سلامت دندان زنان باردار

یک روایت تبدیل به ضرب المثل شده است که مادران می گویند: هر کدام از دندان‌هایم را به خاطر تولد یکی از فرزندانم از دست دادم! اگرچه کاملا واضح است که سرنوشت تلخ این دندانهای ناکام را باید در تنبلی و بی مبالاتی مادران جست وجو کرد تا تولد یک نوزاد تازه، اما دغدغه دندان و درد دندان، سایه شومی است که با توجه به شرایط دوران بارداری، همیشه بالای سر مادران ایستاده است؟
 

بر خلاف تصور بسیاری از خانم ها، انجام درمانهای دندانپزشکی در طول دوران بارداری و شیردهی برای کودک آنها هیچ خطری ندارد، اگرچه در مورد نوع درمان و زمان انجام آنها، اولویتها و الزاماتی وجود دارد که باید به آنها توجه کرد. اگر دوره ۹ ماهه بارداری را به ۳ قسمت تقسیم کنیم، بهترین زمان برای انجام درمان های دندانپزشکی ۳ ماهه دوم حاملگی است.
 
درمان‌های دندانپزشکی در طول مدت بارداری شامل درمان های ساده و پیشگیرانه، مانند جرم گیری و ترمیم پوسیدگی هاست. انجام درمانهای پیچیده تر معمولا به بعد از این دوران موکول می شود، مگر آنکه به دلیل ابتلای مادر به درد دندان، گریزی از آنها نباشد. در ۳ ماهه اول بارداری جنین در رحم مادر، در حال شکل گیری است و از آنجا که مصرف برخی داروها (از جمله داروهای مسکن) و احتمال بروز عفونت های دندانی می تواند روی روند رشد و تکامل جنین اثر بگذارد، ترجیح بر آن است که مادران درمان های دندانپزشکی را به ۳ ماهه دوم موکول کنند. در این دوران خانم ها باید احتمال حاملگی خود را با دندانپزشک در میان بگذارند چراکه طرح درمان انتخابی و نوع داروهای تجویزی توسط دندانپزشک ممکن است روی سلامت جنین اثر مستقیم یا غیرمستقیم داشته باشد. در دوران بارداری، تغییرات هورمونی بدن مادر، او را مستعد ابتلا به بیماری و التهاب لثه می کند. روی همین اصل دندانپزشکان به زنان حامله توصیه می کنند بیش از سایر دوران زندگی به رعایت بهداشت دهان و دندان خود بپردازند.در ۳ ماهه سوم بارداری، تحمل مادر برای نشستن روی یونیت صندلی) دندانپزشکی کاهش می یابد؛ چراکه بزرگ شدن جنین، روی مثانه مادر و ورید اجوف تحتانی او فشار وارد می کند. در این حالت ممکن است نیاز باشد مادر هر از گاهی از حالت خوابیده به حالت نشسته به پهلو، در آید و یا با فواصل زمانی کوتاه به دستشویی برود.
 

از شایع ترین داروهایی که در دوران بارداری یا شیردهی منع مصرف دارند می توان به مسکنها (بروفن و استامینوفن کدئین) اشاره کرد که بسیاری از خانم ها به مصرف روزانه آنها اعتیاد پیدا کرده اند! حتی پنی سیلین نیز برای مادران شیرده منع مصرف دارد. سفالکسین، جایگزینی است که معمولا پزشکان و دندانپزشکان در صورت نیاز به آنتی بیوتیک آن را تجویز می کنند.
 
دغدغه خاطر دیگر مادران در این موارد، اثر تابش اشعه ایکس حین تهیه کلیشه رادیوگرافی است که ممکن است برای جنین خطرناک باشد اما تحقیقات نشان میدهند که در صورت استفاده مادر از روپوش سربی که حین انجام رادیوگرافی از آن استفاده می شود، هیچ خطری متوجه جنینی که در شکم دارد نیست؛ مخصوصا اگر مادر در سه ماهه میانی بارداری باشد. با این وجود اغلب دندانپزشکان، تا حد امکان، از انجام رادیوگرافی برای مادران حامله اجتناب می کنند.
 

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی بدن مادر، او را مستعد ابتلا به بیماری و التهاب لثه می کند. روی همین اصل دندانپزشکان به زنان حامله توصیه می کنند بیش از سایر دوران زندگی به رعایت بهداشت دهان و دندان خود بپردازند. این توصیه زمانی جدی تر می شود که مادران جوان به دلیل دغدغه های تازهای که در جریان زندگی مشمول آن شده اند، از انجام بسیاری از وظایف روزانه خود، نظیر مسواک زدن و شست وشوی دهان، غفلت می ورزند. مراجعه دورهای به دندانپزشک برای بررسی وضعیت سلامت دندان ها توصیه دیگر دندانپزشکان به زنان حامله و شیرده است، تا پوسیدگی و بیماریهای احتمالی دهان و دندان ایشان در همان مراحل ابتدایی متوقف یا درمان شوند و نیاز به درمان های پیچیده و پر هزینه در این دوران مرتفع گردد.
 

به طور معمول زوجها طی بارداری تغییراتی را در روابط میان فردی خود تجربه می کنند که یکی از آنها روابط جنسی است. فعالیت جنسی در حاملگی می تواند تحت تاثیر عواملی قرار گیرد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد: شیوه جنسی زوج ها پیش از بارداری، مفهوم روابط زناشویی در نظر همسران، وضعیت سلامت جسمی و روانی و عوارض دوران بارداری، باورها و ویژگی های فرهنگی زوجها، نحوه برخورد آنها به تغییرات فیزیکی زنان طی حاملگی و در ضمن ترس از صدمه به جنین در زمان نزدیکی.
 
در بارداری محدودیت هایی برای روابط زناشویی وجود دارد که عبارت اند از:
* سابقه سقط یا تهدید به سقط یا زایمان زودرس
* سابقه انقباضات خود به خودی رحمی، خونریزی و یا پارگی زودرس پرده دور جنین
* نارسایی دهانه رحم و همچنین تعداد زایمان های متعدد
* ۴ تا ۶ هفته آخر بارداری
* سابقه فشارخون حاملگی و برخی موارد دیگر که به وسیله پزشک یا ماما عنوان شود.
 
با وجود موارد بالا، اگر حاملگی طبیعی باشد و پزشک یا ماما مانعی برای نزدیکی زوجها عنوان نکند روابط بلامانع است و در سه ماهه سوم با نظر پزشکی که حاملگی را پیگیری می کند نیز می تواند ادامه یابد. هرچند در حاملگی به خصوص ماه های آخر باید پوزیشن و وضعیت مناسبی در حین نزدیکی در نظر گرفته شود که به شکم زن حامله فشاری وارد نیاید. پیش از این گفته بودم شاید بعضی خانم ها در حین بارداری به خصوص سه ماهه اول با کاهش میل جنسی روبه رو شوند که در برخی متون این مساله را به خستگی و تهوع ناشی از مراحل اولیه رشد جنین و جفت نسبت می دهند. در برخی از خانم ها این مساله درست به عکس اتفاق می افتد و منجر به افزایش تمایلات جنسی زن در سه ماهه اول می شود.
 
به طور کلی اگر مانعی برای رابطه جنسی در بارداری نیست . تعامل و تماس لازم است و نوازش کردن خانمها در دوران بارداری به آرامش فکری و روانی آنها کمک می کند و موجب می شود فرزند شادتری به دنیا بیاورند و پس از زایمان نیز زودتر به زندگی زناشویی خود بازگردند. پس از تولد فرزند نیز عموما چند هفته (۶-۴ هفته )طول می کشد تا مادران بتوانند در کنار رسیدگی به نوزاد خود را برای رابطه جنسی آماده کنند.
 
به خصوص در اوایل رشد بچه، ممکن است زوجها حریم خصوصی نداشته باشند تا احساسات جنسی خود را بروز دهند. توصیه میکنم حتما به حفظ این حریم خصوصی در هر مرحله از زندگی بپردازید تا زندگی جنسی و به دنبال آن سایر ابعاد زندگی مشترک را با نشاط در کنار هم طی کنید.
 

منبع: 9 ماه انتظار شیرین، بتول جعفری گلستان، چاپ دوم، نوید حکمت، قم 1396