بنابراین، چون صلاح و فساد فرد تا حد بسیاری به صلاح و فساد خانواده ای بسته است که او در آن رشد یافته، توجه به اصالت و شرافت خانوادگی در انتخاب همسر بسیار لازم و ضروری به نظر می رسد. این حقیقت انکارناپذیر و مجرب، لزوم توجه و دقت در انتخاب همسر را چندین برابر می کند. به همین دلیل، از جمله مهم ترین معیارهایی که در انتخاب همسر باید مراعات شود، توجه به ویژگیهای خانواده همسر است؛ به بیان دیگر، مهم است که بدانیم این دختر یا پسر از نطفه چه پدر و در رحم چه مادری پرورش یافته است؛ در چه دامنی رشد یافته و در چه فضایی تربیت شده است. طبیعی است که بسیاری از ویژگیهای روحی و روانی والدین و اعضای خانواده بر فرزندان آن تأثیر گذار است و بخش بزرگی از نیات، کردار و رفتار فرد پیرو آنها خواهد کرد. به همین دلیل، توجه به ویژگیهای خانواده ها، خود نوعی توجه و دقت کافی و لازم در ویژگیهای خود فرد پیش از انتخاب وی به همسری نیز هست.تربیت یافتگان خانواده های سالم و صالح شخصیتی پایدارتر و با استقامت تر، از جنبه های گوناگون اخلاقی و رفتاری دارند. این افراد در برابر سختی ها و ناگواری های زندگی مقاومت می کنند و خیمه زندگی را برپا نگاه می دارند.در هر حال، ساختار شخصیتی فرزندان برایند وراثت و محیط برآمده از خانواده است. این تأثیر پذیری فرزندان از والدین و خانواده، از مسائل بدیهی و مسلم نزد اهل علم است؛ البته آیه‌های شریف قرآن و روایات و سیره اهل بیت (علیهم السلام) ، بر آن تأکید دارد؛ تا آنجا که دانشمندان و صاحب نظران در علوم گوناگون، از جمله تعلیم و تربیت، روانشناسی، ژنشناسی و... نیز بر آن اعتراف دارند.
مقصود از اصالت و شرافت خانوادگی، معروف و مشهور بودن یا داشتن هرگونه موقعیت اجتماعی و ثروت مادی نیست. بلکه مقصود ما از اصالت خانوادگی در این نوشتار، بیش از هرچه، ایمان و دینداری، شرافت، نجابت و مؤدب بودن به آداب دینی و اجتماعی خانواده است؛ به گونه ای که در جامعه اسلامی و میان مسلمانان و مؤمنان، به منزله خانوادهای با ایمان، صالح، نجیب و آبرومند شناخته شده و به این ویژگی ها شهرت داشته باشند.
نکته ظریف دیگر اینکه، اهل بیت (علیهم السلام) عا نه تنها همگان را به شناسایی معیارهای لازم در خانواده ها توصیه می فرمودند، بلکه به پیوند با برخی از خانواده ها، اقوام و قبایل نیز حساسیت نشان می دادند؛ برای نمونه، آن بزرگواران اصحاب و یاران خویش را به پیوند با برخی اقوام توصیه می فرمودند و از انتخاب همسر از خانواده ها و قبایل نامناسب که به مفاسدی آلوده بودند برحذر می داشتند. در این باره، از رسول گرامی اسلام نقل شده است که خطاب به اصحاب و یاران فرمودند: با خانواده ای از فلان قوم و قبیله وصلت کنید؛ چراکه مردانشان عفیف و پاکدامن اند. در نتیجه، زنان آنان نیز چنین شدند. با خانواده فلان قوم ازدواج نکنید؛ چراکه مردانشان بی عفتی کردند و پاکدامن نبودند. در نتیجه، زنانشان نیز بی عفت اند. (1)
این بیان حکیمانه از شدت توجه و اهمیت دادن به اصالت، نجابت، طهارت و پاک دامنی خانواده و قوم و قبیله ای که خانواده از آنهاست نشان دارد. ایشان آشکارا بر این نکته تأکید دارند و از انتخاب همسر از خانواده های برخی اقوام که ویژگی‌هایی مطلوب برای ازدواج ندارند، نهی فرموده اند.
آگاهی از آثار و برکات رعایت معیار اصالت خانوادگی در انتخاب همسر و توجه به پیامدهای بد رعایت نکردن این معیار، افراد را از اهمیت آن آگاه کرده و انگیزه خوبی در جهت سوق دادن افراد به سوی رعایت هرچه بیشتر آن خواهد بود. به همین دلیل، در این بخش به اختصار فهرستی از آثار و پیامدهای نام برده ارائه می شود.
آثار و برکات پیوند با خانواده های اصیل انتخاب همسر از خانواده های اصیل و نجیب نتایج و برکات بسیاری برای همسران، خانواده های آنان و فرزندانشان دارد که به مواردی از آنها اشاره می کنیم:
1. اصالت یابی فرزندان: پرهیزکاری و دیانت، خوش خلقی و خوش رفتاری، بزرگواری و متانت و دیگر فضایل و ویژگیهای انسانی موجود در پدر و مادر، به طور موروثی و مستقیم در فرزندان تأثیر می گذارد. فرزندان این افراد در محیط سالم خانواده های خود پیوسته با اخلاق و رفتاری خوب و پسندیده روبه رو بوده اند. در نتیجه، فضایل اخلاقی و ملکات خوب رفتاری در آن فضای سالم بر آنان تأثیر می گذارد و موجب فعال شدن و شکوفایی توانمندی های مثبت اخلاقی و رفتاری در آنها می شود.
۲. توان تربیت فرزند صالح: زوج های جوانی که در چنین خانواده‌هایی رشد یافته و تربیت شده باشند، در آینده در برخورد با فرزندانشان و تربیت آنان مشکلی نخواهند داشت. آنان نیز، چون پدران و مادران خود، فرزندانی سالم و تربیت یافته به جامعه تحویل خواهند داد.
٣. تربیت شخصیت های رشد یافته: تربیت یافتگان خانواده‌های سالم و صالح شخصیتی پایدارتر و با استقامت تر، از جنبه‌های گوناگون اخلاقی و رفتاری دارند. این افراد در برابر سختی ها و ناگواری های زندگی مقاومت می کنند و خیمه زندگی را برپا نگاه می دارند. این اخلاق و روحیه مطلوب همسران، برای خودشان دلگرم کننده و مشوق بسیار خوبی است و در آینده برای فرزندانشان نیز بسیار سازنده و مفید خواهد بود.
4. اعتماد به نفس بالا: پشتوانه قوی و نیرومند خانوادگی در چنین افرادی موجب می شود آنان افرادی با اعتماد به نفس تربیت شوند. اعتماد به نفس سرمایه ای بسیار ارزشمند برای انسان در رویارویی با مسائل و مشکلات زندگی فردی و اجتماعی است. چنین افرادی اغلب به سادگی به کار تن می دهند و از توانمندی های خود به بهترین وجه بهره می برند.
5. شخصیت هایی مورد اعتماد: چنین افرادی در جامعه انسانی از جنبه های گوناگون برای دیگران قابل اعتمادند. در نتیجه، خود به مشکلات کمتری دچار می شوند و برای فرزندان، خویشان، دوستان و همه افراد جامعه پشتیبانی محکم و نیرومند خواهند بود.
6. نشاط و سرزندگی: نشاط، بالندگی و سرزندگی و در نتیجه، موفقیت در صحنه های گوناگون زندگی، حاصل پیوند زوج هایی است که در چنین خانواده هایی تربیت یافته باشند.
پی‌نوشت:
1.محمد بن یعقوب الکلینی الرازی، الکافی، ج 5، ص 554
منبع: همسران شایسته، اسد الله طوسی، چاپ اول، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله)، قم ۱۳۹۱
