تاریخچه کاخ چهل ستون
باغ چهلستون اصفهان، نمونه‌ای از یک باغ سلطنتی از دوره صفوی است. تا سال ۱۳۲۷ خورشیدی، چون تاریخ دقیق بنا به دست نیامده بود، اظهارنظر درباره تاریخ بنای چهلستون مشکل بود. لیکن درهمان سال درنتیجه کاوش‌هایی که به عمل آمد، در جبهه تالار کاخ، اشعاری در دو کتیبه از زیر گچ به دست آمد که یکی کوتاه‌تر و بر زمینه صورتی‌رنگ، بنای تالار چهلستون را به شاه‌عباس دوم نسبت می‌دهد و سال اتمام آن را ۱۰۵۷ هجری قمری تعیین می‌کند و دیگری که طولانی‌تر است و خطوط آن گچ‌بری بر زمینه آبی‌رنگ است از تعمیرات زمان شاه سلطان حسین حکایت دارد.یکی از برنامه‌های شهری دوره شاه عباس اول و پس از انتخاب شهر اصفهان به عنوان پایتخت در سال ۱۰۰۷ هجری قمری، احداث خیابان زیبا و طویل چهارباغ و باغ‌های متعدد پیرامون آن بود. پی‌درپی بودن باغ‌ها که یادآور مفهوم "باغ اندر باغ" هستند، چون باغ خرگاه، باغ بلبل، باغ هشت‌بهشت، باغ فتح‌آباد، باغ کاج، باغ نسترن، باغ خلعت، باغ انگورستان و سایر باغ‌ها، از جمله اصول طرح‌اندازی شهر اصفهان محسوب می‌شد. امروزه به جز باغ هشت‌بهشت و باغ چهلستون، سایر باغ‌ها از بین رفته‌اند و تنها نامی از آنها باقی است.
با انتخاب اصفهان به پایتختی و گسترش شهر به طرف جنوب و احداث میدان امام، استقرار کاخ‌های شاهی به وسیله شیخ بهائی پایه‌ریزی شد. انتخاب فضائی وسیع در مجموعه‌ای که در آن روزگار (دولت‌خانه) نامیده می‌شد و بررسی‌هائی که برای آینده صورت می‌گرفت، تماماً حکایت از ذوق و استعداد و خلاقیت شیخ بهائی دانشمند بلندآوازه صفویه دارد. مجموعه کاخ‌هائی که شروع آنها (عالی‌قاپو) بود تا میدان اصلی و مرکزی چهارباغ عباسی ادامه داشت. در این محوطه بزرگ که چند کاخ سلطنتی نیز مستقر بود، عماراتی مانند تالار اشرف- جبه‌خانه - رکیب خانه، کشیک‌خانه، تالار طویله - کاخ هشت‌بهشت - توحید خانه - و برخی عمارات دیگر ساخته شد.
بخش‌های دیدنی کاخ چهلستون
تالار ۱۸ ستونتالار آئینه
شیرهای سنگی چهار گوشه حوض مرکزی
تزئینات عالی طلاکاری و نقاشی های سالن پادشاهی
تصویری از شاه عباس اول با تاج مخصوص
آثاری مانند سر در مسجد قطبیه و سر درهای زاویه درب کوشک و آثاری از مسجد درب جوباره و مسجد آقاسی که بر دیوارهای ضلع غربی و جنوبی باغ نصب شده است.
معماری کاخ چهل ستون
کاخ چهلستون از نخستین بناهایی است که در آن تزئین وسیع، آینه کاری، نقاشی های بزرگ دیواری و ستون های چوبی، با سرستون های مقرنس به کار رفته است. تمام دیوارها با آینه های قدی و شیشه ها و نقاشی های رنگی و زیبا تزئین شده بوده و همه درها و پنجره‌ها از نوع منبت و خاتم بوده است. مهارت و استادی ایرانیان در طرح این کاخ به خوبی مشاهده می شود که در آن فضای خارج از عمارت با فضای داخل آن، چنان مربوط و هماهنگ است که نمی توان تشخیص داد کجا یکی پایان می یابد و دیگری آغاز می گردد. ایوان اصلی و چشمگیر کوشک با ستون های متعدد که از ویژگی های بنا محسوب می گردند.معماری این کاخ ترکیبی از هنر معماری چینی و ایرانی و فرنگی است. عمارت چهل ستون مشتمل بر یک ایوان اصلی (بزرگ) به طول 3 متر و عرض ۱۷ متر و ارتفاع ۱۴ متر رو به شرقی ساخته شده است.ستون های ایوان هشت ضلعی از جنس چوب چنار و کاج است.
استخرِ مقابل عمارت به طول ۱۱۰ متر و عرض ۱۶ متر هم اکنون نیز طراوت و زیبایی خاصی به این کاخ می دهد. در گذشته جهش آب در حوض وسط تالار از دهان شیرهایی که درچهار گوشه حوض قرار داشتند و فواره های سنگی که نقطه به نقطه در جوی کوچک اطراف عمارت قرار داشتند، صفای مخصوصی به این عمارت می داده است. تناسبات استخر مقابل کاخ برای دیدن تصویر کاخ در آب و تیرگی کف استخر به منظور هرچه عمیق تر نشان دادن آن طراحی گشته اند.
ایوان کاخ چهلستون مرکب از دو بخش است یک بخش که بر ۱۸ ستون چوبی و رفیع استوار است چهار ستون وسط که بر روی ۴ شیر سنگی قرار گرفته و حجاری آنها به گونه ای است که دو شیر به یک سر انسان نشان داده می شود. از دهان این چهار شیر آب فوران می کرد و به حوض مرمری تالار می ریخت. قسمت دیگر که کمی مرتفع تر است سردر ورودی تالار را تشکیل می دهد. و در بعضی منابع آن را تالار آئینه نامیده اند. این قسمت بر دو ستون قرار گرفته و سراسر آن مزین به آئینه کاری وسیع و پرکاری است که در آن آئینه های ریز و خوش نقش به صورت معرق در کنار آئینه های قدی و خشتی به کار رفته اند سقف تالار از قاب های چوبی و به اشکال مختلف هندسی ساخته شده اند. تصویر قرینه حوض مرمرین وسط ایوان در تزئینات سقف مشاهده می شود. این قرینه سازی شباهت بسیاری با ایوان عالی قاپو دارد.
منبع: سایت ستاره
