اگر چه تغییر در چرخه قاعدگی (قاعدگی و سیکل آن) میتواند به اختلال غده تیروئید (اختلالات تیروئید) ارتباط داشته باشد باید حتما به پزشک مراجعه کنید تا بطور کامل ارزیابی شوید زیرا عوامل دیگری نیز در بروز این اختلال نقش دارند. به عنوان مثال باید در مرحله اول با احتمال باردار بودن یا نبودن تایید شود زیرا از دست دادن یک چرخه قاعدگی میتواند به معنای باردار بودن شما باشد. به خاطر داشته باشید که هر چه شدت اختلال غده تیروئید شما بیشتر باشد احتمال آنکه شما با اختلالات بیشتری در چرخه قاعدگی مواجه شوید بیشتر خواهد بود. به عبارت دیگر طبیعی بودن چرخه قاعدگی نمیتواند به معنای رد کردن ابتلا به مشکلات غده تیروئید باشد و عکس این موضوع نیز صحت دارد. وجود اختلال در چرخه قاعدگی یک سرنخ مهم تلقی میشود اما بدون شک یک شاخص قطعی مبنی بر وجود مشکل در غده تیروئید نیست.
از آنجایی که اختلالات تیروئیدی برای بسیاری از زنان یک عامل نگران کننده شده است زیرا باعث مشکلات زیادی برای آن های می شود که از جمله آن ها تاثیر بر زیبایی و رویش ریش و سبیل ، رویش موهای زائد و ... می شود. دکتر متخصص پس ازانجام آزمایش و استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات و تکنیک‌های تشخیصی موجود، به دقت وضعیت بیمار را ارزیابی میکند، تا بتواند به درستی مشکل را تشخیص دهد و علائم آزار‌دهنده‌ی اختلالات قاعدگی مربوط به تیروئیدی را به طور دائمی درمان کند.
کم کاری غده تیروئید و اختلالات چرخه قاعدگی به چه صورت است؟
هیپوتیروئیدیسم (کم کاری تیروئید) یا کم کاری غده تیروئید (کم کاری تیروئید) به اختلال عدم تولید هورمون تیروئید به مقدار کافی گفته میشود. برخی از اختلالات چرخه قاعدگی از قبیل خونریزی مکرر یا غیرطبیعی، خونریزی سنگین، از دست دادن دوره‌های قاعدگی و مواردی از این قبیل با کم کاری غده تیروئید ارتباط دارند.
خونریزی شدید قاعدگی
خونریزی شدید قاعدگی (خونریزی شدید قاعدگی) تحت عنوان داشتن یک یا چند مورد از ویژگی‌های زیر تعریف میشود:* خونریزی که بیشتر از ۷ روز طول بکشد.
* خونریزی شدید که شما مجبور هستید هر یک ساعت یک بار، یک یا چند تامپون یا پد را عوض کنید.
* لازم است که شما برای کنترل خونریزی در آن واحد از چندین پد استفاده کنید.
* شما مجبور هستید که در طول شب چندین بار پد یا تامپون خود را عوض کنید.
* خونریزی قاعدگی شما با لخته‌های خون همراه است که به اندازه یک سکه یا بزرگ‌تر هستند.
به خاطر داشته باشید که اگر چه کم کاری غده تیروئید یکی از دلایل بالقوه در خونریزی سنگین قاعدگی محسوب میشود عوامل دیگری نیز از قبیل فیبروم رحمی، سندروم تخمدان پلی کیستیک، عوارض جانبی برخی از داروها، سرطان رحم و عفونت نیز میتوانند باعث شدید شدن خونریزی قاعدگی شوند. خون قاعدگی شما بسیار شدید است باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا پزشک شما را معاینه کند. انجام برخی از معاینات جسمانی از قبیل معاینه لگن، سونوگرافی واژینال و آزمایش خون و بررسی سطح هورمون تحریک کننده غده تیروئید (TSH) میتواند به پزشک برای تشخیص مشکل شما کمک کند.
قاعدگی نامنظم یا عدم قاعدگی
دیگر از مشکلاتی که با خونریزی شدید قاعدگی دارد از دست دادن چرخه قاعدگی (آمنوره) یا قاعدگی نامنظم (الیگومنوره) است که میتواند به علت کم کاری تیروئید به وجود می‌آید. نامنظم بودن چرخه قاعدگی شیوع بیشتری دارد. از دست دادن چرخه قاعدگی یا نامنظم بودن آن میتواند به علت افزایش سطح هورمون آزاد کننده تیروئید (TRH) در زنان مبتلا به کم کاری غده تیروئید رخ دهد. افزایش سطح این هورمون باعث میشود که غده هیپوفیز (یک غده کوچک به اندازه نخود است و در ساقه مغز قرار گرفته است) پرولاکتین بیشتری تولید کند. پرولاکتین باعث اختلال در تولید استروژن از تخمدان میشود و در نتیجه منجر به از دست دادن چرخه قاعدگی یا نامنظم بودن و سایر علائم و نشانه‌های بالقوه از قبیل ناباروری، ترشحات غیرعادی شیر از سینه (گالاکتوره)، و علایم و نشانه‌های یائسگی از قبیل احساس گر گرفتگی و خشکی واژن خواهد شد.
کاهش سطح باروری
اختلالات چرخه قاعدگی میتوانند باعث بروز مشکل در باروری (تیروئید و بارداری) شوند. به علاوه زنان باردار مبتلا به کم کاری غده تیروئید در سه ماهه اول بارداری در معرض خطر سقط جنین قرار دارند. در این شرایط درمان کم کاری غده تیروئید با مصرف داروی جایگزین هورمون تیروئید (لووتیروکسین) میتواند به رفع مشکل ناباروری و کاهش ریسک سقط جنین کمک کند. مطالعات نشان داده است که برخی از زنانی که به کم کاری تیروئید مبتلا هستند علیرغم مصرف داروی تیروئید همچنان با اختلالات غیرعادی در چرخه قاعدگی خود مواجه هستند.به نقل از دکتر رضادوست فوق تخصص گوارش اختلالات تیروئیدی باعث مشکلات گوارشی همچون عفونت روده و معده ، یبوست در خانم های باردار نیز می شود و بسیاری از خانم ها از این مسئله شکایت دارند.
پرکاری غده تیروئید
هایپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید نیز یکی دیگر از اختلالات تیروئید است که با افزایش تولید بیش از حد هورمون تیروئید همراه است. از دست دادن چرخه قاعدگی یا نامنظم بودن آن شایع‌ترین اختلالاتی است که در پرکاری شدید غده تیروئید دیده میشود. در این حالت افزایش بیش از حد هورمون تیروئید به طور غیر مستقیم باعث افزایش تولید گلوبولین میشود که با هورمون‌های جنسی پیوند میدهد و این وضعیت باعث میشود که چرخه تخمک گذاری مختل شود. در پرکاری تیروئید نیز فعالیت بیش از حد غده تیروئید باعث از دست دادن چرخه قاعدگی و کاهش شانس باروری میشود. به علاوه سمی بودن غده تیروئید در دوران بارداری ریسک سقط جنین را افزایش خواهد داد به همین دلیل درمان با داروهای ضد تیروئید و تحت نظر متخصص غدد قرار گرفتن اهمیت بسیار زیادی دارد.
دامنه طبیعی هورمون‌های تیروئید چقدر است؟
دامنه طبیعی جدید برای هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) حدود mlU/L ۰.۳ تا ۳.۰ است که این دامنه در مقایسه با آنچه قبلاً به عنوان دامنه طبیعی در نظر گرفته می‌شد (۰.۵ تا ۵.۰) کوچک‌تر شده است. بر اساس عدد اعلام شده در گذشته در صورتی که سطح هورمون تحریک کننده تیروئید بالاتر از ۵.۰ باشد زنگ خطری برای کم کاری تیروئید در نظر گرفته میشود اما بر اساس اعداد جدید در صورتی که سطح این هورمون بالاتر از ۳.۰ باشد یک شاخص مناسب برای تشخیص نقص عملکرد غده تیروئید در نظر گرفته خواهد شد.
علاوه بر اختلالات تیروئیدی چه عواملی در پریودی نامنظمم موثرند؟
.png "تاثیر غده تیروئید بر بی‌نظمی قاعدگی، دیر پریود شدن و خونریزی ماهانه")
در بسیاری از موارد نامنظم بودن سیکل قاعدگی دلایل دیگری علاوه بر کم کاری و یا پرکاری تیروئید دارد. از جمله ی این موارد می توان به فاکتورهای زیر اشاره کرد:
استرس
استرس (استرس) میتواند باعث اختلال در سطح هورمون‌ها و تغییر در سطح فعالیت روزمره شود و حتی بر آن قسمت از مغز که وظیفه کنترل و تنظیم چرخه قاعدگی را برعهده دارد و هیپوتالاموس نام دارد تاثیر منفی بگذارد. اگر تصور میکنید که استرس باعث ایجاد اختلال در چرخه قاعدگی شما شده است سعی کنید هرچه زودتر سبک زندگی خود را تغییر دهید و از روش‌های آرامش دهنده استفاده کنید. ورزش کردن به صورت روزانه به شما برای تنظیم چرخه قاعدگی کمک خواهد کرد.
پایین بودن وزن بدن
زمانی که دچار اختلالات تغذیه‌ای از قبیل کم اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی هستند با اختلالات قاعدگی مواجه خواهند شد. در صورتی که وزن بدن ۱۰ درصد کمتر از محدوده طبیعی تعیین شده برای قد باشد باعث ایجاد اختلال در عملکرد بدن و متوقف شدن چرخه تخمک گذاری خواهد شد. در این شرایط شروع درمان برای رفع اختلالات تغذیه‌ای و افزایش وزن به طور سالم میتواند به تنظیم چرخه قاعدگی کمک کند. زنانی که در فعالیت‌های ورزشی سنگین از قبیل دو ماراتون حضور دارند چرخه قاعدگی آنها متوقف خواهد شد.
چاقی
دقیقاً به همان صورت که کم بودن وزن بدن میتواند باعث ایجاد تغییرات هورمونی شود چاقی و اضافه وزن نیز با آثار منفی بر شرایط بدن همراه هستند. پزشک در صورتی که به این نتیجه برسد که چاقی و اضافه وزن باعث نامنظمی قاعدگی یا از دست دادن چرخه آن شده است به شما پیشنهاد میکند که ورزش کنید و یک رژیم غذایی متعادل را انتخاب نمایید.
سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک اختلالی است که باعث میشود سطح تولید هورمون آندروژن که یک نوع هورمون مردانه است در بدن افزایش پیدا کند. علت بروز این اختلال هورمونی در تخمدانها کیست (کیست) به وجود می‌آید که تشکیل کیست باعث نامرتب شدن فرآیند تخمک گذاری یا متوقف شدن این چرخه خواهد شد. سایر هورمون‌ها از قبیل هورمون انسولین میتوانند باعث ایجاد عدم تعادل شوند که این وضعیت به علت مقاومت به انسولین رخ میدهد و با سندرم تخمدان پلی کیستیک ارتباط دارد. پزشک در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک بر رفع علائم ایجاد شده تمرکز میکند. پزشک برای درمان این اختلال به شما قرص ضد بارداری یا داروهای دیگری میدهد تا چرخه قاعدگی شما را منظم نماید.
مصرف قرص ضد بارداری
هنگامی که شما از قرص ضد بارداری استفاده میکنید یا آنکه مصرف آن را قطع میکنید دچار تغییر در چرخه قاعدگی خود خواهید شد. قرص ضد بارداری حاوی هورمون استروژن و پروژسترون است که از آزاد کردن تخمک توسط تخمدانها جلوگیری میکند. به طور کلی ممکن است حدود شش ماه طول بکشد تا پس از قطع مصرف قرص ضدبارداری مجدداً چرخه قاعدگی شما مرتب شود. سایر روش‌های ضد بارداری از قبیل تزریق دارو یا روش‌هایی که با کاشت وسیله همراه هستند میتوانند باعث قطع شدن جریان قاعدگی شوند.
بیماری‌های مزمن
برخی از بیماری‌های مزمن از قبیل دیابت و بیماری سلیاک میتوانند بر چرخه قاعدگی شما تاثیر بگذارند. تغییراتی که در سطح قند خون به وجود می‌آید با تغییرات هورمونی ارتباط دارد به این ترتیب اگرچه این عارضه به ندرت رخ میدهد، کنترل نامناسب دیابت میتواند باعث ایجاد اختلال در چرخه قاعدگی شود. بیماری سلیاک نیز باعث ایجاد التهاب میشود که میتواند منجر به آسیب دیدگی روده کوچک گردد. در این بیماری بدن نمیتواند مواد مغذی مورد نیاز خود را جذب نماید. این اختلال نیز میتواند باعث توقف یا به تاخیر افتادن چرخه قاعدگی شود.
یائسگی زود هنگام
اکثر زنان در سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی یائسه میشوند. زنانی که در سن ۴۰ سالگی یا قبل از آن با علائم یائسگی مواجه میشوند دچار یائسگی زود هنگام خواهند شد. این امر به این معنا است که ذخایر تخمک در تخمدان در حال کاهش است که به همین دلیل چرخه قاعدگی متوقف میشود و در نهایت فرد دچار یائسگی خواهد شد.
تشخیص اختلال تیروئید در درمان بی‌نظمی قاعدگی اهمیت زیادی دارد
در بخش زیر به چند توصیه اشاره میکنیم که بر اساس تحقیقی که محققان بر روی زنان مبتلا به این اختلال انجام داده اند قرار دارد و میتواند به شما برای بهبود عملکرد غده تیروئید کمک کند.از قرار گرفتن در محیط سمی خودداری کنید
برخی از مواد شیمیایی خاص باعث ایجاد اختلال در تعادل هورمون‌های طبیعی بدن میشوند. این مواد شیمیایی تحت عنوان مختلف کننده‌های اندوکرین شناخته میشوند. از پزشک خود در خصوص مختل کننده‌های غدد درون ریز سوال کنید و سعی کنید تا جایی که میتوانید از قرار گرفتن در معرض آنها اجتناب نمائید.
سبک زندگی متعادل داشته باشید
به طور کلی بدن همه ما خواهان ایجاد تعادل و هماهنگی همه اعضا است و قابلیت ایجاد این شرایط را دارد. این قابلیت در شرایطی که شما به مدت طولانی سبب زندگی ناسالمی را انتخاب کنید به هم می‌خورد. به همین دلیل باید به اصلاح عادت نادرست غذایی و رفتاری خود بپردازید و سعی کنید سبک زندگی سالم، شاد و پر از جسمانی را انتخاب کنید تا تعادل طبیعی هورمون‌های بدن شما حفظ شود.قرص تیروکسین مصرف کنید
.jpg "تاثیر غده تیروئید بر بی‌نظمی قاعدگی، دیر پریود شدن و خونریزی ماهانه")
اگر شما دچار کم کاری تیروئید هستید پزشک به شما تیروکسین خواهد داد. تیروکسین هورمونی است که برای درمان این بیماری تجویز میشود. باید از همه دستورات پزشک به خوبی پیروی کنید و داروی خود را به موقع مصرف نمایید زیرا در صورتی که هورمون تحریک کننده تیروئید (هورمونی که توسط غده هیپوفیز تولید میشود و وظیفه تنظیم سطح هورمون تیروئید را برعهده دارد) در سطح نامناسبی قرار نداشته باشد و از شما از داروهای خود استفاده نکنید همچنان اختلال قاعدگی شما ادامه خواهد داشت.
از داروهای ضد تیروئید استفاده کنید
.jpg "تاثیر غده تیروئید بر بی‌نظمی قاعدگی، دیر پریود شدن و خونریزی ماهانه")
اگر شما دچار پرکاری غده تیروئید هستید مصرف داروهای ضد تیروئید ( داروهایی که برای درمان پرکاری تیروئید تجویز میشوند) از قبیل ید رادیو اکتیو یا انجام عمل جراحی میتواند به درمان شما کمک کند. اگر شما از داروهای ضد تیروئید استفاده میکنید باید سطح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) شما بررسی شود. پایین بودن بیش از حد سطح هورمون تحریک کننده تیروئید میتواند باعث ایجاد اختلال در چرخه قاعدگی شود. پزشک در مراحل مختلف چرخه قاعدگی درخواست بررسی سطح هورمون‌های بدن را میدهد به ترتیب پزشک میتواند سطح استروژن، پروژسترون، هورمون تحریک کننده فولیکول و سطح هورمون جسم زرد را بررسی کند تا به این نتیجه برسد که آیا چرخه قاعدگی شما طبیعی است یا خیر. در صورتی که پزشک متوجه شود سطح هورمون‌های بدن شما متعادل نیست، یا درخواست انجام آزمایشات بیشتری را خواهد داد یا آنکه هورمون درمانی را شروع میکند. پزشک میتواند با ایجاد تغییرات کوچک در برنامه درمانی فعلی به اصلاح مشکلات و اختلالات قاعدگی که به بیماری تیروئید ارتباط دارند بپردازد.
از روی استفاده کنید
وجود روی برای تبدیل کردن هورمون غیرفعال تیروئید T4 به نوع فعال آن که T3 نام دارد بسیار اهمیت دارد و باعث بهبود عملکرد غده تیروئید میشود. مس یکی از مواد معدنی است که به حفظ تعادل روی کمک میکند این امر بدین معنا است که باید تناسب بین آنها حفظ شود. هنگامی که شما این مواد معدنی را از طریق غذاهای مصرفی خود دریافت میکنید نگران تعادل بین آنها نخواهید بود زیرا بدن میتواند به صورت طبیعی سطح آنها را متعادل نماید.برخی از مواد غذایی سرشار از مس و روی هستند که در بخش زیر به آنها اشاره میکنیم:
* دانه سویا
* دانه کنجد
* تخم کدو تنبل
* جو
* تخمه آفتابگردان
* غلات
* عدس
* لوبیا
* گوشت گوسفند
* حلزون
* جو دوسر
* بوقلمون
* ماست
* میگو
اگر شما به اندازه کافی از این مواد غذایی استفاده نمی‌کنید میتوانید از ویتامین و مکمل روی که بر پایه مواد غذایی کامل قرار دارند استفاده نمایید.
از سلنیوم استفاده کنید
.png "تاثیر غده تیروئید بر بی‌نظمی قاعدگی، دیر پریود شدن و خونریزی ماهانه")
سلنیوم به متابولیسم و سنتز بهتر هورمون تیروئید کمک میکند و از غده تیروئید در برابر التهاب و آسیب دیدگی محافظت می‌نماید و باعث بهبود خلق و خو و سطح سلامت بدن خواهد شد.
برخی از مواد غذایی سرشار از سلنیوم هستند که در بخش زیر آنها اشاره میکنیم:
* انواع مغزها
* تخمه آفتابگردان
* ماهی (تن، ساردین، سالمون)
* گوشت (گوسفند، گوساله، جگر(
* ماکیان (مرغ و بوقلمون)
* تخم مرغ
* قارچ
* غلات (جو، برنج قهوه‌ای، جو دوسر، جنین گندم)
اگر تصور میکنید که به اندازه کافی سلنیوم در رژیم غذایی شما وجود ندارد میتوانید در صورت لزوم از مکمل سلنیوم استفاده کنید تا این ماده مغذی ارزشمند در اختیار بدن شما قرار می‌گیرد.
از ویتامین آ استفاده کنید
ویتامین آ نیز نقش مهمی را در حفظ عملکرد غده تیروئید ایفا میکند. در ادامه به منابع غذایی که سرشار از ویتامین آ هستند اشاره میکنیم:* سیب زمینی شیرین
* اسفناج
* کلم پیچ
* کلم برگ
* سبزی خردل
* برگ شلغم
* برگ چغندر سوئیسی
