زباله های فضایی یا زباله های اوربیتال بطور دقیق در قانون بین‌المللی مورد بررسی قرار نمی‌گیرد اما با این حال توافق‌های بین‌المللی به طور مستقیم برای پرداختن به زباله‌های فضایی صورت گرفته است. در اینجا به طور خلاصه به برخی از قوانین زباله های فضایی که به طور بالقوه قابل‌اجرا هستند ، پرداخته شده و برخی از فعالیت‌هایی را که در حال حاضر تحت کنترل هستند را مورد بحث قرار می‌دهیم که ممکن است بر قانون بین‌المللی آینده که بر روی مسائل مربوط به زباله های فضایی اعمال می‌ شود، تاثیر بگذارد. بحث ‌هایی بیشتری در مورد رژیم حقوقی زباله های فضایی و کاربرد آن در مساله زباله های فضایی در ادامه آمده است.

معاهدات سازمان ملل متحد درمورد زباله های فضایی

در گذشته قوانین بین‌المللی در مورد زباله های فضایی تحت نظارت کمیته سازمان ملل متحد در کاربردهای صلح ‌آمیز فضا ایجاد شده و تا به امروز، سه معاهده با ارتباط بالقوه با مسائل مربوط به زباله‌های فضایی مطرح و وارد عمل شده‌اند:

1- معاهده اصول حاکم بر فعالیت‌های دولت‌ها در اکتشاف و استفاده از فضا، از جمله ماه و دیگر اجسام آسمانی

2- کنوانسیون بین‌المللی مسئولیت خسارات ناشی از اجسام فضایی

3- کنوانسیون ثبت اجسامی که در فضا راه‌اندازی می شوند

اگر چه این سه معاهده سازمان ملل متحد با برخی از مسائل در مورد وجود زباله های فضایی مواجه می شوند، بسیاری از مسائل مرتبط با زباله های فضایی مورد توجه قرار نمی گیرند. به عنوان مثال، این معاهدات نیازمند احتمالات ناشی از انجام آن و اقدامات برای کاهش خسارت نمی باشد. تنها مرجعی که ممکن است قابل اجرا باشد، معاهده فضایی است که در صورتی که کشورهای عضو پی به مضر بودن فعالیتها یا آزمایشهات فضایی خود شوند، مشاوره درخواست می کنند. علاوه بر این، برخی از مسائل مطرح شده در معاهدات که به زباله های فضایی اعمال می شوند ، دشوار است. به عنوان مثال، کنوانسیون مسئولیت ها را بر اساس مالکیت اجسام مربوطه اختصاص می دهد اما منشاء اکثریت بقایای فضایی فهرست بندی نشده و قابل تعیین نمی باشند. در صورتی که معاهدات ممکن است در مورد مسائل مربوط به زباله های فضایی باشد که تفسیر اغلب آنها دشوار است زیرا تعاریف قانونی برای زباله های فضایی و اجسام فضایی مشخص نشده است.

همچنان انتظار می رود که سازمان ملل متحد قوانین رسمی در مورد ایجاد زباله های فضایی وضع کند. مسئله زباله های فضایی هنوز در کمیته فرعی COPUOS مورد بررسی قرار نگرفته است اما در فوریه 1994، مجمع عمومی سازمان ملل متحد اجسام فضایی و بقایای فضایی را به صورت رسمی در کمیته فرعی COPUOS مورد بررسی قرار داد. در طول این جلسه موضوع زباله های فضایی توسط بسیاری از نمایندگان ملی مورد توجه قرار گرفت و تعدادی از مقالات در این زمینه ارائه شد. علاوه بر این در این جلسه، برخی از هیئت ها از این موضوع حمایت کردند که فضای پاک و خالی از بقایای فضایی نیز باید وجو داشته باشد.

فعالیت هایی که ممکن است در آینده بر قوانین زباله های فضایی تاثیر بگذارد

تعدادی از فعالیت های خارج از سازمان ملل متحد ممکن است قوانین و سیاست های آینده در مورد مسائل مربوط به زباله های فضایی را تحت تاثیر قرار دهد که شامل تلاش های سازمان هایی مانند اتحادیه بین المللی مخابرات، IAA، انجمن حقوق بین الملل، IADC و دیگر سازمانها می باشد.

انجمن بین المللی حقوق فضایی ILA

کمیته حقوق فضایی ILA از سال 1986 تاکنون، جنبه های قانونی زباله های فضایی را مورد بررسی قرار داده است. در آگوست 1994،کمیته ILA در پیش نویس یک قطعنامه، ابزار بین المللی حفاظت از محیط زیست برای مقابله با آسیب های ناشی از فرسایش فضایی را تصویب کرد. اولین توافق در مورد حقوق زباله های فضایی توسط یک سازمان بین المللی صورت گرفت که شامل تعریف فرسایش فضا ، تعهدات عمومی دولت ها و سازمان های بین المللی برای همکاری، اطلاع رسانی، مشورت و مذاکره در جهت پیشگیری از آسیب به محیط فضایی می باشد. اگرچه این ابزار حقوقی یا سیاست را تشکیل نمی دهد و به وسایل فنی برای کاهش خسارت های فضایی محدود نمی شود اما به طور بالقوه می تواند به عنوان اولین قدم در انتقال مسئله زباله های فضایی به نظام حقوقی خدمت کند.

کمیته هماهنگی زباله های فضایی بین آژانس IADC

جلسات هماهنگی بین اجسام فضایی شامل ESA، آژانس فضایی روسیه، ناسا و سازمان های فضایی ژاپن، هر دو سال یکبار برگزار می شود. اگر چه این جلسات از لحاظ حقوقی و قانونی به مسئله زباله های فضایی نمی پردازد اما مسائل فنی از قبیل اندازه گیری، مدلسازی و تکنیک های کاهش زباله های فضایی را به طور دقیق مورد بحث قرار می دهد. از آنجایی که چهار آژانس فضایی در اکثر فعالیت های فضایی شرکت می کنند، این جلسات بزرگترین انجمن تخصصی در این زمینه به حساب می آیند که می توانند به ارائه پیشینه فنی مورد نیاز برای توسعه هر حقوق جدید در مورد زباله های فضایی کمک کند.

آکادمی بین المللی ستاره شناسی IAA

IAA در اکتبر سال 1993 مقاله ای را درباره زباله های فضایی منتشر کرد که این مقاله توسط یک گروه کارشناس و متخصص کمیته ایمنی و نجات IAA نوشته شده بود و توسط این کمیته و سایر اعضای IAA مورد بررسی قرار گرفت. کمیته ها و موسسات بین المللی حقوق زباله های فضایی قبل از تصویب توسط هیئت امنای IAA منتشر شده و تایید می شوند. قانون فضانوردی در این مقاله حاوی یک بحث فنی مختصر درباره وضعیت فعلی و زباله های فضایی آینده است و تعدادی از اقدامات کنترل زباله های فضایی را بر اساس اولویت بندی ارائه می دهد. این مقاله ممکن است مقررات زباله های فضایی را در آینده تحت تاثیر قرار دهد.

سیاست های ملی و منطقه ای در حاشیه های مدار زمین

قوانین یا سیاست های ملی در مورد زباله های فضایی ممکن است به طور بالقوه نه تنها بر فعالیت های داخلی فضا، بلکه بر هرگونه قاعده بین المللی تأثیر بگذارد:

در ایالات متحده، سیاستی در سال 1988 توسط رییس جمهور ریگان صادر شد که بیان می دارد که در تمام بخش های فضایی تلاش خواهند کرد تا ایجاد زباله های فضایی را به حداقل برسانند. مطابق با الزامات آن و هزینه بهره وری، ابتکار دیگر ایالات متحده، کتابچه فرسایش فضایی ناسا است که ممکن است مرجع فنی برای اقدامات کاهش بقایای فضایی باشد.

فدراسیون روسیه همچنین دارای یک سیاست در مورد بقایای فضایی است که به بند 1 ماده 4، بند 2 قانون فضایی اشاره می کند که در آن اطمینان از امنیت استراتژیک و زیست محیطی در فدراسیون روسیه، ممنوع است و آلودگی مضر از فضا، منجر به تغییرات محیط زیست نامطلوب، از جمله از بین بردن عمدی بقایای فضایی در فضا می شود.

ESA در موارد نیاز خاصی برای جلوگیری از ایجاد بقایای فضایی جدید از سال 1988 به وجود آمد. در سال 1989، شورای ESA تصویب قطعنامه تعیین اهداف آژانس در زمینه تخریب فضا را تصویب کرد. سیاست ESA به حداکثر رساندن تولید مخازن فضایی و ترویج تبادل اطلاعات و همکاری با سایر اپراتورهای فضایی را در بر دارد.

منبع: www.nap.edu