوا عَلَی فُقَرَائِکمْ وَ مَسَاکینِکمْ؛[3] و بر فقیران و مسکینان خود صدقه دهید.»
یک حکایت شیرین: در برخی کتب نقل شده است وروزی جوانی بر حضرت داوود(علیه السلام) وارد شد. فرشته مرگ، آن جا بود و به داوود پیامبرخبر داد که این جوان تا هفت روز دیگر بیشتر زنده نخواهد بود و من مأموریت دارم روز هفتم جان او را بگیرم جوان از آن مجلس بیرون رفت در بین راه مرد مستمندی به او رسید و تقاضای کمک کرد و آن جوان نیکوکار بر آن مسکین رحمت آورد و صدقه ای به او داد روز هفتم فرا رسید داوود نشسته بود که بار دیگر آن جوان به خدمت آن حضرت آمد و سلام کرد حضرت داوود با شگفتی از عزائیل سؤال کرد: مگر نگفتی این جوان هفت روز دیگر خواهد مُرد؟! رشته مرگ پاسخ داد اما چون صدقه داده است خداوند عمر او را تا هفتاد سال تأخیر انداخت.[4]
یک حکایت شیرین: در برخی کتب نقل شده است وروزی جوانی بر حضرت داوود(علیه السلام) وارد شد. فرشته مرگ، آن جا بود و به داوود پیامبرخبر داد که این جوان تا هفت روز دیگر بیشتر زنده نخواهد بود و من مأموریت دارم روز هفتم جان او را بگیرم جوان از آن مجلس بیرون رفت در بین راه مرد مستمندی به او رسید و تقاضای کمک کرد و آن جوان نیکوکار بر آن مسکین رحمت آورد و صدقه ای به او داد روز هفتم فرا رسید داوود نشسته بود که بار دیگر آن جوان به خدمت آن حضرت آمد و سلام کرد حضرت داوود با شگفتی از عزائیل سؤال کرد: مگر نگفتی این جوان هفت روز دیگر خواهد مُرد؟! رشته مرگ پاسخ داد اما چون صدقه داده است خداوند عمر او را تا هفتاد سال تأخیر انداخت.[4]
2-صله رحم، نیکی به بزرگترها و کودکان را فراموش نکن
در فراز های بعدی پیامبر اکرم(ص) همگان را متوجه یک موضوع مهم دینی و اخلاقی می نماید و می فرماید: «وَ وَقِّرُوا کبَارَکمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَکمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکمْ؛ سالمندان را احترام نمایید، بر خُردسالان رحم کنید و صله ارحام نمایید.» گاهی اوقات برخی مشاجرات و اختلافات خانوادگی موجب می شود که افراد فامیل از یکدیگر دلگیر شده و قطع ارتباط می کنند، این امر علاوه بر اینکه در آیین مقدس اسلام یکی از گناه کبیره معرفی شده موجب می شود انسان خود را از دایره رحمت الهی خارج نماید، چه بهتر که با فرا رسیدن ماه خدا دل های خود را از کدورت ها و ناراحتی ها پاک نماییم برای رضای خدا به دیدار اقوام برویم و سالمندان را عیادت کنیم و دست نوازش بر سر کودکان و خردسالان بکشیم.
منابع
[1]. بحار الأنوار: ج 68، ص221.
[2]. الأمالی( للصدوق)، ص93، ح4.
[3]. همان.
[4]. محمد رحمتی شهرضا، گنجیه معارف، ج1، ص606.
منابع
[1]. بحار الأنوار: ج 68، ص221.
[2]. الأمالی( للصدوق)، ص93، ح4.
[3]. همان.
[4]. محمد رحمتی شهرضا، گنجیه معارف، ج1، ص606.
