اختلال خواب در بارداری و چگونگی درمان آن

برای اکثر زنان، حاملگی زمانی برای شادی، هیجان و انتظار است. اما متأسفانه می‌تواند زمان بروز اختلال‌های شدید خواب هم باشد، حتی برای زنانی که هرگز دچار اختلال خواب نبوده اند. طبق یک نظرسنجی در سال ۱۹۹۸ در بنیاد خواب، ۷۸ درصد از زنان میزان خواب بیشتری را در بارداری گزارش کرده‌اند. به‌علاوه بسیاری از زنان در دوران بارداری احساس خستگی شدید به ویژه در سه ماهه اول و سوم را تجربه می‌کنند. با توجه به نیاز‌های فیزیکی و احساسی در دوران بارداری و شیوع اختلال خواب در بارداری ، جای تعجب نیست که مادران باردار بیش از حد خسته باشند.

انواع اختلال خواب در بارداری

یکی از دلایل خستگی و خواب آلودگی در بارداری ناشی از تغییر سطح هورمون‌ها است. به عنوان مثال، افزایش سطح پروژسترون می‌تواند باعث خواب آلودگی به ویژه در سه ماهه اول بارداری شود.

به‌علاوه تغییرات هورمونی ممکن است تاثیری بازدارنده بر روی عضلات داشته باشد. این امر می‌تواند منجر به بروز خروپف شده و در زنان چاق احتمال ابتلا به آپنه خواب را افزایش دهد. همچنین ممکن است باعث افزایش تکرر ادرار در طول شب شود. این عوامل و دیگر موارد ناشی از حالت تهوع و سایر ناراحتی‌های مربوط به حاملگی می‌توانند موجب اختلال خواب در بارداری شوند.

بسیاری از زنان به علت احساسات و اضطراب درباره زایمان، ایجاد تعادل بین وظایف مادرانه و کار یا تغییر روابط با همسرنشان، دچار بی‌خوابی می‌شوند. این موضوع مخصوصا برای زنانی که بارداری اولشان است صدق می‌کند.

برای اکثر زنان، خواب کامل زمانی که کودک به دنیا بیاید حتی سخت‌تر خواهد شد؛ بنابراین مهم است که زنان در طول بارداری با روش‌های موثر برای کنترل اختلالات خواب آشنا شوند.

اختلالات خواب چندگانه می‌تواند ناشی از حاملگی باشد یا در این دوران بدتر شود. در مطالعه بر روی بیش از ۶۰۰ زن باردار، ۲۶٪ علائم سندرم پاهای بیقرار (RLS) را گزارش کرده اند، نوعی اختلال خواب که در آن فرد دچار احساس ناخوشایند در پا‌ها شده و برای کاهش این حس باید پای خود را تکان داده یا بکشد. یکی دیگر از مشکلات رایج در دوران بارداری، سوزش سر دل یا ریفلاکس معده (GERD) است. مطالعه اخیر نشان داد که ۳۰ تا ۵۰٪ زنان باردار به طور مداوم در طول بارداری مبتلا به رفلاکس معده هستند. همچنین زنان باردار در معرض ابتلا به آپنه خواب قرار دارند، اختلالی که در آن تنفس به طور مکرر در طول خواب متوقف می شود. این حالت به خصوص درباره زنانی که اضافه وزن دارند صدق می‌کند. آپنه خواب همچنین ممکن است با عوارض دوران بارداری مانند فشار خون بارداری، پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) و کم وزنی نوزاد در ارتباط باشد. اگر باردار هستید و از آپنه خواب رنج می‌برید، حتما به پزشک خود بگویید.

اختلال کمبود خواب نیز می تواند بر زمان زایمان تأثیر بگذارد. برخی تحقیقات نشان داده اند زنان بارداری که کمتر از ۶ ساعت در شبانه روز می‌خوابند، زایمانی طولانی‌تر داشته و بیشتر در معرض سزارین قرار می‌گیرند.

بارداری و اختلالات خواب و عوارض آن‌ها

در زیر به برخی از اختلالات خواب و عوارض آن‌ها در دوران بارداری اشاره خواهیم کرد:

بی خوابی: علائم بی خوابی عبارتند از به سختی به خواب رفتن، بیدار ماندن یا صبح زود بیدار شدن. بی خوابی می‌تواند ناشی از استرس یا اضطراب درباره زایمان و همچنین ناراحتی‌های حاملگی مانند حالت تهوع، کمر درد و حرکات جنین باشد.

سندرم پای بی قرار: علائم سندرم پای بی قرار عبارتند از بروز احساسات ناخوشایند در پا‌ها که به صورت مور مور، گز گز و گاهی دردناک توصیف می‌شوند. این علائم در طول شب بدتر شده و حرکت یا کشش پا‌ها می‌تواند به تسکین این وضعیت کمک کند.

آپنه خواب: آپنه خواب نوعی اختلال خواب است که در آن تنفس به طور مکرر در طول خواب قطع می‌شود. یکی از ویژگی‌های قابل توجه آپنه خواب، خروپف شدید همراه با وقفه‌های طولانی و سپس انسداد و احساس خفگی در زمان خواب است.

رفلاکس معده در شب: سوزش معده یا رفلاکس معده امری طبیعی در دوران بارداری است. با این حال علائم این حالت می‌تواند به مری آسیب وارد کرده و باعث اختلال در خواب شود.

تکرر ادرار در شب: این حالت در دوران بارداری کاملا شایع است و می‌تواند منجر به اختلال در خواب شود.

درمان اختلال خواب در بارداری

درمان اختلال خواب در بارداری موضوعی پیچیده است، زیرا دارو درمانی ممکن است به جنین آسیب برساند. به عنوان مثال، اکثر دارو‌هایی که برای درمان بی خوابی استفاده می‌شوند، خطرناک بوده و معمولا برای زنان باردار توصیه نمی‌شوند. با این حال با انجام عادات مرتبط با بهداشت خواب می‌توان به بهبود این وضعیت کمک کرد.

اکثر دارو‌های مرتبط با سندرم پای بی قرار نیز برای جنین خطرناک هستند. زنانی که رژیم غذایی آن‌ها حاوی آهن و اسید فولیک نباشد، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. این مواد غذایی حتی باید قبل از بارداری نیز در نظر گرفته شوند. ویتامین‌های دوران بارداری که حاوی مکمل‌های فولات یا اسیدفولیک و آهن هستند می‌توانند به کاهش علائم سندرم پای بی قرار کمک کنند. اگرچه بهتر است فولات را از غذا‌هایی مانند غلات، حبوبات و نان دریافت کنید. قهوه باعث کاهش جذب و ویتامین C سبب افزایش جذب فولات از غذا‌ها می‌شوند.

استفاده از فشار جریان هوای همواره مثبت (CPAP) در افراد مبتلا به آپنه خواب می‌تواند به بهبود وضعیت آنها کمک کند.

رفلاکس معده را می‌توان با آنتی اسید‌های بدون نسخه درمان کرد. اما از هیچ دارویی نمی‌توان برای درمان تکرر ادرار در شب استفاده کرد.

در نهایت خبر خوب این است که بسیاری از انواع اختلال خواب در بارداری پس از تولد کودک از بین خواهند رفت. اما زنان بعد از زایمان هنوز باید مراقب خواب خود باشند، زیرا ممکن است به دلیل شرایط جدید، مشکلات دیگری در رابطه با بی خوابی بروز پیدا کند.

روش‌های مقابله با اختلال خواب در بارداری

خواب راحت در زمان بارداری می‌تواند موضوعی چالش برانگیز باشد. با استفاده از روش‌های زیر می‌توانید به بهبود این وضعیت کمک کنید:

برای خواب خود زمان و برنامه تهیه کنید.

با اجازه پزشک، حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید.

بر روی پهلوی چپ خود بخوابید تا جریان خون و مواد مغذی بهتر به جنین، رحم و کلیه‌ها برسند. برای مدت طولانی به پشت نخوابید.

در طول روز به مقدار زیاد مایعات به خصوص آب بنوشید. اما چند ساعت قبل از خواب، مصرف مایعات خود را کاهش دهید.

برای جلوگیری از سوزش معده، مصرف غذا‌های تند، اسیدی یا سرخ شده را کاهش دهید.

خروپف در دوران بارداری بسیار شایع است، اما اگر دچار وقفه‌های تنفسی در خواب می‌شوید، باید به پزشک مراجعه کنید. بعلاوه اگر دچار تورم قوزک پا یا سردرد هستید، بهتر است فشار خون و پروتئین ادرار خود را بررسی کنید.

اگر نمی‌توانید بخوابید، در تخت دراز نکشید و خود را مجبور به خواب نکنید. کتاب بخوانید. حمام آب گرم بگیرید.

به هنگام خواب، روی پهلوی چپ خوابیده و زانو‌ها و باسن خود را جمع کنید. بین پاها، زیر شکم و پشت خود بالش بگذارید.

منبع: سایت ستاره