آرامگاه سعدی
در بخش شمال شرقی شهر شیراز اگر به سمت باغ دلگشا برویم به آرامگاه این شاعر بزرگ خواهیم رسید. هرچند که در این مجموعه افراد دیگری چون شوریده شیرازی، شیخ مشرف الدین و چند نفر دیگر نیز بنا به وصیت خود دفن شده‌اند. درباره محل فعلی مقبره سعدی گفته می‌شود که در سال‌هایی که به شیراز آمده، تا زمان فوتش در همین مکان به عنوان خانقاه استفاده می‌کرده و هنگام مردنش در همین‌جا دفن شده است. اولین بنای ساخته شده روی قبر او در زمان حکومت اقاباجان توسط وزیر مشهورش شیخ صاحب دیوانی در حدود قرن 7 ساخته شده است. هرچند که متأسفانه این بنا دوامی نیاورد و در قرن 9 یعقوب ذوالقدر که حاکم فارس بود آن را با خاک یکسان کرد. اما ارادت به مقام سعدی آن‌قدر بالا بود که دوباره در سال 1187 کریم‌خان زند در ادامه تحولات اساسی‌اش در شیراز دستور داد تا آرامگاه منابی برای این شاعر نامدار ساخته شود تا جایگاه و شان وی دوباره حفظ شود.طبق نظر روایان متعددی حضرت سعدی را منتسب به مذهب اهل سنت می‌دانستند به همین دلیل در اوایل دوره قاجار یک روحانی تندرو به نام محمدتقی بهروزی به این بنا حمله کرد و سعی در نابودی آن را داشت و البته صدماتی به سنگ قبر آن نیز وارد نمود، اما پس از مدتی علی‌اکبر خان قوام‌الملک شیرازی برای تهیه سنگ قبر جدید اقدام کرد و در روی آن بخشی از اشعار سعدی که در ستایش پیامبر گفته شده را روی آن حک نمود تا شاید دیگر هیچ کس جرئت تعرض به آن را نداشته باشد. پس از آن در دوره‌های مختلف مانند دوران قاجار و بعد از آن مدام بنا مورد مرمت قرار می‌گرفت و کم کم با توجه زیاد مردم به آن گسترش می‌یافت.
در سال 1325 بر اساس مصوبه دولت قرار شد تا از محل فروش قند و شکر کارخانه مرودشت به ازای هر کیلو 2 ریال برای گسترش آرامگاه سعدی هزینه شود. در سال 1328 صحبت‌ها میان بزرگان برای طراحی آرامگاه جدید جدی شد و سرانجام وظیفه این کار را بر عهده مهندس محسن فروغی و مهندس علی صادق گذاشتند. سپس در سال 1330 پس از پایان طراحی که الهام گرفته از چهل ستون اصفهان بود، کار ساخت آرامگاه جدید آغاز شد و سرانجام یک سال بعد این مجموعه توسط محمود حسابی که آن دوران وزیر فرهنگ بود افتتاح گردید.
این ساختمان جدید دارای 8 ستون است که دقیقاً جلوی مقبره قرار گرفته‌اند، بنای این آرامگاه از داخل 8 ضلعی و از بیرون یک مکعب است که گنبدی فیروزه‌ای روی آن قرار دارد. مساحت کل مجموعه سعدی حدود 7700 مترمربع است که حدود 257 متر آن را زیربنای خود بنای مقبره تشکیل می‌دهد. در نمای بیرونی آرامگاه از سنگ روشن تراورتن استفاده شده اما ستون‌ها و پایه‌های بنا از گرانیت قرمز و سیاه است. در داخل خود مقبره، 7 کتیبه در 7 ضلع آن قرار دارد که از مجموعه اشعار سعدی روی آن نوشته شده است.
در یک کتیبه نیز درباره نحوه ساخت مجموعه توضیحاتی داده شده است. محوطه این بنا نیز در طرح‌های توسعه قرار گرفته و به همین دلیل بخشی از زمین‌ها و خانه‌های مجاور خریداری شده و وسعت آن به حدود 10395 مترمربع رسیده است و درون آن با طراحی زیبای باغ‌های ایرانی شکل گرفته و از گیاهان، درختان و گل‌های زیبا استفاده شده است که حال و هوای فوق‌العاده‌ای را به مجموعه می‌دهد. در وسط حیاط نیز دو حوض مستطیلی قرار گرفته است.
حوض ماهی مجموعه نیز که در سمت چپ آرامگاه قرار دارد به صورت یک 8 ضلعی ساخته شده است که 30 متر مربع زیربنا دارد و با چند پله به صحن متصل می‌شود. مردم شیراز معتقد هستند که در روز چهارشنبه سوری اگر در این آب دست و صورت خود را بشوید برای آن‌ها خوش‌یمن خواهد بود. حوض معروف دیگری به نام حوض سکه در جلوی رواق وجود دارد که مردم برای کسب خوش شانسی درون آن سکه می‌اندازند. درب ورودی این آرامگاه توسط آندره گدار فرانسوی طراحی شده و شعر زیر رویان نقش بسته است.
ز خاک سعدی شیراز بوی عشق آید هزار سال پس از مرگ او گرش بویی
منبع: سایت ستاره
